Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych

dane. W tym celu wykorzystać można kody kreskowe, jako graficznie przedstawioneidentyfikatory, wykorzystywane np. do kontroli fizycznych przepływów towaróww systemie logistycznym. Za pomocą kodów kreskowych możliwe jest m.in. systemowe przydzielenieproduktów do odpowiedniego miejsca składowania i ich niezawodne odnajdowaniepoprzez adresację lokalizacyjną. Takie rozmieszczenie produktów w magazynieprzynosi efekty w postaci jego lepszego wykorzystania pod względem przestrzennym. Konstrukcja logistycznego systemu informacyjnego musi być prowadzonarównolegle do systemu fizycznego przepływu materiałów i nie może być rozważanaoddzielnie. Użytkownik powinien uczestniczyć we wszystkich etapach opracowaniasystemu, aby zapewnić tłumaczenie pojęcia „chcę mieć system, który...” na użyteczneoprogramowanie.4.2.4 Wdrożenie2 Integracja działań wdrożeniowych ma m.in. na celu przeprowadzenierestrukturyzacji przedsiębiorstwa jeszcze przed ostatecznym ulepszeniem istniejącegosystemu logistycznego. Wdrożenie zintegrowanego systemu informacyjnego implikujeniekiedy głębokie zmiany w schemacie organizacyjnym przedsiębiorstwa.Wprowadzenie w sferę zarządzania metod informatycznych powoduje likwidacjęniektórych funkcji przedsiębiorstwa (np. tradycyjne tworzenie różnorakich zestawieńbilansujących produkcję, sprzedaż, finanse itp.) oraz powoduje pojawienie się funkcjinowych, dotychczas nie występujących (np. prowadzenie rachunkowości zarządczej). Przedstawiona problematyka wdrażania logistycznego systemu informacyjnegojest sposobem na zorganizowanie biznesu według nowych zasad, w sytuacji, gdy firmazamierza funkcjonować zgodnie z procesami ukierunkowanymi na zaspokajanie potrzebklientów, a nie wg funkcji realizowanych przez poszczególne komórki organizacyjne(finansową, personalną, zaopatrzenia czy marketingu). Najgorszym rozwiązaniem jestprzeniesienie przestarzałego sposobu zarządzania do nowego systemu informacyjnego.Efektem takiego posunięcia będzie dostarczanie czynnikom zarządzającym tak samoniepełnych informacji, w celu podejmowania w dalszym ciągu błędnych decyzji, tylko żeznacznie szybciej.4.3 Czynniki wpływające na organizację logistyki w przedsiębiorstwie Zorganizowanie podstawowych elementów i struktur logistycznychw przedsiębiorstwie wymaga z reguły dostosowania się do już istniejących strukturorganizacyjnych oraz, przy sposobności, do częściowej ich reorganizacji. O swobodzieoraz o sposobach i formach organizacyjnego kształtowania struktur logistycznychw przedsiębiorstwie będzie współdecydować wiele istotnych czynników wewnętrznychw przedsiębiorstwie i wiele czynników zewnętrznych. Poszczególne czynniki wpływająw sposób zróżnicowany na organizację logistyki i związane z tym procesy reorganizacjiw przedsiębiorstwie.2 Blaik P., Logistyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010, s. 291-361. Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 10

Zgodnie z główną ideą koncepcji sytuacyjnej (contingency approach) określoneprzejawy i formy sprawnej struktury organizacyjnej są zależne od konkretnychczynników i sytuacji. Chodzi tutaj zatem o określenie specyficznych — w sensiesytuacyjnym — czynników determinujących zakres i sposób wkomponowania logistykiw strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa. W literaturze problem analizy procesu wprowadzania logistyki w strukturęorganizacyjną przedsiębiorstwa w aspekcie identyfikacji sytuacji i czynnikówdeterminujących ten proces był podejmowany wielokrotnie. W badaniach nad tymzagadnieniem wyróżnia się trzy fazy (etapy) rozpoznania, a mianowicie:  określenie możliwych czynników oddziałujących na formy organizacji logistyki;  sformułowanie i uzasadnienie możliwych hipotez dotyczących oddziaływania wspomnianych czynników;  empiryczna weryfikacja. Rysunek 4.3 Czynniki wpływające na organizację logistyki Źródło: opracowanie własne na podstawie: Blaik P., Logistyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010. Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 11

Czynniki wpływające na organizacyjne przejawy i formy wdrażania logistykiznalazły wyraz już w początkowych amerykańskich, a następnie w niemieckichpublikacjach z zakresu logistyki przedsiębiorstwa. Od tej pory czynniki te byływielokrotnie przytaczane w literaturze przedmiotu i poddawane dalszym badaniom, coprzyczyniło się do znacznego pogłębienia rozpoznania w tym zakresie3. W literaturze często są formułowane — w związku ze specyfikacją czynników –także hipotezy dotyczące określonego wpływu tych czynników na formyorganizacyjne logistyki w przedsiębiorstwie. Jako przykłady można przytoczyćnastępujące hipotezy:  wraz ze wzrostem stopnia kompleksowości i dynamiki powiązań z otoczeniem, odnoszących się do realizowanych zadań logistycznych, nasila się tendencja do organizacyjnej koncentracji tych zadań;  przy wzrastającej jednorodności produktów i rynków wzrasta tendencja do organizacyjnej koncentracji zadań logistycznych;  przy rosnącym udziale produkcji zakładowej i produkcji na zamówienie wzmacnia się tendencja do koncentracji zadań logistycznych w dziale gospodarki materiałowej;  wraz ze wzrostem kompleksowości przepływów informacji i towarów nasila się tendencja do organizacyjnej koncentracji zadań logistycznych.4.4 Literatura4.4.1 Literatura obowiązkowa  Blaik P., Logistyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010, s. 291-361.4.4.2 Literatura uzupełniająca  Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2004, s. 177-216.4.5 Spis rysunkówRysunek 4.1 Typy systemów informacyjnych......................................................................................4Rysunek 4.2 Systemy informacyjne – logistyka – przedsiębiorstwo ..........................................7Rysunek 4.3 Czynniki wpływające na organizację logistyki........................................................ 113 Blaik P., Logistyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010, s. 291-361. Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 12

4.6 Spis treści4 Przetwarzanie informacji na potrzeby działalności logistycznej w jednostcegospodarczej .....................................................................................................................................................2 4.1 Istota informacji w jednostce gospodarczej..........................................................................................2 4.2 Rodzaje systemów informacyjnych w jednostkach gospodarczych............................................3 4.2.1 Projektowanie.....................................................................................................................................................................7 4.2.2 Informatyka dla logistyki...............................................................................................................................................8 4.2.3 Niezawodność informacji ..............................................................................................................................................9 4.2.4 Wdrożenie .........................................................................................................................................................................10 4.3 Czynniki wpływające na organizację logistyki w przedsiębiorstwie.......................................10 4.4 Literatura..........................................................................................................................................................12 4.4.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................12 4.4.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................12 4.5 Spis rysunków.................................................................................................................................................12 Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 13

Źródło: http://pl.fotolia.com/id/33887058 Elementy/Podstawy logistykiKURS w jednostkach gospodarczych i administracyjnychMODUŁ Gospodarka odpadamiKurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 1

5 Gospodarka odpadami Przez gospodarowanie odpadami rozumie się zbieranie, transporti przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak równieżpóźniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działaniawykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.5.1 Podstawowe akty prawne 23 stycznia 2013 r. weszła w życie nowa ustawa o odpadach, która wymusza naprzedsiębiorcach modyfikacje zarówno w samych procesach technologicznych, gdziepowstają odpady, jak i implementację nowych zasad ewidencyjnych oraz dotyczącychuzyskiwania decyzji. Ustawa o odpadach wymusza na przedsiębiorcach modyfikacje w procesachtechnologicznych. Ustawa wprowadza nową hierarchię postępowania z odpadami:  zapobieganie ich powstawaniu;  przygotowywanie do ponownego użycia;  recykling, inne procesy odzysku;  unieszkodliwianie. Każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanieodpadów, powinien je planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich sposobówprodukcji lub form usług oraz surowców i materiałów, aby:  w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów;  lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko (w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użycia). Odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec, posiadacz w pierwszejkolejności jest obowiązany poddać odzyskowi. Jeżeli nie jest to możliwe z przyczyntechnologicznych lub jest nieuzasadnione ze względów ekologicznych lubekonomicznych – poddać innym procesom odzysku. Następnie odpady należy unieszkodliwić, przy czym składowanie jako metodaunieszkodliwienia może być stosowana tylko w stosunku do odpadów, którychunieszkodliwienie w inny sposób nie było możliwe z podobnych przyczyn jakw przypadku odzysku. Ustawa wprowadza też nowe definicje i procedury, takie jak np. uznanieprzedmiotu lub substancji za produkt uboczny, czy utrata statusu odpadów. Wdrażatakże dwa nowe podmioty występujące w obrocie odpadami – pośrednika w obrocieodpadami i sprzedawcę odpadów.Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 2

Pośrednik w obrocie odpadami to każdy podmiot, który organizujeprzetwarzanie odpadów w imieniu innych. Sprzedawca odpadów to podmiot, który nabywa, a następnie zbywa odpady, wewłasnym imieniu, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizyczniew posiadanie. Nowością jest również baza danych o produktach i opakowaniach orazo gospodarce odpadami (BDO) administrowana przez ministra właściwego do sprawśrodowiska lub wyznaczony przez niego podmiot. Wpis do rejestru wykonywany będzie na wiosek lub z urzędu. Z urzędu taki wpiswykonywał będzie marszałek województwa m.in. dla posiadacza odpadów, któryuzyskał:  pozwolenie zintegrowane;  pozwolenie na wytwarzanie odpadów;  zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów. Wniosek o wpis do rejestru muszą złożyć m.in. wprowadzający na terytoriumkraju produkty w opakowaniach, pojazdy, sprzęt elektryczny i elektroniczny, bateriei akumulatory, sprzedawcy odpadów i pośrednicy w obrocie odpadami. Podmioty objęteobowiązkiem uzyskania wpisu do rejestru są obowiązane do złożenia wnioskuw terminie 6 miesięcy od dnia utworzenia rejestru. Posiadacze wpisu do rejestruprowadzonego przez GIOŚ zostaną wpisani do rejestru z urzędu.Pozwolenia i roczne sprawozdania1 Roczne sprawozdania o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadamibędzie składać się poprzez wypełnienie elektronicznego formularza BDO. Sprawozdaniaza lata 2012-2014 składa się stosując przepisy dotychczasowe. Ta sama zasada dotyczyprowadzenia ewidencji odpadów. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów oraz pozwolenie zintegrowane wydaneprzed dniem wejścia w życie ustawy zachowują ważność na czas na jaki zostały wydane.Pozostałe pozwolenia w większości zachowają ważność na okres na jaki zostały wydanenie dłużej jednak niż przez dwa lata od dnia wejścia w życie ustawy lub dnia uzyskaniawpisu do tego rejestru.5.2 System gospodarki odpadami Świadomość proekologiczna mieszkańców Polski jest coraz większa. Problemodpadów komunalnych stał się na tyle uciążliwy, że nikogo nie trzeba przekonywać, iżwymaga on dobrego rozwiązania. Obowiązujące przepisy prawne wymuszają działania,których celem jest zorganizowanie gospodarki odpadami komunalnymi i wskazują nietylko, kto ma to robić, ale także, co należy robić.1 Ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21) Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 3

Realizacja tego obowiązku przyjmuje różną postać. Selektywna zbiórka odpadówkomunalnych prowadzona jest w kontenerach i pojemnikach zbiorczych, wystawionychdo publicznego użytku w uczęszczanych przez mieszkańców miejscach, a także naposesjach w dwóch oddzielnych pojemnikach: na różne materiałowo odpady nadającesię do dalszej segregacji oraz na pozostałe odpady zmieszane. Obserwuje się teżprowadzenie selektywnej zbiórki na posesjach do oddzielnych pojemników dla każdegorodzaju odpadu użytecznego. Z kolei zbiórka odpadów nietypowych organizowana jestw różny sposób i uzupełnia rozwiązania omówione wyżej. Przykłady te wskazują, że gospodarka stałymi odpadami komunalnymi składa sięz szeregu elementów, które – jak wynika z licznych obserwacji – najczęściej funkcjonująniezależnie od siebie, co wywołuje szereg negatywnych skutków. Wynikiem takiegopodejścia do gospodarki odpadami jest dość powszechne przekonanie, że jest onaz natury deficytowa i wymaga dofinansowywania. Można to zmienić poprzezwprowadzenie ekologistyki rozumianej jako planowanie, realizacja i kontrolaprzepływu dóbr od miejsca ich wytwarzania do ostatecznego użytkownika w celuspełnienia jego wymagań przy oszczędnym zaangażowaniu zasobów i kapitału. Rysunek 5.1 System gospodarki odpadami Źródło: http://komunalny.pl/index.php?name=archive&op=show&id=6728Łańcuch dostaw Jeżeli wyobrazimy sobie, że wytworzony odpad jest produktem, to zrozumiałestanie się, że musi on być efektywnie przemieszczony do miejsca, w którym zostaniewykorzystany jako użyteczny surowiec lub poddany utylizacji. W gospodarce odpadamimożna wykorzystać rozwiązania organizacyjne, informacyjne i techniczne oferowaneprzez logistykę. Istotą logistyki jest traktowanie przepływu materiałów w sposóbkompleksowy, ponieważ uwzględnia ona wszystkie elementy tego przepływu, łączy je zesobą wg kolejności zdarzeń i buduje z nich tzw. łańcuch dostaw. Łańcuch dostaw jestdefiniowany jako sieć powiązań i współzależnych organizacji, które – działając na Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 4

zasadzie wzajemnej współpracy – wspólnie kontrolują, kierują i usprawniają przepływyrzeczowe i informacji od dostawców do ostatecznych użytkowników. W przypadkugospodarki odpadami łańcuch dostaw – nazywany często łańcuchem usuwania – tworząwytwarzający odpady mieszkańcy, podmiot organizujący zbiórkę odpadów, a następniepodmiot je segregujący, od którego wysegregowane odpady mogą być wykorzystane napotrzeby osób trzecich. Na końcu łańcucha jest składowisko odpadów. Istotą łańcuchajest następstwo zdarzeń, które zachodzi w określonym porządku (rysunek 5.3),a konfiguracja może być różna. Łańcuch usuwania pokazuje wszystkie aspektyprzepływu odpadów.Korzyści z logistyki Celem zastosowania rozwiązań logistycznych jest spowodowanie, aby łańcuchusuwania jako całość angażował możliwie jak najmniej zasobów, działał efektywnie,a całkowite koszty łańcucha były możliwie niskie. Aby to osiągnąć, dąży się dozintegrowania wszystkich działań składających się na logistyczny łańcuch usuwania.Powiązanie wszystkich działań, kosztów i przychodów w łańcuchu usuwania dajemożliwość osiągnięcia samofinansowania się gospodarki odpadami. Skala działania maznaczący wpływ na efektywność gospodarki odpadami, a gminie rozwiązującej teproblemy samodzielnie trudno będzie uzyskać samofinansowanie. Jest to możliwew przypadku obszaru zamieszkałego przez kilkadziesiąt lub kilkaset tysięcymieszkańców (ok. 50 do 200 tys.). Uwarunkowania lokalne (typu duża aglomeracjamiejska, gmina wiejska itp.) mają tu istotne znaczenie.Modelowanie systemu gospodarki odpadami Logistyczny model systemu gospodarki odpadami może mieć bądź ujęciestatyczne, tj. uwzględniające opis systemu wyłącznie dla określonego momentuczasowego (perspektywy, kierunku), bądź też – co jest właściwsze – ujęcie dynamiczne.Ujęcie to uwzględnia przewidywane zmiany parametrów wejściowych i wyjściowychoraz stanu systemu w określonych przedziałach czasu. Dynamiczny model systemugospodarki odpadami musi uwzględniać dynamikę zmian powstawania odpadów,etapowe możliwości lokalizacji obiektów, ograniczenia przepustowości, chłonnośćobiektów, planowane uruchomienia nowych procesów recyrkulacyjnych w obiektach,przewidywane zmiany procesów przeróbczych i w końcu zasobność i dostępność terenupod lokalizację nowych obiektów systemu. Aby sklasyfikować i stworzyć grupy podobieństw z logistycznego punktuwidzenia, należy przyjąć możliwość agregowania wg podobieństwa odpadów. Przez tokoszy transportu są zminimalizowane, ponieważ ma on procentowo znaczący udziałw ogólnych kosztach systemu. Optymalizacja całkowitych kosztów systemugospodarowania odpadami musi więc uwzględniać działania zmierzające w kierunkuzmniejszenia kosztów wywozu odpadów. Zasady segregacji odpadów muszą byćprzestrzegane wg podobieństwa technologicznego, związanego z „opakowaniem”transportowym. Ponieważ podczas przewożenia ładunków występuje emisja substancjiodoroczynnych czy bakterii w aerozolach, w trakcie transportu musi być uwzględnionywpływ na środowisko. Poza tym należy przestrzegać przepisów, a szczególnie elementuformalno-prawnego dotyczącego szczególnie odpadów uznawanych za niebezpiecznei możliwych sprzeczności w zakresie odpadów, które nie zostały uznane zaniebezpieczne w przepisach o ochronie środowiska, a które spełniają kryteria uznania Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 5

ich za takie w rozumieniu przepisów o transporcie. Zastosowanie logistycznego systemugospodarki stałymi odpadami komunalnymi daje efekty w trzech aspektach. Pierwszy toaspekt finansowy. Wynika on z oszczędności zasobów, ich wspólnego wykorzystywania,eliminowania zbędnych działań, lepszej organizacji i realizacji zadań oraz skracaniaczasu ich realizacji, a także pozyskiwania przychodów z gospodarki odpadami,kierowanych na jej funkcjonowanie i rozwój. Drugim efektem jest aspekt materialny.Wynika on z kolei z możliwości odzyskania znacznej ilości surowców użytecznychgospodarczo oraz produktów przetwórstwa odpadów do różnych zastosowań. Ostatniaspekt dotyczy ekologii. Wynika on ze zmniejszenia obciążenia środowiska naturalnegoilością odpadów deponowanych na składowiskach, eliminacji lub zmniejszenia ilościodpadów komunalnych zanieczyszczających środowisko naturalne w wynikupozbywania się ich przez mieszkańców niezgodnie z przyjętymi zasadami orazoszczędności surowców naturalnych poprzez ich częściowe zastąpienie surowcamiwtórnymi.5.3 Klasyfikacja odpadów W związku z wejściem w życie 5 marca 2013 r. ustawy o utrzymaniu czystościi porządku w gminach, wprowadzono w ustawie o odpadach nowe pojęcia do krajowegosystemu prawnego2. Bioodpady – to ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpadyspożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, gastronomii, zakładów zbiorowegożywienia, jednostek handlu detalicznego, a także porównywalne odpady z zakładówprodukujących lub wprowadzających do obrotu żywność. Odpady zielone – to odpady komunalne stanowiące część roślin pochodzącychz pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów, parków i cmentarzy, a także z targowisk,z wyłączeniem odpadów z czyszczenia ulic i placów. Przetwarzanie – to procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tymprzygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie. Selektywne zbieranie – to zbieranie, w ramach którego dany strumieńodpadów, w celu ułatwienia specyficznego przetwarzania, obejmuje jedynie odpadycharakteryzujące się takimi samymi właściwościami i takimi samymi cechami. Przygotowanie do ponownego użycia – to odzysk polegający na sprawdzeniu,czyszczeniu lub naprawie, w ramach którego produkty lub części produktów, którewcześniej stały się odpadami, są przygotowane do tego, aby mogły być ponowniewykorzystywane bez jakichkolwiek innych czynności wstępnego przetwarzania. Ponowne użycie – to działanie polegające na wykorzystywaniu produktów lubczęści produktów nie będących odpadami ponownie do tego samego celu, do któregobyły przeznaczone.2 Dziennik Ustaw z dn. 19.02.2013 r., poz. 228, opublikował ustawę z dnia 25 stycznia 2013 r. o zmianieustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zmiany w przepisach zaczęły obowiązywać od dnia5 marca 2013 r. Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 6

W myśl zapisów, odpady mają być zbierane w sposób selektywny i przetwarzanezgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami. Hierarchia ta będzie miałanastępującą strukturę: zapobieganie powstawaniu, przygotowanie do ponownegoużycia, recykling, inne procesy odzysku; unieszkodliwianie. Takie rozwiązanie przyczynisię do zwiększenia ilości odpadów poddawanych procesom odzysku (w tym recyklingu),zmniejszenia ilości odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania,a w szczególności unieszkodliwiania przez składowanie, które jest najmniej pożądanymsposobem gospodarowania odpadami. Zaproponowano objęcie obowiązkiem badaniawłaściwości fizycznych i chemicznych wszystkich odpadów, stanowiących pozostałościz procesów termicznego przekształcania odpadów (nie tylko niebezpiecznych).Przyczyni się to do poznania ich właściwości, a w konsekwencji do wyboruodpowiednich metod ich zagospodarowania.5.4 Opakowania Opakowania to wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiekmateriałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lubprezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych. Inaczejopakowanie to gotowy wytwór, gwarantujący zabezpieczenie wyrobów od uszkodzenialub zagubienia w trakcie transportu, składowania, przeładunku, ułatwiający wykonanierozmaitych czynności logistycznych.Podział opakowań ze względu na spełniane funkcje:  opakowania jednostkowe;  opakowania zbiorcze;  opakowania transportowe;  zintegrowane jednostki ładunkowe. Opakowania jednostkowe – stanowią bezpośrednie opakowanie wyrobu;zawierają zazwyczaj taką dozę produktu, jaka jest często sprzedawana w handludetalicznym. Chronią one wyroby przed ubytkami ilościowymi, a częściowo i zmianamijakościowymi, nie zapewniają jednakże samodzielnie dostatecznej ochrony zawartościprzed narażeniami w czasie transportu i magazynowania3. Opakowania zbiorcze – stanowią opakowania pośrednie między opakowaniamijednostkowymi, a transportowymi (np. czekolady opakowane w owinięcia umieszcza sięw pudełkach tekturowych, a te z kolei w pudłach tekturowych).3 http://www.logistyka.zsz-gostyn.com.pl/pojeciaDane.php?id=786 Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 7

Rysunek 5.2 Opakowania zbiorczeŹródło: http://www.zlist.pwr.wroc.pl/uploads/MCM9103W/1369228187_ZL_wyk%C5%82ad_7_2013.pdf Opakowania transportowe – zapewniają ochronę zawartości przednarażeniami mechanicznymi, klimatycznymi i biologicznymi w czasie magazynowaniai transportu (całkowicie lub częściowo, w zależności od konstrukcji opakowania).W opakowaniach transportowych mogą być przewożone wyroby w opakowaniachjednostkowych, zbiorczych lub luzem. Rysunek 5.3 Opakowania transportowe Źródło: http://pl.fotolia.com/id/50983861 Zintegrowane jednostki ładunkowe – obejmują: kontenery wielkie, naczepysiodłowe, wymienne nadwozia, samochody jednoczłonowe, zespoły dwuczłonowe(ciągnik siodłowy + naczepa), pociągi drogowe. Zintegrowane jednostki ładunkowe sąformowane na podstawie: ładunków jednostkowych lub pojedynczych ładunków luzem,normowanych pojemników i opakowań oraz normowo-informowanych pakietów, paleti kontenerów małych. Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 8

Rysunek 5.4 Zintegrowane jednostki ładunkowe Źródło: http://www.zlist.pwr.wroc.pl/uploads/MCM9103W/1369228187_ZL_wyk%C5%82ad_7_2013.pdfPodział opakowań ze względu na formę konstrukcyjną:  skrzynie;Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 9

 klatki;  pudła;  beczki;  butle;  worki itp.Podział opakowań ze względu na sposób wykorzystania:  opakowania do jednorazowego użytku – są to najczęściej opakowania jednostkowe ulegające zniszczeniu (np. torby, owinięcia) oraz opakowania niepodlegające skupowi po opróżnieniu;  opakowania zwrotne do wielokrotnego użytku – są to zwykle opakowania jednostkowe kaucjonowane lub podlegające skupowi po opróżnieniu oraz opakowania transportowe.Podział opakowań z punktu widzenia ochrony środowiska:  ulegające naturalnemu procesowi rozkładu;  nieulegające biodegradacji. Opakowania w praktyce gospodarczej spełniają wiele różnorodnych funkcji,wśród których można wyróżnić:  funkcje ochronne – ochrona produktu i ładunku przed narażeniami mechanicznymi, klimatycznymi, biotycznymi oraz ubytkami ilościowymi;  funkcje magazynowe – ułatwiające procesy magazynowania i kompletacji;  funkcje transportowe – optymalizowanie przepływów towarowych (głównie wymiary i kształt opakowań oraz relacje masy opakowań do pakowanego w nie towaru);  funkcje kompletacyjne – ułatwiające w dystrybucji kompletowanie dostaw i wykorzystywanie pojemności ładunkowej środków transportu;  funkcje informacyjne – wpływające na możliwość sprawnej realizacji funkcji wymienionych wyżej, a także często umożliwiające nabywcy korzystanie z towaru;  funkcje recyklingowe i kasacyjne – ograniczające negatywny wpływ opakowań na ilość produkowanych odpadów i ich wpływ na otaczające środowisko.5.5 Ekologiczne znaki towarowe Ekoznaki – to ekologiczne znaki towarowe, są one jednym ze sposobówwywierania wpływu na rynek. Wskazują produkty, które spełniają wymaganiaw zakresie ochrony środowiska. Kupując produkty oznaczone ekoznakami możemyukierunkować swoje zakupy na proekologiczną działalność. Coraz częściej więc słychać,Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 10

nawet w polskich sklepach, o „zielonych”, „ekologicznych” czy „etycznych” zakupach.Ekoznaki to symbole graficzne z krótką informacją o cechach produktu,wykorzystywane do oznaczania towarów, które wyróżniają się wśród innych mniejsząpresją na środowisko przyrodnicze. Przejdź do Załącznika nr 1, aby zobaczyć przykładowe ekoznaki(opracowanie własne na podstawie: Krawczyk S., Tubis A., Kobyłt A., Burghardt A.,Logistyka w przedsiębiorstwie, CL Colsulting i Logistyka, Oficyna WydawniczaNDiO, Wrocław 2007, s. 205-206). Klient świadomie wybierając oznakowane produkty, kształtuje popyt (a więcwpływa na podaż) i zaczyna mieć wpływ na poprawę stanu środowiska. Ekoznakiw Europie są nadawane przez wyznaczone organizacje publiczne bądź prywatne.W Polsce tę funkcję pełni Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Przejdź do prezentacji pt. „Ekologiczne znaki towarowe”, aby dowiedziećsię więcej na ten temat.5.6 Literatura5.6.1 Literatura obowiązkowa  Krawczyk S., Tubis A., Kobyłt A., Burghardt A., Logistyka w przedsiębiorstwie, CL Colsulting i Logistyka, Oficyna Wydawnicza NDiO, Wrocław 2007, s. 205-220;  Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21);  Ustawa z dnia 25 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r., poz. 228).5.6.2 Literatura uzupełniająca  Kisperska-Moroń D., Krzyżaniak S. (red.), Logistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2009.5.6.3 Netografia  http://www.logistyka.zsz-gostyn.com.pl/pojeciaDane.php?id=786.5.7 Spis rysunkówRysunek 5.1 System gospodarki odpadami ..........................................................................................4Rysunek 5.2 Opakowania zbiorcze...........................................................................................................8Rysunek 5.3 Opakowania transportowe ................................................................................................8Rysunek 5.4 Zintegrowane jednostki ładunkowe ..............................................................................95.8 Spis treści5 Gospodarka odpadami .........................................................................................................................2 5.1 Podstawowe akty prawne.............................................................................................................................2 Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 11

5.2 System gospodarki odpadami.....................................................................................................................35.3 Klasyfikacja odpadów.....................................................................................................................................65.4 Opakowania ........................................................................................................................................................75.5 Ekologiczne znaki towarowe....................................................................................................................105.6 Literatura..........................................................................................................................................................11 5.6.1 Literatura obowiązkowa .............................................................................................................................................11 5.6.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................11 5.6.3 Netografia ..........................................................................................................................................................................115.7 Spis rysunków.................................................................................................................................................11Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 12

Źródło: http://pl.fotolia.com/ Elementy/Podstawy logistykiKURS w jednostkach gospodarczych i administracyjnychMODUŁ Przepływ zasobów i informacji pomiędzy komórkami struktury organizacyjnej Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 1

6 Przepływ zasobów i informacji pomiędzy komórkami struktury organizacyjnej6.1 Pojęcie struktur organizacyjnych Struktura organizacyjna to ogół ustalonych zależności funkcjonalnychi hierarchicznych między elementami organizacji, zgrupowanymi w komórki i jednostkiorganizacyjne w sposób umożliwiający osiąganie celów całości. M. Bielski definiuje strukturę organizacji jako całokształt stosunków między jejelementami: ludźmi i składnikami rzeczowymi. Można stwierdzić, że jest to sposóbuporządkowania elementów organizacji1.Struktura organizacyjna powstaje jako wynik trzech powiązanych ze sobą procesów:  podziału pracy (zadań) między uczestników organizacji – ma na ogół charakter jakościowy. Polega on na tym, że poszczególni uczestnicy wykonują różne czynności w sumie składające się na proces prowadzący do realizacji celów organizacji. Tylko taki podział przynosi efekt organizacyjny – zwany efektem synergii. Charakter ilościowy polega na stworzeniu kilku stanowisk pracy realizujących takie same czynności w ramach jednego zadania (którego realizacja przekracza możliwości jednej osoby). Taki podział pracy ma charakter uzupełniający, nie przynosi efektu synergicznego;  podziału władzy w organizacji – ma charakter pionowy. W jego wyniku powstaje hierarchiczna budowa struktury organizacyjnej. Konieczność tego podziału wynika z wielkości organizacji;  integracji elementów organizacji w całość przez tworzenie różnego rodzaju powiązań (więzi organizacyjnych) między nimi. Integracja podzielonych elementów polega na budowie sieci więzi wewnątrzorganizacyjnych, stosowanych do relacji, jakie pomiędzy tymi elementami chce się zbudować.6.2 Typy struktur organizacyjnych Przyjmując za punkt wyjścia podział struktur na hierarchiczne i organicznemożna dokonać następującego podziału typów struktur: 1) struktury hierarchiczne: struktura linowa, struktura funkcjonalna, struktura liniowo-sztabowa; 2) struktury pośrednie: struktura dywizjonalna, struktura macierzowa; 3) struktury organiczne: struktura projektowa, struktura sieciowa. Struktura liniowa. Istotą struktury liniowej jest zagwarantowanie zasadyjedności kierownictwa (każdy pracownik ma tylko jednego przełożonego, od któregootrzymuje polecenia). Droga służbowa – to linia łącząca przełożonego i podwładnego.1 Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004, s. 73-161 Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 2

Warunki funkcjonowania: małe organizacje, mało zróżnicowany programprodukcji/usług, w przypadku wzrostu produktów/usług pojawiają się problemyz koordynacją.Zalety:  prostota i jasność w wyznaczaniu zakresów uprawnień i odpowiedzialności;  jednoznaczne określenie relacji nadrzędności i podrzędności;  łatwość w koordynowaniu i kontroli;  szybkość podejmowania decyzji.Wady:  pomijanie zasady specjalizacji;  mała elastyczność i podatność na zmiany (więź hierarchiczna);  skłonność do biurokratyzacji. Rysunek 6.1 Struktura liniowa Źródło: opracowanie własne na podstawie: Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004 Struktura funkcjonalna. W strukturze tej każdy z pracowników podlega wielukierownikom funkcjonalnym, którzy odpowiadają za wąski, jasno sprecyzowany obszardziałania i tylko w ramach tego obszaru wydają polecenia. Dla struktury funkcjonalnejcharakterystyczne są bezpośrednie drogi komunikacyjne pomiędzy kierownikamia wykonawcami oraz wielostronne podporządkowanie komórek liniowych. Warunkifunkcjonowania: przewaga wad nad zaletami była powodem braku szerszegozastosowania w praktyce. Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 3

Zalety:  fachowość podejmowanych decyzji;  skrócenie drogi przesyłania informacji;  zwiększenie elastyczności organizacji i jej umiejętności przystosowawczych do zmian otoczenia.Wady:  nakładanie się i krzyżowanie uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności;  częste sytuacje konfliktowe;  skomplikowana sieć komunikacyjna. Rysunek 6.2 Struktura funkcjonalna Źródło: opracowanie własne na podstawie: Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004 Struktura liniowo-sztabowa. To połączenie zalet struktur linioweji funkcjonalnej. Komórki sztabowe grupują wysoko wykwalifikowanych fachowców,wyspecjalizowanych według funkcji kierowniczych lub obszarów działania. W zasadzienie mają uprawnień decyzyjnych w stosunku do komórek liniowych. Komórki sztabowepełnią najczęściej funkcję fachowej porady dla kierowników liniowych danego szczebla,któremu bezpośrednio podlegają. Ich zadanie może polegać na odciążeniu kierownikówkomórek liniowych w realizacji ich funkcji podstawowych. Warunki funkcjonowania:organizacje wytwarzające ograniczoną liczbę podobnych produktów, organizacjefunkcjonujące w otoczeniu względnej stabilności.Zalety: Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 4

 jasne określenie zakresu uprawnień i odpowiedzialności dla każdego stanowiska organizacyjnego;  fachowe przystosowanie procesu decyzyjnego dzięki wykorzystaniu wiedzy specjalistów;  szybkość podejmowania decyzji.Wady:  możliwość pojawiania się konfliktów między linią a sztabem;  skłonności do autonomizacji komórek sztabowych i przejmowanie przez nie funkcji komórek linowych (wzrost nadmiernej liczby komórek sztabowych);  niebezpieczeństwo przecenienia lub niedoceniania przez komórki liniowe rad i opinii formułowanych przez komórki sztabowe. Struktura dywizjonalna. Projektując strukturę dywizjonalną na drugimszczeblu hierarchii organizacyjnej uwzględnia się kryterium obiektowe. Powstałe w tensposób obszary działań nazywane są: spartami, dywizjami lub segmentami. Obszarydziałań wyróżnia się najczęściej według: produktów (grupy produktów), odbiorców(grupy odbiorców) lub regionu (położenie geograficzne). Warunki funkcjonowania:zdywersyfikowany portfel produkcji, zróżnicowanie stosownych technologii, otoczeniedynamiczne.Zalety:  jasno określone obszary uprawnień i odpowiedzialności kierowników poszczególnych dywizji;  odciążenie naczelnego kierownictwa od problemów bieżącego zarządzania;  szybkość i trafność podejmowania decyzji;  zwiększenie aktywności innowacyjnej kierowników i wykonawców;  duża autonomia decyzyjna wyodrębnionych dywizjonów, idąca w parze z elastycznością tej struktury.Wady:  niebezpieczeństwo pojawienia się konfliktów między poszczególnymi dywizjami;  niebezpieczeństwo pojawienia się konfliktów między dywizjami a organizacją jako całością;  niebezpieczeństwo niewłaściwego funkcjonowania centralnych komórek sztabowych i przekształcenia się ich w centralne komórki liniowe. Struktura macierzowa. Jest to struktura dwuwymiarowa. Przy projektowaniuwykorzystuje się najczęściej następujące kryteria rozczłonkowania organizacji, zwanetakże wymiarami: celowe obszary działalności (funkcje), grupa produktów, grupaodbiorców, region geograficzny, projekty.Zalety: Kurs: Elementy/Podstawy logistyki w jednostkach gospodarczych i administracyjnych 5