หนังสือเรียนออนไลน์ เรื่องอาหารและการย่อยอาหาร

หนังสอื ประกอบการเรียนออนไลน์ กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี วชิ าวทิ ยาศาสตร์ ๖ชั้นประถมศึกษาปีที่ อาหารการย่อยอาหาร และระบบย่อยอาหาร ว่าทีร่ ้อยตรณี ฐั พงศ์ ผวิ ขา โรงเรยี นวดั หนองจอก(ภักดนี รเศรษฐ) กรุงเทพมหานคร ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๐ (ฉบบั ปรบั ปรงุ พุทธศักราช ๒๕๖๐)

คารับรอง ขอรับรองวา่ หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ (Online course) กลมุ่ สาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี เรื่อง อาหารการยอ่ ยอาหารและระบบยอ่ ยอาหาร สาหรบั ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ ๖ เปน็ ผลงานทางวิชาการเพือ่ พัฒนาการเรยี นการสอน รายวชิ าวิทยาศาสตร์ พ้นื ฐาน (ว ๑๖๑๐๑) ผลงานการจดั ทาของวา่ ทร่ี อ้ ยตรีณัฐพงศ์ ผวิ ขา ตาแหน่ง ครูผู้ช่วย สงั กดั โรงเรยี นวัดหนองจอก(ภักดนี รเศรษฐ) สานักงานเขตหนองจอก กรงุ เทพมหานคร เปน็ ผลงานที่มี ประสทิ ธภิ าพ สามารถนาไปใชป้ ระกอบการเรียนการสอน ในสาระท่ี ๑ วทิ ยาศาสตรช์ วี ภาพ เพื่อ เสรมิ ความรูค้ วามเขา้ ใจในหน่วยการเรียนรูเ้ รื่อง อาหารและสารอาหาร ของนกั เรยี น ลงช่ือ …………………………………………… ผู้รบั รอง (นางสาววาสนา เศษสวย) ผอู้ านวยการสถานศกึ ษา โรงเรยี นวดั หนองจอก(ภกั ดีนรเศรษฐ) หนงั สอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอ่ื ง อาหารและสารอาหาร

คานา หนังสือประกอบการเรยี นเรอื่ ง อาหารการย่อยอาหารและระบบย่อยอาหาร เปน็ หนังสอื ประกอบการเรยี นในรายวชิ าวิทยาศาสตร์พืน้ ฐาน (ว ๑๖๑๐๑) ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ ๖ โรงเรียนวดั หนองจอก(ภกั ดีนรเศรษฐ) เพื่อใชป้ ระกอบการเรียนการสอนออนไลน์ โดยอาศัยส่ือ VDO ของครู รว่ มกับการแนะนาของผปู้ กครอง หนงั สือชดุ นป้ี ระกอบด้วยเน้ือหาสาระ ทม่ี คี วามสอดคล้องกับ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. ๒๕๖๐) กลุ่มสาระ การเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี หนังสอื เรียนเลม่ นี้รวบรวมเน้ือหาสาระท่ีจาเป็นและสามารถ ส่งเสรมิ ความร้คู วามเขา้ ใจในเนอ้ื หาเกี่ยวกบั อาหารและสารอาหาร และการยอ่ ยอาหาร ทจี่ าเป็นต่อ การดารงชีวิตของมนษุ ย์ ใหก้ ับนกั เรียนได้อยา่ งเหมาะสม ผ้จู ดั ทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า หนังสอื ประกอบการเรียน เร่ือง อาหารและสารอาหาร เล่มนี้ จะเป็นประโยชนแ์ ก่นักเรียน ผปู้ กครองและครู รวมถึงผู้สนใจทกุ คน ณัฐพงศ์ ผวิ ขา หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอื่ ง อาหารและสารอาหาร

สารบญั ก ข มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชวี้ ดั ค จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ ง คาแนะนาสาหรับครู จ คาแนะนาสาหรบั ผ้ปู กครอง 1 คาแนะนาสาหรบั นกั เรียน 6 อาหารและสารอาหาร 7 การทดสอบอาหาร 9 ระบบย่อยอาหาร 10 ใบงานที่ 1 ประเภทสารอาหาร 11 ใบงานท่ี 2 อวัยวะในระบบย่อยอาหารของมนษุ ย์ 12 แบบทดสอบหลงั เรยี น 13 เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 14 ตารางบนั ทกึ คะแนน บรรณานุกรม หนงั สอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่อื ง อาหารและสารอาหาร

มาตรฐานการเรยี นรู้ มาตรฐาน ว ๑.๒ เข้าใจสมบตั ขิ องสง่ิ มชี ีวิต หน่วยพนื ้ ฐานของสง่ิ มีชีวิต การลาเลยี งสารเข้า และออกจากเซลล์ ความสัมพนั ธข์ องโครงสร้างและหนา้ ทีข่ องระบบต่าง ๆ ของสัตวแ์ ละมนุษย์ทท่ี างานสมั พนั ธ์กนั ความสมั พนั ธ์ของโครงสร้างและหนา้ ท่ี ของอวยั วะต่าง ๆ ของพืชทท่ี างานสมั พนั ธ์กนั รวมทัง้ นาความรูไ้ ปใช้ประโยชน์ ตวั ชวี้ ัด ว ๑.๒ ป.๖/๑ ระบสุ ารอาหารและบอกประโยชนข์ องสารอาหารแต่ละประเภทจากอาหารทตี่ นเองรับประทาน ว ๑.๒ ป.๖/๒ บอกแนวทางในการเลอื กรับประทานอาหารให้ไดส้ ารอาหารครบถว้ น ในสดั สว่ นทเี่ หมาะสมกบั เพศ และวยั รวมท้ังความปลอดภยั ตอ่ สขุ ภาพ ว ๑.๒ ป.๖/๓ ตระหนักถงึ ความสาคัญของสารอาหาร โดยการเลอื กรบั ประทานอาหารท่มี ีสารอาหารครบถ้วนใน สัดสว่ นท่ีเหมาะสมกบั เพศและวยั รวมท้งั ปลอดภัยตอ่ สขุ ภาพ ว ๑.๒ ป.๖/๔ สรา้ งแบบจาลองระบบย่อยอาหาร และบรรยายหนา้ ทีข่ องอวัยวะในระบบย่อยอาหาร รวมทั้งอธบิ าย การยอ่ ยอาหารและการดดู ซมึ สารอาหาร ว ๑.๒ ป.๖/๕ ตระหนักถึงความสาคัญของระบบย่อยอาหารโดยการบอกแนวทางในการดูแลรกั ษาอวัยวะ ในระบบยอ่ ยอาหารใหท้ างานเป็นปกติ หนังสือประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่ือง อาหารและสารอาหาร

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ความรู้ (K) ๑. ระบสุ ารอาหารและบอกประโยชนข์ องสารอาหารแตล่ ะประเภทจากอาหารทต่ี นเองรบั ประทานได้ ๒. บอกแนวทางในการเลอื กรบั ประทานอาหารใหไ้ ด้สารอาหารครบถ้วน ในสดั สว่ นท่ีเหมาะสมกับเพศและวัย รวมทั้งความปลอดภยั ตอ่ สุขภาพได้ ทักษะ/กระบวนการ (P) ๑. ใชก้ ระบวนการทางวิทยาศาสตร์ หรอื กระบวนการเรยี นรเู้ พอ่ื หาคาตอบ อยา่ งสนกุ สนาน ๒. สรา้ งแบบจาลองระบบย่อยอาหาร และบรรยายหนา้ ทขี่ องอวยั วะในระบบย่อยอาหาร รวมท้ังอธบิ าย การย่อยอาหารและการดูดซมึ สารอาหารได้ ๓. ตระหนกั ถึงความสาคัญของสารอาหาร โดยการเลือกรบั ประทานอาหารทม่ี ีสารอาหารครบถ้วนใน สัดส่วนทเ่ี หมาะสมกับเพศและวัย รวมทัง้ ปลอดภัยตอ่ สุขภาพได้ ๔. ตระหนกั ถงึ ความสาคญั ของระบบยอ่ ยอาหารโดยการบอกแนวทางในการดแู ลรักษาอวยั วะ ในระบบย่อยอาหารให้ทางานเปน็ ปกตไิ ด้ คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ (A) ๑. มวี นิ ยั ๒. ใฝ่เรียนรู้ ๓. มุ่งมัน่ ในการทางาน หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอ่ื ง อาหารและสารอาหาร

คาแนะนาสาหรบั คณุ ครู หนังสอื ประกอบการเรียนเลม่ นีป้ ระกอบ เนอ้ื หาและแบบทดสอบ ใช้ประกอบการ เรยี นออนไลน์ ดว้ ยคลปิ VDO ครูผูส้ อนปฏบิ ตั ิตนดังนี้ ๑. อธบิ ายถงึ ข้อตกลงในการเรียนดว้ ยระบบออนไลน์ผ่านคลปิ VDO และอธิบาย ถึงจุดประสงค์ในการเรยี นวา่ เม่อื เรียนหนังสือเล่มน้ีจบแลว้ นักเรยี นจะเรยี นรสู้ งิ่ ใดบ้าง ๒. อธิบายบทบาททผ่ี ูป้ กครองต้องปฏบิ ัติในฐานะผู้อานวยการเรียนรขู้ องนักเรียน ผ่านระบบการเรียนออนไลน์ ๓. ครสู รปุ องคค์ วามรู้ทนี่ ักเรยี นไดเ้ รียนรจู้ ากหนังสอื เรยี น เรอ่ื ง อาหารและ สารอาหาร และกล่าวชมเชยนักเรียน หนังสอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เร่ือง อาหารและสารอาหาร

คาแนะนาสาหรับผปู้ กครอง หนังสือประกอบการเรียนเลม่ น้ีประกอบ เนือ้ หาและแบบทดสอบ ใช้ประกอบการ เรยี นออนไลน์ ด้วยคลิป VDO ครูผู้สอนปฏบิ ตั ิตนดังนี้ ๑. เปดิ คลปิ VDO ที่ครูส่งให้ เพอื่ ให้นักเรียนฟังคาอธิบายถึงขอ้ ตกลงในการเรยี น ดว้ ยระบบออนไลนผ์ า่ นคลปิ VDO และอธบิ ายถึงจุดประสงค์ในการเรียนรวู้ ่า เมอื่ นักเรยี น เรียนหนังสอื เลม่ นจ้ี บแล้วนกั เรียนจะเรยี นรู้ส่งิ ใด ๒. ให้นกั เรียนทาแบบทดสอบหลงั เรียนโดยผู้ปกครองกากับดแู ลและตรวจคาตอบ ท้ายเลม่ จากนน้ั บนั ทึกคะแนนในตารางหนา้ 14 ๓. ผ้ปู กครองชว่ ยสอนนกั เรยี น โดยใช้หนังสอื ประกอบการเรยี น เร่ือง อาหารและ สารอาหาร ๔. ให้นักเรียนทาแบบทดสอบหลงั เรยี นจากน้นั ตรวจคาตอบจากเฉลยท้ายเล่ม และบันทกึ คะแนน ๕. ผู้ปกครองทาหน้าท่ีเปน็ ผู้อานวยความสะดวกในการเรยี นรใู้ ห้กับผูเ้ รียน รว่ มกับ การสอนผ่านระบบออนไลน์ด้วยคลปิ VDO หนงั สอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอ่ื ง อาหารและสารอาหาร

คาแนะนาสาหรับนกั เรียน หนงั สอื ประกอบการเรยี นเลม่ นป้ี ระกอบ เนอื้ หาและแบบทดสอบ ใชป้ ระกอบการ เรยี นออนไลน์ ด้วยคลิป VDO ครูผสู้ อนปฏบิ ตั ติ นดงั น้ี ๑. นักเรยี นจะตอ้ งเชอื้ ฟังครผู ูส้ อนและผูป้ กครองอยา่ งเครง่ ครัด ครอู ธบิ ายถึง จดุ ประสงคใ์ นการเรียนว่า เมื่อเรยี นหนังสอื เรียนเลม่ นี้จบแลว้ นักเรียนจะเรยี นร้สู ่ิงใด ๒. ทาแบบทดสอบก่อนเรยี น โดยฟงั ผูป้ กครองอ่านแบบทดสอบแลว้ ตรวจคาตอบ จากเฉลยทา้ ยเลม่ จากน้ันบนั ทึกคะแนน ๓. นกั เรียนเรียนร้จู ากหนงั สอื ประกอบการเรยี น เร่ือง อาหารและการย่อยอาหาร รว่ มกบั คลปิ VDO การสอนของครแู ละการสอนของผปู้ กครอง ๔. ทาแบบฝึกหัด จากนั้นตรวจคาตอบจากเฉลยและบนั ทึกคะแนน ๕. นกั เรยี นมีความซอื่ สตั ย์ต่อตนเองไม่เปดิ ดเู ฉลยขณะทาแบบฝกึ หดั และ แบบทดสอบ หนังสือประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอื่ ง อาหารและสารอาหาร

๑ อาหารและสารอาหาร อาหาร หมายถึงสิ่งที่เรารับประทานเข้าไปแล้วทาใหเ้ กดิ ประโยชน์ต่อร่างกายใน ด้านตา่ งๆ ไม่ทาให้เกดิ โทษเช่นเนอ้ื สัตว์ ข้าว แปง้ ผัก ผลไม้ นม ฯลฯ ยกเว้นยารักษาโรค สารอาหารหมายถึง สารท่ีได้รบั จากอาหาร ทร่ี ับประทานเข้าไปในรา่ งกายแล้ว จะ นาไปใช้ประโยชน์ตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย เชน่ ใหพ้ ลงั งานในการดารงชวี ิต เปน็ สว่ นประกอบของเนอ้ื เยื่อในสว่ นตา่ งๆของ รา่ งกาย การแบง่ สารอาหารโดยใช้เกณฑ์การใหพ้ ลังงานของสารอาหาร จะแบง่ ไดเ้ ปน็ 2 กลุ่มใหญ่ คอื •กลุ่มสารอาหารท่ใี ห้พลงั งาน ได้แก่ คารโ์ บไฮเดรทโปรตนี และไขมนั •กล่มุ สารอาหารทไี่ ม่ให้พลังงาน ไดแ้ ก่ เกลอื แร่และวติ ามนิ ความหมายและประเภทของสารอาหาร อาหารที่เรารับประทานมีความหลากหลาย และให้ประโยชนท์ ี่แตกต่างกนั มี ปรมิ าณสารอาหารแตกต่างกัน โดย กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ ได้แบง่ อาหาร ได้ เปน็ 5 หมู่ เรยี กว่า อาหารหลกั ๕ หมู่ หมู่ที่ ชนดิ อาหาร 1 หมเู่ นอ้ื สตั ว์ ไข่ นม ถัว่ เมล็ดแหง้ และงา (เปน็ แหลง่ อาหารของโปรตีน) 2 หมู่ขา้ ว แป้ง น้าตาล เผอื ก มัน (เปน็ แหล่งของคารโ์ บไฮเดรต) 3 หมพู่ ืชผกั ต่างๆ (เป็นแหล่งของวติ ามิน เกลือแร่หรอื แร่ธาตุ และเสน้ ใยอาหาร) 4 หมผู่ ลไมต้ า่ งๆ (เปน็ แหลง่ ของวิตามนิ เกลือแร่หรอื แร่ธาตุ และเส้นใยอาหาร) 5 หมูน่ ้ามนั และไขมันจากพืชและสัตว์ (เป็นแหล่งของไขมนั ) หนังสอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เรื่อง อาหารและสารอาหาร

๒ โปรตนี โปรตนี มีสารอาหารโปรตีนทมี่ ีโมเลกุลขนาดใหญ่ ประกอบดว้ ยหนว่ ยที่เลก็ ท่ีสุด เรียกว่า กรดอะมิโน จานวนมาก ประมาณ 22ชนิดแต่ละชนดิ มโี ครงสร้างที่ต่างกัน โปรตนี ชนดิ ไหนมีคณุ คา่ ทางอาหารมากหรือน้อย ขน้ึ อย่กู บั วา่ โปรตีนชนดิ นัน้ ยอ่ ย สลายได้ง่ายและมีกรดอะมโิ นที่จาเปน็ ครบถ้วน โปรตีนเปน็ สารอาหารหลกั ท่ีร่างกาย ตอ้ งการในการสรา้ งเชลล์เนื้อเยอ้ื ตา่ งๆ และเปน็ ส่วนประกอบของ เอมไชม์ ฮอรโ์ มน ฮีโมโกลบนิ และแอนตบิ อดี หรอื ภมู คิ มุ้ กนั ของรา่ งกาย คนเรามโี ปรตนี อย่ปู ระมาณร้อยละ 20ของน้าหนักตวั โปรตีน 1 กรมั ใหพ้ ลังงาน 4 กิโลแคลอรี แหลง่ อาหารทใ่ี หส้ ารอาหารประเภทโปรตนี ได้แก่ เนอื้ นม ไข่ และขา้ ว พชื ตระกลู ถัว่ ขา้ วเจ้า ขา้ วเหนียว ข้าวสาลี ขา้ วโพดเหลือง เปน็ ตน้ คาร์โบไฮเดรต คาร์โบไฮเดรตเปน็ สารอาหารท่มี สี ่วนประกอบเปน็ คารบ์ อน ไฮโดรเจน และออกซเิ จน แหลง่ ท่ีให้สารอาหาร คารโ์ บไฮเดรต ได้แก่ ขา้ ว แป้ง น้าตาล เผอื ก มนั ขา้ วโพด การจาแนกคารโ์ บไฮเดรตออกตามคุณสมบัติทางกายภาพ ทางเคมี ได้แก่ •น้าตาลโมเลกุลเดยี่ ว พบในผักหรอื ผลไม้ท่ีรสมรี สหวาน •น้าตาลโมเลกลุ คู่ พบ ในนา้ ตาลทราย มอลโทส และแลกโทส สารอาหารประเภทคารโ์ บไฮเดรตเป็นสารอาหารหลกั ทใ่ี หพ้ ลงั งานเพือ่ มาใชใ้ นกิจกรรมต่างๆ ใน 1 วนั ร่างกาย ตอ้ งการพลังงานจากสารอาหารประเภทคารโ์ บไฮเดรต ประมาณ 50-50 ของพลังงานทงั้ หมดที่ได้รับจาก สารอาหาร เราควรกินคารโ์ บไฮเดรตประเภทแป้งให้ได้ ประมาณ 300-400 กรมั ต่อวนั จงึ จะเพยี งพอกบั ปรมิ าณ พลงั งานท่รี า่ งกายตอ้ งการ คารโ์ บไฮเดรต 1 กรัมให้ พลงั งาน 4 กโิ ลแคลอรี หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่อื ง อาหารและสารอาหาร

๓ ไขมนั สารอาหารประเภทไขมันประกอบดว้ ย คารบ์ อน ไฮโดรเจน ออกซิเจน ไขมนั เปน็ สารอาหารทีไ่ มส่ ามารถละลายในน้าได้ ไขมนั ถา้ อยู่ในของแขง็ จะเรยี กว่า ไข หรอื ไขมัน ถ้า อยใู่ นสภาพของเหลวเรียกวา่ น้ามนั กรดไขมันเป็นสว่ นประกอบทสี่ าคัญของไขมัน และมีความสาคญั ตอ่ รา่ งกายมี 2 ประเภท คอื กรดไขมันอ่มิ ตัวพบมากในไขมนั สตั ว์ และกรดไขมนั ไมอ่ ิ่มตัว พบนา้ มนั พชื เชน่ นา้ มันถั่วเหลือง เป็นต้น ไขมันเปน็ อาหารทีใ่ ห้พลงั งานสงู เม่อื เปรียบเทยี บกบั สารอาหารประเภทอนื่ ทม่ี ปี รมิ าณที่เท่าๆกนั ไขมนั 1 กรมั ใหพ้ ลังงาน 9 กิโลแคลอรี รา่ งกายสามารถสะสมไขมันได้ โดยมีการจากัดปรมิ าณ นอกจากนีย้ งั สามารถเปล่ียน คาร์โบไฮเดรตหรือโปรตีนใหเ้ ป็นไขมันได้ดว้ ย วติ ามนิ วติ ามินหมายถึง สารอินทรีย์ที่จาเป็นตอ่ รา่ งกาย ร่างกายจะต้องการในปรมิ าณที่ นอ้ ย แต่ร่างกายจะขาดไมไ่ ด้ ถ้าขาดจะทาใหร้ ่างกายมีความผิดปกตเิ กดิ อาการต่างๆ เชน่ เหน็บชา อ่อนเพลีย เป็นต้นวิตามินท่ีละลายในไขมนั ได้ ได้แก่ วติ ามิน เอ ดี อี เค เป็นต้น วิตามินท่ลี ะลายในไขมนั ไมไ่ ด้ ไดแ้ ก่ วิตามิน บี ซี เปน็ ตน้ วติ ามนิ A ตา K เลือด ชา B(1) B2 จอก E หมนั B12 จาง ฟนั C B5 หลอน D ดูก B6 เส่ือม หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอื่ ง อาหารและสารอาหาร

๔ แร่ธาตุ แร่ธาตุหรือเกลือแรเ่ ปน็ สารอาหารอกี ประเภทหนึ่งท่รี ่างกายต้องการ และขาดไม่ได้ เพราะเปน็ สว่ นประกอบของอวัยวะและเน้อื เย้อื บางอยา่ ง เชน่ กระดกู และฟนั เลือด บาง ชนิดเปน็ ส่วนประกอบของสารต่างๆ ทเี่ ก่ียวข้องกับกะบวนการเจริญเติบโตภายในร่างกาย เชน่ อฮร์โมโกลบิน เอมไซม์ เป็นตน้ และยงั ชว่ ยในการควบคมุ อวยั วะต่างๆของร่างกายให้ ทางานปกติ แร่ธาตุ ซง่ึ มคี วามจาเป็นตอ่ รา่ งกายจะตอ้ งการในปรมิ าณทน่ี อ้ ย แตร่ ่างกายจะขาด ไม่ได้ ถ้าขาดจะทาใหร้ ่างกายมีความผิดปกติเกดิ อาการตา่ งๆ หรอื โรคภัยไขเ้ จบ็ แนวทางการเลอื กรบั ประทานอาหารให้เหมาะสมกับเพศและวัย ปริมาณพลังงานที่ควรได้รบั จากการรบั ประทานอาหารในแตล่ ะวนั ของแตล่ ะช่วงวยั และเพศ (กิโลเคลอรี) อายุ ปริมาณพลังงาน (เคลอร)ี 1-3 ปี เรียนหรือทางานปกติ ออกกาลงั กายหรือใช้แรงงาน 4-5 ปี 6-8 ปี หญงิ ชาย หญิง ชาย 9-12 ปี 13-15 ปี 1,000 1,000 1,000- 1,400 1,000- 1,400 16-50 ปี 51 ปีข้นึ ไป 1,300 1,300 1,400- 1,800 1,600- 2,000 1,400 1,400 1,400- 1,800 1,600- 2,000 1,500 1,700 1,800- 2,200 2,000- 2,600 1,800 2,100 2,400 2,800- 3,200 1,750-1,850 2,100-2,300 2,200-2,400 2,800- 3,000 1,550-1,750 1,750-2,100 2,000-2,200 2,400-2,800 หนังสอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เร่อื ง อาหารและสารอาหาร

๕ การรับประทานอาหารในแตล่ ะวัน ควรคานึงถึงสารอาหารและปริมาณ พลังงานที่ควรไดร้ บั ในแตล่ ะวันและควรรับประทานอาหารให้ได้สัดสว่ นตามธง โภชนาการ ของกระทรวงสาธารณสขุ ที่แบง่ สัดส่วนของอาหารท่ีควร รับประทานใน 1 วัน ได้ดังรปู ตอ่ ไปนี้ หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เรอ่ื ง อาหารและสารอาหาร

๖ การทดสอบสารอาหาร 1. สารอาหารท่ีมีแปง้ ทดสอบกบั สารละลายไอโอดีน สีกอ่ นการทดลองสนี ้าตาล ผลการเปลีย่ นแปลงเป็นสีนา้ เงนิ แกมมว่ ง เชน่ ถ้าเรานาข้าวสุก เผอื กต้ม มันต้ม ไปบดให้ ละเอยี ดแลว้ นาไปทดสอบกับสารละลายไอโอดีนเปลี่ยนเปน็ สีนา้ เงินแกมม่วงแสดงวา่ มแี ปง้ เป็นองค์ประกอบ 2. การทดสอบนา้ ตาลโมเลกุลเดีย่ ว เช่น น้าตาลกลูโคส เมอ่ื ละลายน้าแลว้ นาไป ทดสอบกับสารละลายเบเนดิกต์และนาไปต้มสขี องสารจะเปลีย่ นจากสฟี ้าเป็นส้มตะกอน แดงอฐิ เช่น ถา้ เรานานมรสหวานมาทดสอบกับสารละลายเบเนดิกต์แล้วนาไปต้มจะ สังเกตเหน็ สีหลงั การทดลองจากสขี าวอมฟ้าเปน็ สสี ม้ ออ่ นแสดงวา่ น้านมรสหวานมีน้าตาล เปน็ องคป์ ระกอบ 3. การทดสอบสารอาหารประเภทโปรตนี ทดสอบกบั สารละลายไบยเู รต (คอป เปอร์(II)ซัลเฟต โซเดยี มไฮดรอกไซต)์ สีก่อนการทดลองสีฟา้ หลงั การทดลองเปล่ยี นเป็นสี ม่วง เช่น นาไข่ขาวไปทดสอบกับสารละลายไบยูเรต สกี ่อนการทดลองไม่มีสี(สีใส)หลงั การ ทดลองเปล่ียนเป็นสีมว่ งแสดงว่า ไขข่ าวมโี ปรตีนเปน็ องคป์ ระกอบ 4. การทดสอบสารอาหารประเภทไขมันวิธกี ารทดสอบ นาเอาน้ามนั พชื หยดใส่ กระดาษสขี าว สีกระดาษก่อนทดสอบมีลักษณะทึบแสง หลงั การทดสอบกับนา้ มนั พืชสขี อง กระดาษจะมีลักษณะโปรง่ แสง นกั เรยี นจะสังเกตเห็นถุงท่แี ม่ค้าใช้บรรจุ ปลาท่องโก๋หรอื กลว้ ยทอด กระดาษที่แมค่ ้าใช้รองภาชนะที่บรรจุน้ันบริเวณที่ตดิ น้ามนั จะมีลกั ษณะโปร่ง แสง ทดสอบสารอาหาร 1. แป้ง : หยอดสารละลายไอโอดนี เปลย่ี นสีนา้ ตาลแดง สีน้าเงิน 2. น้าตาล : เบเนดกิ ต์ + ต้ม เปล่ยี นสฟี า้ ตะกอนแดงอิฐ 3. โปรตนี : ผสมกับไบยเู รต็ เปลยี่ นสีฟ้า สมี ว่ ง 4. ไขมัน : แตะกระดาษ กระดาษจะโปร่งแสง หนงั สือประกอบการเรียนออนไลน์ เร่อื ง อาหารและสารอาหาร

๗ ระบบยอ่ ยอาหาร ระบบยอ่ ยอาหาร มหี นา้ ท่ยี ่อยอาหารให้ ละเอียด แล้วดดู ซมึ ผ่านเข้าสกู่ ระแสเลือดเพอื่ ไปเลี้ยง ส่วนต่าง ๆ ของรา่ งกายการย่อยอาหาร (Digestion) หมายถึง กระบวนการสลายอนุภาคอาหารให้มขี นาด เล็กสุด จนสามารถดูดซึมเข้าไปในเซลลไ์ ด้ เมอื่ มนษุ ย์รับประทานอาหารเข้าสรู่ ่างกาย จะ ผา่ นระบบต่าง ๆ ดงั นี้ - ปาก - หลอดอาหาร - กระเพาะอาหาร - ลาไส้เลก็ - ลาไสใ้ หญ่ - ของเสยี ออกทางทวารหนัก 1. ปาก : เปน็ อวัยวะแรกท่ีอาหารเคล่อื นเขา้ ส่รู ะบบยอ่ ยอาหาร ภายในปากประกอบด้วย ฟนั ซงึ่ จะบดเค้ียวให้อาหารมีขนาดเลก็ ลง ล้นิ และน้าลายท่จี ะทาหน้าท่คี ลุกเคลา้ อาหารใหเ้ ข้ากนั และตอ่ มน้าลาย จะผลิตน้าลาย ซงึ่ มีเอนไซม์ชอ่ื อะไมเลส ทจ่ี ะสามารถยอ่ ยแปง้ ใหเ้ ป็น น้าตาล 2. กระเพาะอาหาร : ผลติ น้าย่อยเพปซนิ ย่อยโปรตีนใหเ้ ปน็ โปรตีนสายสน้ั (เพปไทด)์ และ นา้ ยอ่ ยเรนนนิ ย่อยโปรตีนในนมให้เป็นโปรตีนเปน็ ลม่ิ ๆ การยอ่ ยอาหารมี 2 วิธี การย่อยเชิงกล : การบดเคียวอาหาร การย่อยเชิงเคมี : การท่อี าหารถูกการ ท้าให้มีขนาดเล็กลง ยังไม่มีการ เปล่ียนแปลงทางเคมี ให้มีโมเลกุล เปลี่ยนแปลงทางเคมี การบด การ เล็กลง โดยมีเอนไซม์(Enzyme) เป็น กัด การเคียว การบิดรัดตัวของ ตัวเรง่ ปฏกิ ริ ิยา กลา้ มเนอื ทางเดินอาหาร หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เร่อื ง อาหารและสารอาหาร

๘ 3. ล้าไสเ้ ล็ก : ผลิต น้าย่อยมอลเทส ย่อยน้าตาลมอลโทสให้กลายเปน็ นา้ ตาลกลูโคส น้า ย่อยซเู ครส ย่อยน้าตาลซโู ครสให้เปน็ นา้ ตาลกลูโคสและน้าตาลฟรักโทส นา้ ย่อยแลกเทส ย่อย นา้ ตาลแลกโทสให้เป็นนา้ ตาลกลโู คสและน้าตาลกาแลกโตส น้าย่อยอะมิโนเพปทิเดส ยอ่ ยโปรตนี สายสน้ั ให้เปน็ กรดอะมิโน 4. ล้าไสใ้ หญ่ :อาหารที่เคลอื่ นมาสลู่ าไส้ใหญ่ ส่วนใหญ่จะเป็นอาหารท่ีไม่สามารถยอ่ ยได้ อกี ต่อไปแลว้ หรือท่ีเราเรยี กว่า กากอาหาร ในทล่ี าไสใ้ หญน่ ี้ จะไมม่ ีการย่อยเกดิ ขนึ้ แตจ่ ะมีการ ดดู ซมึ นา้ และแร่ธาตุบางอย่างจากกากอาหารสู่ร่างกาย จากนั้น กากอาหารที่ถกู ยอ่ ยแล้วจะ เคลือ่ นออกจากรา่ งกาย ผา่ นทวารหนกั เปน็ อจุ จาระตอ่ ไป ระบบย่อยอาหาร 1. ผลักดนั ให้อาหารเคลือ่ นทจ่ี าก ปาก ทวารหนกั 2. ยอ่ ยและดูดซึมสารอาหารไปใช้ 3. ก้าจดั ของเสยี ออกนอกร่างกาย 4. สร้างเอนไซม์(นา้ ย่อย) นา้ หล่อลื่น 5. สงั เคราะห์ Vitamin K 6. ให้พลงั งาน กระเพาะอาหารย่อยเฉพาะโปรตนี ลา้ ไสเ้ ลก็ มกี ารดูดซึมสารอาหารมากท่ีสุด ล้าไสใ้ หญไ่ มด่ ูดซึมสารอาหารแต่ดดู ซึมน้าและแรธ่ าตุ หนังสือประกอบการเรยี นออนไลน์ เรือ่ ง อาหารและสารอาหาร

๙ ใบงานท่ี 1 ประเภทของสารอาหาร คาส่งั : ให้นกั เรยี นระบปุ ระเภทของสารอาหารท่ไี ด้จากอาหารตอ่ ไปนใี้ ห้ถกู ตอ้ ง 1) คาร์โบไฮเดรต 2) โปรตีน 3) ไขมัน 4) วติ ามิน 5) เกลือแร่ 6) น้า สารอาหาร มี____ประเภทคือ________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ หนงั สอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เรื่อง อาหารและสารอาหาร

ใบงานที่ ๒ อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารของมนษุ ย์ ๑๐ คาสงั่ : ให้นักเรยี นระบชุ อื่ อวัยวะในระบบย่อยอาหารของมนุษยใ์ ห้ถกู ตอ้ ง คาสง่ั :ใหน้ ักเรยี นระบุหนา้ ท่ีของอวัยวะตา่ งๆในระบบย่อยอาหารลงในชอ่ งว่างของตารางด้านล่าง ชอื่ อวัยวะ หน้าท่ี ชอื่ อวยั วะ หนา้ ที่ 1. ปาก 5. ลาไส้ใหญ่ 2. หลอดอาหาร 6. ทวารหนกั 3. กระเพาะอาหาร 7. ตบั 4. ลาไสเ้ ลก็ 8. ตับอ่อน หนังสือประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอื่ ง อาหารและสารอาหาร

แบบทดสอบหลงั เรยี น ๑๑ คาสั่ง : ให้นกั เรยี นเลอื กคาตอบท่ถี กู ต้อง 1. การยอ่ ยอาหารเริม่ ต้นทอี่ วยั วะใดและส้นิ สดุ ที่ ๖. ในน้าลายคนจะมีเอนไซมใ์ ด และทาหนา้ ที่ยอ่ ยอาหาร อวัยวะใด ประเภทใด ก. ปาก-กระเพาะอาหาร ก. ไลเปส-ไขมนั ข. ปาก-ลาไส้เลก็ ข. เปปซนิ -โปรตนี ค. ปาก-ลาไส้ใหญ่ ค. มอลเทส-มอลโทส ง. กระเพาะอาหาร-ลาไสใ้ หญ่ ง. อะไมเลส-คาร์โบไฮเดรต ๒. ระบบทางเดนิ อาหารเรมิ่ ตน้ และสนิ้ สุดทใ่ี ด ๗. ข้อใดคือหน้าที่ของนา้ ดี ก. ปาก-ทวารหนัก ก. ชว่ ยยอ่ ยไขมัน ข. ปาก-ลาไส้เล็ก ข. ชว่ ยเคลือบกระเพาะอาหาร ค. ปาก-กระเพาะอาหาร ค. ชว่ ยใหไ้ ขมันแตกตวั มีขนาดเล็กลง ง. กระเพาะอาหาร-ลาไส้ใหญ่ ง. ช่วยย่อยโปรตีน ๓. ข้อใดจดั เปน็ การย่อยเชงิ กล ๘. ข้อใดต่อไปน้จี บั คไู่ ดไ้ ม่ถูกตอ้ ง ก. การบดเคีย้ ว ก. ตอ่ มน้าลาย -- อะไมเลส ข. การบีบคลายของกระเพาะอาหาร ข. ตับออ่ น – น้าดี ค. การแตกตัวของไขมันโดยนา้ ดี ค. กระเพาะอาหาร – เปปซนิ ง. ก และ ข ง. ลาไส้เล็ก – ซเู ครส ๔. อวยั วะใดในระบบทางเดินอาหารที่ไมม่ ีการ ๙. อาหารจาพวกโปรตีนถูกย่อยเชิงเคมีครัง้ แรกท่อี วัยวะใด ยอ่ ยเชิงเคมี ก. ปาก ข. กระเพาะอาหาร ก. ปาก ค. ลาไสเ้ ลก็ ง. ลาไส้ใหญ่ ข. หลอดอาหาร ๑๐. อวัยวะในระบบย่อยอาหารประกอบดว้ ย ค. กระเพาะอาหาร 1: ปาก 2: หลอดอาหาร ง. ลาไสเ้ ลก็ 3: กระเพาะอาหาร 4: ลาไสเ้ ล็ก 5: ลาไส้ใหญ่ ๕. อวัยวะใดในระบบทางเดนิ อาหารที่ทาหนา้ ที่ อาหารทเ่ี รารับประทานจะไม่ถูกย่อยในอวัยวะใด ย่อยอาหารและดดู ซึมอาหาร ก. 1 และ 2 ก. ปาก ข. 2 และ 5 ข. กระเพาะอาหาร ค. 3 และ 4 ค. ลาไส้เลก็ ง. 4 และ 5 ง. ลาไสใ้ หญ่ หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เรือ่ ง อาหารและสารอาหาร

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น ๑๒ คาสัง่ : ให้นักเรยี นเลือกคาตอบทีถ่ ูกต้อง 1. การยอ่ ยอาหารเริ่มต้นทอ่ี วยั วะใดและส้ินสุดท่ี ๖. ในน้าลายคนจะมีเอนไซมใ์ ด และทาหนา้ ท่ยี อ่ ยอาหาร อวยั วะใด ประเภทใด ก. ปาก-กระเพาะอาหาร ก. ไลเปส-ไขมัน ข. ปาก-ลาไส้เล็ก ข. เปปซิน-โปรตีน ค. ปาก-ลาไส้ใหญ่ ค. มอลเทส-มอลโทส ง. กระเพาะอาหาร-ลาไสใ้ หญ่ ง. อะไมเลส-คาร์โบไฮเดรต ๒. ระบบทางเดินอาหารเรมิ่ ต้นและส้นิ สดุ ท่ีใด ๗. ข้อใดคือหนา้ ที่ของนา้ ดี ก. ปาก-ทวารหนัก ก. ชว่ ยยอ่ ยไขมัน ข. ปาก-ลาไส้เลก็ ข. ชว่ ยเคลือบกระเพาะอาหาร ค. ปาก-กระเพาะอาหาร ค. ชว่ ยให้ไขมนั แตกตัวมีขนาดเลก็ ลง ง. กระเพาะอาหาร-ลาไส้ใหญ่ ง. ชว่ ยยอ่ ยโปรตนี ๓. ข้อใดจดั เป็นการย่อยเชิงกล ๘. ขอ้ ใดต่อไปนจี้ ับคูไ่ ดไ้ มถ่ กู ต้อง ก. การบดเคี้ยว ก. ตอ่ มนา้ ลาย -- อะไมเลส ข. การบีบคลายของกระเพาะอาหาร ข. ตบั ออ่ น – น้าดี ค. การแตกตัวของไขมันโดยนา้ ดี ค. กระเพาะอาหาร – เปปซนิ ง. ก และ ข ง. ลาไส้เล็ก – ซูเครส ๔. อวัยวะใดในระบบทางเดนิ อาหารที่ไมม่ ีการ ๙. อาหารจาพวกโปรตนี ถูกย่อยเชิงเคมีคร้งั แรกท่อี วยั วะใด ยอ่ ยเชงิ เคมี ก. ปาก ข. กระเพาะอาหาร ก. ปาก ค. ลาไสเ้ ล็ก ง. ลาไสใ้ หญ่ ข. หลอดอาหาร ๑๐. อวยั วะในระบบยอ่ ยอาหารประกอบด้วย ค. กระเพาะอาหาร 1: ปาก 2: หลอดอาหาร ง. ลาไสเ้ ลก็ 3: กระเพาะอาหาร 4: ลาไสเ้ ลก็ 5: ลาไสใ้ หญ่ ๕. อวยั วะใดในระบบทางเดินอาหารทท่ี าหนา้ ที่ อาหารที่เรารบั ประทานจะไมถ่ ูกยอ่ ยในอวยั วะใด ย่อยอาหารและดดู ซมึ อาหาร ก. 1 และ 2 ก. ปาก ข. 2 และ 5 ข. กระเพาะอาหาร ค. 3 และ 4 ค. ลาไส้เลก็ ง. 4 และ 5 ง. ลาไสใ้ หญ่ หนังสือประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอ่ื ง อาหารและสารอาหาร

๑๓ ตารางบนั ทกึ คะแนน หนงั สือประกอบการเรียน เรื่อง อาหารและสารอาหาร ช่อื …………………………………………………………..ชัน้ ๖/…………………. เลขท…่ี ………………. โรงเรยี น……………………………………………………………………………………………….. สานกั งานเขต(อาเภอ)…………………………………จงั หวัด………………………………... แบบทดสอบ คะแนนเต็ม คะแนนทไ่ี ด้ หมายเหตุ 10 แบบทดสอบ หลังเรียน เกณฑก์ ารพิจารณา 0 - 5 ไม่ผา่ น 5 - 10 ผ่าน หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เร่ือง อาหารและสารอาหาร

๑๔ บรรณานุกรม กระทรวงศึกษาธกิ าร.(2560). หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 (ฉบบั ปรับปรงุ พทุ ธศักราช 2560). กรุงเทพฯ:ชมุ ชนสหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย. ทิศนา แขมมณี.(2555). ศาสตร์การสอน เพื่อพัฒนาการคดิ . กรงุ เทพฯ:สานกั พมิ พ์ แหง่ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั สถาบนั พฒั นาคณุ ภาพวิชาการ(พว.).(2559). วทิ ยาศาสตร์ ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 6. กรงุ เทพฯ:สานักพิมพ์ บรษิ ัทพฒั นาคุณภาพวิชาการ(พว.)จากัด สานกั ข่าว Hfocus เจาะลกึ ระบบสุขภาพ. (2563). โภชนาการ. สืบคน้ เมื่อ 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.hfocus.org/content/2019/12/18153 เว็ปไซต์ทรูปลกู ปัญญาดอทคอม. (2563). ระบบยอ่ ยอาหาร. สบื คน้ เมื่อ 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/30588-043066 สื่อการสอนวทิ ยาศาสตร์. (2563). สรุปวทิ ย์. สบื ค้นเมอ่ื 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.facebook.com/photo?fbid=504537946861175&set=pcb.50453914 3527722 ความต้องการพลงั งานและสารอาหารของบคุ คล. (2563).ปรมิ าณพลงั งานทรี่ ่างกายตอ้ งการ. สืบค้นเม่ือ 11 พฤษภาคม 2563. จาก http://www.elnurse.ssru.ac.th/kanchana_ki/pluginfile.php/248/block_html รวมสือ่ วิทย์ ครกู ้ี. (2563).ใบงาน. สืบคน้ เมื่อ 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.facebook.com/photo/?fbid=753873768351231&set=pcb.7538744 41684497 ทนุ ครูรักษ์ถ่ิน . (2563).ครู. สืบคน้ เมื่อ 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.eef.or.th/fund/teachereef/ หนังสอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เร่ือง อาหารและสารอาหาร