การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศอย่างรู้เท่าทัน

การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา่ งร้เู ทา่ ทนั (Be aware of technology) รายวิชา วิทยาการคานวณ ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรยี นสา อาเภอเวียงสา จงั หวดั นา่ น สานกั งานเขตพื้นท่ีการศึกษามธั ยมศึกษานา่ น 1 ครจู นิ ตช์ ญั ญา อิทธปิ ระเวศน์

สารบัญ หนา้ 3 การประเมินความนา่ เชื่อถือของขอ้ มลู 7 เหตผุ ลวบิ ตั ิ 16 การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา่ งปลอดภัย 21 กฎหมายเกี่ยวกับคอมพวิ เตอร์ 22 การใช้งานลิขสทิ ธิ์ทเ่ี ปน็ ธรรม การใชง้ านเทคโนโลยสี ารสนเทศในปัจจบุ นั ทาไดง้ า่ ย ดงั น้นั เราจาเป็นตอ้ งมคี วามรู้ ความรอบคอบ ความเขา้ ใจ เทคโนโลยีสารสนเทศ และศึกษาเง่ือนไขในการใช้งาน ทงั้ สมารต์ โฟนและเคร่อื งคอมพิวเตอร์ 2 ครจู นิ ต์ชญั ญา อิทธปิ ระเวศน์

1. การประเมินความนา่ เช่อื ถือของขอ้ มลู การนาขอ้ มูลมาใช้งานจะต้องพิจารณาความถูกตอ้ ง ของขอ้ มูล เพื่อใหไ้ ดข้ ้อมูลทมี่ คี ณุ ภาพ ตอ้ งใชก้ ารพิจารณาแบบ “พรอมท”์ PROMPT 3 ครจู นิ ต์ชัญญา อิทธปิ ระเวศน์

การพิจารณาข้อมูลแบบ PROMPT การนาเสนอ (Presentation) 01 การนาเสนอขอ้ มูลที่ดีจะตอ้ งมีการวางเค้าโครงท่ี เหมาะสม มรี ายละเอียดท่ีชดั เจน ความสัมพันธ์ (Relevance) 02 การพจิ ารณาประเด็นท่เี กย่ี วกบั ความสมั พนั ธ์จะตอ้ งคานงึ ถึง ความสอดคลอ้ งของข้อมูล วัตถุประสงค์ (Objectivity) 03 ข้อมลู ทจ่ี ะนามาใช้ต้องมวี ัตถุประสงค์ทชี่ ัดเจนไม่ใชข่ ้อมูลที่ เป็นการแสดงความคิดเห็นหรอื มเี จตนาแอบแฝง วธิ ีการ (Method) 04 ข้อมูลที่นามาใชเ้ ป็นข้อมลู ทม่ี กี ารวางแผนการเกบ็ รวบรวมข้อมูลอยา่ งเป็นระบบ แหลง่ ทม่ี า (Provenance) 05 ขอ้ มูลที่นา่ เชื่อถอื ตอ้ งมีการระบแุ หลง่ ท่มี าอย่างชดั เจน และเป็นแหลง่ ท่เี ชอื่ ถือได้ เวลา (Timeliness) 06 ขอ้ มลู ที่มคี ุณภาพจะต้องมคี วามเป็นปจั จุบันหรอื มคี วาม ทันสมยั 4 ครูจนิ ต์ชัญญา อิทธิประเวศน์

การตรวจสอบความน่าเชอื่ ถอื ของแหลง่ ท่มี าของขอ้ มลู เวบ็ ไซตห์ รือแหลง่ ทมี่ าของขอ้ มลู ตอ้ งบอก วัตถปุ ระสงคใ์ นการสร้างหรือเผยแพร่ข้อมลู ไวใ้ น เวบ็ ไซตอ์ ยา่ งชัดเจน การนาเสนอเนอ้ื หาต้องตรงตามวตั ถปุ ระสงค์ในการ สร้างหรอื เผยแพรข่ อ้ มลู ของเว็บไซต์ เน้อื หาเวบ็ ไซตไ์ มข่ ดั ต่อกฎหมายศลี ธรรมและจริยธรรม มีการระบุชื่อผูเ้ ขียนบทความ หรือผใู้ หข้ อ้ มลู บนเว็บไซต์ มีการอา้ งอิงแหลง่ ทม่ี าหรอื แหลง่ ต้นตอของข้อมลู ท่มี ี เนือ้ หาปรากฏบนเวบ็ ไซต์ สามารถเช่อื มโยง (link) ไปเว็บไซตอ์ ื่นทอี่ า้ งอิงถงึ เพ่อื ตรวจสอบแหลง่ ตน้ ตอของขอ้ มลู ได้ 5 ครูจนิ ต์ชญั ญา อทิ ธิประเวศน์

การตรวจสอบความน่าเชอ่ื ถอื ของแหลง่ ทีม่ าของขอ้ มูล มีการระบุวนั เวลาในการเผยแพร่ข้อมลู บนเว็บไซต์ มีการใหท้ ่ีอยหู่ รอื อเี มล ท่ผี ้อู า่ นสามารถตดิ ต่อผดู้ แู ลเวบ็ ไซต์ได้ มชี อ่ งทางให้ผอู้ า่ นแสดงความคิดเหน็ มขี อ้ ความเตือนผอู้ ่านให้ใช้วิจารณญาณในการตดั สินใจใช้ ข้อมลู ท่ีปรากฏบนเวบ็ ไซต์ 6 ครจู นิ ต์ชัญญา อิทธปิ ระเวศน์

2. เหตผุ ลวบิ ัติ การใหเ้ หตุผลเป็นวธิ ีการหนง่ึ ทีส่ รา้ งความนา่ เช่อื ถือ อย่างไรกต็ าม การให้เหตผุ ลมีทง้ั ที่เหมาะสมและไมเ่ หมาะสม แตกตา่ งกนั ไป ในการให้เหตผุ ลทไี่ มเ่ หมาะสม จะกลายเป็น “เหตผุ ลวบิ ัตหิ รอื ตรรกะวิบัต”ิ แบง่ ออกเป็น 2 แบบ 1. เหตผุ ลวิบัติแบบเป็นทางการ 2. เหตผุ ลวิบตั แิ บบไมเ่ ป็นทางการ 7 ครจู นิ ต์ชญั ญา อทิ ธิประเวศน์

ตัวอย่างเหตุผลวิบัติ 1.เหตผุ ลวบิ ัติแบบทางการ เกดิ จากการใหเ้ หตุผลทใ่ี ช้หลักตรรกะไม่ถูกตอ้ ง แต่เขยี นใน รูปแบบท่เี ป็นทางการทาใหด้ สู มเหตสุ มผล อาจตคี วามวา่ ถา้ เลือก แล้วจะพัฒนาหมู่บ้าน แต่ในความเปน็ จรงิ ถงึ แม้จะถกู เลือกกอ็ าจจะไม่มีการพัฒนาหมู่บา้ นกไ็ ด้ 8 ครูจนิ ต์ชัญญา อิทธิประเวศน์

ตัวอยา่ งเหตุผลวิบัติ 2.เหตุผลวิบัตไิ ม่แบบทางการ เกดิ จากการให้เหตผุ ลทไ่ี มเ่ ก่ียวขอ้ งกบั การใช้ตรรกะในการ พจิ ารณา การให้เหตผุ ลโดยอ้างลกั ษณะบคุ คล โดยไม่สนใจเน้ือหา 9 ครูจนิ ตช์ ัญญา อทิ ธิประเวศน์

การให้เหตผุ ลโดยอ้าง ถงึ ผู้ว่าว่ามีพฤติกรรม ขัดแย้งกับส่ิงท่ีพดู 10 ครูจนิ ตช์ ญั ญา อิทธิประเวศน์

การให้เหตุผลโดยอ้าง ถึงความน่าสงสาร 11 ครูจนิ ตช์ ญั ญา อทิ ธิประเวศน์

การให้เหตผุ ลโดยอ้าง ถึงคนส่วนใหญ่ 12 ครจู นิ ต์ชญั ญา อทิ ธปิ ระเวศน์

การให้เหตผุ ลโดยสร้าง ทางเลือกไว้แค่ 2 ทาง 13 ครจู นิ ต์ชญั ญา อิทธิประเวศน์

การให้เหตุผลเกนิ จริง 14 ครจู นิ ตช์ ญั ญา อทิ ธิประเวศน์

การให้เหตผุ ล เบ่ยี งเบนประเดน็ 15 ครจู นิ ต์ชญั ญา อิทธิประเวศน์

3.การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศอย่างปลอดภัย การใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศมีวตั ถุประสงค์หลายอย่าง เชน่ การใช้งานเพื่อทาธุรกรรมอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ การใช้งานเพ่ือ สนบั สนุนการทางาน และการใชง้ านท่ัวไป ซ่ึงจะตอ้ งคานึงถึง ความปลอดภยั ในการใช้งาน 16 ครจู นิ ต์ชญั ญา อทิ ธิประเวศน์

3.1 การทาธรุ กรรมอิเล็กทรอนิกส์อย่างปลอดภยั การทาธรุ กรรมอเิ ลก็ ทรอนิกส์ตอ้ งระมดั ระวงั และมีความ รอบคอบ เชน่ การซื้อสินค้าออนไลน์ อาจถกู หลอกหรือไดส้ ินคา้ ไม่ มีคณุ ภาพได้ 17 ครูจนิ ตช์ ญั ญา อิทธิประเวศน์

3.1 การทาธรุ กรรมอเิ ลก็ ทรอนิกสอ์ ยา่ งปลอดภยั การทาธรุ กรรมอิเลก็ ทรอนกิ สม์ ี 2 รูปแบบ คอื 1.การทาธรุ กรรมโดยตรง 2.การทาธรุ กรรม ระหวา่ งผขู้ ายและผซู้ อื้ โดยผา่ นผใู้ หบ้ รกิ าร การจองโรงเรียนออนไลน์ การซ้อื สนิ คา้ จากร้านโดยตรง ซ่ึงเป็นตัวกลางในการซ้อื ขาย ระหว่างผขู้ ายกับผู้ซ้ือ ข้อควรคานึงการทาธุรกรรมอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 1.ชาระเงินโดยผ่านธนาคารแล้วส่งสลปิ ยนื ยันการสงั่ ซือ้ 2.ชาระเงินโดยการเกบ็ เงนิ ปลายทาง 3.ชาระเงนิ โดยผา่ นบัตรเครดิต เพราะมีหลกั ฐานที่แน่นอน 4.ใชบ้ ริการตัวกลางการชาระเงิน 18 ครจู นิ ตช์ ัญญา อทิ ธปิ ระเวศน์

3.2 การรเู้ ทา่ ทันสอ่ื การรู้เท่าทันสือ่ หมายถึง ความสามารถในการปอ้ งกันตนเองจากการ ถูกโนม้ น้าวดว้ ยเนอื้ หาที่เป็นเท็จและมผี ลกระต่อผูร้ ับส่ือ เพื่อไมใ่ ห้ตกเปน็ เครื่องทางการตลาด แบ่งออกได้ 3 ระดับ 1 ผรู้ ับสือ่ ตระหนักถงึ ความสาคญั ของการเลือกและจดั สรรเวลาในการใชส้ อ่ื ต่างๆ 2 ผู้รบั ส่ือสามารถเรียนรูท้ กั ษะการรับสอื่ แบบวิพากษ์ วเิ คราะห์ได้ 3 ผรู้ ับส่ือสามารถวเิ คราะห์สอ่ื ในเชิงสังคม การเมือง เศรษฐกิจ 19 ครจู นิ ตช์ ัญญา อทิ ธปิ ระเวศน์

3.3 ขา่ วลวงและผลกระทบ ขา่ วลวง (fake news) เป็นรูปแบบหนึง่ ของการกอ่ กวน ซึง่ ข่าวลวง จะนาเสนอเร่อื งราวทเ่ี ปน็ เทจ็ มวี ัตถุประสงคแ์ อบแฝงที่แตกตา่ งกนั ลักษณะของขา่ วลวง เช่น  สร้างเร่ืองราวเพื่อใหเ้ ป็นจดุ สนใจของสงั คม  สรา้ งความหวาดกลัว  กระตุ้นความโลภ  สรา้ งความเกลยี ดชงั  สง่ ตอ่ กนั มาผ่านเครือขา่ ยสังคม  ไมร่ ะบุแหล่งทม่ี า  ขยายความตอ่ จากอคตขิ องคนทั่วไป 20 ครจู นิ ตช์ ัญญา อทิ ธิประเวศน์

4. กฎหมายเกี่ยวกบั คอมพิวเตอร์ 21 ครจู นิ ตช์ ญั ญา อิทธิประเวศน์

6.การใชง้ านลิขสิทธท์ิ ่ีเป็นธรรม ผู้ใดต้องการใชผ้ ลงานท่ีมลี ขิ สิทธิ์ มีหลักในการพิจารณา ดงั น้ี  วัตถุประสงคแ์ ละลกั ษณะการใชง้ านลขิ สทิ ธ์ิ  ลกั ษณะงานอนั มีลขิ สทิ ธ์ิ  ปริมาณของการนาไปใช้  ผลกระทบต่อตลาดหรอื มลู ค่าของงานอันมลี ิขสิทธิ์ 22 ครูจนิ ตช์ ญั ญา อทิ ธปิ ระเวศน์

23 ครจู นิ ตช์ ญั ญา อทิ ธปิ ระเวศน์

ลิขสทิ ธ์ิ พระราชบญั ญตั ิลิขสทิ ธิ์ พ.ศ. 2537 ให้ความคมุ้ ครองกับผลงาน 9 ประเภท ได้แก่ งานวรรณกรรม งานดนตรกี รรม • หนังสือ • ทานอง • จุลสาร • ขบั รอ้ ง • ส่งิ เขยี น ส่งิ พิมพ์ • เน้ือเพลง • หนงั สืออเิ ล็กทรอนิกส์ • ดนตรีทานองเพลง งานภาพยนตร์ งานนาฏกรรม • ภาพยนตร์ • การเต้น • ละคร • ฟ้อนรา • เสียงประกอบอย่ใู น • การแสดงตา่ ง ๆ ภาพยนตรแ์ ละละคร งานสง่ิ บนั ทกึ เสยี ง งานแพร่เสยี งแพรภ่ าพ • เสยี งดนตรี • รายการวทิ ยุ • เสียงการแสดง • มวิ สกิ วดิ ีโอเพลง • เสยี งที่บันทกึ • การเผยแพรเ่ สยี งทาง โทรทศั น์ งานศิลปกรรม งานโสตทัศนวัสดุ • ภาพถ่าย • ประติมากรรม • วซี ีดี • ดีวีดี • จติ กรรม งานอนื่ ใดในแผนกวรรณคดี • ภาพพมิ พ์ แผนกศลิ ปะ และแผนกวทิ ยาศาสตร์ 24 ครูจนิ ต์ชัญญา อทิ ธปิ ระเวศน์

กิจกรรมทา้ ยบทที่ 6 การใช้เทคโนโลยีอยา่ งรู้เทา่ ทัน คาชแ้ี จง : ให้นกั เรยี นอภิปรายสถานการณ์ต่อไปนถ้ี ึงประเด็นการร้เู ทา่ ทนั สอื่ เหตุผล วิบัตแิ ละกฎหมาย นาย ก แชรข์ า่ วเกีย่ วกับ นาย ข กรณเี บกิ เงนิ เพ่ือซื้อหนังสือเล่มละ 10,000 บาท รวมเป็นเงิน 100,000 บาท โดยใชง้ บสวัสดิการในตาแหนง่ พรอ้ มกบั มภี าพนาย ข ถูกตัดตอ่ ประกอบกับขา่ วดงั กลา่ ว ภาพหลงั นาย ข แจง้ ความนาย ก ว่าเผยแพรข่ า่ วปลอม ซงึ่ นาย ก ยอมรับแตย่ นื ยันว่าไม่ได้มเี จตนา และไดล้ บข้อมูลออกแลว้ โดยเรือ่ งน้ีไม่ได้สร้างความตน่ื ตระหนกใดๆ แก่สงั คมหรือความมั่นคงของประเทศ แต่ส่งผลกระทบตอ่ นาย ข เพียงคนเดียว อีกทง้ั คนอื่นก็ได้มกี ารแชร์ขา่ วนีเ้ ชน่ กนั ดงั น้นั นาย ก จะต่อสู่คดใี ห้ถึงทสี่ ดุ ............................................................................................................................. .......................................................... ............................................................................................................................. .......................................................... .............................................. ............................................................................................................................. ............ ...................................................................................................................... ................................................................. ............................................................................................................................. .......................................................... ................................................................................................................................... .................................................... .............................................................................. ......................................................................................................... ............................................................................................................................. .......................................................... ............................................................................................................................. .......................................................... ...................................... ............................................................................................................................. .................... .............................................................................................................. ......................................................................... ............................................................................................................................. .......................................................... ............................................................................................................................. .......................................................... ....................................................................................................................................................................................... 25 ครจู นิ ต์ชัญญา อทิ ธิประเวศน์