ประวัติโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย

ประวัติโรงเรียนวชิราวุธวทิ ยาลัย ่ “เจา้ เหลา่ น้ีขา้ ถือเหมือนลูกของขา้ สว่ นตัวเจา้ เจา้ กต็ อ้ งรู้สกึ วา่ ขา้ เป็นพอ่ ของเจา้ ธรรมดาพอ่ กับลูก พอ่ ยอ่ มอยากให้ลูกดีเสมอ ถา้ ลูกประพฤติตัวดีสมใจพอ่ พอ่ กม็ ีใจยนิ ดีถา้ ลูกเหลวไหล ประพฤติแตค่ วามเส่อื มเสยี พอ่ กจ็ ะโทมนั ส ลูกคนใดท่ีประพฤติเลวทรามตา่ํ ชา้ เป็นเหตุให้พอ่ ไดค้ วาม โทมนั ส ลูกคนนั น้ เป็นเหตุให้พอ่ ไดค้ วามโทมนั ส ลูกคนนั น้ เป็นลูกเนรคุณพอ่ ” พระบรมราโชวาท พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฏเกลา้ เจา้ อยูห่ ัว ๑๒ พฤศจิกายน ๒๔๕๖

ตราโรงเรียนวชิราวุธวทิ ยาลัย

สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟ้ ามหาวชิราวุธ สยามมกุฏราชกุมาร เสดจ็ พระราชดาํ เนินนิวัติพระ มหานคร ภายหลังจากท่ีพระบาทสมเดจ็ พระ จุลจอมเกลา้ เจา้ อยูห่ ัว ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้ไป ทรงศกึ ษาวทิ ยาความรู้ ณ ประเทศอังกฤษตัง้ แตพ่ ระ ชนมายุ ๙ ชันษา สมเดจ็ พระบรมราชชนกทรงพระ กรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้ประทับท่ีพระราชวังสราญรมย์ และตอ่ มาโปรดเกลา้ ฯ ให้ยา้ ยมาประทับท่ีพระตาํ หนั ก จิตรลดารโหฐาน (วังปารุสกวันในปั จจุบัน) ในฐานะท่ีทรงเป็นสมเดจ็ พระยุพราช เจา้ นาย ขา้ ราชการ ไดน้ ําโอรสและบุตรหลานท่ียังเยาว์ มาถวาย ตัวเป็นมหาดเลก็ ตามธรรมเนียมโบราณราชประเพณี ไดท้ รงพระกรุณาชุบเล้ียงไวแ้ ละทรง เรียกเดก็ เหลา่ นั น้ วา่ พวก “หมอ่ มเจา้ และบุตรขา้ ราชการ” ทรงรั บเป็นพระ ราชธุระอบรมมหาดเลก็ ขา้ ในกรมเหลา่ น้ีดว้ ยพระองค์ เอง มหาดเลก็ ขา้ หลวงเดิมท่ีทรงชุบเล้ียงไว้ อาทเิ ชน่ ม.จ. ชัชวลิต เกษมสันต์ ม.ล. เฟ้ื อ (เจา้ พระยารา มราฆพ) ม.ล. ฟ้ื น พ่ึงบุญ(พระยาอนิรุศเทวา) นายเชย มัฆวบิ ูลย์ (พระยาสุนทรพิพิธ)

นายโถ สุจริตกุล(พระยาอุดมราชภั กดี) เป็นตน้ วัน หน่ึงสมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราชฯ โปรดให้บุตร ขา้ ราชการคนหน่ึง ซ่ึงเรียนอยูโ่ รงเรียนวัดมหาธาตุอา่ น หนั งสอื ถวายให้ทรงสดับ นั กเรียนผูน้ ั น้ อา่ นไมอ่ อก จึง ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้จัดตัง้ โรงเรียนข้ึนใน พระราชวังสราญรมย์ ให้พระยาสุรินทรราชา (นกยูง วเิ ศษกุล) ราชเลขานุการในพระองคเ์ ป็นอาจารยใ์ หญ่ ให้เดก็ ในพระราชอุปการะวชิ าท่ีสอนมีทัง้ วชิ าตาม หลักสูตรของกระทรวงธรรมการ และวชิ าพิเศษเชน่ กฎหมาย การปกครอง เศรษฐศาสตร์ ประวัติศาสตร์ สากล นอกจากเรียนหนั งสอื แลว้ ยังโปรดให้นั กเรียน หัดแถวทหาร จาํ ลองการซอ้ มรบ และหัดการเลน่ โขน ทรงสอนดว้ ยพระองคเ์ องในบางครั ง้ โรงเรียนใน พระราชวังดาํ เนินตลอดมาตราบจนไดเ้ สดจ็ เสวยสริ ิราช สมบั ติ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยูห่ ัว เสดจ็ ข้ึนเถลิงถวัลยราชสมบัติ เป็นสมเดจ็ พระมหากษั ตริยล์ าํ ดับท่ี ๖ แหง่ พระราชวงศ์ จักรี ทรงตัง้ การพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ซ่ึงเป็นพระ

ราชกรณียกิจอันดับแรกท่ีสมเดจ็ พระมหากษั ตริยท์ รง กระทาํ วันท่ี ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๓ ภายหลังพระราชพิธีบรมราชาภิเษกผา่ นพน้ ไปเพียง เดือนเศษ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้ พระยาไพศาล ศลิ ปสาตร์ (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา) อธิบดีกรม ศกึ ษาธิการ กระทรวงธรรมการ เฝ้ าทูลละอองธุลี พระบาท ณ พระท่ีนั่งจักรีมหาปราสาท เม่ือวันท่ี ๒๘ ธั นวาคม ร.ศ. ๑๒๙ เพ่ือรั บกระแสพระราชดาํ ริและ เรียนพระราชปฏิบัติเร่ือง การวางแนวทางการจัดการ ศกึ ษาของชาติในชัน้ ตน้ ไดโ้ ปรดให้ทดลองจัดการศกึ ษา ตามแนวพระราชดาํ ริพระราชทานแกม่ หาดเลก็ ขา้ หลวง เดิม ในโรงเรียนท่ีจะทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ให้จัด ตัง้ ข้ึนใหมแ่ ทนโรงเรียนในพระราชวังสราญรมย์ เพ่ือ จะไดแ้ นวทางสาํ หรั บจะทรงมีพระราชวนิ ิจฉั ยเร่ืองการ จัดการศกึ ษาของชาติตอ่ ไป ดว้ ยมีพระราชดาํ ริวา่ “ความเจริญแหง่ ประเทศบา้ นเมืองในสมัยตอ่ ไปน้ีท่ี จะเป็น ปึ กแผน่ แน่นหนาไดแ้ ทจ้ ริง กด็ ว้ ยอาศรั ย ศลิ ปวทิ ยาเป็นท่ีตัง้ หรือเปนรากเหงา้ เคา้ มูลจึงมีพระราช

ประสงคจ์ ะทรงทาํ นุบาํ รุงการศกึ ษาของชาติบา้ นเมืองให้ รุ่งเรื องทั นเขาอ่ืน” ภายหลังจากไดเ้ ฝ้ าฯ แลว้ วันพฤหัสบดีท่ี ๒๙ ธั นวาคม ร.ศ. ๑๒๙ พระยาไพศาลศลิ ปสาตร์ จึงได้ ดาํ เนินการจัดการตัง้ โรงเรียนสาํ หรั บมหาดเลก็ ขา้ หลวง เดิมข้ึนตามพระบรมราชโองการ โดยใชต้ ึกโรงเรียนราช กุมารเกา่ ในพระบรมมหาราชวังเป็นท่ีตัง้ โรงเรียน ชั่วคราว เพ่ือให้ทันวันเฉลิมพระชนมพรรษาวันท่ี ๑ มกราคม ร.ศ. ๑๒๙ ซ่ึงเป็นวันเฉลิมพระชนมพรรษา ครั ง้ แรกในรั ชกาล ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ พระราชทานนามโรงเรียนน้ีวา่ “โรงเรียน มหาดเลก็ หลวง” ทรงรั บโรงเรียนให้อยูใ่ นพระบรม ราชูปถัมภพ์ ิเศษสว่ นพระองค์ มีสถานะเป็นสว่ นราชการ ข้ึนตรงตอ่ องคพ์ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ ัว แตฝ่ ากการ บังคับบัญชาไวก้ ับสภาจางวางมหาดเลก็ ซ่ึงมีหน้าท่ี ปกครองบังคับบัญชาราชการทัง้ ปวงในกรมมหาดเลก็ ตา่ งพระเนตรพระกรรณ สว่ นวธิ ีการตลอดจนแนวทาง ในการฝึ กอบรมนั กเรียนทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้ กรรมการจัดการโรงเรียนรั บพระราชดาํ ริมาปฏิบัติให้ เป็นไปตามพระราชประสงค์ โดยพระราชทานพระราช ทรั พยส์ ว่ นพระองคเ์ ป็นคา่ ใชจ้ า่ ยตา่ งๆ ในโรงเรียนน้ีทัง้ สน้ิ

พระยาไพศาสศลิ ปสาตร์ โรงเรียนมหาดเลก็ หลวง ไดท้ าํ การเปิดการสอนการเรียนเป็นวันแรกข้ึนวัน พฤหัสบดีท่ี ๒๙ ธั นวาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ ท่ีตึกเรียน โรงเรียนราชกุมาร มีพระรั ตนวราจารย์ เป็นผูป้ กครอง และยา้ ยครูประกาศนียบัตรของกระทรวงธรรมการ ๓ คนมาสังกัดกรมมหาดเลก็ และให้เป็นครูสอนหนั งสอื คือ ๑. นายสอน ศรเกตุ ๒. นายสนั่น สงิ หแพทย์ ๓. นายทองอยู่ กับไดย้ า้ ยมหาดเลก็ ขา้ หลวงเดิมซ่ึงเรียนอยูใ่ นโรงเรียน พระราชวังสราญรมย์ จาํ นวน ๓๖ คน พร้อมกับไดเ้ ปิด รั บสมัครนั กเรียนใหมก่ ารดาํ เนินงานของโรงเรียน สภา จางวางกรมมหาดเลก็ ซ่ึงมีหน้าท่ีปกครองดูแล ตอ้ ง ถวายรายงานการดาํ เนินการของโรงเรียนเป็นประจาํ ทุก เดือนอยา่ งละเอียด เชน่ จาํ นวนครู นั กเรียน ความ ประพฤตินั กเรียน กิจกรรม และการใชจ้ า่ ยเงนิ เพ่ือให้ ทรงทราบความเป็นไป และเพ่ือจะไดม้ ีพระราชกระแส ในการดาํ เนินงานให้เป็นไปตามพระราชประสงค์

นอกจากนั น้ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ พระราชทานเงนิ จาํ นวน ๑๐๐,๐๐๐ บาท เป็นทุนนอน ของโรงเรียน โดยไดน้ ําไปฝากไวก้ ับ แบงกส์ ยามกัม มาจล โรงเรียนมหาดเลก็ หลวง นอกจากจะเป็นสถานท่ี ทรงทดลองการจัดการศกึ ษาแกช่ าติ ในลักษณะ เดียวกันกับการทรงตัง้ ดุสติ ธานีสาํ หรั บทดลองการ ปกครองระบอบประชาธิปไตยแลว้ ยังเป็นพระราชดาํ ริ อยา่ งใหมใ่ นการสร้างโรงเรียนแทนวัด ดว้ ยทรงเลง็ เหน็ วา่ หากทรงสถาปนา “พระอาราม” ข้ึนใหมน่ ั น้ จะ เกินความจาํ เป็นในสว่ นทางบาํ รุงพระพุทธศาสนา สงิ่ ท่ี จาํ เป็นในขณะนั น้ คือการให้การศกึ ษาแกร่ าษฎร อันจะ นําพาความเจริญมาสูช่ าติในอนาคต โรงเรียน มหาดเลก็ หลวงจึงเป็นสถานท่ีท่ีทรงทดลองการพระ ราชดาํ ริตา่ งๆ ดา้ นการศกึ ษา เชน่ เม่ือมีพระราชดาํ ริตัง้ กิจการลูกเสอื หรือทรงกาํ หนดครุยวทิ ยฐานะข้ึน ก็ โปรดให้ใชก้ ับโรงเรียนมหาดเลก็ หลวงเป็นแหง่ แรก ​พระราชกรณียกิจท่ีพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยู่ หัวมีพระราชประสงค์ ตัง้ แตท่ รงดาํ รงพระราชอิสริยยศเป็น สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร และทรง

เพียรพยายามมาตลอดรั ชกาลกค็ ือการให้การศกึ ษาแกร่ าษฎร เพ่ือเป็นพ้ืนฐานในการพัฒนาชาติ จึงไดท้ รงพระกรุณาโปรด เกลา้ ฯ ให้ ตราพระราชบัญญัติประถมศกึ ษาข้ึน นั บเป็นครั ง้ แรกในประวัติการศกึ ษาไทยท่ีไดม้ ีกฎหมายคาํ้ ประกั นความ มั่นคงในการจัดการศกึ ษาในระดับน้ีมี สาระสาํ คัญคือบังคับ ให้เดก็ ทุกคนท่ีมีอายุตัง้ แต่ ๗ ปี บริบูรณ์เรียนหนั งสอื ใน โรงเรียนจนกระทั่งอายุ ๑๔ ปี บริบูรณ์ วันท่ี ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยูห่ ัวเสดจ็ สวรรคตตลอดระยะเวลา ๑๕ ปี โรงเรียนมหาดเลก็ หลวงไดผ้ ลิตบุคลากรท่ีเป็นประโยชน์แก่ ชาติ สมดังพระราชปณิธานขององคพ์ ระผูพ้ ระราชทานกาํ เนิด มากมายหลายทา่ น รวมแลว้ มีนั กเรียนมหาดเลก็ หลวงทัง้ สน้ิ ๕๕๒ คน นั กเรียนเลขประจาํ ตัวสุดทา้ ยไดแ้ ก่ นายช้ินพร สงิ หเสนี วันท่ี ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกลา้ เจา้ อยูห่ ัว เสดจ็ เถลิงถวัลยราชสมบัติ และทรงรั บเป็นองคบ์ รมราชูปถัมภ์ โรงเรียนมหาดเลก็ หลวง แตด่ ว้ ยภายหลังภาวะสงครามโลก ครั ง้ ท่ี ๑ ทาํ ให้เศรษฐกิจตกตา่ํ ทั่วโลก สง่ ผลกระทบให้ภาวะ เศรษฐกิจของไทยฝื ดเคือง รั ฐบาลจึงตอ้ งพยายามลดงบ ประมาณประเภทรายจา่ ยลง รวมทัง้ พระราชทรั พยร์ ายปี ท่ี ถวายพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา้ เจา้ อยูห่ ัวกถ็ ูกตัดทอนลง ดว้ ยสาํ หรั บโรงเรียนมหาดเลก็ หลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์ ดาํ เนินกิจการโรงเรียนดว้ ยพระราชทรั พยส์ ว่ นพระองคเ์ ป็น สว่ นใหญเ่ ม่ือตอ้ งตัดทอนรายจา่ ยของสว่ นพระองคแ์ ละของ

รั ฐบาล จึงไดม้ ีการพิจารณาถึงการดาํ เนินการของโรงเรียน มหาดเลก็ หลวงดว้ ยในชัน้ ตน้ มีพระบรมราชโองการให้โอน โรงเรียนมหาดเลก็ หลวง โรงเรียนราชวทิ ยาลัย ไปสังกั ดอยู่ ในกระทรวงศกึ ษาธิการ เจา้ พระยาธรรมศักดิม์ นตรี เสนาบดีกระทรวงศกึ ษาธิการ และกรรมการจัดการโรงเรียนมหาดเลก็ หลวง ไดก้ ราบบังคม ทูลให้รวมโรงเรียนทัง้ สองเขา้ ดว้ ยกั น โดยให้รั ฐบาลอุดหนุน ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้กระทรวงศกึ ษาธิการ ดาํ ริ โครงการสาํ หรั บท่ีจะจัดการศกึ ษาให้โอนโรงเรียน มหาดเลก็ หลวง และราชวทิ ยาลัยมาสังกั ดกระทรวง ศกึ ษาธิการ เพ่ือเป็นพระบรมราชานุสาวรียเ์ ชิดชูพระ เกียรติยศพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา้ เจา้ อยูห่ ัว โดยให้มี ทุนของโรงเรียนเอง และมีกรรมการเป็นผูจ้ ัดการโรงเรียน และพระราชทานนามโรงเรียนใหมว่ า่ วชิราวุธวทิ ยาลัย ตาม ประกาศวางรูปการและพระราชทานนามโรงเรียน มหาดเลก็ หลวง เม่ือวันท่ี ๑๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๙ แหลง่ อา้ งอิง https://vajiravudh.ac.th/We_R_VC/histo ry_VC.htm แหลง่ อา้ งอิงรูปภาพ https://4.bp.blogspot.com/--9aAdjsD_c 0/VtLv11pRYaI/AAAAAAAAAFc/Nmeot C7nhM4/s320/1367467177.jpg

https://2.bp.blogspot.com/_tF_DyjQ-CP A/TBq7dhr_RAI/AAAAAAAABxo/vHfIqc hOSmE/s1600/RW188x30.jpg