คู่มือการป้องกันผลประโยชน์ทับซ้อนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิจิตร เขต 1

¤Ù‹ÁÍ× »Í‡§¡Ñ¹¼Å»ÃÐ⪹·ºÑ«ŒÍ¹ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิจิตรเขต๑ “ ”˹ŒÒ·è¤ÕÍ×à¡ÕÂõÂÔÈà˹ÍסNjÒ˹ŒÒ·è¤ÕÍפÇÒÁú˜¼Ô´ªÍº

คํานาํ การปองกันและปราบปรามการทุจริตเปนวาระแหงชาติที่ทุกหนวยงานภาครัฐตองรวมกัน ขับเคล่ือนกลไกการดําเนินงานใหเกิดประสิทธิภาพและตอบสนองตอนโยบายของรัฐบาล โดยการดําเนินงาน ดงั กลาว ตอ งมีความสอดคลองกับยุทธศาสตรช าตวิ า ดวยการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ ระยะที่ ๓ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) สํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาพิจิตร เขต ๑ ไดตระหนักถึงความสําคัญในการ ปองกันมิใหเกิดปญหาการทุจริตภายในหนวยงานภาครัฐ จึงมุงเนนการสรางจิตสํานึกและการเสริมสรางองค ความรดู านการตอ ตานการทุจริตใหก บั บุคลากรภายในสํานกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาพิจติ ร เขต ๑ คมู อื การปอ งกันผลประโยชนทับซอนของสาํ นักงานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศึกษาพจิ ิตร เขต ๑ เปนแนวทางหน่ึงในการเสริมสรางองคความรูใหกับบุคลากรภายในสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษา พิจิตร เขต ๑ เพ่ือใหมีความรูความเขาใจในการปฏิบัติงาน เพื่อปองกันไมใหเกิดผลประโยชนทับซอนระหวาง ผลประโยชนสวนบุคคลกับผลประโยชนสวนรวม และสอดคลองกับนโยบายรัฐบาลในการปองกันและ ปราบปรามการทจุ ริตและประพฤตมิ ิชอบในภาครัฐ สาํ นักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษาพิจิตร เขต ๑

สารบญั คาํ นาํ บทนํา ............................................................................................................................................................๑ บทท่ี ๑ นยิ ามและแนวคดิ สําคญั ..................................................................................................................๒ ๑.๑ ความหมายผลประโยชนท ับซอน...............................................................................................๒ ๑.๒ นยิ ามศพั ทและแนวคิดสําคัญ ....................................................................................................๓ ๑.๓ แนวคิดสาํ คัญเก่ยี วกับผลประโยชนทับซอ น...............................................................................๓ บทท่ี ๒ หลักการบริหารจดั การเพือ่ ปอ งกันและแกไ ขปญ หาผลประโยชนท ับซอน......................................๔ ๒.๑ หลักการจัดการผลประโยชนทบั ซอน.........................................................................................๔ ๒.๒ แนวทางการจดั การเพอื่ ปองกันและแกไ ขปญหาผลประโยชนทบั ซอน .......................................๕ บทท่ี ๓ แนวทางการปฏิบตั ิหนาที่ เพอ่ื ปอ งกนั มใิ หเกิดการฝา ฝน บทบัญญตั ิ พ.ร.บ. ประกอบรัฐธรรมนูญวา ดว ยการปองกันและปราบปรามการทุจริตพ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐๐.....๙ ๓.๑ องคประกอบของกฎหมาย ........................................................................................................๙ ๓.๒ การกระทาํ ของเจาหนา ที่รฐั ทต่ี องหา มตามกฎหมาย............................................................... ๑๐ ๓.๓ ขอ หา มสําหรบั คูสมรส (ภริยาหรอื สามี).................................................................................. ๑๑ ๓.๔ แนวทางการปฏบิ ตั เิ พอื่ ปอ งกนั มใิ หฝ า ฝนบทบัญญัติ พ.ร.บ. ประกอบรัฐธรรมนญู วาดว ยการปองกันและปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. ๒๕๕๒ มาตรา ๑๐๐ ...............................๑๒ บทที่ ๔ การบริหารจดั การเพือ่ ปองกันและแกไขผลประโยชนท บั ซอ น..................................................... ๑๔ ๔.๑ รปู แบบการดําเนนิ การในการจัดซอ้ื จัดจาง ............................................................................. ๑๔ ๔.๒ แนวทางการปอ งกันมิใหเกดิ การฝาฝน บทบญั ญตั ิ พ.ร.บ. ประกอบรัฐธรรมนูญวาดว ย การปองกันและปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. ๒๕๕๒ มาตรา ๑๐๓..........................................๑๗ ๔.๓ การแสดงรายการบัญชที รพั ยส นิ และหน้ีสนิ เว็บไซตแสดงเน้อื หาเพิ่มเติม...............................๒๒ เพ่ิมเติม ...................................................................................................................................................... ๒๔ บรรณานุกรม.............................................................................................................................................. ๒๕

º·¹Ó การทุจริต คอื การใชอ ํานาจอทิ ธพิ ลในตําแหนง หนา ท่ที ีต่ นเองมีอยู เพือ่ เอือ้ ประโยชนใหแ กต นเอง ญาติพี่นองหรือพวกพอง การทุจริตเปนปรากฏการณทางสังคมท่ีกอใหเกิดความเสียหายตอองคกรและ ประเทศชาติ ในภาคราชการ การทุจริตตอตําแหนงหนาท่ีราชการเปนการใชอํานาจในฐานะเจาหนาท่ีของรัฐ เพื่อประโยชนใหแกตนเอง หรือบุคคลใดบุคคลหน่ึง เชน การทุจริตในการจัดซื้อจัดจาง มักจะพบในการ “ฮ้ัว ประมูล” ระหวางภาครัฐและเอกชน หรือการทุจริตในการสัมปทานผูกขาดการทุจริตโดยการทําลายระบบการ ตรวจสอบอํานาจของรัฐเปนการดําเนินการใหบุคคลท่ีมีสายสมั พันธกับผูดํารงตําแหนงในภาครัฐใชอํานาจและ อทิ ธิพลในตาํ แหนงหนาท่ีแสวงหาผลประโยชนโดยมิชอบ ดวยเหตุผลดังกลาวขางตน ทุกภาคสวนจึงตองใหความตระหนักตอปญหาการทุจริตที่สงผล กระทบตอความม่ันคงของชาติ รวมถึงตองเขามามีสวนรวมเพ่ือเปนกลไกในการขับเคลื่อนการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต รัฐบาลจึงไดกําหนดยุทธศาสตรชาติวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต ซ่ึงมี วัตถุประสงคสําคัญในการกําหนดแนวทางในการขับเคล่ือนกลไกในการปองกันและปราบปรามการทุจริตใหมี การบรู ณาการความรว มมือทกุ ภาคสว น เพ่ือใหการดําเนินงานตามกรอบยุทธศาสตรช าติฯ ดังกลาวเปนไปอยาง มีประสิทธิภาพ หนวยงานของรัฐจึงตองใหความสําคัญกับการประสานงาน การบูรณาการและการทํางาน รว มกนั ของเครือขายทกุ ภาคสว นภายในประเทศ เพ่อื เปน กลไกและเคร่ืองมือในการปองกันและปราบปรามการ ทุจริต ท้ังการพัฒนาดานกฎหมายกฎระเบียบ ขอบังคับการเสริมสรางบุคลากรท่ีมีองคความรูและความ เช่ียวชาญในดานการปองกันและปราบปรามการทุจริต และการพัฒนาระบบกลไกในการตอตานการทุจริตใน ทุกสวนราชการ เพ่ือเปนมาตรการเชิงบวกดานการปองกันและปราบปรามการทุจริตโดยประยุกตแนวคิดจาก การประเมินคุณธรรมการดําเนินงานของหนวยงานภาครัฐขององคกรตอตานการทุจริตและสิทธิพลเมืองแหง สาธารณรัฐเกาหลี และบูรณาการรวมกับดัชนีวัดความโปรงใสของหนวยงานภาครัฐของสํานักงาน ป.ป.ช. การ ประเมินคุณธรรมและความโปรงใสในการดําเนินงานของหนวยงานภาครัฐดังกลาวกําหนดใหหนวยงานภาครฐั ตองจัดอบรมใหความรูและมีการจัดทําคูมือการปองกันผลประโยชนทับซอนเพื่อใหเจาหนาที่ภายในหนวยงาน ไดศึกษาและนําไปเปนแนวทางในการปองกันมิใหเกิดผลประโยชนทับซอนในการปฏิบัติงาน ท้ังนี้ ผลการ ประเมินคุณธรรมฯ ดังกลาวจะถูกใชเปนผลคะแนนตัวชี้วัด ตามการประเมินการปฏิบัติราชการตามคํารับรอง การปฏบิ ตั ริ าชการของสาํ นักงานเขตพ้นื ท่ีการศึกษาประถมศึกษาพจิ ติ ร เขต ๑ 1

º··èÕ ñ ¹ÂÔ ÒÁáÅÐá¹Ç¤Ô´ÊӤѭ ๑.๑ ความหมายผลประโยชนท บั ซอ น คําวา Conflict of Interests มีการใชคําภาษาไทยไวหลายคํา เชน “ผลประโยชนทับซอน” “ผลประโยชนขัดกัน” “ผลประโยชนขัดแยง” หรือ “การขัดกันแหงผลประโยชน” ถอยคําเหลานี้ถือเปน รูปแบบหน่ึงของการแสวงหาประโยชนโดยมิชอบอันเปนการกระทําที่ขัดตอหลัก คุณธรรม จริยธรรมและ หลักการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี เปน กรณที เ่ี จา หนาที่ของรฐั มผี ลประโยชนสว นตนอยูและไดใชอิทธิพลตาม อํานาจหนาที่และความรับผิดชอบ เพ่ือใหเกิดประโยชนสวนตัวโดยกอใหเกิดผลเสียตอผลประโยชนสวนรวม มีหลากหลายรูปแบบไมจ ํากดั อยใู นรูปแบบของตวั เงนิ หรือทรัพยสินทม่ี ีลักษณะ ดังน้ี ๑. หาผลประโยชนใหตนเอง คือ การใชอํานาจหนา ทเ่ี พอ่ื ตนเอง ๒. รับผลประโยชน คือ การรบั สนิ บนหรอื รบั ของขวญั เพื่อประโยชนต นเอง ๓. ใชอิทธพิ ล เปนการเรยี กรับผลตอบแทนโดยใชตําแหนง หนาท่ี จนสงผลใหเ ปน คณุ หรือเปน โทษแกฝ ายใดฝา ยหนง่ึ อยา งไมเปนธรรม ๔. ใชท รัพยส ินของทางราชการเพอื่ ประโยชนส วนตน ๕. ใชขอมูลลับของทางราชการ เพื่อเอื้อประโยชนตอบุคคลอ่ืน เชน เปดเผย คุณลกั ษณะเฉพาะ (Specification) ในกรณกี ารจัดซื้อจัดจางของหนวยงาน ๖. รับงานนอก ไดแ ก การเปด บริษทั ทําธรุ กจิ ซอนกบั หนวยงานท่ตี นเองทาํ งานอยู ๗. ทํากิจการหลังจากพนจากตําแหนงหนาที่ดวยการแสวงหาผลประโยชน หนวยงานเดมิ ท่ีเคยปฏบิ ัติหนาที่ 2

๑.๒ นยิ ามศพั ทและแนวคิดสําคัญ ๑.๒.๑ ผลประโยชนสวนตน “ผลประโยชน” คือสิ่งใด ๆ ที่มีผลตอบุคคล/กลุม ท้ังทางบวกหรือ ทางลบ “ผลประโยชนสวนตน” ไมไดครอบคลุมเพียงผลประโยชนดานการปฏิบัติงานหรือธุรกิจของเจาหนาท่ี แตร วมถงึ คนทต่ี ิดตอสัมพันธด ว ย ๑.๒.๒ ผลประโยชนส วนรวม คือ ผลประโยชนข องบคุ คลในสงั คมเดยี วกันและเปนเจา ของรวมกัน ๑.๒.๓ หนาท่สี าธารณะ หนา ท่สี าธารณะของผูท ี่ทาํ งานใหภาครฐั คือ ใหความสําคญั อันดับตนแก ประโยชนสาธารณะ บุคคลเหลานี้ไมจํากัดเฉพาะเจาหนาท่ีของรัฐในระดับทองถ่ิน หรือระดับประเทศเทาน้ัน แตย งั รวมถงึ บุคคลอ่ืน ๆ ท่ีทาํ งานใหภาครัฐดวย ๑.๒.๔ หนา ที่ทับซอ น หรอื ผลประโยชนเ บียดซอ นกนั มี ๒ ประเภท ประเภทแรก เกิดจากการที่เจาหนาท่ีมีบทบาทหนาท่ีมากกวาหน่ึงบทบาท ปญหาจะ เกิดขึ้น เม่ือไมสามารถแยกแยะบทบาทหนาที่ท้ังสองออกจากกันไดอาจทําใหการทํางานไมมีประสิทธิภาพ คน สวนใหญมกั ไมก งั วลตอปญ หานี้เพราะดูเหมอื นไมม เี ร่ืองผลประโยชนสว นตนเขามาเก่ียวของ ประเภทที่สอง เกิดจากการที่เจาหนาท่ีมีบทบาทหนาที่มากกวาหน่ึงบทบาท และการทํา บทบาทหนาที่ในหนวยงานหน่ึงน้ัน ทําใหได ขอมูลภายในบางอยางท่ีอาจนนํามาใชเปนประโยชนแกการทํา บทบาทหนาทใ่ี หแกอกี หนวยงานหนึง่ ได ๑.๓ แนวคิดสาํ คัญเกยี่ วกบั ผลประโยชนทับซอน - ผลประโยชนทับซอนทเี่ กิดข้ึนจริงมีความทับซอ นระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชน สวนรวม - ผลประโยชนทับซอนท่ีเห็นเปนผลประโยชนทับซอนที่คนเห็นวามี แตจริง ๆ อาจไมมีก็ได ถา จัดการผลประโยชนทับซอนประเภทนี้อยางขาดประสิทธิภาพก็อาจนนํามาซึ่งผลเสียไมนอยกวาการจัดการ ผลประโยชนทับซอนที่เกิดข้ึนจริง ในประเด็นนี้แสดงใหเห็นวาเจาหนาที่ไมเพียงแตจะตองประพฤติตนอยางมี จรยิ ธรรมเทา นัน้ แตตอ งทําใหค นอ่นื ๆ รบั รู และเหน็ ดวยวาไมไ ดรบั ประโยชนเชน นั้นจรงิ - ผลประโยชนทับซอนท่ีเปนไปได ผลประโยชนสวนตนที่มี ในปจจุบันอาจจะทับซอนกับ ผลประโยชนส าธารณะไดในอนาคต 3

º··èÕ ò ËÅÑ¡¡ÒúÃÔËÒèѴ¡ÒÃà¾è×Í»éͧ¡¹Ñ áÅÐá¡é䢻­Ñ ËҼŻÃÐ⪹·ì Ѻ«é͹ ผลประโยชนทับซอนหรือความขัดแยงกันระหวางผลประโยชนสว นตนและผลประโยชนสวนรวม เปนประเด็นปญ หาทางการบรหิ ารภาครัฐในปจจบุ ันที่เปน บอเกิดของปญหาการทุจริตประพฤติมิชอบในระดับท่ี รนุ แรงขึ้นและยังสะทอ นปญ หาการขาดหลกั ธรรมาภิบาลและเปนอุปสรรคตอการพฒั นาประเทศ ๒.๑ หลักการจดั การผลประโยชนทับซอน ๒.๑.๑ ปกปองผลประโยชนสาธารณะ การทําเพ่ือผลประโยชนของสาธารณะเปนหนาท่ีหลัก สําหรับเจาหนาท่ีในการตัดสินใจและใหคําแนะนําภายใตกรอบของกฎหมายและนโยบาย เจาหนาท่ีจะตอง ทาํ งานในขอบเขตหนาท่ี พิจารณาความถกู ผิด อยางเปนกลาง และไมม ีอคตลิ ําเอียง ๒.๑.๒ สนับสนุนความโปรงใสและพรอมรับผิด การจัดการผลประโยชนทับซอนตองอาศัย กระบวนการแสวงหาขอเท็จจริง การเปดเผยขอมูลและการบริหารจัดการท่ีโปรงใส ซึ่งถือเปนขั้นตอนแรกของ การจัดการผลประโยชนทับซอนท่ีใหความสําคัญกับการใชกระบวนการอยางเปดเผยและสรางความเชื่อม่ันแก ประชาชนผูรบั บริการและผูมสี ว นไดเ สยี ๒.๑.๓ สรางวัฒนธรรมองคกร ผูบริหารตองสรางสภาพแวดลอมเชิงนโยบายและสรางวฒั นธรรม แหงความซอ่ื ตรงตอ หนาท่ี ซง่ึ ตองอาศัยวิธกี ารดังน้ี - ใหขอแนะนําและการฝกอบรมเจาหนาท่ีเพ่ือสงเสริมความเขาใจเกี่ยวกับกฎเกณฑและ การปฏบิ ัติ รวมถงึ การใชกฎเกณฑทีม่ ีในสภาพแวดลอมการทาํ งาน - ปองกันไมใหขอมูลเก่ียวกับผลประโยชนทับซอนท่ีเจาหนาที่เปดเผยรั่วไหล เพ่ือมิใหมี ผนู าํ ไปใชใ นทางที่ผดิ - ใหเจาหนาที่มีสวนรวมในการพัฒนาและปรับปรุงนโยบายและกระบวนการจัดการ ผลประโยชนท บั ซอนเพอื่ ใหร สู กึ เปน เจาของและปฏบิ ัตติ าม - ดําเนินการจัดการและลงโทษเจาหนาที่ผูกระทําความผิดใหเปนไปตามกฎระเบียบและ มาตรฐานขององคกร 4

๒.๒ แนวทางการจดั การเพอ่ื ปองกนั และแกไ ขปญหาผลประโยชนทับซอ น ๒.๒.๑ กรอบการทํางาน เปนวิธีการกวาง ๆ ไมจํากัดอยูกับรายละเอียด ขอกฎหมายที่เกี่ยวของ สามารถนําไปพัฒนาเปนรูปแบบการจัดการตามบริบทขององคกรและกฎหมายได มี ๕ ข้ันตอนสําหรับการ พัฒนาและการปฏิบตั ิตามนโยบายการจดั การผลประโยชนทบั ซอ น ๑) ระบวุ ามผี ลประโยชนทับซอ นแบบใดบางทมี่ กั เกดิ ขึ้นในองคกร ๒) พัฒนานโยบายท่ีเหมาะสมรวมถึงกลยุทธการจัดการและแกไข ปญหา ๓) ใหความรูแกเจาหนาท่ีและผูบริหารระดับตาง ๆ รวมถึงเผยแพร นโยบายการจดั การ ๔) ดําเนนิ การเปน แบบอยา ง ๕) ส่ือสารใหผูมีสวนไดเสีย ผูรับบริการ ผูสนับสนุนองคกรและชุมชน รบั ทราบถึงความมุง ม่นั ในการจัดการผลประโยชนทบั ซอ น 5

๒.๒.๒ รายละเอยี ดแตล ะข้ันตอน ๑) การระบผุ ลประโยชนทับซอน - ข้ันตอนแรก ไดแก การระบุวาในการทํางานของหนวยงานมีจุดใดบางที่เสี่ยงตอการ เกดิ ผลประโยชนท ับซอ นและผลประโยชนท ับซอ นทจ่ี ะเกดิ ขนึ้ ไดน ัน้ มีประเภทใดบาง - เปาหมายสําคัญ คือ องคกรตองรูวาอะไรคือผลประโยชนทับซอนท่ีเปนไปได เพ่ือ ปองกนั ไมใ หเกิดการกระทาํ ขึ้นได - การมีสวนรวมของเจา หนา ที่มีสว นสาํ คัญ เพราะทําใหระบุจุดเสี่ยงไดครอบคลมุ ทําให เจาหนาท่ีรูสึกเปน เจา ของและรวมมือกับนโยบาย - ตัวอยางของผลประโยชนสวนตน เชน ผลประโยชน ทางการเงินเศรษฐกิจ (เชน หน้ีสินธุรกิจสวนตัว/ครอบครัว ความสัมพันธสวนตัว (ครอบครัว ชุมชน ชาติพันธุ ศาสนา ฯลฯ) ความสัมพันธกับองคกร (เอ็นจีโอ สหภาพการคา พรรคการเมือง ฯลฯ) การทาํ งานเสริม ความเปนอร/ิ การแขง ขันกับคนอน่ื - ตัวอยางของจุดเสี่ยง เชน การปฏิสัมพันธกับภาคเอกชน การทําสัญญาจัดซ้ือจัดจาง การตรวจตราเพื่อควบคุมคุณภาพ มาตรฐานของการทํางานหรืออุปกรณในภาคธุรกิจ การออก ใบอนญุ าต การใหบรกิ ารทีม่ อี ุปสงคมากกวา อปุ ทาน ๒) พัฒนากลยุทธและตอบสนองอยางเหมาะสม องคประกอบประการหนึ่งในการจัดการ ผลประโยชนท ับซอ นคอื ความตระหนักของผบู รหิ ารและเจา หนา ท่เี กยี่ วกบั วิธีการจดั การผลประโยชนทับซอน - รไู ดว า เม่ือใดมีผลประโยชนท ับซอ นเกดิ ขนึ้ และเกิดข้ึนในแบบใด - เปด เผยผลประโยชนท บั ซอ นและบันทึกกลยทุ ธต าง ๆ ท่ีใชเพอ่ื การจดั การ - ตดิ ตามประสิทธภิ าพของกลยทุ ธท ีใ่ ช ๓) ใหค วามรแู กเ จา หนา ที่และหวั หนางานระดบั สงู - เพื่อใหการจัดการผลประโยชนทับซอนมีประสิทธิภาพ ตองมีการใหความรูอยาง ตอเน่ืองตั้งแตระดับเจาหนาท่ีในองคกรเอกชนที่มาทําสัญญา อาสาสมัครหัวหนางานระดับสูง และ กรรมการบรหิ ารการใหความรูจ ะเร่ิมต้ังแตการปฐมนิเทศและมอี ยางตอเนอื่ งในระหวางทํางาน เจาหนา ที่ทุกคน ควรเขาถึงนโยบายและขอมูลที่จะชวยใหสามารถระบุและเปดเผยผลประโยชนทับซอน สวนตัวผูบริหารเองก็ ตองรวู ธิ จี ดั การผลประโยชนท บั ซอ น - ขั้นตอนแรกของการใหความรู คือ สรางความเขาใจวาอะไรคือผลประโยชนทับซอน ผลประโยชนทับซอนใดเกิดข้ึนบอยในองคกรรวมถึงความแตกตางของความรับผิดชอบในการปฏิบัติตาม 6

นโยบายของผูมีตําแหนงหนาท่ีตางกัน เชน การติดตอ การรวมทํางานกับภาคเอกชนการแลกเปล่ียนบุคลากร กบั ภาคเอกชน เปนตน - นอกจากการใหความรูแลว ความต่ืนตัวและเอาใจใสของผูบริหารจะชวยในการ แสวงหาจุดเสีย่ งและพัฒนาวธิ กี ารปองกนั ปญหาท่ีจะเกิดขึ้นตอไป ๔) ดําเนินการเปนแบบอยางการจัดการผลประโยชนทับซอ นที่มีประสิทธิภาพ จําเปนตอง อาศยั ความทมุ เทของผูท ี่อยูในตําแหนงระดับบรหิ ารซึ่งตองแสดงภาวะผนู าํ เน่อื งจากเจาหนา ทม่ี ักจะคํานึงถึงสิ่ง ที่ผบู ริหารใหความสนใจ ผบู ริหารควรจะตอง - พิจารณาวา มีขอ มลู เพยี งพอทจี่ ะชีว้ าหนว ยงานมีปญ หาผลประโยชนท บั ซอนหรือไม - ช่ังนํ้าหนักประโยชนขององคกร ประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสาธารณะและ พิจารณาวา อะไรคอื วิธที ีด่ ีท่สี ุด - พิจารณาปจจัยอื่น ๆ รวมถึงระดับและลักษณะของตําแหนงหนาที่ของเจาหนาที่ท่ี เกยี่ วขอ ง รวมถงึ ลกั ษณะของผลประโยชนท ับซอน ๕) สื่อสารกับผูมสี ว นไดเสีย - ประเด็นสําคัญ คือ ภาพลักษณขององคกรในการรับรูของผูมีสวนไดเสีย เนื่องจากไม วาจะสามารถจัดการกับผลประโยชนทับซอนไดดีเพียงใด แตถาผูมีสวนไดเสียรับรูในสิ่งที่ตรงกันขามก็อาจเกิด ผลเสียไดเ ชน กัน 7

- การทํางานกับองคกรภายนอกไมวาเปนเอ็นจีโอหรือภาคธุรกิจ จะตองระบุจุดเสี่ยง ของผลประโยชนท ับซอ นกอนและพฒั นา วิธีการปอ งกัน วิธีดําเนินการดังกลาวจะทําใหไดรับผลการดําเนินการท่ีสอดคลองกับความคาดหวัง ของสาธารณะและไดรับความรวมมือจากผูมีสวนไดเสีย ท้ังนี้ในการรวมกันจัดการผลประโยชนทับซอนกับผูมี สว นไดเ สยี นี้ องคกรภาครัฐตอ งดําเนนิ การทกุ ขั้นตอนอยางโปรง ใสและตรวจสอบได ๖) การบังคับใชแ ละทบทวนนโยบาย - ระบบจัดการผลประโยชนทับซอน ตองไดรับการทบทวนอยางสม่ําเสมอ เพื่อให สอดคลองกับสภาพการทํางานท่ีมีการพัฒนาไปตามระยะเวลา นอกจากนี้ยังควรมีการเรียนรูจากองคกรอ่ืน ๆ เพ่ือเปนการส่ือสารวาองคกรมีความมุงมั่นในการจัดการผลประโยชนทับซอน โดยอาจพัฒนาระบบสนับสนุน เพื่อชว ยพฒั นาทักษะและการใหคาํ ปรึกษาแกเ จา หนาทีก่ ารเปดเผยและรายงานขอสงสยั เก่ียวกับการประพฤติมิ ชอบ และการบริหารท่ีบกพรอง/อคติของภาครัฐ เปนรากฐานของความถูกตองเปนธรรม (Integrity) และการ ยึดม่ันยนื หยัดทําในสง่ิ ที่ถูกตอ ง 8

º··Õè ó á¹Ç·Ò§¡Òû¯ºÔ ѵÔ˹Òé ·àèÕ ¾Í×è »Íé §¡Ñ¹ÁÔãËàé ¡´Ô ¡ÒýèÒ½×¹º·º­Ñ ­ÑµÔ ¾.Ã.º. »ÃСͺÃÑ°¸ÃÃÁ¹Ù­ ÇèÒ´éÇ¡ÒûÍé §¡Ñ¹áÅлÃÒº»ÃÒÁ ¡Ò÷¨Ø ÃÔµ ¾.È. òõôò ÁÒµÃÒ ñðð ๓.๑ องคประกอบของกฎหมาย หามดําเนินกิจการที่เปนการขัดกันระหวา งผลประโยชนสวนบุคคลและผลประโยชนสวนรวมตาม มาตรา ๑๐๐ แหงพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ซึง่ ไดบญั ญัตหิ ามมิใหเ จา หนาทีข่ องรฐั ผูใดดาํ เนนิ กจิ การ ดังตอ ไปน้ี (๑) เปนคูสัญญาหรือมีสวนไดเสียในสัญญาท่ีทํากับหนวยงานของรัฐที่เจาหนาที่ของรัฐผูน้ันปฏิบัติ หนาท่ีในฐานะเปนเจาหนา ที่ของรฐั ซ่ึงมีอนาํ นาจกนาํ กบั ดูแล ควบคุม ตรวจสอบหรอื ดําเนนิ คดี (๒) เปนหุนสวน หรือผูถือหุนในหางหุนสวน หรือบริษัทเขาเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐซ่ึง เจาหนาท่ีผูน้ันปฏิบัติหนาท่ีในฐานะที่เปนเจาหนาท่ีของรัฐมีอนํานาจ กนํากับ ดูแล ควบคุม ตรวจสอบ (๓) การรับสัมปทาน หรือคงถือไวซ่ึงสัมปทานจากรฐั หนวยราชการหนวยงานของรัฐวิสาหกิจ หรือ ราชการสวนทองถ่ิน หรือเขาเปนคูสัญญากับหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือ ราชการสวนทองถ่ินอันมีลักษณะเปนการผูกขาดตัดตอน ท้ังน้ี ไมวาโดยทางตรงหรือทางออมหรือ เปนหุนสวน หรือเปนผูถือหุนในหางหุนสวน หรือบริษัทที่รับสัมปทานหรือเขาเปนคูสัญญาใน ลักษณะดงั กลา ว (๔) เขาไปมีสวนไดเสียในฐานะเปนกรรมการ ท่ีปรึกษา ตัวแทนพนักงาน หรือลูกจางในธุรกิจของ เอกชนซึ่งอยูภายใตการกนํากับ ดูแล ควบคุม หรือตรวจสอบของหนวยงานของรัฐที่เจาหนาที่ผูนั้น สงั กัดอยู หรอื ไดป ฏบิ ัติหนาทใ่ี นฐานะเปนผูไ ดร บั มอบหมาย ซ่งึ โดยสภาพของผลประโยชนข องธุรกิจ ของเอกชนน้ันอาจจะมีการขัดแยงตอประโยชนทางราชการหรือกระทบตอความมีอิสระในการ ปฏิบัตหิ นา ที่เจา หนา ที่ผนู ้ัน 9

๓.๒ การกระทําของเจาหนาท่รี ฐั ท่ตี องหา มตามกฎหมาย ๑) เปนคูสัญญา หมายถึง การท่ีเจาหนาท่ีของรัฐในตําแหนงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบริหาร สวนทองถิ่น ไดเขามาทําสัญญากับหนวยงานรัฐ มีฐานะเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐ อันเปนสัญญาที่ จะตอ งดาํ เนินการจัดซอ้ื จัดจาง ๒) การมีสว นไดเ สยี ในสญั ญา หมายถึง การทีเ่ จาหนา ทขี่ องรัฐในตําแหนงนายกรัฐมนตรี รฐั มนตรี ผูบริหารสวนทองถ่ิน จะตองมีเจตนาประสงคจะใหตนไดรับประโยชนหรือเลือกประโยชนใหกับบุคคลอ่ืนโดย การใชอํานาจหนา ท่ีเขาไปยุงเกี่ยวกับสัญญานัน้ หรือการเขาไปดําเนินกิจการใด ๆ เพื่อเปนการปองกันในกรณีที่ ตนอาจจะตองเสียประโยชนหรอื ไดร ับความเสียหาย ๓) การเปนหุนสวนในหางหุนสวน หมายถึง การที่เจาหนาที่ของรัฐในตําแหนงที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. กําหนดไดรวมกันลงทุนในหางหุนสวนหางหุนสวนสามัญ จดทะเบียน หรือหางหุนสวนจํากัด เปนตน และไดเขามาเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐ โดยปฏิบัติหนาท่ีในฐานะเปนเจาหนาที่ของรัฐเจตนาที่จะเอื้อ ประโยชนต อ ตนเองหรือบคุ คลอื่น ๔) การถือหุนในบริษัท หมายถึง การท่ีเจาหนาที่ของรัฐในตําแหนงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบ รหิ ารสวนทอ งถิน่ ไดเขาไปลงทุนโดยมหี นุ ในบรษิ ัท ตามทะเบยี นผูถือหุน และบรษิ ัทท่ีมีเจา หนา ท่ีของรัฐมีหุน อยูนั้นไดเขามาเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐท่ีเจาหนาท่ีของรัฐในตําแหนงมีอํานาจ กํากับ ดูแล ควบคุม ตรวจสอบ ๕) รับสัมปทาน หรือคงไวซ่ึงสัมปทาน หรือเขาไปเปนคูสัญญาอันมีลักษณะเปนการผูกขาดเปน หุนสวนหรือผูถือหุน หรือในหางหุนสวนหรือบริษัท ท่ีรับสัมปทานสัญญาสัมปทาน หมายถึง สัญญาท่ีเอกชน ไดร บั อนญุ าตจากรฐั ใหด ําเนินกจิ การตาง ๆ แทน ดงั ตอไปนี้ - สญั ญาท่ีรฐั อนญุ าตใหเอกชนจัดทาํ บริการสาธารณะ - สญั ญาทร่ี ัฐใหเ อกชนรวมลงทนุ ในกจิ การของรัฐ - สญั ญาท่รี ัฐใหเอกชนแสวงหาประโยชนจากทรพั ยากรธรรมชาติ การรับสมั ปทานจากรฐั หมายถงึ การท่ีเจาหนาทข่ี องรฐั ในตาํ แหนง เขาเปนคูสัญญากับรฐั และ ทาํ สญั ญารับสัมปทานในสถานะเอกชน อนั มลี กั ษณะเปน การผกู ขาดตัดตอนไมว า โดยทางตรงหรือทางออม ๖) เปนกรรมการ ท่ีปรึกษาในธุรกิจเอกชน หมายถึง เจาหนาที่ของรัฐในตําแหนงเขาไปมีสวนได เสียในฐานะเปนกรรมการหรือทีป่ รึกษาในธุรกิจเอกชน ๗) ตัวแทนในธุรกิจของเอกชน หมายถึง การท่ีเจาหนาที่ของรัฐในตําแหนงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบริหารสวนทองถ่ิน ไดทําการเปนตัวแทนกับตัวการท่ีเปนเอกชนในธุรกิจเอกชนอันเปนหนาท่ีของ ตัวแทนในธรุ กิจเอกชน ๘) ในฐานะพนักงานหรือลูกจางในธุรกิจเอกชน หมายถึง การท่ีเจาหนาที่ของรัฐในตําแหนง นายกรฐั มนตรี รัฐมนตรี ผบู ริหารสวนทองถนิ่ ไดเ ขาไปเปนพนกั งานหรอื ลกู จา งในธรุ กิจเอกชน 10

๓.๓ ขอหามสําหรับคูสมรส (ภริยาหรือสามี) ของเจาหนาท่ีของรัฐที่ตองหามดําเนินกิจการที่เปนการขัดกัน ระหวางประโยชนส ว นบุคคลและประโยชนส วนรวม พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต ไดบัญญัติหาม มิใหเจาหนาที่ของรัฐดําเนินกิจการใด ๆ ท่ีเปนการขัดกันระหวางผลประโยชนสวนบุคคลและผลประโยชน สวนรวมบทบัญญัติดังกลาว ยังบังคับไปถึงคูสมรสของเจาหนาท่ีของรัฐ (ภริยา หรือสามี) ดวยโดยมีขอหาม ดงั ตอไปนี้ ๑) หามคูสมรส (ภริยาหรือสามี) ของเจาหนาที่ของรัฐเปนคูสญั ญา หมายถึง การหามคูสมรสของ เจาหนาท่ีของรัฐในตําแหนงเขามาเปนคูสัญญาโดยตรงกับหนวยงาน ท่ีเจาหนาท่ีของรัฐผูน้ันปฏิบัติหนาท่ี ใน ฐานะเจา หนา ท่ผี มู อี ํานาจ กาํ กับ ดูแล ควบคุม ตรวจสอบ ๒) หามคูสมรสของเจาหนาที่มีสวนไดเสียในสัญญา หมายถึง การที่คูสมรสของเจาหนาท่ีใน ตําแหนงไดอาศัยอํานาจหนาที่โดยมีเจตนา หรือความประสงคท่ีจะใหตนไดรับประโยชน หรือเอื้อประโยชนตอ บุคคล อื่น ๆ โดยการใชอาํ นาจหนาทข่ี อง คูส มรสไปดําเนนิ กจิ การใด ๆ ในสัญญา ๓) หามคูสมรส (ภริยาหรือสามี) ของเจาหนาที่รัฐเปนหุนสวนในหางหุนสวน หมายถึง การท่ีคู สมรสของเจา หนา ทรี่ ัฐไดลงทุนในหา งหุน สวนสามญั หางหนุ สวนสามญั จดทะเบยี น หา งหนุ สวนจํากดั และไดเขา มาเปน คสู ญั ญากบั หนวยงานรฐั ๔) หามคูสมรส (ภริยาหรือสามี) ของเจาหนาที่ของรัฐในตําแหนง นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบริหารสวนทองถิ่นถือหุนในบริษัท หมายถึงการที่คูสมรสของเจาหนาที่ของรัฐเขาไปลงทุนโดยการมีหุนใน บริษทั ตามทะเบยี นผถู อื หนุ และบริษัททม่ี เี จาหนา ทีข่ องรัฐมหี นุ อยูนั้นไดเขา มาเปนคสู ัญญากับหนว ยงานของรัฐ ๕) หามคูสมรส (ภริยาหรือสามี) ของเจาหนาที่ของรัฐรับสัมปทาน หรือคงถือไวซ่ึงสัมปทาน หรือ เขา เปน คูสัญญาอันมีลกั ษณะเปนการผูกขาดตัดตอน หรอื เปน หนุ สว นทถี่ ือหุนในหางหนุ สว น หรอื บรษิ ัทที่ไดรับ สมั ปทานหรอื เขา เปน คสู ญั ญาในลักษณะดังกลา ว 11

๖) หามคูสมรส (ภริยาหรือสามี) ของเจาหนาท่ีรัฐในตําแหนงนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบริหาร สวนทอ งถ่ินเขา ไปมีสว นไดเสียในฐานะตา ง ๆ เปนกรรมการ เปนที่ปรึกษา ตวั แทน พนักงานหรือลูกจา งในธุรกิจ เอกชน ซ่งึ อยูภายใต การกาํ กับดูแล ควบคุม หรอื ตรวจสอบของหนวยงานของรัฐท่ีเจาหนาที่ของรฐั ผนู ั้นสงั กัด อยู หรอื ปฏบิ ัตหิ นา ทใี่ นฐานะเปน เจา หนา ที่ของรฐั ซึ่งโดยสภาพผลของธุรกจิ เอกชนนน้ั อาจขัดแยง กบั ประโยชน สวนรวม หรือประโยชนข องทางราชการ หรือกระทบตอความมอี ิสระในการปฏิบัตหิ นา ท่ีของเจาหนา ท่ีของรัฐผู นั้น ๓.๔ แนวทางการปฏบิ ตั เิ พอ่ื ปองกันไมใหฝ าฝน บทบัญญตั ิ มาตรา ๑๐๐ ๑) การเตรยี มตวั กอนเขา สตู าํ แหนงกอ นเปน เจาหนาทีข่ องรัฐ บคุ คลนน้ั จะตองตรวจสอบตนเอง คู สมรส บตุ รทยี่ ังไมบ รรลุนิติภาวะวา ไดม ีการดําเนนิ กิจการใด ๆ บางในขณะทีต่ นเองไดอยูในสถานะของเอกชนที่ ไดทําธุรกิจหรือทําการคาไวกับรัฐโดยจะตองตรวจสอบการเปนคูสัญญากับรัฐการรับสัมปทานจากรัฐ หรือการ เปนกรรมการผูจัดการ การถือหุนหรือการเปนหุนสวนผูจัดการในหุนสวน หางหุนสวนตาง ๆ วามีหรือไมและ จะตองสํารวจกิจการตาง ๆ ของคูสมรสรวมไปถึงศึกษากฎหมายท่ีเกี่ยวของ เพื่อใหทราบกอนเขาสูตําแหนงวา จะตอ งดําเนินการตา ง ๆ เก่ยี วกบั กิจการธรุ กจิ นั้นนั้นอยา งไร มิใหขัดตอบทบัญญัติของกฎหมาย ๒) การปฏิบัติหนาท่ีหรือการดํารงตําแหนงในระหวางท่ีเปน เจาหนาท่ีของรัฐ ในตําแหนง นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ผูบริหารสวนทองถ่ิน ในขณะที่ดํารงตําแหนงตามขางตนจะตองไมดําเนินกิจการใด ๆ ที่เปนการขัดกันระหวางผลประโยชนสวนบุคคลกับผลประโยชนสวนรวมตามท่ีกําหนดไวในมาตรา ๑๐๐ แหง กฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต และการทําความเขาใจกับคูสมรส หากไมสามารถทําความเขาใจกับคูสมรสในหลักการของกฎหมายไดแลวหรือเกิดการเขาใจที่ไมถูกตองอาจจะ เปนการดําเนินการที่เปนการตองหามตามกฎหมายกลาวคือแมตนเองจะมิไดกระทําการท่ีกฎหมายบัญญัติวา เปนความผิดแตละเลยไมใสใจกับการดําเนินการของคูสมรสทําใหคูสมรสดําเนินกิจการตาง ๆ ตามท่ีกฎหมาย หามไว เจาหนาท่ีของรัฐผูน้ันจะตองไดรับโทษทางอาญาท่ีเกิดจากการกระทําของคูสมรส โดยจะตองถูกระวาง โทษจําคุก ปรับ หรือทง้ั จําท้ังปรับแลว แตกรณี 12

๓) การดาํ เนินกิจการในภายหลังพนจากตาํ แหนง (พน จากการเปนเจาหนาท่ีของรฐั ยงั ไมถ ึงสองป) มาตรา ๑๐๐ แหงกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต ไดบัญญัติหาม เจาหนาท่ีของรัฐมิใหดําเนินกิจการท่ีเปนการขัดกันระหวางผลประโยชนสวนบุคคลและผลประโยชนสวนรวม โดยหามดําเนินการนั้นตอไปอีกเปนเวลาสองปนับแตเจาหนาที่ของรัฐผูน้ันไดพนจากตําแหนงเจาหนาที่ของรัฐ ในตําแหนง น้นั ๆ แลว การหา มในสว นนี้ไดห า มการดําเนินกจิ การของคูสมรสของเจา หนาทร่ี ฐั ไวดวย 13

º··Õè ô ¡ÒúÃÔËÒè´Ñ ¡ÒÃà¾Í×è »Íé §¡¹Ñ áÅÐá¡é䢼ŻÃÐ⪹·ì ºÑ «Íé ¹ ๔.๑ รูปแบบการดาํ เนินการในการจดั ซ้ือจัดจา ง วิธีการจัดซื้อจัดจาง ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยการพัสดุพ.ศ. ๒๕๓๕ และท่ีแกไข เพ่ิมเติม กระทําได ๖ วธิ ี ดังน้ีคอื ๔.๑.๑ วิธีตกลงราคา ไดแก การซื้อหรือการจางครั้งหนึ่งซึ่งมีราคาไมเกิน จํานวน ๑๐๐,๐๐๐ บาท ** กรณีฉุกเฉินเรงดวนที่เกิดขึ้นโดยไมไดคาดหมายไวกอน และไมอาจดําเนินการตาม ขน้ั ตอนจัดซื้อจัดจางตกลงราคาปกติไดทันใหเ จาหนาท่ีพสั ดหุ รือเจาหนาท่ีผรู ับผิดชอบในการปฏบิ ัตริ าชการนั้น ดําเนินการไปกอน และรีบรายงานขอความเห็นชอบตอหัวหนาสวนราชการใหความเห็นชอบ และใหถือวา รายงานฯ ดังกลาวเปนหลักฐานการตรวจรับโดยอนโุ ลม ๔.๑.๒ วิธีสอบราคา ไดแก การซื้อหรือการจางคร้ังหนึ่งซ่งึ มีราคาเกิน ๑๐๐,๐๐๐ บาท แตไมเกิน ๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท ** วธิ ีตกลงราคาและวิธสี อบราคา ถา ผสู ั่งซ้ือหรือผูสั่งจาง เหน็ สมควรจะสัง่ ใหก ระทําโดย วิธีท่ีกําหนดไวสําหรับวงเงินที่สูงกวาก็ไดการแบงซื้อหรือแบงจางโดยลดวงเงินที่จะซ้ือหรือจางในครั้งเดียวกัน เพ่ือใหวงเงินต่ํากวาที่กําหนดโดยวิธีหน่ึงวิธีใด หรือเพ่ือใหอํานาจสั่งซ้ือส่ังจางเปล่ียนไป จะกระทํามิได การซ้ือ หรือการจางซ่ึงดําเนินการดวยเงินกูหรือเงินชวยเหลือผูส่ังซ้ือหรือผูส่ังจางจะส่ังใหกระทําตามวงเงินที่สัญญา เงนิ กู หรอื สัญญาเงินชวยเหลอื กาํ หนดกไ็ ด ๔.๑.๓ วิธปี ระกวดราคา ไดแก การซือ้ หรือการจา งครง้ั หน่งึ ซึ่งมรี าคา เกนิ กวา ๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท ๔.๑.๔ วธิ ีพเิ ศษ สวนราชการจะดาํ เนนิ การจัดซอื้ จดั จา งไดเฉพาะกรณี ดังตอ ไปนี้ ๑) การจัดซื้อวิธีพิเศษ ไดแก การซ้ือคร้ังหนึ่งซ่ึงมีราคาเกิน๑๐๐,๐๐๐ บาทใหกระทําได เฉพาะกรณหี นง่ึ กรณีใด ดังตอไปนี้ (๑) เปนพัสดุที่จะขายทอดตลาด โดยสวนราชการตามกฎหมายวาดวยระเบียบบริหาร ราชการสวนทองถ่ิน หนวยงานอ่ืนซึ่งมีกฎหมายบัญญัติใหมีฐานะเปนราชการบริหารสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ องคการระหวางประเทศ หรือหนวยงานของตางประเทศ 14

(๒) เปน พสั ดุท่ตี อ งซ้อื เรง ดว น หากลาชา อาจจะเสยี หายแกราชการ (๓) เปนพัสดุเพ่อื ใชในราชการลบั (๔) เปนพัสดุที่มีความตองการใชเพ่ิมข้ึนในสถานการณที่จําเปน หรือเรงดวนหรือเพ่ือ ประโยชนของสวนราชการ และจาํ เปนตอ งซ้อื เพมิ่ (Repeat Order) (๕) เปนพัสดุท่ีจําเปนตองซื้อโดยตรงจากตางประเทศหรือดําเนินการโดยผานองคการ ระหวางประเทศ (๖) เปนพัสดทุ โ่ี ดยลักษณะของการใชงาน หรอื มีขอจํากดั ทางเทคนคิ ที่จาํ เปนตองระบุ ย่ีหอเปนการเฉพาะ ซ่ึงหมายความรวมถึง อะไหล รถประจําตําแหนง หรือยารักษาโรคที่ไมตองจัดซื้อตามชื่อ สามัญ ในบัญชยี าหลกั แหง ชาติตามระเบยี บพสั ดุฯ ขอ ๖๐ (๗) เปนพัสดทุ เ่ี ปน ทดี่ นิ และหรือสงิ่ กอสรางซึง่ จาํ เปน ตองซอ้ื เฉพาะแหง (๘) เปนพัสดทุ ่ไี ดดําเนินการซอ้ื โดยวิธีอื่นแลวไมไ ดผลดี ๒) การจัดจางวิธีพิเศษ ไดแก การจางคร้ังหนึ่งซึ่งมีราคาเกิน ๑๐๐,๐๐๐ บาทใหกระทําได เฉพาะกรณหี นึง่ กรณีใด ดังตอ ไปน้ี (๑) เปน งานท่ตี องจา งชางผูมฝี ม ือโดยเฉพาะ หรือ ผูมคี วามชํานาญเปนพเิ ศษ (๒) เปนงานจางซอมพัสดุที่จําเปนตองถอดตรวจ ใหทราบความชํารุดเสียหายกอน จึง จะประมาณคาซอมได เชน งานจาง ซอมเครื่องจักร เครื่องมือกล เครื่องยนต เครื่องไฟฟา หรือเคร่ือง อเิ ลก็ ทรอนกิ สเ ปน ตน (๓) เปน งานทตี่ อ งกระทําโดยเรง ดวน หากลาชาอาจจะเสียหายแกร าชการ (๔) เปน งานที่ตองปกปดเปนความลับของทางราชการ (๕) เปนงานที่จําเปนตองการจางเพิ่มในสถานการณท่ีจําเปนหรือเรงดวน หรือเพ่ือ ประโยชนข องสว นราชการ และจําเปนตองจางเพิม่ (Repeat Order) (๖) เปนงานท่ีไดดําเนินการจางโดยวิธีอ่ืนแลวไมไดผลดี สําหรับสวนราชการใน ตา งประเทศ หรือมีกจิ กรรมท่ีตองปฏบิ ัติในตางประเทศจะซ้ือหรือจางโดยวธิ ีพเิ ศษก็ได โดยใหติดตอ ซ้อื หรือจาง กบั ผมู ีอาชพี ขายหรอื รบั จา งทาํ งานนัน้ โดยตรง ๔.๑.๕ วิธีกรณีพิเศษ ไดแก การซ้ือหรือการจางจากสวนราชการหนวยงานตามกฎหมายวาดวย ระเบียบบริหารราชการสวนทองถิ่น หรือหนวยงานอื่น ซึ่งมีกฎหมายบัญญัติใหมีฐานะเปนราชการบริหารสวน ทองถนิ่ หรอื รฐั วสิ าหกจิ ในกรณดี งั ตอไปน้ี ๑) เปนผผู ลิตพสั ดหุ รือทํางานจา งนัน้ เอง และนายกรัฐมนตรีอนุมตั ใิ หซอื้ หรือจาง ๒) มีกฎหมายหรือมติคณะรัฐมนตรีกําหนดใหซื้อหรือจางและกรณีนี้ใหรวมถึงหนวยงาน อ่นื ที่มกี ฎหมายหรือมตคิ ณะรฐั มนตรกี ําหนดดว ย ๔.๑.๖ วิธีประกวดราคาดวยระบบอิเล็กทรอนิกสตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยการ พัสดุ ดวยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกสพ.ศ. ๒๕๔๙ (E-Auction) โดยมีการกําหนดใหเริ่มใชบังคับตั้งแต วันท่ี ๑ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ เปน ตน ไป กาํ หนดใหการจดั หาพัสดทุ ี่มีมลู คา ต้ังแต ๒ ลานบาทขึ้นไป โดยแขง ขนั เสนอราคา 15

ผานตลาดกลางอิเล็กทรอนิกสท่ีขึ้นทะเบียนไวกับกระทรวงการคลัง ตอมาคณะกรรมการวาดวยการพัสดุ กรมบัญชีกลางไดพัฒนาระบบจัดซ้ือจัดจางภาครัฐดวยอิเล็กทรอนิกส (Electronic Government Procurement) เพ่ือเปนศูนยขอมูลการจัดซ้ือจัดจางภาครัฐที่มีประสิทธิภาพ โดยยกรางประกาศสํานัก นายกรัฐมนตรี เร่ืองแนวทางปฏิบัติในการจัดหาพัสดุดวยวิธีตลาดอิเล็กทรอนิกส (Electronic Market : E- Market) และดวยวิธีประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส (Electronic Bidding : E-Bidding) เสนอคณะรัฐมนตรีและ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เม่ือวันท่ี ๔ กุมภาพันธ ๒๕๕๘ กําหนดใหสวนราชการดําเนินการจัดซื้อจัดจาง ภาครฐั ดว ยอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ดงั ตอ ไปนี้ ๑) การจัดซ้ือจัดจางดวยวิธีตลาดอิเล็กทรอนิกส (Electronic Market : E-Market) ไดแก การจัดหาพัสดตุ ามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยการพสั ดุ พ.ศ. ๒๕๓๕ และที่แกไ ขเพมิ่ เตมิ ดวยวธิ กี ารซื้อ หรือการจางที่มีรายละเอียดคุณลักษณะท่ีไมซับซอน เปนสินคาหรือบริการท่ัวไปมีมาตรฐาน ซึ่งกําหนดไวใน ระบบ E-Catalog ไดแก ๑) กระดาษ ๒) แฟมเอกสาร ๓) ผงหมึก ๔) เทปปดสําหรับการเขาเลม ๕) ซอง เอกสาร ๖) โตะสํานักงาน ๗) เกาอ้ีสํานักงาน ๘) ยารักษาภาวะตอมลูกหมากโต และ ๙) ยาปองกันและรักษา ภาวะขาดแคลเซียม โดยไดม กี ารกําหนดไว ๒ วธิ ีการ ดงั นี้ ๑.๑) การเสนอราคา โดยใบเสนอราคา (Request for Quotation : RFQ) ไดแก การ จดั หาพัสดุครัง้ หนง่ึ ซึ่งมีราคาเกิน ๑๐๐,๐๐๐ บาท แตไ มเ กิน ๕,๐๐๐,๐๐๐ บาท ๑.๒) การเสนอราคา โดยการประมูลอิเล็กทรอนิกส (Thai Auction) ไดแก การจัดหา พัสดุคร้ังหน่งึ ซ่งึ มีราคาเกนิ ๕,๐๐๐,๐๐๐ บาท ๒) การจัดซ้ือจัดจางดวยวิธีประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส (Electronic Bidding : E- Bidding) ไดแ ก การจัดหาพสั ดุครั้งหนึ่งซึ่งมีราคา เกนิ ๑๐๐,๐๐๐ บาท โดยเปนการจดั หาพัสดุท่ีมีรายละเอียด คุณลกั ษณะ ที่มคี วามซับซอ นมเี ทคนิคเฉพาะ หรือเปน สนิ คา หรอื บริการที่ไมไ ดก ําหนดไวในระบบ E-Market 16

ขนั้ ตอนกระบวนการจัดซ้ือจัดจา ง ก. ระเบยี บสํานกั นายกรัฐมนตรีวาดว ยการพสั ดุ พ.ศ. ๒๕๓๕ และที่แกไ ขเพ่มิ เตมิ - การจัดซอ้ื จัดจางโดยวิธีตกลงราคา - การจดั ซ้ือจดั จางโดยวิธีสอบราคา - การจัดซอื้ จดั จางโดยวิธีประกวดราคา - การจัดซือ้ จัดจางโดยวธิ ีพิเศษ - การจดั ซอื้ จัดจา งโดยวธิ กี รณพี เิ ศษ - การจัดซอ้ื จดั จางโดยวธิ ปี ระกวดราคาอเิ ล็กทรอนิกส (E-Auction) ข. ประกาศสํานักนายกรัฐมนตรีเร่ืองแนวทางปฏิบัติในการจัดหาพัสดุดวยวิธีตลาด อิเล็กทรอนิกส (Electronic Market : E-Market) และดวยวิธีประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส (Electronic Bidding : E-Bidding) - การจัดซ้อื จดั จา งดว ยวิธตี ลาดอเิ ลก็ ทรอนิกส (Electronic Market : E-Market) - การจัดซ้ือจัดจางดว ยวิธปี ระกวดราคาอิเล็กทรอนิกส (Electronic Bidding : E- Bidding) ๔.๒ แนวทางการปองกันมิใหเกิดการฝาฝนบทบัญญัติ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวย การปองกันและปราบปรามการทุจริต มาตรา ๑๐๓ (การให - การรับของขวญั และผลประโยชน) ๔.๒.๑ หลกั การและแนวคิด หลักการและแนวคิด สามารถประยุกตใชประกอบการดําเนินการตามนโยบายการให และรบั ของขวัญและผลประโยชนของขาราชการพลเรือนและเจาหนาท่ีภาครัฐ ในประมวลจรยิ ธรรมขาราชการ พลเรือน ขอบังคับวาดวยจรรยาขาราชการของสวนราชการตามพระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๕๑ และประกาศคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ เรื่องหลักเกณฑการรับ ทรพั ยสิน หรือประโยชนอ ่ืนใดโดยธรรมจรรยาของเจา หนาทข่ี องรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๓ ๔.๒.๒ เจตนารมณ เพื่อสรางความเชื่อถือไววางใจของประชาชนตอการปฏิบัติงานของขาราชการและ เจาหนาที่ภาครัฐวาจะตัดสินใจและกระทําหนา ที่โดยยึดผลประโยชนสาธารณะเปนหลักปราศจากผลประโยชน สว นบุคคล 17

๔.๒.๓ ของขวญั และประโยชนอื่นใดทใ่ี ชในความหมายน้ี - ของขวัญและประโยชนอื่นใด หมายถึง สิ่งใด ๆ หรือบริการใด ๆ (เงิน ทรัพยสิน สิ่งของ บริการหรืออ่ืน ๆ ท่ีมีมูลคา) ที่ขาราชการและเจาหนาท่ีภาครัฐให หรือไดรับท่ีนอกเหนือจากเงินเดือน รายได และผลประโยชนจ ากการจางงานในราชการปกติ - ของขวัญและผลประโยชนอื่นใดสามารถตีคาตรี าคาเปนเงนิ หรืออาจจะไมส ามารถตีคาตี ราคาได - ของขวัญท่ีสามารถคิดราคาได หมายรวมถึงสินคา บริโภคความบันเทิง การตอนรับ ใหท่ี พกั การเดนิ ทาง อุปกรณเ ครอ่ื งใช - ของขวญั และประโยชนอ่นื ใดที่คิดเปนราคาไมได หมายถึง สง่ิ ใด ๆ หรอื บรกิ ารใด ๆ ที่ไม สามารถคดิ เปนราคาทีจ่ ะซอ้ื ขายได 18

๔.๒.๔ ควรมกี ารจัดการอยา งไร การจะรับของขวัญและหรือผลประโยชนใด ๆ มี ๒ คําถามท่ีใชในการตัดสินใจวาจะรับ หรือไมร บั ของขวญั และหรือผลประโยชน คอื ๑) เราควรรับหรือไม ตามหลักการทางจริยธรรมแมวา เราจะไมควรรับ แตมีหลายโอกาสท่ี เราไมสามารถปฏิเสธได หรือเปนการรับในโอกาสที่เหมาะสมตามขนบธรรมเนียมประเพณี อยางไรก็ตามมี หลายโอกาสที่ไมเปนการเหมาะสม อยางย่ิงที่จะรับถาเปนการใหเงินจะตองปฏิเสธไมวาจะเปนโอกาสใด ๆ เนื่องจากการรับเงินสด หรือสิ่งใด ๆ ท่ีสามารถเปล่ียนกลับมาเปนเงิน เชน สลากกินแบงรัฐบาล หุน พันธบัตร เปน การฝาฝนประมวลจรยิ ธรรมและอาจเขาขายการรบั สนิ บน - การถกู เสนอสง่ิ ใด ๆ นอกเหนอื จากเงนิ นน้ั ส่ิงที่ควรนาํ มาเปนเหตุผล ในการตัดสินใจ คือ ทําไมเขาจึงเสนอใหก ับเรา - ความประทับใจของทานตอของขวัญ และหรือผลประโยชนท่ีจะสงผลตอการทํางานใน อนาคต ถาทานทํางานอยูในกลุมเส่ยี ง เชน การจัดซ้อื จัดจา ง การออกใบอนุญาตหรือการอนุมัติ/อนุญาตตาง ๆ ฯลฯ ทานจะตองปฏิบัติตามนโยบายและหลักจริยธรรมเร่ืองนี้ มากกวาบุคคลกลุมอ่ืนการรับกอใหเกิดการ ขดั แยงระหวา งผลประโยชนสว นตนและสวนรวม หรอื ไมแลว ผลประโยชนสว นตนทไ่ี ดร ับกลายเปนมีอิทธิพลตอ การปฏบิ ตั หิ นาท่ีราชการ หรือกอ ใหเ กิดขอ สงสยั ตอ สาธารณชนวา เปนการประพฤตโิ ดยมชิ อบ การขัดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวม เปนตัวกระตุนใหเกิดการประพฤติมิ ชอบและการทุจริต ดังน้ันในแตละสวนราชการจึงควรกําหนดนโยบายการรับของขวัญและผลประโยชนของ ตนเองโดยสวนราชการท่ีอยูในกลุมปฏิบัติหนาท่ี ที่เส่ียงตอการประพฤติมิชอบควรกําหนดนโยบายดานนี้อยาง เครงครัดมากกวาหนวยงานอื่น หลักการการปฏิบัติงานในภาครัฐอยูบนพื้นฐานท่ีวา “การกระทําและการ ตัดสินใจใด ๆ จะตองกระทําดวยความเปนกลางปราศจากการมีสวนไดสวนเสียในการใหบริการและ ปกปอ งผลประโยชนของสังคมไทยโดยรวม” ดังน้ัน องคกรหรือบุคคลใด ๆ ไมควรใชของขวัญหรือผลประโยชนมาแสวงหาความชอบ/ ผลประโยชนใหกับองคกรของตน หรือตนเองทําใหเกิดความส่ันคลอนความเช่ือถือไววางใจที่ประมีตอภาครัฐ และทําใหเกิดความไมเปนธรรมในสังคม ประการสําคัญสมาชิกท้ังหมดในสังคมตองไดรับการปฏิบัติอยางเปน ธรรมภายใตระบอบประชาธิปไตยขาราชการและเจาหนาที่ภาครัฐมีพันธะผูกพันท่ีจะตองปฏิบัติงานอยางเปน ธรรมโดยกระทํา และแสดงออกโดยยึดมาตรฐานความโปรงใสความพรอมรับผิดชอบและแสดงพฤติกรรมท่ี ถูกตอง ๒) เราตองรายงานหรอื ไม การรายงานการรบั ของขวัญและหรือผลประโยชนใหตัดสินจาก หลักการตอ ไปน้ี - ธรรมชาติของผูใหพิจารณาตามกฎหมาย กฎ ระเบียบที่เก่ียวของรวมทั้งนโยบายของ หนวยงาน เชน การหามรับของขวัญหรือประโยชนจากคูสัญญา การตรวจสอบดานตาง ๆ ฯลฯ หนวยงานควร กําหนดนโยบายดานน้ีใหเครงครัด และมีกระบวนการที่ชว ยใหขาราชการ และเจาหนาท่ีภาครัฐสามารถจดั การ เรือ่ งนไ้ี ดอยา งเหมาะสม 19

- บทบาทหนาท่ีของทานในองคกรถาขาราชการน้ัน ๆ ทํางานในขอบขายที่ออนไหวและ ตองการความเช่ือถือไววางใจเปนพิเศษควรใหแนใจท่ีสุดวาตัวทาน และองคกรมีความเท่ียงธรรมและจะไมถูก ต้ังขอสงสัย แมวาหนวยงานของทานมิไดกําหนดนโยบายเก่ียวกับการหามรับของขวัญหรือผลประโยชนใด ๆ ทานควรดํารงความถูกตองดวยการรายงานหรือปฏิเสธที่จะรับของขวัญ และหรือผลประโยชนน้ัน ๆ ทั้งนี้ตาม หลักการ การกําหนดวา ของขวัญและผลประโยชนอื่นใดควรตองรายงาน หรอื ไมใ หเทยี บกับคา ตามราคาตลาด ตองมคี า นอยกวา ๓,๐๐๐ บาท ทั้งนี้ใหปฏิบัติตามประกาศคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ เรื่อง หลักเกณฑการรับทรัพยสินหรือประโยชนอ น่ื ใดโดยธรรมจรรยาของเจา หนาท่ีของรฐั พ.ศ. ๒๕๔๓ ๔.๒.๕ แนวพจิ ารณาในการปฏิบตั ิ - ของขวัญท้ังหมดที่มีคาทางวัฒนธรรมหรือประวัติศาสตร เชน งานศิลปะ พระพุทธรูป เครอ่ื งประดบั โบราณ ฯลฯ แมจะมีขนาดเลก็ หรือเปน เร่ืองเล็กนอยของขวัญนัน้ ๆ ยอ มเปนทรพั ยส ินขององคกร ไมว า จะมีคา ราคาเทา ใด - ของขวัญหรอื ผลประโยชนทไ่ี ดรบั เมื่อเทยี บกบั ราคาตลาด มคี า นอยกวา ๓,๐๐๐ บาท ไม ตองรายงานและอาจเก็บเปน ของตนเองได - ของขวัญหรือผลประโยชนใด ๆ เม่ือเทียบกับราคาตลาด มีคาเกิน ๓,๐๐๐ บาท ตอง รายงานหนวยงานและลงทะเบยี นไว - ถา ของขวัญหรอื ผลประโยชนทม่ี ีคาทางการตลาดระหวาง ๓,๐๐๐ - ๑๕,๐๐๐ บาท และ เจาหนาท่ีมีความจําเปนตองรับใหองคกรโดยหัวหนาสวนราชการตัดสินวาสมควรใหขาราชการหรือเจาหนาที่ ของรฐั คนน้ัน ๆ รบั ทรัพยสินดังกลา วหรอื ไม - ถาของขวัญหรือผลประโยชนท่ีมีคาทางการตลาด มากกวา ๑๕,๐๐๐ บาท ใหสงมอบ เปนทรัพยสินขององคกรเพื่อใชประโยชนสาธารณะ และหรือตามความเหมาะสม องคกรอาจพิจารณาอนุญาต ใหข า ราชการหรือเจา หนาที่ของรฐั ผูน ัน้ เก็บรักษาของไวเปน กรณีไป - ถาในปงบประมาณใด ๆ คุณคารวมของขวัญและหรือผลประโยชนท่ีไดรับจากผูใหคน เดียวกันกลุมเดียวกัน หรือผูใหมีความสัมพันธกันหลาย ๆ ครั้ง เม่ือรวมกันท้ังปมคี ามากกวา ๓,๐๐๐ บาท ตอง รายงานของขวัญหรอื ผลประโยชน แตละอยางทไี่ ดรบั - เงินสดหรอื สิง่ ใด ๆ ที่สามารถเปลี่ยนเปน เงินได (เชน หุน พันธบัตร สลากกนิ แบง รฐั บาล) ควรทจี่ ะปฏิเสธไมร บั - ของขวัญ และหรือผลประโยชนใด ๆ ที่ไดรับเพื่อเปนการขอบคุณจากผูรับบริการ (ประชาชนองคกรเอกชน) ทีไ่ ดอยา งสมํ่าเสมอบอ ยครง้ั ควรปฏเิ สธการรับ - เงนิ สดหรอื สิ่งใด ๆ ท่ีสามารถเปลี่ยนเปน เงนิ ได (เชน หนุ พันธบัตร สลากกินแบงรฐั บาล) ควรท่ีจะปฏเิ สธไมรับ 20

ผรู บั จะเกบ็ รกั ษาไวเองไดหรือไม - ปกตสิ ามารถเก็บรกั ษาไวเ องหากมีคา ไมเกิน ๓,๐๐๐ บาท - หากมีราคาทางการตลาดระหวาง ๓,๐๐๐ - ๑๕,๐๐๐ บาท สวนราชการตองพิจารณา ตัดสนิ วาขา ราชการ หรอื เจา หนาท่ขี องรัฐผนู น้ั จะเก็บไวเองไดหรือไม - หากราคามากกวา ๑๕,๐๐๐ บาท จะตองใหเปนทรัพยสินของสวนราชการและสวน ราชการพิจารณาตัดสินวา จะใชประโยชนอ ยา งไร การฝาฝน กฎน้มี ีโทษอยางไร อาจถูกลงโทษตักเตือน ตัดเงินเดือน หรือไลออก ข้ึนกับความรายแรงของการฝาฝน นอกจากน้ันหากการรับของขวัญหรือผลประโยชนนั้น ๆ เขา ขายการรับสินบน ฉอฉลทุจริต และสามารถพิสูจน ไดวาขาราชการและหรือเจาหนาท่ีภาครัฐนั้น ๆ รับของขวัญหรือผลประโยชน ซึ่งมีผลตอความเปนธรรม กอใหเ กิดผลประโยชนแกผ ูใหโ ดยมชิ อบ หากถูกตดั สนิ วา ผิดจริงผมู สี ว นเกีย่ วของทุกคนอาจมสี วนรว มในการรับ โทษทางอาญา ๔.๒.๖ การรับของขวัญและผลประโยชนกุญแจแหง ความเสยี่ ง การรบั ของขวญั และผลประโยชนใด ๆ เปนสาเหตใุ หส าธารณชนรับรูวา มีการปฏิบัติอยางมี อคติ มีอิทธิพลตอการตัดสินใจในการปฏิบัติหนาท่ีราชการ กอใหเกิดการทําลายความเช่ือถือศรัทธาของ ประชาชน ตอภาครฐั และตอ ขา ราชการ กุญแจแหง ความเสี่ยง ๒ ประการท่ีสาํ คัญ คือ ๑) ความพยายามท่ีจะหลบเล่ียงกฎเกณฑ โดยตีคาราคาของขวัญและหรือ ผลประโยชนนอยกวาความเปนจริงเพ่ือหลีกเล่ียงการรายงานการกระทําดังกลาวนับวาเปนการคด โกงและหลอกลวง ซงึ่ เขาขายการฝา ฝน ประมวลจรยิ ธรรม ๒) การเพิกเฉยมองขามความผิดและละเลยตอผลท่ีเกิดข้ึนการรับของขวัญหรือ ผลประโยชนใด ๆ อาจทําใหติดเปนนิสัยอยางรวดเร็วและกอใหเกิดความคาดหวังเสมอวาจะไดรับ ของขวัญ หรือผลประโยชนใด ๆ ในสถานการณเชนน้ี ผูรับจาง ผูรับเหมา และหรือผูรับจัดซ้ืออาจ รับรูผิดพลาดและเขาใจวาการรับจางตาง ๆ ไมตองทําในระดับมาตรฐานหรือลดคุณคาการบริการ นอกจากนั้นหากเกิดการปฏิบัติเปนวัฒนธรรมการทํางานของ องคกรขาราชการ หรือเจาหนาท่ีของ รฐั จะมีพฤติกรรม เคยชินกบั “การรบั รางวัล” จากการปฏบิ ตั หิ นา ที่ และละเวน การปฏิบตั หิ นาทโี่ ดย ความรบั ผดิ ชอบซ่ึงจดั ไดว า เปนการรับสนิ บน 21

๔.๓ การแสดงรายการบัญชีทรพั ยสนิ และหน้ีสนิ ๔.๓.๑ กรณที ตี่ องยืน่ บัญชแี สดงรายการทรัพยส ินและหนส้ี ิน เจาหนาท่ีของรัฐผูดํารงตําแหนงหัวหนาสวนราชการระดับกระทรวง ทบวง กรม มีหนาท่ี ตองยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหนี้สินอยางนอย ๓ คร้ัง เชนเดียวกับผูดํารงตําแหนงทางการเมือง นอกจากน้ันถาเจาหนาท่ีของรัฐผูใดอยูในตําแหนงครบสามป หรือหาปตองย่ืนบัญชีในกรณีอยูในตําแหนงครบ สามป หรอื หาป ดวยทกุ คร้ัง ดังนี้ ๑) กรณเี ขารับตําแหนง ๒) กรณดี ํารงตําแหนงครบทุกสามป หรือหาป ๓) กรณพี นจากตําแหนง ๔) กรณพี นจากตาํ แหนง มาแลวเปน เวลาหนึง่ ป ๔.๓.๒ จํานวนบญั ชีแสดงรายการทรพั ยส ินและหนีส้ ินท่ตี องยน่ื ในกรณีผูมีหนาท่ียื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหนี้สินดํารงตําแหนงมากกวา ๑ ตาํ แหนง ใหแยกการยืน่ บัญชแี สดงรายการทรัพยส นิ และหนส้ี นิ ทกุ ตําแหนง ๔.๓.๓ ระยะเวลาในการยื่นบญั ชีแสดงรายการทรัพยสนิ และหนีส้ ินกรณปี กติ ๑) กรณเี ขา รบั ตําแหนง ใหย ่นื ภายใน ๓๐ วนั นบั แตวนั เขารับตําแหนง ๒) กรณีดํารงตําแหนง ครบทุกสามป ใหย่ืนภายใน ๓๐ วัน นับแตดํารงตําแหนงครบทุก สามป กรณีดํารงตําแหนงครบทกุ หา ป ใหยื่นภายใน ๓๐ วัน นับแตดํารงตาํ แหนง ครบทุกหา ป ๓) กรณพี นจากตําแหนง ใหย่ืนภายใน ๓๐ วันนบั แตว ันพน จากตําแหนง ๔) กรณีพนจากตําแหนง มาแลวเปนเวลาหนึ่งป ใหย่ืนภายใน ๓๐ วันนับแตวันท่ีพนจาก ตาํ แหนง มาแลว เปน เวลาหนง่ึ ป กรณีผูย่ืนบัญชีแสดงรายการทรัพยสิน และหนี้สินตายหากผูยื่นบัญชีแสดงรายการ ทรัพยสิน และหน้ีสินซึ่งไดยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินไวแลวตายในระหวางดํารงตําแหนง หรือ กอนยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินหลังจากพนจากตําแหนงใหทายาทหรือผูจัดการมรดกยื่นบัญชี แสดงรายการทรัพยสนิ และหนส้ี ินแทนภายใน ๙๐ วนั นับแตวนั ท่ีตาย โดยแสดงรายการทรัพยส นิ และหนี้สินที่มี อยใู นวันที่ผดู ํารงตาํ แหนงนน้ั ตาย 22

๔.๓.๔ ทรัพยส นิ และหนส้ี นิ ของบคุ คลทต่ี อ งแสดงในบัญชีแสดงรายการทรัพยสนิ และหนี้สิน ผูที่มีหนาท่ียื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินตองแสดงรายการทรัพยสินและ หนสี้ นิ ของตน คูสมรส และบตุ รท่ียงั ไมบรรลุนติ ภิ าวะที่มีอยจู ริงท้ังในประเทศและตางประเทศ รวมทงั้ ทรัพยสิน ท่ีอยูในความครอบครองของบุคคลอ่ืน หรือท่ีใหบุคคลอ่ืน ถือแทน กรณีทรัพยสินที่อยูในความครอบครองของ บุคคลอื่น หรือท่ใี หบ ุคคลอนื่ ถือแทนตองมหี นงั สือรับรองจากผูครอบครองหรอื ผูถือแทนวาทรัพยสินนนั้ เปนของ ผยู ื่น คูสมรส หรอื บตุ รที่ยงั ไมบรรลนุ ิตภิ าวะดว ย ๔.๓.๕ บัญชีและเอกสารท่ีตองใชในการแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสิน ใหจัดเรียงตามลําดับ ดงั นี้ ๑) บัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินของเจาหนาท่ีของรัฐ ตามแบบท่ี คณะกรรมการ ป.ป.ช. ประกาศกําหนด ๒) รายละเอียดของเอกสารประกอบบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหนี้สิน ซึ่งผูย่ืนตอง จดั ทําเพอื่ ใชเ ปนสารบัญของเอกสารทง้ั หมดท่ยี นื่ ตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ๓) สาํ เนาเอกสารประกอบ - สําเนาแบบแสดงรายการภาษีเงินไดบุคคลธรรมดาในรอบปภาษี ที่ผานมา (แบบ ภ.ง.ด.๙๐ภ.ง.ด. ๙๑) ของผูย่ืน คูสมรส และบุตรท่ียังไมบรรลุนิติภาวะ เชน มีหนาที่ตองย่ืนบัญชีแสดงรายการ ทรพั ยส นิ และ หนส้ี นิ ป ๒๕๔๙ ตองแนบสาํ เนาแบบแสดงรายการภาษเี งนิ ไดบุคคลธรรมดาของปภ าษี ๒๕๔๘ - สําเนาเอกสารท่ีพิสูจนหรือแสดงถึงความมีอยูจริงของทรัพยสินและหน้ีสิน หมายถึง เอกสารทีต่ องแนบตามคําอธบิ ายการกรอกบญั ชีแสดงรายการทรัพยสินและหนีส้ นิ ของเจา หนาทขี่ องรฐั - กรณีทรัพยสินและหนี้สินที่แสดงในบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหนี้สินเปน รายการเดยี วกบั ทเ่ี คยแสดงไวแ ตเ ดิมและไมเปล่ยี นแปลง หากผยู ่นื บัญชฯี ประสงคจะใชสาํ เนาเอกสารประกอบ รายการเดียวกับท่ีเคยย่ืนไวแลว ใหจดแจงไวในบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินวาขอใชสําเนาเอกสาร ประกอบรายการใดที่ย่ืนไวใ นตําแหนง ใดกรณีใด และเม่อื ใด 23

เพ่ิมเติม ๑) พระราชบญั ญัติประกอบรัฐธรรมนูญวา ดวยการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต พ.ศ. ๒๕๖๑ https://www.nacc.go.th/download/article/article_20190708153254.pdf ๒) ระเบียบสํานกั นายกรัฐมนตรีวาดว ยการใหห รือรับของขวัญของเจาหนา ทขี่ องรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๔ http://www.nakhonlocal.go.th/pdf/2544.pdf ๓) “เปดแฟม 10 คดที ุจริต บทเรยี นราคาแพงของคนไทย”ความจรงิ ที่ตองเปดเผย https://www.nacc.go.th/download/10_200_pr.pdf ๔) เร่ืองกลาวหาที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. มมี ตชิ ม้ี ลู ความผิด https://www.nacc.go.th/culpability.php 24

บรรณานุกรม สํานักกฎหมาย สํานกั งานคณะกรรมการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริตแหงชาติ (๒๕๕๖), คูมือการปฏบิ ตั ิ สาํ หรับเจา หนา ที่ของรัฐ เพ่อื มใิ หด าํ เนนิ กจิ การที่เปนการขัดกนั ระหวางผลประโยชนส ว นบคุ คล และประโยชนส ว นรวม ตามมาตรา ๑๐๐ แหงกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ วาดว ยการปองกนั และปราบปรามการทุจริต กรุงเทพฯ สาํ นักกฎหมาย สํานกั งานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ (๒๕๕๖), คูม ือแนวทางการ ปฏบิ ตั ิสําหรบั เจาหนาทข่ี องรัฐตามกฎหมายประกอบรฐั ธรรมนูญวาดว ยการปองกันและ ปราบปรามการทุจริต เร่ืองการรบั ทรัพยสนิ หรือประโยชนอื่นใดของเจา หนา ท่ีของรัฐ ตามมาตรา ๑๐๓ กรุงเทพฯ พระราชบัญญตั ิประกอบรฐั ธรรมนญู วาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ และท่ีแกไข เพมิ่ เติม (ฉบบั ที่ ๒) [ออนไลน]: http://www.opsmoac.go.th/ewt_dl_link.php?nid= 11869&filename=nocoruption ระเบียบสํานกั นายรัฐมนตรี วาดวยการใหห รอื รบั ของขวญั ของเจาหนาที่ของรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๔ [ออนไลน] : http://www.nakhonlocal.go.th/pdf/2544.pdf สาํ นกั งานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ [ออนไลน] : https://www.nacc.go.th