Study on Groundwater Quality in Industrial Zone of Xaythany District, Vientiane Capital

Scanned by CamScanner

Scanned by CamScanner

ຄາໍ ຈາລກຶ ບນຸ ຄນຸ ຂາ້ ພະເຈາົ້ ນາງ ສວຸ ນັ ນີ ແກວ້ ທະນງົ ຄາໍ ຂໍສະແດງຄວາມຮບ້ ນຸ ຄນຸ ເປັນຢາ່ ງສງມາຍງັ ທາ່ ນ ປອ. ວນັ ແສງ ຈນຸ ລະມະນີ ເປັນອາຈານທ່ ີປຶກສາທ່ ີໃຫຄ້ ວາມຮ,້ ໃຫຄ້ າໍ ປຶກສາ, ຄາໍ ແນະນາໍ ແລະ ແກ້ ໄຂຂໍຜ້ ິດພາດໃນບດົ ວທິ ະຍານພິ ນົ ຈນົ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ສາໍ ເລັດ. ຂຂໍ ອບໃຈ ທາ່ ນ ປທ ໂສພາ ແກວ້ ອນິ ແປງ ທ່ ີເປັນຜຊ້ ວ່ ຍອາຈານທ່ ີປຶກສາ ທ່ ີຊວ່ ຍໃຫຄ້ າໍ ປຶກສາ ແລະ ໃຫຄ້ າໍ ແນະນາໍ ຈນົ ບດົ ຂາ້ ພະເຈາ້ົ ສາໍ ເລັດດວ້ ຍດ.ີ ຂໍຂອບໃຈ ແລະ ຮບ້ ນຸ ຄນຸ ມາຍງັ ທາ່ ນ ປອ. ສນັ ຕິ ກງົ ມະນີ ທ່ ີເປັນຜກ້ ວດກາ ແລະ ໄດສ້ ະຫຼະ ເວລາອນັ ມຄີ າ່ ໃນການອາ່ ນ ແລະ ດດັ ແກບ້ ດົ ວທິ ະຍານພິ ນົ ຂອງຂາ້ ພະເຈາົ້ ຈນົ ໃຫສ້ າໍ ເລັດສມົ ບນທກຸ ປະການ. ຂໍຂອບໃຈ ທາ່ ນ ໝີ ໄຊຍະກາໍ ໃນນາມຜຊ້ ວ່ ຍທດົ ລອງ ທ່ ີໄດໃ້ ຫຄ້ າໍ ປຶກສາແນະນາໍ ແນວທາງທ່ ີ ເປັນປະໂຫຍດຫຼາຍຕ່ ໍການວໄິ ຈ ແລະ ສະຫຼະເວລາອນັ ມຄີ ນຸ ຄາ່ ໃນການແນະນາໍ ໃນການທດົ ລອງຈນົ ສາໍ ເລັດໄປດວ້ ຍດ.ີ ຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ຮບ້ ນຸ ຄນຸ ເປັນຢ່າງສງມາຍງັ ບນັ ດາຄ - ອາຈານໃນຄະນະ ວິທະຍາສາດທາໍ ມະຊາດ ເປັນຕນ້ົ ແມນ່ ບນັ ດາຄ - ອາຈານໃນພາກວິຊາເຄມສີ າດທ່ ີໄດສ້ ິດສອນໃຫ້ ຄວາມຮ,້ ຄາໍ ແນະນາໍ ແລະ ອາໍ ນວຍຄວາມສະດວກຕະຫຼອດໄລຍະການສກຶ ສາ. ຂໍສະແດງຄວາມຮບ້ ນຸ ຄນຸ ມາຍງັ ພ່ ໍ, ແມ,່ ຄອບຄວົ , ໝເ່ ພ່ ອນ, ການຈດັ ຕງັ້ ແລະ ບໍລິສດັ ທ່ ີ ໄດໃ້ ຫກ້ ານສ່ງົ ເສີມຊວ່ ຍເຫຼອທາງດາ້ ນງບົ ປະມານ ໃຫມ້ ໂີ ອກາດສຶກສາຮາ່ ໍ ຮຽນ, ມອບທງັ ຄວາມຮກັ ຢາ່ ງຈງິ ໃຈ, ຄວາມອບົ ອນຸ່ ແລະ ໃຫກ້ າໍ ລງັ ໃຈສະໜບັ ສະໜນຕະຫຼອດມາ. ສດຸ ທ້າຍນຂີ້ ໍອວຍພອນມາຍງັ ທກຸ ໆທາ່ ນ ຈງ່ ົ ມແີ ຕຄ່ ວາມຜາສກຸ ໃນຊວີ ິດຄອບຄວົ , ສຂຸ ະພາບ ແຂງແຮງ ແລະ ປະສບົ ຜນົ ສາໍ ເລັດໃນໜາ້ ທ່ ີວຽກງານ ດວ້ ຍຄວາມຮບ້ ນຸ ຄນຸ ແລະ ນບັ ຖຢາ່ ງສງ. i

ບດົ ຄດັ ຫຍໍພ້ າສາລາວ ການສກຶ ສາຄງັ້ ນມ້ີ ຈີ ດຸ ປະສງົ ເພ່ ອສກຶ ສາຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຢເ່ ຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານີ ໃນລະດແລງ້ : ເດອນມງັ ກອນ, ເດອນກມຸ ພາ, ເດອນມນີ າ ແລະ ໃນລະດຝນົ : ເດອນມຖິ ນຸ າ, ເດອນ ກລໍ ະກດົ ແລະ ເດອນສງິ ຫາ ປີ 2019. ໄລຍະການເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງແມນ່ 1 ຄງັ້ ຕ່ ໍເດອນ ຊ່ ງຶ ເປັນຈາໍ ນວນ ທງັ ໝດົ 6 ຄງັ້ , ຕວົ ຢາ່ ງແມນ່ ເກບັ ທງັ ໝດົ 10 ຈດຸ ໃນຈາໍ ນວນ 5 ບາ້ ນຄ: ບາ້ ນຫວົ ຊຽງ, ບາ້ ນສະພງັ ຄະນງົ , ບາ້ ນໂຄກສະອາດ, ບາ້ ນໂຊກນອ້ ຍ, ບາ້ ນໂຊກໃຫຍ່ ບາ້ ນລະ 2 ຈດຸ . ຕວົ ຊວີ້ ດັ ຕາ່ ງໆທ່ ີໄດສ້ ກຶ ສາປະກອບມດີ ງ່ ັ ນ:ີ້ pH, EC, TDS, PO43-, NO3-, SO4-2, Cl−, Hardness, Fe, Mn, Zn, Pb, Cu, Cd ແລະ Cr. ຜນົ ຂອງການສຶກສາໃນລະດແລງ້ ແລະ ລະດຝນົ ເມ່ອປຽບທຽບກບັ ມາດຕະຖານສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແຫງ່ ຊາດ 2017 ພບົ ວາ່ ຄາ່ pH ແມນ່ ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 6.6-7.8 ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ(pH=6.5-9), ຄາ່ EC ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 224-2682 µS/cm ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (EC < 4000 µS/cm), ຄາ່ TDS ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 112-1341 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (TDS < 2500 mg/L), ຄາ່ Cl- ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 21-195 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (Cl-< 600 mg/L), ຄາ່ PO43- ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 0 -1.595 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (PO43- < 2 mg/L), ຄາ່ NO3- ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 0.011- 0.246 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (NO3- < 45 mg/L), ຄາ່ SO42- ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 0.0246- 0.1279 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (SO42- < 250 mg/L), ຄາ່ Hardness ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 50- 250 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນ ເກນມາດຕະຖານ (Hardness < 500 mg/L), ຄາ່ Fe ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 0 - 0.265 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນ ມາດຕະຖານ (Fe < 1 mg/L), ຄາ່ Pb ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 0 - 0.1 mg/L ແມນ່ ເກນີ ມາດຕະຖານ (Pb < 0.01 mg/L) ມຄີ : ຈດຸ ທ່ ີ 1, ຈດຸ ທີ 2, ຈດຸ ທີ 3, ຈດຸ ທີ 4 ແລະ ຈດຸ ທີ 5 ທງັ ໃນລະດແລງ້ ແລະ ລະດຝນົ , ຄາ່ Mn ຢລ່ ະຫວາ່ ງ 0 - 0.1275 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (Mn < 0.5 mg/L), ຄາ່ Cu ຢ່ ລະຫວາ່ ງ 0 - 0.0167 mg/L ແມນ່ ຢໃ່ ນເກນມາດຕະຖານ (Cu< 1.5 mg/L), ສວ່ ນຄາ່ Cr, Cd ແລະ Zn ແມນ່ ບ່ ໍພບົ . ໂດຍລວມແລວ້ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງ ໄຊທານີ ລະຫວາ່ ງລະດແລງ້ ແລະ ລະດຝນົ ປີ 2019 ມຄີ າ່ pH, EC, TDS, Cl-, PO43-, NO3-, SO42-, Hardness ,Fe, Mn ,Cu ແມນ່ ນອນໃນເກນມາດຕະຖານ ເຊ່ ງິ ມຄີ ນຸ ນະພາບດີ ສາມາດນາໍ ໃຊໄ້ ດ.້ ຍກົ ເວັນ້ Pb ມີ 5 ຕວົ ຢາ່ ງໃນຊວ່ ງ ລະດແລງ້ ແລະ ລະດຝນົ ທ່ ີສງກວາ່ ຄາ່ ມາດຕະຖານ, ຖາ້ ມກີ ານບໍລິໂພກຈະສ່ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສຂຸ ະພາບ ຂອງຄນົ . ii

ບດົ ຄດັ ຫຍໍພ້ າສາອງັ ກດິ This research aimed to study groundwater quality in the industrial Zone of Xaythany district during dry season (January, February and March) and raining reason (June, July and August) of 2019. The samples were collected from 10 sites one time a month sampling sites are in the area of Hua Chiang village, Sapangkhanong village, Khoksaat village, Choknoi village, Chokyai village. physic-chemical parameters as pH , EC , TDS, PO43-, NO3-, SO42-, Cl-, Hardness, Fe , Mn , Zn , Pb , Cu , Cd and Cr of groundwater samples were analyzed for in vestigding infernality. The results of the study during the dry season and the rainy season compared to the standard environment of 2017 found that the pH was between 6.6 – 7.8, not polluted compared to national satandard (pH = 6.5 - 9). EC was between 224 - 2682 µS/cm, not polluted compared to national standard (EC < 4000 µS/cm). TDS was between 112 – 1341 mg/L, not polluted compared to national standard (TDS < 2500 mg/L), PO43- was between 0 – 1.595 mg/L, not polluted compared to national standard (PO43- < 2 mg/L). NO3- was between 0.011 – 0.246 mg/L, not polluted compared to national standard (NO3- < 45 mg/L). SO42- was between 0.0246 – 0.1279 mg/L, not polluted compared to national standard (SO42- < 45 mg/L). Cl- was between 21 – 195 mg/L, not polluted compared to national standard (Cl- < 600 mg/L). Hardness was between 50 – 250 mg/L, not polluted compared to national standard (Hardness < 500 mg/L). Fe was between 0 – 0.265 mg/L, not polluted compared to national standard (Fe < 1 mg/L). Pb was between 0 – 0.1 mg/L, five samples are polluted compared to national satandard (Pb < 0.01 mg/L). Mn was between 0 – 0.1275 mg/L, not polluted compared to national standard (Mn < 0.5 mg/L). Cu was between 0 – 0.0167 mg/L, not polluted compared to national standard (Cu < 1.5 mg/L), Cr, Cd and Zn are not detected. Overall, the quality of groundwater in the Xaythany Industrial Zone during the dry season and rainy season 2019 has pH, EC, TDS, Cl-, PO43-, NO3-, SO42-, Hardness, Fe, Mn, Cu standards, which are of good quality to use. With the exception of Pb, there are five examples during the dry and rainy season that are higher than the standard, if consumption would affect to human health. iii

ສາລະບານ ຄາໍ ຈາລຶກບນຸ ຄນຸ ...............................................................................................................I ບດົ ຄດັ ຫຍໍພ້ າສາລາວ........................................................................................................II ບດົ ຄດັ ຫຍໍພ້ າສາອງັ ກດິ ....................................................................................................III ສາລະບານ ................................................................................................................... IV ສາລະບານຕາຕະລາງ .................................................................................................... VII ສາລະບານຮບ ............................................................................................................. VIII ຄາໍ ສບັ ຫຍໍ້..................................................................................................................... IX ພາກທີ 1 .......................................................................................................................1 ບດົ ນາໍ ...........................................................................................................................1 1.1 ຄວາມເປັນມາ ແລະ ສະພາບບນັ ຫາ ................................................................................. 1 1.2 ຈດຸ ປະສງົ ................................................................................................................... 2 1.3 ຜນົ ປະໂຫຍດຂອງການສກຶ ສາ ......................................................................................... 2 1.4 ຂອບເຂດຂອງການສກຶ ສາ .............................................................................................. 3 ເນອ້ ໃນ................................................................................................................... 3 ຂອບເຂດເວລາ ........................................................................................................ 3 ຂອບເຂດສະຖານທ່ ີ ................................................................................................... 3 ພາກທີ 2 .......................................................................................................................5 ທບົ ທວນເອກະສານ ແລະ ບດົ ຄນ້ົ ຄວາ້ ທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ..................................................................5 2.1 ທບົ ທວນເອກະສານ ແລະ ທິດສະດທີ ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ. .................................................................. 5 2.1.1 ຂໍມ້ ນທ່ວົ ໄປຂອງພ້ນທ່ ີການສກຶ ສາ................................................................................. 5 2.1.2 ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ................................................................................................................ 8 2.1.3 ມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ............................................................................................. 10 2.1.4 ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແລະ ຜນົ ກະທບົ ............................................................................ 13 2.1.5 ລກັ ສະນະຂອງຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ແລະ ຫຼກັ ການວເິ ຄາະ ..................................................... 19 iv

2.1.6 ການວເິ ຄາະໂລຫະໜກັ ດວ້ ຍເຄ່ ອງ (Atomic Absorption Spectrometer, AAS). ................. 33 2.1.7 ການວເິ ຄາະນາໍ້ ໂດຍການໃຊເ້ ຄ່ ອງ UV–Vis Spectrophotometer ..................................... 34 2.2 ບດົ ຄນົ້ ຄວ້ າວທິ ະຍາສາດທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ ............................................................................... 34 ພາກທີ 3 ..................................................................................................................... 40 ວທິ ີດາໍ ເນນີ ການສກຶ ສາ .................................................................................................... 40 3.1 ທາດເຄມີ ແລະ ການປງຸ ແຕງ່ ທາດລະລາຍ....................................................................... 40 3.1.1 ທາດເຄມີ .............................................................................................................. 40 3.1.2 ການກະກຽມທາດລະລາຍ ......................................................................................... 40 3.2 ເຄ່ ອງມ .................................................................................................................... 44 3.3 ການເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງ........................................................................................................ 44 3.4 ຂນັ້ ຕອນການວເິ ຄາະ ................................................................................................... 45 3.4.1 ການວເິ ຄາະຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທາງກາຍະພາບ .......................................................... 45 3.4.2 ການວເິ ຄາະຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທາງເຄມີ ................................................................. 45 ພາກທີ 4 ..................................................................................................................... 51 ຜນົ ການວໄິ ຈ ແລະ ອະທິບາຍຜນົ ..................................................................................... 51 4.1 ຜນົ ການວໄິ ຈ ແລະ ອະທິບາຍຜນົ ຂອງການວດັ ແທກ ແລະ ການວເິ ຄາະ................................. 51 4.1.1 ຜນົ ການວດັ ແທກຄາ່ ຄວາມເປັນອາຊດິ -ເບສ (Potential of Hydrogen Ion, pH) ................... 51 4.1.2 ຜນົ ການວດັ ແທກຄາ່ ຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ (Electrical conductivity,EC) ...................................... 52 4.1.3 ຜນົ ການວດັ ແທກທາດແຂງທ່ ີລະລາຍທງັ ໝດົ ໃນນາໍ້ Total Dissolved Solids (TDS) ............. 53 4.1.4 ຜນົ ການວດັ ແທກຄໍຣໄຣດ໌ Chloride (Cl-) .................................................................... 54 4.1.5 ຜນົ ການວດັ ແທກຟອສເຟດ Phosphate (PO43-)............................................................. 55 4.1.6 ຜນົ ການວດັ ແທກໄນເຕຣດ Nitrate (NO3-)................................................................... 56 4.1.7 ຜນົ ການວດັ ແທກຊລັ ເຟດ Sulfate (SO42-)................................................................... 57 4.1.8 ຜນົ ການວດັ ແທກຄວາມກະດາ້ ງ (Hardness)................................................................. 58 4.1.9 ຜນົ ການວເິ ຄາະຫາໂລຫະໜກັ (Heavy Metal).............................................................. 59 ພາກທີ 5......................................................................................................................64 v

ສະຫຸຼບ ແລະ ຂໍແ້ ນະນາໍ ໃນການສກຶ ສາ...............................................................................64 5.1 ສະຫຸຼບຜນົ ໃນການສກຶ ສາ.............................................................................................. 64 5.2 ຂໍແ້ ນະນາໍ ໃນການສກຶ ສາ .............................................................................................. 65 ເອກະສານອາ້ ງອງີ ..........................................................................................................66 ເອກະສານຊອ້ ນທາ້ ຍ ກ ..................................................................................................69 vi

ສາລະບານຕາຕະລາງ ຕາຕະລາງທີ 2.1 ມາດຕະຖານນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ສາໍ ລບັ ລໂິ ພກ………………………………………….11 ຕາຕະລາງທີ 3.1 ທາດເຄມີ ......................................................................................................40 ຕາຕະລາງທີ 3.2 ເຄ່ ອງມ ............................................................................................................44 vii

ສາລະບານຮບ ຮບ 1.1 ແຜນທີຈດຸ ເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງ ....................................................................................................4 ຮບ 2.1 ແຜນຜງັ ທ່ ີຕງັ້ ຂອບເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ -ການຄາ້ ວຽງຈນັ -ໂນນທອງ ...............................5 ຮບ 2.2 ແຜນຜງັ ການຂອບເຂດໂຄງການພດັ ທະນາກວມລວມໄຊເຊດຖາ ........................................7 ຮບ 2.3 ແຜນຜງັ ການຂອບເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ 140 ເຮັກຕາ ສກຶ ສາໂດຍອງົ ການໄຈກາ .............7 ຮບ 2.4 ແຜນຜງັ ສະພາບພມສນັ ຖານຂອງພ້ນທ່ ີເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ໂຄກສະອາດ ...............................8 ຮບ 2.5 ມນົ ລະພິດນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ........................................................................................................11 ຮບ 4.1 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກຄວາມເປັນອາຊດິ -ເບສ (PH) ..................................51 ຮບ 4.2 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກຄາ່ ຊກັ ນາໍ ກະແສໄຟຟ້າ (EC) .................................. 52 ຮບ 4.3 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກທາດແຂງທ່ ີລະລາຍທງັ ໝດົ ໃນນາໍ້ (TDS) ...................53 ຮບ 4.4 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກຄຣໍໄຣດ(໌ CL-) ............................................................54 ຮບ 4.5 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກຟອສເຟດ (PO43-) .....................................................55 ຮບ 4.6 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກໄນເຕຣດ (NO3-) ......................................................56 ຮບ 4.7 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກຊລັ ເຟດ (SO42-) ........................................................57 ຮບ 4.8 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ແທກຄວາມກະດາ້ ງ (HARDNESS) ....................................57 ຮບ 4.9 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ຄາ່ ຂອງເຫັຼກ (FE) ............................................................59 ຮບ 4.10 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ຄາ່ ຂອງຊນ (PB)............................................................60 ຮບ 4.11 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ຄາ່ ຂອງແມງັ ການສີ (MN)................................................61 ຮບ 4.12 ກຣາຟສະແດງຜນົ ຂອງການວດັ ຄາ່ ຂອງທອງ (CU) .........................................................62 viii

AAS = ຄາໍ ສບັ ຫຍໍ້ Pb = Cd = Atomic Absorption Spectrometer Cr = ຊນ (Lead) Mn = ແຄັດມຽມ (Cadmium) Fe = ໂຄຣມຽມ (Chromium) Cu = ແມງັ ການສີ (Manganess) Zn = ເຫັຼກ (Iron) TDS = ທອງ (Copper) pH = ສງັ ກະສີ (Zinc) mg/L = ປະລິມານທາດແຂງທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ (Total Dissolved Solide) PCA = ຄາ່ ຄວາມເປັນກດົ ດງ່ ັ (Positive potential of the Hydrogen ions) ICP-MS = ມລີ ກີ ຣາມຕ່ ໍລິດ HCl = ການວເິ ຄາະຫາອງົ ປະກອບຫຼກັ (Principal component analtsis) HNO3 = Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry DO = ອາຊດິ ກຣໍຮຣີ ກິ ອາຊດິ ນຕີ ຣກິ BOD = ອອ໊ ກຊເີ ຈນລະລາຍໃນນາໍ້ (Dissolved Oxygen) JICA = ປະລິມານຂອງອກົ ຊເີ ຈນທ່ ີແບັກທີເຣຍໃຊໃ້ ນການຍອ່ ຍສະຫຼາຍທາດອງົ ຄະ ທາດ (Biochemical Oxygen Demand) UV-Vis = ອງົ ການຮວ່ ມມລະຫວາ່ ງປະເທດຂອງຍ່ ປີ ່ນຸ (Japan International Cooperation Agency) Ultraviolet-visible spectrophotometry ix

ພາກທີ 1 ບດົ ນາໍ 1.1 ຄວາມເປັນມາ ແລະ ສະພາບບນັ ຫາ ນາໍ້ ເປັນຊບັ ພະຍາກອນທ່ ີມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ລວມທງັ ຄນົ , ສດັ ແລະ ພດ. ນາໍ້ ທ່ ີນາໍ ມາໃຊໃ້ ນການອປຸ ະໂພກ ແລະ ບໍລິໂພກ ມທີ ງັ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ແລະ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ . ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໄດມ້ າ ຈາກການຂດຸ ເຈາະລງົ ໄປໃນດນິ ເຊ່ ງິ ໃນບາງພ້ນທ່ ີຂາດແຄນນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ຈ່ງຶ ຕອ້ ງນາໍ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມາໃຊອ້ ຸ ປະໂພກ ແລະ ບໍລິໂພກ. ດງ່ ັ ນນັ້ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈ່ງຶ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນເຊ່ ັນດຽວກນັ ກບັ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ . ການປນົ ເປ້ອນມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈະສ່ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສຂຸ ະພາບຂອງມະນດຸ ແລະ ສ່ ງິ ທ່ ີມີ ຊວີ ດິ ທງັ ທາງກງົ ແລະ ທາງອອ້ ມ, ດງ່ ັ ນນັ້ ການປນົ ເປ້ອນມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເປັນບນັ ຫາທ່ ີສາໍ ຄນັ ດາ້ ນສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ເປັນສາເຫດໜ່ ຶງທ່ ີເຮັດໃຫປ້ ະຊາຊນົ ມກີ ານເຈບັ ປ່ວຍດວ້ ຍໂຣກຕາ່ ງໆໄດ.້ ຊະນດິ ຂອງມນົ ລະພິດທ່ ີພບົ ຈາກໂລຫະໜກັ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໄດແ້ ກ:່ ຊນ, ແຄັດມຽມ, ໂຄຣມຽມ, ທອງ, ສງັ ກະສ,ີ ອາເຊນກິ , ເຫັຼກ, ແມງັ ການສີ , ບາຫຼອດ ແລະ ອ່ ນໆ. ມນົ ລະພິດຈາກໂລຫະໜກັ ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈະມີ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສຂຸ ະພາບຂອງຄນົ ກ່ຕໍ ່ ໍເມ່ອຮາ່ ງກາຍໄດຮ້ ບັ ການປນົ ເປ້ອນຈາກນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເກນີ ມາດຕະ ຖານຈະເຮັດໃຫເ້ ກດີ ການເຈັບປວ່ ຍ ເຊ່ ັນ: ຮາ່ ງກາຍໄດຮ້ ບັ ທາດບາຫຼອດທ່ ີປະປນົ ກບັ ອາຫານ ແລະ ນາໍ້ ເຊ່ ັນ Hg2Cl2 ແລະ HgCl2 ເມ່ອເຂ້ົາສຮ່ າ່ ງກາຍຈະໄປກດັ ທາງເດນີ ອາຫານ ແລະ ໝາກໄຂຫ່ ຼງັ ເປັນຕນົ້ (Groundwater Law of Thailand, 2520). ພ້ນທ່ ີເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ມເີ ນອ້ ທີ 2626 ເຮັກຕາ, ຊ່ ງຶ ກວມເອົາ 9 ບາ້ ນ ຄ: ບາ້ ນ ຫວົ ຊຽງ, ບາ້ ນ ຫວົ ສາ້ ງບ່ ໍ, ບາ້ ນ ນາໂນ, ບາ້ ນ ໂຄກສະອາດ, ບາ້ ນ ສະພງັ ຄະນງົ , ບາ້ ນ ດງຸ່ ກາງ, ບາ້ ນໂຊກໃຫຍ,່ ບາ້ ນ ໂຊກນອ້ ຍ, ບາ້ ນ ໂນນທອງ ມບີ ໍລິສດັ ທ່ ີດາໍ ເນນີ ກດິ ຈະການຢ່ 92 ບໍລິສດັ ຊ່ ງຶ ອດຸ ສາຫະກາໍ ສວ່ ນໃຫຍແ່ ມນ່ ໂຮງງານຜະລິດຊນ້ິ ສວ່ ນເອເລັກ ໂຕຣນກິ , ໂຮງງານຫຼອມໂລຫະ, ໂຮງງານຊລີ ິຄອນ, ໂຮງງານຜະລິດເຫັຼກເສັ້ນ, ໂຮງງານຜະລິດເກອ ໂຄກສະອາດ ແລະ ອ່ ນໆ (Industrial park_Report n.d.2013). ນາໍ້ ຈາກຂະບວນການຜະລິດຂອງເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານສີ ວ່ ນຫຼາຍແມນ່ ໄດຖ້ ກປ່ອຍ ລງົ ສຮ່ ອ່ ງນາໍ້ ທາໍ ມະຊາດ ແລະ ໄດໄ້ ຫຼລງົ ສແ່ ມນ່ າໍ້ ຂອງ. ຊ່ ງຶ ສປປ ລາວແມນ່ ໄດມ້ ມີ າດຕະຖານການ ປອ່ ຍນາໍ້ ເປ້ອນອອກຈາກໂຮງງານ (ຂຕໍ້ ກົ ລງົ ວາ່ ດວ້ ຍມາດຕະຖານສ່ ງິ ແວດລອ້ ມແຫງ່ ຊາດ, ສະບບັ ເລກທີ 81/ລບ, ລງົ ວນັ ທີ 21 ກມຸ ພາ 2017) ແຕກ່ ານຈດັ ຕງັ້ ປະຕບິ ດັ ແມນ່ ຍງັ ເຮັດບ່ ໍທນັ ໄດດ້ ເີ ທ່ ົາທ່ ີ 1

ຄວນ, ອນັ ເນ່ ອງຈາກຄວາມຈາໍ ກດັ ທາງດາ້ ນເຄ່ ອງມວໄິ ຈ, ວຊິ າການ ແລະ ງບົ ປະມານ, ຊ່ ງຶ ບ່ ໍ ສາມາດຮໄ້ ດວ້ າ່ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ທ່ ີປອ່ ຍອອກຈາກໂຮງງານ ໃນເຂດດງ່ ັ ກາ່ ວຈະມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍນາໍ້ ໃຕ້ ດນິ ຫຼບ່ ໍ ແລະ ນອນໃນເກນມາດຕະຖານທ່ ີກາໍ ນດົ ໄວບ້ ່ ໍ. ການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຢເ່ ຂດດງ່ ັ ກາ່ ວແມນ່ ກວມ 60% ແລະ ສວ່ ນໃຫຍແ່ ມນ່ ບ່ ໍໄດໃ້ ຊເ້ ຂ້ົາໃນ ການບໍລໂິ ພກຈະມແີ ຕໃ່ ຊໃ້ ນການອປຸ ະໂພກເທ່ ົານນັ້ , ຊ່ ງຶ ອາດມຄີ ວາມສຽ່ ງຕ່ ໍການປນົ ເປ້ອນຂອງມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ , ເນ່ ອງຈາກວາ່ ເປັນເຂດທ່ ີຕງັ້ ອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ໃນໄລຍະຜາ່ ນມາແມນ່ ບ່ ໍທນັ ມີ ການວເິ ຄາະຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຢເ່ ຂດບໍລິເວນດງ່ ັ ກາ່ ວເທ່ ອ. ດວ້ ຍເຫດ ແລະ ຜນົ ທ່ ີກາ່ ວມາຂາ້ ງເທິງນນັ້ ເຫັນວາ່ ການສກຶ ສາຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນເຂດ ອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານແີ ມນ່ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ຈາໍ ເປັນໃຫແ້ ກກ່ ານວາງແຜນການຄມຸ້ ຄອງ ແລະ ການອະນລຸ ກັ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃຫມ້ ຄີ ວາມອດຸ ມົ ສມົ ບນຍນຍງົ ຕ່ ໍໄປ. 1.2 ຈດຸ ປະສງົ - ເພ່ ອກວດສອບຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານີ ໃນລະດແລງ້ ແລະ ລະດຝນົ . - ປຽບທຽບຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ກບັ ມາດຕະຖານສ່ ງິ ແວດລອ້ ມແຫງ່ ຊາດ. - ເພ່ ອເປັນຂໍມ້ ນທາງດາ້ ນຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃຫກ້ ບັ ຂະແໜງການອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ການຄາ້ ໃນການຕິດຕາມ ແລະ ຄມຸ້ ຄອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຢໃ່ ນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ . 1.3 ຜນົ ປະໂຫຍດຂອງການສກຶ ສາ - ສາມາດຮເ້ ຖງິ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານີ ໃນລະດແລງ້ ແລະ ລະດຝນົ . - ສາມາດປະເມນີ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໄດໂ້ ດຍການປຽບທຽບກບັ ມາດຕະຖານສ່ ງິ ແວດ ລອ້ ມແຫງ່ ຊາດ. - ມຂີ ມໍ້ ນທາງດາ້ ນຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃຫກ້ ບັ ຂະແໜງການອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ການ ຄາ້ ໃນການຄມຸ້ ຄອງນາໍ້ ທ່ ີອອກຈາກເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານ.ີ 2

1.4 ຂອບເຂດຂອງການສກຶ ສາ ເນອ້ ໃນ ສກຶ ສາບາງຕວົ ຊວີ້ ດັ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເຊ່ ງິ ປະກອບມີ 15 ພາຣາມເີ ຕີ ເຊ່ ັນ: ຄວາມ ເປັນອາຊດິ - ເບສ (Potential of Hydrogen, pH), ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ (Electrical Conductivity, EC), ທາດແຂງລະລາຍໃນນາໍ້ (Total Dissolved Solid, TDS), ຄວາມກະດາ້ ງຂອງນາໍ້ (Hardness), ຟອສເຟສ (Phosphate, PO43-), ໄນເຕຣຕ (Nitrate,NO3-), ຊນັ ເຟດ (Sulphate, SO4-2), ຄໍຣໄຣດ໌ (Chloride, Cl-), ເຫັຼກ (Irron, Fe), ມງັ ການສິ (Manganese, Mn), ສງັ ກະສີ (Zinc, Zn), ຊນ (Lead, Pb), ທອງ (Copper, Cu), ແຄັດມຽມ (Cadmium, Cd), ໂຄຣມຽມ (Chromium, Cr). ຂອບເຂດເວລາ ໄລຍະການເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງແມນ່ ຈະເກບັ 2 ລະດຄ: - ລະດແລງ້ : ເດອນມງັ ກອນ, ກມຸ ພາ ແລະ ເດອນມນີ າ ປີ 2019. - ລະດຝນົ : ເດອນມຖິ ນຸ າ, ກລໍ ະກດົ ແລະ ເດອນສງິ ຫາ ປີ 2019. ຂອບເຂດສະຖານທ່ ີ ກ. ສະຖານທ່ ີເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງ ເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ເມອງໄຊທານີ ທງັ ໝດົ 5 ບາ້ ນ ,10 ຈດຸ ມຄີ : ຈດຸ ທີ 1: ບາ້ ນ ຫວົ ຊຽງ 1 , ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 2: ບາ້ ນ ຫວົ ຊຽງ 2 , ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 3: ບາ້ ນ ສະພງັ ຄະນງົ 1, ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 4: ບາ້ ນ ສະພງັ ຄະນງົ 2, ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 5: ບາ້ ນ ໂຄກສະອາດ 1, ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 6: ບາ້ ນ ໂຄກສະອາດ 2, ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 7: ບາ້ ນ ໂຊກນອ້ ຍ 1, ເມອງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 8: ບາ້ ນ ໂຊກນອ້ ຍ 2, ເມອງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 9: ບາ້ ນ ໂຊກໃຫຍ່ 1, ເມອງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ຈດຸ ທີ 10: ບາ້ ນ ໂຊກໃຫຍ່ 2, ເມອງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ດງ່ ັ ສະແດງໃນຮບ 1.1 3

ຮບທີ 1. 1 ແຜນທ່ ີຈດຸ ເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງ ຂ. ສະຖານທ່ ີທດົ ລອງ - ສະຖານທ່ ີທດົ ລອງແມນ່ ຢຫ່ ອ້ ງທດົ ລອງພາກເຄມສີ າດ ຫອ້ ງ CH 302, ຄະນະ ວທິ ະຍາສາດທາໍ ມະຊາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫງ່ ຊາດລາວ. 4

ພາກທີ 2 ທບົ ທວນເອກະສານ ແລະ ບດົ ຄນ້ົ ຄວາ້ ທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ 2.1 ທບົ ທວນເອກະສານ ແລະ ທິດສະດທີ ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ. 2.1.1 ຂໍມ້ ນທ່ວົ ໄປຂອງພ້ນທ່ ີການສຶກສາ ກ. ໂຄງການເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ -ການຄາ້ ວຽງຈນັ -ໂນນທອງ ໂຄງການເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ -ການຄາ້ ວຽງຈນັ -ໂນນທອງ ເປັນເຂດເສດຖະກດິ ພິ ເສດ ແລະ ການຄາ້ ເຂດທາໍ ອດິ ຂອງນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ເຂດດງ່ ັ ກາ່ ວເປັນເຂດທ່ ີສາ້ ງຕງັ້ ຂນ້ຶ ໂດຍ ການຮວ່ ມທຶນຂອງລດັ ຖະບານລາວ ແລະ ເອກະຊນົ ເພ່ ອສະໜອງເງ່ອນໄຂອນັ ສະດວກທ່ ີສດຸ ແລະ ສະພາບແວດລອ້ ມທ່ ີດງຶ ດດໃຫນ້ ກັ ລງົ ທຶນເຂ້ົາມາລງົ ທຶນໃນເຂດດງ່ ັ ກາ່ ວ ດງ່ ັ ສະແດງໃນຮບທີ 2.1ເຂດ ດງ່ ັ ກາ່ ວປະກອບດວ້ ຍ. - ທ່ ີຕງັ້ ຂອງເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ -ການຄາ້ ວຽງຈນັ -ໂນນທອງ: ບາ້ ນໂນນທອງ ເມອງໄຊທານ,ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ - ໄລຍະເວລາສາໍ ປະທານ: 75 ປີ - ເນອ້ ທ່ ີໂຄງການລງົ ທນ: 110 ເຮັກຕາ - ມນຄາ່ ການລງົ ທນ: 43 ລາ້ ນໂດລາອາເມລິກາ - ລດັ ຖະບານ (ກະຊວງອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ການຄາ້ ) ຖຮນຸ້ 30% ແລະ ເອກະ ຊນົ (ບໍລິສດັ ພດັ ທະນາ Nam Wei ຈາໍ ກດັ ) ຖຮນຸ້ 70% ໂຄງການລງົ ທຶນປະກອບດວ້ ຍ: ອດຸ ສາຫະກາໍ (ຕດັ ຫຍບິ , ເກບີ , ເຄ່ ອງນງຸ່ ຫ່ມົ , ລດົ ຖບີ , ຊນິ້ ສວ່ ນເອເລັກໂຕນກິ ເປັນຕນົ້ ) ການຄາ້ (ຮາ້ ນຄາ້ , ສນການຄາ້ , ອາຄານການຄາ້ ... ) ການ ບໍລກິ ານ (ສນຝຶກອບົ ຮມົ , ໂຮງຮຽນ, ໂຮງໝໍ , ໂຮງແຮມ ... ) (Industrial park_Report n.d, 2013) ່ີທຕັ້ ງໂຄງການ ຮບທີ 2. 1 ແຜນຜງັ ທ່ ີຕງັ້ ຂອບເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ ການຄາ້ , ວຽງຈນັ -ໂນນທອງ 5

ຂ. ໂຄງການເຂດພດັ ທະນາກວມລວມໄຊເສດຖາ ເຂດພດັ ທະນາກວມລວມດງ່ ັ ກາ່ ວນີ້ ແມນ່ ຕງັ້ ຢໃ່ ນພ້ນທ່ ີສວ່ ນໜ່ ຶງທາງດາ້ ນເໜອຂອງ ເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ໂຄກສະອາດຫຼກັ 21 ກວມເອົາເນອ້ ທ່ ີທງັ ໝດົ 547 ເຮັກຕາ. ເທ່ ົາກບັ 26.3% ຂອງ ພ້ນທ່ ີນອນໃນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ໂຄກສະອາດ ເຂດດງ່ ັ ກາ່ ວແມນ່ ຕງັ້ ຢເ່ ມອງໄຊເສດຖາ ແລະ ເມອງ ໄຊທານີ ກວມ 7 ບາ້ ນຄ: ບາ້ ນຫວົ ສາ້ ງບ່ ໍ, ຫວົ ຊຽງ, ນາໂນ, ໂຊກນອ້ ຍ, ໂຊກໃຫຍ,່ ສະພງັ ຄະນງົ . ລາຍລະອຽດຂອງໂຄງການມດີ ງ່ ັ ລມຸ່ ນ:ີ້ - ໂຄງການດງ່ ັ ກາ່ ວສາ້ ງຕງັ້ ຂນຶ້ ໃນປີ 2012 - ອາຍສຸ າໍ ປະທານທ່ ີດນິ :50 ປີ - ການລງົ ທຶນ 128 ລາ້ ນໂດລາສະຫະລດັ - ຜພ້ ດັ ທະນາໂຄງການ (ລາວ ແລະ ຈນີ ) ລດັ ຖະບານ ແລະ ເອກະຊນົ - ພ້ນທ່ ີສາໍ ປະທານ 1000 ເຮັກຕາ - ປະເພດໂຄງການລງົ ທຶນປະກອບດວ້ ຍ: ອດຸ ສາຫະກາໍ ປງຸ ແຕງ່ ໄມສ້ າໍ ເລັດຮບ, ອດຸ ສາຫະກາໍ ເບົາ, ການບໍລິການທອ່ ງທຽ່ ວ, ອດຸ ສາຫະກາໍ ເຄ່ ອງເອເລັກໂຕນກິ , ອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລດິ ເຄ່ ອງມຕາ່ ງໆ, ອດຸ ສາຫະກາໍ ພະລງັ ງານທດົ ແທນ. ດງ່ ັ ສະແດງໃນຮບທີ 1.4 ເຂດພດທະນາກວມລວມໄຊເຊດຖາ ຮບທີ 2. 2 ແຜນຜງັ ການຂອບເຂດໂຄງການພດັ ທະນາກວມລວມໄຊເຊດຖາ 6

ຄ. ໂຄງການສກຶ ສາວາງແຜນຈດັ ສນັ ລະອຽດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ 140 ເຮັກຕາ ໂດຍ ອງົ ການ ໄຈກາ ປະເທດຍ່ ີປນຸ່ ພ້ນທ່ ີຂອງໂຄງການນອນຢໃ່ ນສວ່ ນໜ່ ຶງທາງທິດໃຕຂ້ ອງພ້ນທ່ ີເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ທ່ ີໄດມ້ ີ ການກາໍ ນດົ ໄວແ້ ລວ້ 2080 ເຮັກຕາ ແລະ ນອນໃນເຂດພ້ນທ່ ີ 3 ບາ້ ນຄ: ບາ້ ນນາບຽນ, ບາ້ ນໂພ ທອງ ແລະ ບາ້ ນໂຊກນອ້ ຍ; ກວມເອົາພ້ນທ່ ີທງັ ໝດົ 140 ເຮັກຕາ ດງ່ ັ ສະແດງໃນຮບທີ 2.3. ໂຄງການດງ່ ັ ກາ່ ວນີ້ ແມນ່ ໂຄງການໜ່ ຶງທ່ ີລດັ ຖະບານຍ່ ປີ ນຸ່ ໄດໃ້ ຫກ້ ານຊວ່ ຍເຫລອລາ້ ໃນການສກຶ ສາຄວາມເປັນໄປໄດເ້ ບ້ອງຕນົ້ , ໂດຍມຈີ ດຸ ປະສງົ ເປັນບອ່ ນອງີ ໃຫແ້ ກກ່ ານນາໍ ໄປສາ້ ງສາ ພດັ ທະນາໃຫເ້ ປັນເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ (ເປັນເຂດເສດຖະກດິ ພິເສດເນັນ້ ໃສກ່ ານປງຸ ແຕງ່ ເພ່ ອສ່ງົ ອອກ); ຕາມຮບແບບແນວຄວາມຄດິ ໃນການພດັ ທະນາທ່ ີຊຽ່ ວຊານ JICA ແນະນາໍ ແມນ່ ໃຫສ້ າ້ ງເປັນ ເຂດ: - ເຂດເສດຖະກດິ ພິເສດທ່ ີມເີ ຂດແດນສະເພາະ - ໃຫເ້ ປັນເຂດທ່ ີມນີ ະໂຍບາຍພິເສດເທ່ ົາທຽມກນັ ລະຫວາ່ ງຜມ້ າລງົ ທຶນໃນເຂດ ດງ່ ັ ກາ່ ວ - ສາ້ ງໃຫມ້ ຄີ ວາມສາມາດດງຶ ດດເອົານກັ ລງົ ທຶນໄດ້ ເຂດນິຄົມອດຸ ສາຫະກາ ເຮກັ ຕາ 140ສຶກສາໂດຍ ອົ ງການໄຈກາ ຮບທີ 2. 3 ແຜນຜງັ ການຂອບເຂດນຄິ ມົ ອດຸ ສາຫະກາໍ 140 ເຮັກຕາ ສກຶ ສາໂດຍອງົ ການໄຈກາ 7

ງ. ທ່ ີຕງັ້ ຂອງຂອບວາງແຜນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ໂຄກສະອາດ ທ່ ີຕງັ້ ຂອງໂຄງການຕງັ້ ຢລ່ ະຫວາ່ ງຈດຸ ເຊ່ ອມຕ່ ໍຂອງເມອງໄຊທານີ ແລະ ເມອງໄຊເສດ ຖາຫາ່ ງຈາກໃຈກາງນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ ໄປທາງທິດໃຕ້ (ທາງ 13 ໃຕ)້ ຫຼກັ 21. ຂອບເຂດ ອດຸ ສາຫະກາໍ ນກີ້ ວມເອົາ 7 ບາ້ ນອອ້ ມຂາ້ ງຄ: ບາ້ ນຫວົ ຊຽງ, ບາ້ ນສາ້ ງຫວົ ບ່ ໍ, ບາ້ ນນາໂນ, ບາ້ ນໂຄກ ສະອາດ, ບາ້ ນສະພງັ ຄະນງົ , ບາ້ ນໂຊກນອ້ ຍ ແລະ ບາ້ ນໂຊກໃຫຍ.່ ຜາ່ ນການສາໍ ຫຼວດສະພາບພ້ນ ທ່ ີຕວົ ຈງິ ແລະ ການປກັ ຫຼກັ ໝາຍຂອບເຂດໃຫມຂ່ ອງເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ໂຄກສະອາດເນອ້່ ທ່ ີໃຫມຂ່ ອງ ເຂດດງ່ ັ ກາ່ ວມີ 1,376 ເຮັກຕາ ດງ່ ັ ສະແດງຮບທີ 2.4 ຮບທີ 2. 4 ແຜນຜງັ ສະພາບພມສນັ ຖານຂອງພ້ນທ່ ີເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ໂຄກສະອາດ 2.1.2 ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ແມນ່ ເກດີ ມາຈາກນາໍ້ ຝນົ ທ່ ີໄຫຼລງົ ສພ່ ້ນດນິ ແລະ ເກບັ ໄວໃ້ ນ ຊອ່ ງວາ່ ງພາຍ ໃນຊນັ້ ດນິ ແລະ ຊນັ້ ຫີນແມນ່ ຖກກນ່ ັ ຕອງຕາມທາໍ ມະຊາດ. ເພາະສະນນັ້ ຈ່ງຶ ເປັນນາໍ້ ທ່ ີສະອາດ ແລະ ນາໍ ມາໃຊປ້ ະໂຫຍດໄດ,້ ການໄຫຼຂອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈະແຜກ່ ະຈາຍໄປທ່ວົ ພ້ນດນິ ຢາ່ ງກວ້ າງຂວາງ, ແຕກ ຕາ່ ງຈາກນາໍ້ ເທິງໜາ້ ດນິ ທ່ ີໄຫຼໄດພ້ ຽງແຕໃ່ ນພ້ນທ່ ີແມນ່ າໍ້ , ຫວ້ ຍ, ຮອ່ ງ, ໜອງ, ບງຶ . ການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ 8

ໃຕດ້ ນິ ຖາ້ ນາໍ ໃຊບ້ ່ ໍຖກຕອ້ ງກ່ຈໍ ະເຮັດໃຫປ້ ະລມິ ານນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຫຸຼດລງົ ຢາ່ ງໄວວາ ແລະ ແມນ່ ການຫຸຼດລງົ ທ່ ີບ່ ໍກຽ່ ວພນັ ກບັ ການເພ່ ີມຂອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຕາມທາໍ ມະຊາດ ເຊ່ ງິ ກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ຜນົ ສະທອ້ ນຫຼາຍຢາ່ ງເຊ່ ັນ: ການເກດີ ດນິ ຊຸດໂຕລງົ ບ່ ໍພຽງພໍສາໍ ລບັ ການອປຸ ະໂພກ ແລະ ບໍລິໂພກ (Groundwater Law of Thailand 2520). ກ. ຄນຸ ນະພາບຂອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໂດຍທ່ວົ ໄປນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເປັນນາໍ້ ທ່ ີສະອາດ ປາສະຈາກທາດແຂນລອຍ, ທາດອງົ ຄະທາດ ເຄມີ ແລະ ເຊອ້ຶ ໂຣກຕາ່ ງໆ, ບ່ ໍມກີ ່ ນິ . ແຕໃ່ ນຂະນະທ່ ີໄຫຼຜາ່ ນຊນັ້ ດນິ /ຊນັ້ ຫີນ ອາດຈະລະລາຍເອົາ ແຮທ່ າດຕາ່ ງໆເຂົ້າມາປະປນົ ຢນ່ າໍ ຫຼ ປນົ ເປ້ອນ ຈ່ງຶ ເຮັດໃຫຄ້ ນຸ ນະພາບຂອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ປຽ່ ນແປງໄປ (Groundwater Law of Thailand 2520) ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ປະກອບດວ້ ຍ: 1) ດາ້ ນກາຍະພາບ, 2) ດາ້ ນເຄມ,ີ 3) ດາ້ ນຊວີ ະ ພາບ ດງ່ ັ ນ:້ີ 1) ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທາງດາ້ ນກາຍະພາບ ໄດແ້ ກ່ - ອນຸ ນະພມຂອງນາໍ້ ອາດຈະຕາ່ ໍ ຫຼ ສງ ຂນ້ຶ ຢກ່ ບັ ສະພາບແວດລອ້ ມໂດຍຮອບ. - ສຂີ ອງນາໍ້ ຕອ້ ງບ່ ໍມສີ ີ ແລະ ກ່ ນິ . - ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທ່ ີດຕີ ອ້ ງບ່ ໍມຄີ ວາມຂນຸ່ . - ຄວາມໜາແໜນ້ ຂອງນາໍ້ ທ່ ີດຄີ ວນເທ່ ົາກບັ 1 g/cm3 ຖາ້ ມຄີ າ່ ຫຼາຍກວາ່ 1 ສະແດງວາ່ ມກີ ານປນົ ເປ້ອນ. 2) ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທາງດາ້ ນເຄມີ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມອີ ງົ ປະກອບທາງເຄມທີ ່ ີສາໍ ຄນັ ປະກອບດວ້ ຍເຄມອີ ງົ ຄະທາດ ແລະ ສວ່ ນ ປະກອບເຄມອີ ະນງົ ຄະທາດ ມອີ ງົ ປະກອບທ່ ີສາໍ ຄນັ ໄດແ້ ກ່ pH, EC, TDS, Hardness, SiO2, Ca, Fe, Mg, Mn, Na, NO3-, SO42-, F, Cl-, K, CO32-, HCO3- ແລະ ບນັ ດາທາດໂລຫະໜກັ . 3) ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທາງດາ້ ນຊວີ ະພາບ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທາໍ ມະຊາດຈະບ່ ໍມີ bacteria ແລະ ເຊອ້ microorganism. ຈດຸ ປະສງົ ກ່ເໍ ພ່ ອ ກວດສອບການປນົ ເປ້ອນຂອງແຫຼງ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ . ຂ. ຄນຸ ປະໂຫຍດຂອງການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມດີ ງ່ ັ ນ:້ີ - ເພ່ ອການບໍລິໂພກ ແລະ ອປຸ ະໂພກ ຂອງພນົ ລະເມອງ; - ເພ່ ອການຊນົ ລະປະທານ, ການລຽ້ ງສດັ , ການຜະລິດກະສກິ າໍ ແລະ ປາ່ ໄມ;້ - ເພ່ ອການຂດຸ ຄນ້ົ ບ່ ໍແຮ;່ - ເພ່ ອການຜະລິດອດຸ ສາຫະກາໍ ; 9

- ເພ່ ອການແພດ, ຮກັ ສາສຂຸ ະພາບອະນາໄມ; - ເພ່ ອການນາໍ ໃຊເ້ ຂົ້າໃນເປ້ົາໝາຍອ່ ນຈາກການອະນຍຸ າດ. ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ສາມາດນາໍ ໃຊເ້ ຂົ້າໃນເປົ້າໝາຍໜ່ ຶງ ຫຼ ຫຼາຍເປົ້າໝາຍ ກ່ໄໍ ດແ້ ລວ້ ແຕກ່ ລໍ ະນີ ແລະ ຕາມຄວາມເໝາະສມົ (ກດົ ໝາຍນາໍ້ ແລະ ຊບັ ພະຍາກອນນາໍ້ , 2017). ➢ ການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມສີ າມຂະໜາດ: ຂະໜາດນອ້ ຍ, ຂະໜາດກາງ ແລະ ຂະໜາດ ໃຫຍ.່ ການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຂະໜາດນອ້ ຍ ທ່ ີມປີ ະລິມານແຕ່ 20 ແມດັ ກອ້ ນຕ່ ໍວນັ ລງົ ມາ ບ່ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ ງຂອໍ ະນຍຸ າດ ນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ແລະ ບ່ ໍຕອ້ ງເສຍຄາ່ ນາໍ ໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນນາໍ້ , ຄາ່ ທາໍ ນຽມ ແລະ ຄາ່ ບໍລິການ ແຕຕ່ ອ້ ງແຈງ້ ຕ່ ໍອງົ ການປກົ ຄອງບາ້ ນ. ການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຂະໜາດກາງ ທ່ ີມປີ ະລິມານຫຼາຍກວາ່ 20 ຫາ 50 ແມດັ ກອ້ ນ ຕ່ ໍ ວນັ ຕອ້ ງໄດຂ້ ໍອະນຍຸ າດນາໍ ຫອ້ ງການຊບັ ພະຍາກອນທາໍ ມະຊາດ ແລະ ສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ເມອງ, ເທດສະບານ, ນະຄອນ ແລະ ຕອ້ ງໄດເ້ ສຍຄາ່ ນາໍ ໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນນາໍ້ , ຄາ່ ທາໍ ນຽມ ແລະ ຄາ່ ບໍລກິ ານ ຕາມລະບຽບການ. ການນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຂະໜາດໃຫຍ່ ທ່ ີມປີ ະລມິ ານນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ຫຼາຍກວາ່ 50 ແມດັ ກອ້ ນຕ່ ໍ ວນັ ຕອ້ ງໄດຂ້ ໍອະນຍຸ າດນາໍ ພະແນກຊບັ ພະຍາກອນທາໍ ມະຊາດ ແລະ ສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ເມອງ, ເທດ ສະ ບານ, ນະຄອນ ແລະ ຕອ້ ງໄດເ້ ສຍຄາ່ ນາໍ ໃຊຊ້ ບັ ພະຍາກອນນາໍ້ , ຄາ່ ທາໍ ນຽມ ແລະ ຄາ່ ບໍລິການ ຕາມລະບຽບການ. 2.1.3 ມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມນົ ລະພິດ ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໝາຍເຖງິ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທ່ ີມຄີ ນຸ ນະພາບຕາ່ ໍ ລງົ ສາເຫດຈາກທາໍ ມະ ຊາດ ຫຼ ຈາກການກະທາໍ ຂອງມະນດຸ ຊ່ ງຶ ບ່ ໍສາມາດໃຊປ້ ະໂຫຍດຈາກນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໄດ້ ຫຼ ເປັນ ອນັ ຕະລາຍຕ່ ໍສຂຸ ະພາບ ເນ່ ອງມາຈາກທາດພິດ ຫຼ ເຊອ້ ໂຣກ. ການປນົ ເປ້ອນມນົ ລະພິດຂນ້ຶ ຢກ່ ບັ ຊະນດິ ແລະ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ມນົ ລະພິດນນັ້ ໆ. ກ. ຊະນດິ ຂອງມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມນົ ລະພິດທ່ ີປນົ ເປ້ອນໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ແບງ່ ອອກເປັນ 4 ຊະນດິ ໄດແ້ ກ:່ ທາດອງົ ຄະ ທາດ, ທາດອະນງົ ຄະທາດ, ທາດຈລຸ ະຊບີ ແລະ ທາດກາໍ ມນັ ຕະພາບລງັ ສ.ີ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ມນົ ລະພິດ ແບງ່ ອອກເປັນ 2 ປະເພດໄດແ້ ກ່ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ຕາມທາໍ ມະຊາດ ແລະ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ຈາກການກະທາໍ ຂອງມະນດຸ . ຊ່ ງຶ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ຕາມທາໍ ມະຊາດ ເຊ່ ັນ ການລະລາຍ ແຮທ່ າດຕາ່ ງໆຈາກຊນັ້ ດນິ ລງົ ສຊ່ ນັ້ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ , ການແຊກຕວົ ຂອງນາໍ້ ເຄັມ ເປັນຕນົ້ . ສວ່ ນແຫຼງ່ ກາໍ 10

ເນດີ ທ່ ີເກດີ ຈາກຂອງມະນດຸ ສາ້ ງຂນ້ຶ ເຊ່ ັນ ການຊມຈາກບ່ ໍບາໍ ບດັ ນາໍ້ ເສຍ, ການຊມຈາກສະໜາມຂ້ີ ເຫຍອ້ ທກຸ ຊະນດິ , ການຊມຈາກຫອ້ ງນາໍ້ , ການຊມຈາກການກະສກິ າໍ ທ່ ີໃຊທ້ າດເຄມີ ແລະ ເສດຕະກອນ, ການຊມຈາກແຫຼງ່ ເກບັ ທາດກາໍ ມນັ ຕະພາບລງັ ສີ ເປັນຕນົ້ ຮບທີ 2.5. ຮບທີ 2. 5 ມນົ ລະພິດນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຂ. ມາດຕະຖານນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ສາໍ ລບັ ບໍລໂິ ພກ ທາ່ ນ ນາຍກົ ລດັ ຖະມນົ ຕີ ແຫງ່ ສປປ ລາວ ໄດປ້ ະກາດໃຊມ້ າດຕະຖານສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແຫງ່ ຊາດ, ໃນວນັ ທີ 21 ກມຸ ພາ 2017 ດງ່ ັ ສະແດງໃນຕາຕະລາງ 2.1 ຕາຕະລາງ 2. 1 ມາດຕະຖານນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ສາໍ ລບັ ບໍລໂິ ພກ ໂຕວດັ ແທກ ສນັ ຍາລກັ ຄາ່ ມາດຕະຖານບ່ ໍໃຫເ້ ກນີ ຫວົ ໜວ່ ຍ ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ ສີ ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ 15 (Color) NTU ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ ຄວາມຂນຸ່ ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ 20 (Turbidity) mg/L ຄວາມເປັນກດົ -ດງ່ ັ pH 6.5-9 (Potential of Hydrogen) ເຫັຼກ Fe 1.0 11

(Iron) Mn 0.5 mg/L ແມງັ ການສິ Cu 1.5 mg/L (Manganese) Cr6+ 0.05 mg/L ທອງ Zn 15.0 mg/L (Copper) SO42- 250 mg/L ໂຄຣມຽມ 6 600 mg/L (Chromium Hexavalent) Cl- 1.0 mg/L ສງັ ກະສີ 45 mg/L (Zinc) F- 500 mg/L ຊລັ ເຟດ 250 mg/L (Sulphate) NO3- 1200 mg/L ຄໍໄຼ ຣດ໌ 0.01 mg/L (Chloride) as CaCO3 0.07 mg/L 0.01 mg/L ຟອໍໄຣດ Non- as 0.001 mg/L (Fluoride) carbonate 0.003 mg/L ໄນເຕດຼ CaCO3 (Nitrate) ຄວາມກະດາ້ ງລວມ TSS (Total Hardness) ຄວາມກະດາ້ ງ As (Hardness) CN- Pb ທາດແຂງແຂນລອຍ Hg (Total Suspended Solid) Cd ອາເຊນກິ (Arsenic) ໄຊຍາໄນດ໌ (Cyanide) ຊນ (Lead) ບາຫຼອດ (Mercury) ແຄັດມຽມ (Cadmium) 12

ຊລີ ນິ ຽມ Se 0.01 mg/L (Selenium) ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ 500 ເຊອ້ ຈລຸ ິນຊ(ີ ວທິ ີ SPC) ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ 2.2 Colonies/cm3 Bacteria (Standard Plate ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ ຕອ້ ງບ່ ໍມີ Count Method) MPN/1 ເຊອ້ ໂຄລຟີ ອມ 00 cm3 (Coliform bacteria) ເຊອ້ ອໂີ ຄໄລ ບ່ ໍໄດກ້ າໍ ນດົ (E.coli Bacteria) 2.1.4 ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແລະ ຜນົ ກະທບົ ກ. ສາເຫດຂອງມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແລະ ຕວົ ຊວີ້ ດັ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ສາເຫດຂອງມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແລະ ຕວົ ຊວີ້ ດັ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ມດີ ງ່ ັ ນ້ີ (Omking 2014). ➢ ການປ່ຽນແປງພີເອສ (pH) ຫຼ ຄວາມເປັນກດົ -ດງ່ ັ ຄາ່ ພີເອສຈະມຄີ າ່ ຢໃ່ ນຊວ່ ງ ລະຫວາ່ ງ 0-14 ຄາ່ pH ຫຼາຍກວາ່ 7 ໝາຍເຖງິ ມສີ ະພາບເປັນດງ່ ັ , ຄາ່ pH ນອ້ ຍກວາ່ 7 ໝາຍເຖງິ ມສີ ະພາບເປັນກດົ . ສາໍ ລບັ ຄາ່ pH ໃນນາໍ້ ເສຍທ່ ີ ເໝາະສມົ ຄວນຢລ່ ະຫວາ່ ງ 5-9 ຈ່ງຶ ຈະບ່ ໍມຜີ ນົ ກະທບົ ແລະ ເປັນອນັ ຕະລາຍຕ່ ໍ ການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ໃນນາໍ້ . ➢ ອນຸ ນະພມເພ່ ີມຂນຶ້ ຫຼ ນາໍ້ ເສຍທ່ ີເປັນນາໍ້ ອນຸ່ ແລະ ນາໍ້ ຮອ້ ນ ໄດແ້ ກ່ ນາໍ້ ທ່ ີໃຊ້ ໃນລະບບົ ຫລ່ ໍເຢັນທ່ ີຖກປອ່ ຍອອກມາຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ຫຼ ຈາກ ໂຮງງານໄຟຟ້າ ຊ່ ງຶ ຈະມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ນເິ ວດຂອງແຫຼງ່ ນາໍ້ ຖາ້ ຫາກວາ່ ປອ່ ຍອອກມາເປັນຈາໍ ນວນຫຼາຍ. ➢ ສີ ແລະ ຄວາມຂນຸ່ ຂດັ ຂວາງການສງັ ເຄາະແສງຂອງພດນາໍ້ ແລະ ແພັງຕອນ ພດໃນລາໍ ນາໍ້ . ➢ ທາດແຂງ ປະກອບດວ້ ຍທາດແຂງແຂນລອຍ, ຕະກອນຈມົ ຕວົ ໄດ,້ ທາດແຂງ ລະລາຍໃນນາໍ້ ເຮັດໃຫນ້ າໍ້ ມຄີ ວາມຂນຸ່ ສງ, ມຄີ ວາມເປ້ອນສງຂນຶ້ ແລະ ເມ່ອຈມົ ໂຕຢກ່ ນ້ົ ນາໍ້ ເຮັດໃຫບ້ ່ ໍມອີ ອ໊ ກຊເີ ຈນໃນນາໍ້ , ເຮັດໃຫແ້ ຫຼງ່ ນາໍ້ ຕນ້ ເຂນີ ມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍການໃຊປ້ ະໂຫຍດຕາ່ ງໆ. ➢ ທາດແຂນລອຍ ມທີ ງັ ເປັນທາດແຂນລອຍປະເພດທາດອງົ ຄະທາດ ແລະ ອະ ນງົ ຄະທາດຄວາມຂນຸ່ ຂອງນາໍ້ ທ່ ີເກດີ ຈາກທາດແຂນລອຍຈະປິດກນັ້ ແສງຕາ 13

ເວັນບ່ ໍໃຫສ້ ອ່ ງເຖງິ ສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ໃນນາໍ້ ທ່ ີມສີ ີຂຽວ ແລະ ມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ນເິ ວດວທິ ະຍາຂອງສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ. ➢ ທາດອງົ ຄະທາດ ໄດແ້ ກ່ ຄາໂບໄຮເດຣດ, ໂປຣຕນີ , ໄຂມນັ ເຊ່ ັນ: ເສດເຂົ້າ, ນາໍ້ ແກງ, ພດຜກັ ອ່ ນໆ ຊ່ ງຶ ສາມາດຍອ່ ຍສະຫຼາຍໄດໂ້ ດຍຈລຸ ນິ ຊທີ ່ ີໃຊອ້ ອ໊ ກຊີ ເຈນ ເຮັດໃຫລ້ ະດບັ ອອ໊ ກຊເີ ຈນລະລາຍ ຫຼ ດໂີ ອ (DO) ລດຸ ລງົ ຈນົ ເກດີ ສະພາບເນ່ າົ ເສຍ. ທາດອງົ ຄະທາດສາມາດວດັ ຮບແບບບໂີ ອດີ (BOD) ໄດ.້ ➢ ທາດອະນງົ ຄະທາດ ປະກອບໄປດວ້ ຍ ອາຊດິ , ເບສ, ເກອ ຊະນດິ ຕາ່ ງໆ, ໂລຫະ ແລະ ທາດອ່ ນໆ ບ່ ໍເຮັດໃຫ້ ນາໍ້ ເນ່ ົາເໝັ ນ, ແຕເ່ ຮັດໃຫສ້ ະພາບນາໍ້ ປນົ ເປ້ອນ ແລະ ອາດເປັນພິດຕ່ ໍສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ຫຼ ເປັນອປຸ ະສກັ ຕ່ ໍການນາໍ ມາໃຊໃ້ ນ ການອປຸ ະໂພກ ແລະ ບໍລິໂພກ ໃນພາກອດຸ ສາຫະກາໍ , ການຜະລດິ ນາໍ້ ປະປາ ເຊ່ ັນ: ນາໍ້ ທ່ ີມປີ ະລິມານເຫັຼກສງ ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ບນັ ຫາແກອ່ ດຸ ສາຫະກາໍ ຟອກ ຍອ້ ມ ແລະ ໂຮງງານຜະລິດເຈຍ້ ເພາະຈະເຮັດໃຫເ້ ກດີ ຈດຸ ຫຼ ສເີ ປິເປ້ອນຢໃ່ ນ ຜາ້ ຂາວ ຫຼ ເຈຍ້ ຈະເຮັດໃຫບ້ ່ ໍໄດລ້ າຄາດ,ີ ນາໍ້ ເສຍທ່ ີປະກອບດວ້ ຍທາດອະນງົ ຄະທາດນນັ້ ສວ່ ນໃຫຍຈ່ ະຖກປ່ອຍອອກມາຈາກບ່ ໍແຮ,່ ການຜະລິດທາດເຄມ,ີ ການຜະລິດເຫຍ່ ອເຈຍ້ , ການຊຸບໂລຫະ, ເຄ່ ອງເຄອບ ແລະ ອ່ ນໆ. ➢ ທາດອາຫານ ໄດແ້ ກ່ ເກອຂອງທາດປະກອບພວກໄນໂຕຣເຈນ ແລະ ຟອສ ເຟດ ເມ່ອມປີ ະລິມານສງ ແລະ ມສີ ດັ ສວ່ ນທ່ ີເໝາະສມົ ແລວ້ ຈະເຮັດໃຫມ້ ກີ ານ ຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ແລະ ເພ່ ີມປະລມິ ານຢາ່ ງໄວວາຂອງຈາໍ ພວກສາຫຼາ່ ຍ ຫຼ ທ່ ີ ເອນ້ີ ກນັ ວາ່ ປະກດົ ການຢໂທຟີເຄຊນັ (Eutrophication) ຫຼ ແອລຈບິ ລມ (Algae Bloom) ເຮັດໃຫລ້ ະດບັ ອອ໊ ກຊເີ ຈນລະລາຍໃນນາໍ້ ລດຸ ລງົ ໃນຊວ່ ງ ກາງຄນ ແລະ ເກດີ ການເນ່ າົ ເສຍຂອງນາໍ້ ເນ່ ອງຈາກການຕາຍຂອງສາຫຼາ່ ຍ ມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍການໃຊປ້ ະໂຫຍດຂອງແຫຼງ່ ນາໍ້ , ທາດເຫ່ ົຼານຈີ້ ະຖກປ່ອຍອອກມາ ເປັນສວ່ ນປະກອບໃນນາໍ້ ເສຍຈາກຊມຸ ຊນົ , ຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ບາງປະເພດ, ໃນ ສວ່ ນທ່ ີເກນີ ຂອງປ໋ຍຸ ແລະ ແຟັບຊກັ ເຄ່ ອງປະເພດທາດສງັ ເຄາະ. ➢ ກ່ ນິ ເໝັ ນ ມຫີ ຼາຍຊະນດິ ແລະ ເກດີ ມາຈາກຫຼາຍກດິ ຈະກາໍ ເຊ່ ັນ: ຟີນອລ ຈາກ ອດຸ ສາຫະກາໍ , ທາດອງົ ຄະທາດສງັ ເຄາະ ແລະ ການຜະລິດກາ໊ ສຈາກຖາ່ ຍຫີນ H2S ແລະ Mercaptan ຈາກການຍອ່ ຍສະຫຼາຍແບບບ່ ໍໃຊອ້ າກາດ Amimes ຈາກການຜະລດິ ປຸ໋ຍ, ຈາກກາກນາໍ້ ຕານ ແລະ ການຜະລິດເຫຍ່ ອເຈຍ້ , ຈາກ 14

ເສດອອ້ ຍ ສ່ ງິ ເຫ່ ົຼານອ້ີ າດບ່ ໍເປັນອນັ ຕະລາຍຕ່ ໍສຂຸ ະພາບຂອງຄນົ ໂດຍກງົ , ແຕມ່ ີ ຜນົ ກະທບົ ທ່ ີຮນຸ ແຮງຕ່ ໍການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ຂອງປະຊາຊນົ . ➢ ນາໍ້ ມນັ ຫຼ ໄຂມນັ ໄດແ້ ກນ່ າໍ້ ມນັ ຈາກພດ ແລະ ສດັ , ໄຂມນັ ສດັ ແລະ ນາໍ້ ມນັ ແຮຕ່ າ່ ງໆ ສວ່ ນໃຫຍພ່ ບົ ໄດຈ້ າກນາໍ້ ເສຍຈາກຊຸມຊນົ ໃນເມອງ ແລະ ໃນນາໍ້ ຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ແປຮບປະເພດອາຫານໃນຂະນະທ່ ີນາໍ້ ມນັ ແຮພ່ ບົ ໄດຈ້ າກນາໍ້ ເສຍທ່ ີໄດຈ້ າກການຂດຸ ເຈາະນາໍ້ ມນັ , ກນ່ ັ ນາໍ້ ມນັ , ດາ້ ນປີໂຕຣເຄມ,ີ ການຜະລິດ ເຫັຼກ, ເຫັຼກກາ້ ແລະ ອ່ ນໆ, ນອກນນັ້ ຍງັ ພບົ ໃນນາໍ້ ເສຍຈາກເຮອ. ນາໍ້ ມນັ ແລະ ໄຂມນັ ເຫ່ ົຼານເີ້ ປັນອປຸ ະສກັ ໃຫແ້ ກແ່ ສງແດດທ່ ີສອ່ ງລງົ ສແ່ ມນ່ າໍ້ , ການສງັ ເຄາະ ແສງ ແລະ ກດີ ຂວາງການກະຈາຍຂອງອອັ ກຊເີ ຈນລງົ ສນ່ າໍ້ , ຟນັ ຟມຂອງປາ ເຮັດໃຫປ້ າບ່ ໍສາມາດຮບັ ອອ໊ ກຊເີ ຈນຈາກນາໍ້ ແລະ ຕາຍໃນທ່ ີສດຸ . ➢ ຈລຸ ິນຊີ ເປັນສ່ ງິ ທ່ ີມຊີ ວີ ດິ ຂະໜາດນອ້ ຍຫຼາຍບ່ ໍສາມາດເບ່ ງິ ດວ້ ຍຕາເປ່ ົາໄດ້ ມີ ຢທ່ ່ວົ ໄປໃນນາໍ້ ລວມທງັ ຈລຸ ິນຊທີ ່ ີເປັນປະໂຫຍດ ແລະ ບ່ ໍເປັນປະໂຫຍດ, ໂດຍ ທ່ວົ ໄປແລວ້ ຈລຸ ນິ ຊທີ ່ ີບ່ ໍເປັນປະໂຫຍດຕ່ ໍມະນດຸ ແລະ ສ່ ງິ ທ່ ີມຊີ ວີ ດິ ອ່ ນໆ ມກັ ຈະພບົ ໃນນາໍ້ ເສຍຈະເຮັດໃຫນ້ າໍ້ ເນ່ ົາເສຍ, ມກີ ່ ນິ ເໝັ ນ, ບາງຊະນດິ ຍງັ ເປັນເຊອ້ ໂລກທ່ ີເປັນອນັ ຕະລາຍຕ່ ໍມະນດຸ ອກີ ດວ້ ຍ. ຈລຸ ິນຊີ ທ່ ີເປັນປະໂຫຍດໃຊເ້ ປັນຕວົ ຊວ້ີ ດັ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ຄເຊອ້ ແບັກທີເລຍຊະນດິ ໂຄລຟີ ອມ ຊ່ ງຶ ບ່ ໍແມນ່ ເຊອ້ ແບັກ ທີເລຍທ່ ີເຮັດໃຫເ້ ກດີ ເຊອ້ ໂຣກ, ແຕໃ່ ຊເ້ ປັນໂຕວດັ ທ່ ີສາໍ ຄນັ ໃນການໃຊວ້ ດັ ມນົ ລະພິດສ່ ງິ ເສດເຫຼອ ເຊ່ ັນ: ນາໍ້ ເສຍຈາກຫອ້ ງນາໍ້ , ນາໍ້ ເສຍຈາກໂຮງໝໍ . ➢ ວດັ ຖມຸ ພີ ິດທາດອະນງົ ຄະທາດ ປະກອບດວ້ ຍທາດປະກອບຂອງໂລຫະ ເຊ່ ັນ: ບາຫຼອດ, ໂຄຣມຽມ, ທອງ, ແຄັດມຽມ, ຊນ, ອ່ ນໆ ແລະ ສວ່ ນທ່ ີເປັນອະ ໂລຫະ ເຊ່ ັນ: ໄຊຍາໄນດ໌ ແລະ ອາເຊນກິ ທ່ ີພບົ ຢໃ່ ນນາໍ້ ເສຍຈາກບ່ ໍແຮ່ ແລະ ຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ປະເພດອ່ ນໆ. ທາດເຄມທີ ່ ີໃຊກ້ າໍ ຈດັ ສດັ ຕພດທ່ ີປນົ ມາກບັ ນາໍ້ ເສຍຈາກການກະສິກາໍ , ນາໍ້ ເສຍຈາກແຫຼງ່ ຊຸມຊນົ ທ່ ີມກີ ດິ ຈະການບາງປະເພດ ເຊ່ ັນ: ຮາ້ ນຊຸບໂລຫະ ແລະ ອສ່ ອ້ ມແປງລດົ . ຂ. ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແມນ່ ເກດີ ຈາກຫຼາຍກດິ ຈະກາໍ ຊ່ ງຶ ແຕລ່ ະກດິ ຈະກາໍ ຈະ ມປີ ະລມິ ານ ແລະ ຄນຸ ລກັ ສະນະນາໍ້ ເສຍແຕກຕາ່ ງກນັ ແລະ ກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ຜນົ ກະທບົ ທ່ ີແຕກຕາ່ ງກນັ . 15

ກດິ ຈະກາໍ ຫຼກັ ທ່ ີເຮັດໃຫເ້ ກດີ ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ແບງ່ ເປັນ 3 ກດິ ຈະກາໍ ຫຼກັ ໄດແ້ ກ:່ ນາໍ້ ເສຍຈາກຊມຸ ຊນົ ໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ການກະເສດ ດງ່ ັ ນ:້ີ 1). ນາໍ້ ເສຍຊຸມຊນົ ນາໍ້ ເສຍຊມຸ ຊນົ ໝາຍເຖງິ ນາໍ້ ທ່ ີເກດີ ຈາກການໃຊປ້ ະໂຫຍດໃນກດິ ຈະກາໍ ຕາ່ ງໆ ແລະ ລະບາຍນາໍ້ ຖມ້ິ ລງົ ທ່ ໍລະບາຍນາໍ້ ແຫຼງ່ ຮອງຮບັ ນາໍ້ ເສຍ ຫຼ ແຫຼງ່ ນາໍ້ ທາໍ ະຊາດ ໂດຍບ່ ໍໄດ້ ຜາ່ ນການບາໍ ບດັ ໃຫມ້ ລີ ກັ ສະນະດຂີ ນ້ຶ ຫຼ ສະອາດຂນຶ້ ກອ່ ນເຊ່ ງິ ເຮັດໃຫແ້ ຫຼງ່ ນາໍ້ ມລີ ກັ ສະນະເຊ່ ອມ ໂຊມ ແລະ ເນ່ ົາເສຍໃນທ່ ີສດຸ ໃນການຟ້ນຟຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ຈະຕອ້ ງໃຊງ້ ບົ ປະມານສງຫຼາຍ. 2). ນາໍ້ ເສຍຈາກການກະເສດ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ນາໍ້ ເສຍຈາກການກະເສດທ່ ີສາໍ ຄນັ ແບງ່ ຕາມລກັ ສະນະການໃຊປ້ ະ ໂຫຍດທ່ ີດນິ ໄດແ້ ບງ່ ເປັນພ້ນທ່ ີປກຝງັ , ຟາມລຽ້ ງໝ ແລະ ໜອງປາ. ການປກພດກະສິກາໍ ເປັນເນອ້ ທ່ ີສາໍ ຄນັ ເນ່ ອງຈາກມເີ ນອ້ ທ່ ີຫຼາຍທ່ ີສດຸ ແລະ ມີ ການນາໍ ໃຊທ້ າດເຄມຫີ ຼາຍທ່ ີສດຸ - ການໃຊປ້ ຸ໋ຍ: ປຍຸ໋ ທ່ ີໃຊໃ້ ຫກ້ ບັ ພດສວ່ ນໃຫຍຈ່ ະໃຊບ້ ່ ໍໝດົ ແລະ ຕກົ ຄາ້ ງຢໃ່ ນດນິ ຊ່ ງຶ ຖກດດຊບັ ໄວໃ້ ນຮບຂອງທາດຄໍຣອ໌ ຍໃນດນິ ແລະ ເກດີ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍຄນຸ ນະພາບຂອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ , ເມ່ອຖກລະລາຍສະລາ້ ງລງົ ໄປປຍຸ໋ ເຄມສີ ວ່ ນໃຫຍແ່ ລວ້ ປະກອບດວ້ ຍທາດປະກອບຂອງໄນໂຕຣເຈນ, ຟອສຟໍຣດັ , ໂປຣຕດັ ຊຽມ ເຊ່ ງິ ເປັນທາດອາຫານຂອງພດ, ຄວາມເປັນອນັ ຕະລາຍຂອງປຸ໋ຍຂນຶ້ ຢກ່ ບັ ການ ລະລາຍຕວົ ຂອງປຸ໋ຍ, ອດັ ຕາການດດຊມຂອງພດ, ອດັ ຕາການດດຊມຂອງດນິ . - ທາດເຄມທີ ່ ີໃຊໃ້ ນການກະເສດປະກອບດວ້ ຍຢາຂາ້ ແມງໄມ,້ ຢາຂາ້ ເຊອ້ ໂຣກ ແລະ ຢາຂາ້ ຫຍາ້ ການໃຊທ້ າດເຫ່ ົຼານມີ້ ທີ ງັ ຂດໍ້ ີ ແລະ ຂເໍ້ ສຍ. ຢາປາບສດັ ຕພດ ທ່ ີສດີ ພ່ນົ ລງົ ໄປໃນໄຮ່ ແລະ ນາບາງສວ່ ນຈະຕິດຢຕ່ າມໃບ, ບາງສວ່ ນອາດຕິດ ຢພ່ ້ນດນິ ແລະ ບາງສວ່ ນອາດຖກລມົ ພດັ ໄປທ່ ີຕາ່ ງໆເມ່ອຝນົ ຕກົ ລງົ ມາກ່ຈໍ ະ ຖກສະລາ້ ງລງົ ສແ່ ຫຼງ່ ນາໍ້ ແລະ ກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ທ່ ີອາ ໄສຢໃ່ ນ ນາໍ້ . 3). ນາໍ້ ເສຍຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ຈາກການທ່ ີບນັ ດາໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ນບັ ມນ້ ບັ ຫຼາຍຂນ້ຶ ແລະ ມຫີ ຼາຍປະ ເພດຈ່ງຶ ເປັນໄປໄດວ້ າ່ ຄນຸ ລກັ ສະນະຂອງນາໍ້ ເສຍຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ທ່ ີແຕກຕາ່ ງກນັ ເຖງິ ແມນ່ ວາ່ ຈະເປັນປະເພດໂຮງງານຊະນດິ ດຽວກນັ ກ່ຕໍ າມນາໍ້ ເສຍຈະມລີ ກັ ສະນະແຕກຕາ່ ງກນັ , ລວມ ເຖງິ ໄລຍະເວລາຂອງການເຮັດວຽກຂອງແຕລ່ ະໂຮງງານທ່ ີມຄີ ວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ບາງໂຮງງານເຮັດ 16

ວຽກ 8-12 ຊ່ວົ ໂມງ, ບາງໂຮງງານເຮດວຽກ 24 ຊ່ວົ ໂມງ. ໂດຍສະເພາະໂຮງງານທ່ ີມຜີ ະລິດຕະພນັ ຫຼາຍຢາ່ ງ, ລກັ ສະນະນາໍ້ ເສຍໃນແຕລ່ ະເວລາຈະແຕກຕາ່ ງກນັ ຫຼາຍ ທງັ ອດັ ຕາການໄຫຼ ແລະ ສວ່ ນ ປະກອບຂອງນາໍ້ ເສຍ ແລະ ອ່ ນໆ. 1. ຄນຸ ລກັ ສະນະຂອງນາໍ້ ເສຍຂອງໂຮງງານປະເພດຕາ່ ງໆ 1). ອດຸ ສາຫະກາໍ ອາຫານ ນາໍ້ ເສຍຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ປະເພດນຈີ້ ະມຄີ ວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ຕາມປະເພດໂຮງ ງານວດັ ຖດຸ ບິ , ຂະບວນການຜະລິດ ແລະ ປະລິມານຜນົ ຜະລິດ, ລກັ ສະນະທ່ວົ ໄປຈະປະກອບດວ້ ຍ: ທາດອງົ ຄະທາດ, ຕະກອນແຂນລອຍ, ປະລິມານ ແລະ ລກັ ສະນະນາໍ້ ເສຍມຄີ ວາມປຽ່ ນແປງສງຕາມ ລະດການໂດຍສະເພາະປະເພດໝາກໄມ.້ 2). ອດຸ ສາຫະກາໍ ຕາ່ ໍ ແຜນ່ ມຄີ ວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ຫຼາຍໃນສວ່ ນປະກອບຂອງນາໍ້ ເສຍລະຫວາ່ ງອດຸ ສາ ຫະກາໍ ຕາ່ ໍ ແຜນທາໍ ມະຊາດກບັ ຕາ່ ໍ ແຜນ່ ທາງດາ້ ນເຄມ,ີ ນາໍ້ ເສຍຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ຕາ່ ໍ ແຜນ່ ຂນົ ສດັ ປະກອບດວ້ ຍຄາ່ ບໂີ ອດທີ ່ ີມຄີ ວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ສງ, ໄຂມນັ ແລະ ເບສ. ນາໍ້ ເສຍຈາກການຍອ້ ມປະກອບ ດວ້ ຍ ສຍີ ອ້ ມ ແລະ ທາດເຄມອີ ່ ນໆ, ຄນຸ ນະພາບ ແລະ ປະລມິ ານຈະແຕກຕາ່ ງກນັ ໃນແຕລ່ ະວນັ . 3). ອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລິດເຈຍ້ ແລະ ເຫຍ່ ອເຈຍ້ ເປັນອດຸ ສາຫະກາໍ ທ່ ີນາໍ ໃຊນ້ າໍ້ ຫຼາຍ, ສາໍ ລບັ ອດຸ ສາຫະກາໍ ເຫຍ່ ອເຈຍ້ ໃຊຕ້ ນົ້ ໄມ ້ ຈາກທາໍ ມະຊາດເປັນວດັ ຖດຸ ບິ ນາໍ ມາເຕມີ ດວ້ ຍທາດເຄມີ ແລະ ນາໍ ໄປຕມົ້ ເອົາເຊລລໂລສມາໃຊເ້ ຮັດ ຜະລິດຕະພນັ ນອກນນັ້ ແມນ່ ປອ່ ຍສວ່ ນປະກອບອ່ ນໆ ໃຫເ້ ປັນວດັ ຖເຸ ຈອປນົ ລງົ ສນ່ າໍ້ ເສຍເຮັດໃຫນ້ າໍ້ ເສຍເກດີ ມມີ ນົ ລະພິດສງ, ນາໍ້ ເສຍຈະມຄີ ນຸ ລກັ ສະນະທ່ ີມທີ ງັ ຄາ່ ບໂີ ອດີ ແລະ ມສີ ເີ ຈອປນົ ຂອ້ ນຂາ້ ງ ສງ, ສວ່ ນໃນອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລິດເຈຍ້ ມຂີ ະບວນການເພ່ ີມເຕມີ ຈາກອດຸ ສາຫະກາໍ ຄ: ນາໍ ເຫຍ່ ອເຈຍ້ ມາເຕມີ ດວ້ ຍຕວົ ຟິລເລີ (Kaolin,Clay ແລະ ຕວົ ອ່ ນໆ) ເພ່ ອເຮັດໃຫເ້ ປັນແຜນ່ ເຈຍ້ , ລກັ ສະນະນາໍ້ ເສຍຈະເຕັມໄປດວ້ ຍເສັນ້ ໄຍລະອຽດ ຫຼ ເຈຍ້ ແລະ ທາດທ່ ີເປັນຟິລເລີຕາ່ ງໆ ແລະ ຍງັ ເຕັມໄປດວ້ ຍ ວດັ ສະດຈຸ າໍ ນວນຫຼາຍທ່ ີລອຍຢໃ່ ນນາໍ້ . 4). ອດຸ ສາຫະກາໍ ເຄ່ ອງໜງັ ນາໍ້ ເສຍຈະມຄີ າ່ ບໂີ ອດຂີ ອ້ ນຂາ້ ງສງຊ່ ງຶ ມາຈາກທາດແທນນນິ ໃຊໃ້ ນການຟອກ ໜງັ ແລະ ຈາກໜງັ ດບິ ແລະ ຍງັ ປະກອບດວ້ ຍໂຄຣມຽມທ່ ີໃຊໃ້ ນການຟອກໜງັ ແລະ ປນຂາວທ່ ີໃຊ້ ໃນການບາໍ ບດັ ຂນັ້ ຕນ້ົ , ທາດແຂງແຂນລອຍ ແລະ ສີຈາກການຍອ້ ມ. 17

5). ອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລິດເຄມພີ ນັ ນາໍ້ ເສຍຈະປະກອບດວ້ ຍທາດອະນງົ ຄະທາດທ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ຕາມປະເພດຂະບວນການຜະ ລິດ, ອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລດິ ທາດເຄມຈີ ະປອ່ ຍນາໍ້ ເສຍທ່ ີມທີ າດເຄມຫີ ຼາຍປະເພດ, ທາດອນັ ຕະລາຍ, ທາດທ່ ີມກີ ່ ນິ ເໝັ ນ ຊ່ ງຶ ມສີ ະພາບຂອງການເປັນກດົ -ດງ່ ັ ສງ ແລະ ທາດປະກອບທ່ ີມຄີ າ່ ຊໂີ ອດສີ ງ. 6). ອດຸ ສາຫະກາໍ ກນ່ ັ ນາໍ້ ມນັ ນາໍ້ ເສຍເຕັມໄປດວ້ ຍທາດທ່ ີມກີ ່ ນິ ເໝັ ນ ເຊ່ ັນ: ໄຮໂດຣເຈນຊລັ ໄຟດ,໌ ແອັມໂມເນຍ, ເມີ ແຄບແທນ ແລະ ຟີນອລ. 7). ອດຸ ສາຫະກາໍ ປີໂຕຣເຄມີ ເປັນນາໍ້ ເສຍປະກອບດວ້ ຍ ທາດໄຮໂດຣເຈນຄາບອນ, ທາດປະກອບອງົ ຄະທາດ ຕວົ ເຄັທຕາລິສຕາ່ ງໆ ແລະ ສວ່ ນປະກອບອ່ ນໆ ຂນຶ້ ກບັ ປະເພດຂອງຜະລດິ ຕະພນັ . 8). ອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລິດເຫັຼກ ແລະ ເຫັຼກກາ້ ອດຸ ສາຫະກາໍ ທ່ ີໃຊນ້ າໍ້ ໃນປະລິມານສງ, ນາໍ້ ເສຍເກດີ ຈາກຂະບວນການທາໍ ຄວາມເຢັນ ແລະ ທາໍ ຄວາມສະອາດເຕົາຖາ່ ນ ປະກອບດວ້ ຍ: ແອັມໂມເນຍ, ໄຊຍາໄນດ,໌ ຟີນອລ ແລະ ອ່ ນໆ. ນອກຈາກນນີ້ າໍ້ ເສຍຍງັ ມາຈາກຂະບວນການກາໍ ຈດັ ຝນຸ່ ຈາກເຕົາຫຼອມປະກອບດວ້ ຍທາດແຂງແຂນ ລອຍ (ຝນຸ່ ຂອງຖາ່ ນ ແລະ ແຮເ່ ຫັຼກ) ແລະ ຈາກຂະບວນການລາ້ ງດວ້ ຍອາຊດິ , ເຫັຼກ ແລະ ນາໍ້ ມນັ . 9). ອດຸ ສາຫະກາໍ ຜະລິດໂລຫະທ່ ີນອກເໜອໄປຈາກເຫັຼກ ເສດແຮດ່ ບິ , ທອງ, ຄາໍ ແລະ ເງນິ ໂດຍປກົ ກະຕິມກັ ຈະປະກອບດວ້ ຍທາດເຈອປນົ ພວກແຄັດມຽມ, ຊນ, ອາເຊນກິ ແລະ ອ່ ນໆ. ທາດເຫ່ ົຼານອີ້ າດຈະຖກລະລາຍອອກມາໃນລະຫວາ່ ງ ຂະບວນການຜະລິດ ຫຼ ຢໃ່ ນນາໍ້ ເສຍ ຊ່ ງຶ ອາດຕກົ ຄາ້ ງໃນດນິ ຫຼ ເກດີ ການປນົ ເປ້ອນໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຫາກມກີ ານລະບາຍນາໍ້ ເສຍທ່ ີບ່ ໍໄດມ້ າດຕະຖານລງົ ສໜ່ າ້ ດນິ . 10). ອດຸ ສາຫະກາໍ ເຄອບໂລຫະ ມກີ ານໃຊວ້ ດັ ຖດຸ ບິ ແລະ ທາດເຄມຫີ ຼາຍທາດໃນອດຸ ສາຫະກາໍ ປະເພດນີ້ ດງ່ ັ ນນັ້ ໃນນາໍ້ ເສຍຈ່ງຶ ປະກອບກບັ ໂລຫະໜກັ ຫຼາຍຊະນດິ ເຊ່ ັນ: ແຄັດມຽມ, ສງັ ກະສ,ີ ທອງ, ໄຊຍາໄນດ,໌ ໂຄຣ ມຽມ, ເຮັກຊາວາເລນ, ອາຊດິ , ເບສ ແລະ ອ່ ນໆ. 11). ອດຸ ສາຫະກາໍ ເຊລາມກິ ແລະ ຊມີ ງັ ມນີ າໍ້ ເສຍປະກອບດວ້ ຍທາດອງົ ຄະທາດແຂນລອຍທ່ ີມສີ ະພາບເປັນອາຊດິ , ໃນສວ່ ນ ຂອງອດຸ ສາຫະກາໍ ເຊລາມກິ ຍງັ ມທີ າດຈາໍ ພວກທາດໃຫສ້ ີ ແລະ ທາດອນັ ຕະລາຍເຈອປນົ ນາໍ . 18

12). ອດຸ ສາຫະກາໍ ອ່ ນໆ ໂດຍທ່ວົ ໄປແລວ້ ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ເກດີ ຂນຶ້ ເພາະມກີ ານປ່ອຍທາດຕາ່ ງໆອອກສພ່ າຍ ນອກຢາ່ ງໃດກ່ຕໍ າມບາງຄງັ້ ອາດເກດີ ກລໍ ະນຂີ ອງທາດເຄມຕີ ກົ ເຮຍ່ ຫຼ ແຜກ່ ະຈາຍເຂົ້າໄປໃນອາ ກາດ ແລະ ຖກລມົ ພດັ ຕກົ ໄປສແ່ ຫຼງ່ ນາໍ້ ຊ່ ງຶ ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ມມີ ນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ນາໍ ມາ ເຊ່ ັນ: ການປນົ ເປ້ອນຂອງຊນຈາກນາໍ້ ມນັ ເບນຊນິ ທ່ ີໃສໃ່ ນນາໍ້ ມນັ ເພ່ ອປອ້ ງກນັ ຈກັ ລດົ ມອດ, ທາດປະກອບອງົ ຄະ ທາດຄຣໍຣນິ . DDT,BHC,Dieldrin,Endril ທ່ ີໃຊເ້ ປັນຢາຂາ້ ແມງໄມ ້ ແລະ ໃຊເ້ ປັນເຄມທີ າງການ ກະເສດໄດກ້ ະຈາຍຕວົ ອອກໄປເພາະວາ່ ທາດປະກອບເຫ່ ົຼານໃີ້ ຊສ້ ີດລງົ ໃນພ້ນທ່ ີກະສກິ າໍ ໂດຍວທິ ີສດີ ພ່ນົ ເປັນລະອອງລງົ ມາຈາກເຄ່ ອງບນິ ຫຼ ວທິ ີອ່ ນໆ ຫຼ ກລໍ ະນທີ ່ ີເກດີ ຈາກຝນົ ກດົ ທ່ ີມາຈາກຊລັ ເຟີ ໄດອຸ໋ ອ໊ ກໄຊດ໌ ແລະ ໄນໂຕຣເຈນອອ໊ ກໄຊດ໌ ທ່ ີຢໃ່ ນຮບຂອງອາຍລະເຫີຍໃນອາກາດທ່ ີປ່ອຍອອກມາ ຈາກອາຍຂອງຖາ່ ນຫີນ ຫຼ ນາໍ້ ມນັ . ນອກຈາກນແີ້ ຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ມນົ ລະພິດທາງນາໍ້ ຍງັ ລວມເຖງິ ສະຖານທ່ ີບາໍ ບດັ ນາໍ້ ເສຍ, ໂຮງ ງານຜະລດິ ນາໍ້ ປະປາ, ສະຖານທ່ ີບາໍ ບດັ ສ່ ງິ ເສດເຫຼອ. 2.1.5 ລກັ ສະນະຂອງຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ແລະ ຫຼກັ ການວເິ ຄາະ ກ. ຄນຸ ລກັ ສະນະທາງກາຍະພາບ 1) ຄາ່ ຄວາມເປັນອາຊດິ -ເບສ (Potential of Hydrogen Ion ) ຄາ່ ສະແດງຄວາມເປັນອາຊດິ -ເບສ (pH) ເປັນຄາ່ ທ່ ີສະແດງປະລມິ ານຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງໄອອອນໄຮໂດຣເຈນໃນນາໍ້ ມາຈາກຄາໍ ວາ່ Positive Potential of Hydrogen Ion. ໂດຍຄາ່ ພີເອັຈ ຂອງທາດລະລາຍຄຄາ່ ລບົ ຂອງ rogalithm ຂອງຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງໄອອອນໄຮໂດຣເຈນ ຫຼ pH= - log[H+]. ໂດຍຄາ່ ພີເອັສມຄີ າ່ ຕງັ້ ແຕ່ 0-14, ຄາ່ pH = 7 ຄວາມເປັນກາງ, ພີເອັຈຕາ່ ໍ ກວ່ າ 7 ສະແດງຄວາມເປັນກດົ , ພີເອັຈສງກວາ່ 7 ສະແດງຄວາມເປັນດງ່ ັ . ຄາ່ ພີເອັຈມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຫຼາຍໃນ ການຄດິ ໄລຄ່ າໂບເນັດ, ໄບຄາໂບເນັດ ແລະ ຄາບອນໄດອອັ ກໄຊດ,໌ ນາໍ້ ທາໍ ມະຊາດຈະມຄີ າ່ ພີເອັຈຢ່ ລະຫວາ່ ງ 4-9 ແລະ ສວ່ ນໃຫຍເ່ ປັນດງ່ ັ ອອ່ ນໆ ເພາະມໄີ ບຄາໂບເນັດ ແລະ ຄາໂບເນັດ. ເມ່ອເວລາ pH ມຄີ າ່ ຕາ່ ໍ ກວາ່ 4 ເຮັດໃຫກ້ າຍເປັນກດົ ເຮັດໃຫສ້ ່ ງິ ທ່ ີມຊີ ວີ ດິ ບ່ ໍສາມາດ ດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ຢໄ່ ດ້ ແລະ ມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສ່ ງິ ທ່ ີມຊີ ວີ ດິ ໃນນາໍ້ ເມ່ອ pH ມຄີ າ່ ຫຼາຍກວາ່ 10 ຂນ້ຶ ໄປ. (ຂໍ້ ຕກົ ລງົ ວາ່ ດວ້ ຍມາດຕະຖານສ່ ງິ ແວດລອ້ ມແຫງ່ ຊາດ, 2017) 19

ຫຼກັ ການວດັ ຄາ່ pH ມີ 2 ວທິ ີຄ: - ວທິ ີທຽບສີ (Corerimetric): ຈະປຽບທຽບກບັ ທາດລະລາຍອິນດເີ ຄເຕທີ ່ ີຮຄ້ າ່ pH ຫຼ ໃຊເ້ ຈຍ້ ວດັ ຄາ່ pH ໂດຍຈມຸ່ ເຈຍ້ ລງົ ໃນນາໍ້ ຕວົ ຢາ່ ງແລວ້ ນາໍ ມາທຽບສກີ ບັ ແຖບສຕີ າ່ ງໆ ຈະຮຄ້ າ່ pH. - ວທິ ີທາງໄຟຟາ້ (Electrometric): ໂດຍໃຊຫ້ ຼກັ ການ Electrochemistry ໂດຍວດັ ຄວາມແຕກຕາ່ ງທ່ ີເກດີ ຂນຶ້ (Potential) ລະຫວາ່ ງອເີ ລັກໂຕດອາ້ ງອງີ (Referece electrode) ກບັ ອເີ ລັກໂຕດກວດວດັ ຄວາມແຕກຕາ່ ງທ່ ີໄດເ້ ກດີ ຈາກຈາໍ ນວນຂອງໄອອອນໄຮໂດຣເຈນ( H+) ຄວາມແຕກຕາ່ ງທ່ ີເກດີ ຈາກໄອ ອອນຈະຖກປ່ຽນໃຫເ້ ປັນຄວາມແຕກຕາ່ ງທາງໄຟຟ້າແລວ້ ຂະຫຍາຍໃຫມ້ ຄີ ວາມ ແຕກຕາ່ ງສງຂນ້ຶ ດວ້ ຍເຄ່ ອງວດັ ຄາ່ pH (pH Meter). 2) ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟ້າ (Electrical conductivity: EC) ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟ້າຂອງນາໍ້ ເປັນການວດັ ຄວາມສາມາດຂອງນາໍ້ ທ່ ີຈະໃຫກ້ ະແສໄຟຟາ້ ໄຫຼຜາ່ ນ ຊ່ ງຶ ຂນ້ຶ ຢກ່ ບັ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ແລະ ຊະນດິ ຂອງໄອອອນທ່ ີຢໃ່ ນນາໍ້ ລວມທງັ ອນຸ ຫະພມຂະນະ ທ່ ີວດັ ແທກການຊກັ ນາໍ ໄຟຟ້າ, ຄາ່ ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ ຂອງນາໍ້ ເປັນການສະແດງເຖງິ ການເພ່ ີມຂນຶ້ ຫຼ ຫຸຼດລງົ ຂອງໄອອອນທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ . ນອກຈາກນຄ້ີ າ່ ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ ມກີ ານກຽ່ ວພນັ ໂດຍກງົ ກບັ ປະລິມານທາດແຂງທງັ ໝດົ ທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ (TDS), ຄາ່ ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ ຂອງນາໍ້ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຫຼາຍຕ່ ໍການນາໍ ນາໍ້ ໄປໃຊປ້ ະໂຫຍດຄວນມກີ ານກວດວດັ ເປັນອນັ ດບັ ທາໍ ອດິ ເພ່ ອປະເມນີ ຄນຸ ນະພາບ ນາໍ້ ສະເໝີ. 3) ທາດແຂງລະລາຍໃນນາໍ້ Total Dissolved Solids (TDS) ທາດແຂງທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ ໄດທ້ ງັ ໝດົ Total Dissolved Solids (TDS) ໝາຍເຖງິ : ສວ່ ນຂອງທາດແຂງທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ ໄດ,້ ໄດແ້ ກຈ່ າໍ ພວກເກອ, ທາດປະສມົ ອງົ ຄະທາດ, ອະນງົ ຄະ ທາດຕາ່ ງໆ ຄາ່ ທ່ ີໄດນ້ ນີ້ ຍິ ມົ ໃຊເ້ ປັນຕວົ ບ່ງົ ບອກຄວາມເປ້ອນຂອງນາໍ້ ເປ້ອນຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະ ກາໍ ອດຸ ສາຫະກາໍ ບາງປະເພດທ່ ີມທີ າດລະລາຍໃນນາໍ້ ໃນຮບຂອງທາດປະສມົ ອະນງົ ຄະທາດຢຫ່ ຼາຍ. ປະລິມານ TDS ຍງັ ຂນ້ຶ ກບັ ຄາ່ ຊກັ ນາໍ ໄຟຟ້າ. ຄາ່ ນຈີ້ ະບອກເຖງິ ຄວາມສາມາດທ່ ີນາໍ້ ຕວົ ຢາ່ ງຈະນາໍ ໄຟຟ້າໄດຫ້ ຼາຍ ຫຼ ໜອ້ ຍ ຂນຶ້ ກບັ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງທາດທ່ ີແຕກຕວົ ເປັນບນັ ຈໄຸ ຟຟາ້ (Ionized) ໃນນາໍ້ ພວກອະນງົ ຄະທາດ ທາດທ່ ີລະລາຍຢໃ່ ນນາໍ້ ມກັ ຈະແຕກຕວົ ເປັນໄອອອນທ່ ີມບີ ນັ ຈໄຸ ຟຟ້າ ເຮັດ 20

ໃຫເ້ ກດີ ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ ຂນຶ້ . ການວດັ ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟາ້ ຖໄດວ້ າ່ ເປັນວທິ ີການປະເມນີ ຄາ່ ທາດ ຕາ່ ງໆທ່ ີລະລາຍຢໃ່ ນນາໍ້ ໄດໃ້ ກຄ້ ຽງຄວາມຈງິ ຫຼາຍ. (ທອງສີ ບນຸ ປະເສີດ, 2015). ຂ. ຄນຸ ລກັ ສະນະທາງເຄມີ 1) ຄຣໍໄຣດ໌ (Chloride, Cl-) ຄຣໍໄຣດ໌ (Cl-) ຈະຢໃ່ ນຮບແບບຂອງໄອອອນຂອງຄຣໍລນິ . ຖາ້ ມປີ ະລິມານຫຼາຍ, ຈະ ເຮັດໃຫນ້ າໍ້ ມລີ ດົ ຊາດທ່ ີເຄັມ, ເຊ່ ງິ ໃນນຂີ້ ນຶ້ ຢກ່ ບັ ອງົ ປະກອບຂອງໄອອອນບວກ (Cation) ໃນນາໍ້ ນາໍ . ນາໍ້ ບາງແຫງ່ ທ່ ີມປີ ະລມິ ານຄຣໍໄຣດ໌ 250 mg/L ແລະ ມໄີ ອອອນບວກຂອງໂຊດຽມ (Sodium), ເຮັດ ໃຫເ້ ປັນທາດປະສມົ ໄອອອນເກນກິ (Ionic Compound) ທ່ ີມລີ ດົ ຊາດທ່ ີເຄັມ. ແຕໃ່ ນນາໍ້ ບາງແຫງ່ ມີ ປະລິມານຄຣໍໄຣດສ໌ ງເຖງິ 1000 mg/L, ແຕບ່ ່ ໍມລີ ດົ ຊາດທ່ ີເຄັມເນ່ ອງຈາກວາ່ ບ່ ໍມໄີ ອອອນຂອງໂຊດຽມ ແຕມ່ ປີ ະລິມານໄອອອນບວກຂອງທາດຊະນດິ ອ່ ນໆ ເຊ່ ັນ: ແຄວຊຽມ (Calcium) ແລະ ແມກັ ນຊີ ຽມ (Magnesium) ເຫ່ ົຼານເີ້ ປັນຕນົ້ . ຕາມມາດຕະຖານຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ເພ່ ອບໍລິໂພກ, ຄຣໍໄຣດ໌ ໃນນາໍ້ ຕອ້ ງບ່ ໍເກນີ 250 mg/L ແລະ ຢໃ່ ນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຕອ້ ງບ່ ໍເກນີ 600 mg/L. ສະນນັ້ ເພ່ ອບ່ ໍໃຫເ້ ກດີ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍແຫຼງ່ ນາໍ້ ຕາ່ ງໆອນັ ເນ່ ອງມາຈາກປະລມິ ານຄຣໍໄຣດຈ໌ າກນາໍ້ ເປ້ອນຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ທ່ ີປ່ອຍອອກສສ່ ່ ງິ ແວດ ລອ້ ມໃຫໜ້ ອ້ ຍທ່ ີສດຸ ຈະຕອ້ ງມມີ າດຕະການຄມຸ້ ຄອງການປອ່ ຍນາໍ້ ເປ້ອນອອກຈາກໂຮງງານ ເພ່ ອ ປ້ອງກນັ ແລະ ວາງແຜນການແກໄ້ ຂບນັ ຫາທ່ ີຈະເກດີ ຂນຶ້ ຕ່ ໍຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃນອະນາຄດົ . ຄຣໍໄຣດເ໌ ມ່ອຢໃ່ ນນາໍ້ ຈະຢໃ່ ນຮບຄຣໍໄຣດໄ໌ ອອອນ ພບົ ໄດທ້ ່ວົ ໄປໃນນາໍ້ ທາໍ ມະຊາດ ແລະ ນາໍ້ ເສຍ ຖາ້ ໃນນາໍ້ ມປີ ະລິມານຄຣໍໄຣດຫ໌ ຼາຍກວາ່ 250 mL ຈະເຮັດໃຫນ້ າໍ້ ມລີ ດົ ຊາດເຄັມເນ່ ອງ ຈາກການລວມຕວົ ກບັ ໂຊດຽມ ເກດີ ເປັນໂຊດຽມຄຣໍໄຣດ໌ ຫຼ ເກອກນິ . ນອກຈາກນເີ້ ກອກນິ ຍງັ ສາມາດລວມຕວົ ກບັ ແຄລຊຽມ ແລະ ແມກັ ນຊີ ຽມໃນນາໍ້ ໄດ້ ວທິ ີການວເິ ຄາະຫາຄຣໍໄຣດມ໌ ຫີ ຼາຍວທິ ີ ດງ່ ັ ນ:ີ້ 1. Argentometric Method ເໝາະສມົ ກບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ທ່ ີເປັນດງ່ ັ ເລັກນອ້ ຍ ຫຼ ນາໍ້ ທ່ ີ ຂອ້ ນຂາ້ ງສະອາດ ໃຂວ້ ດັ ຄຣໍໄຣດທ໌ ່ ີຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ 0.15 ເຖງິ 10 ມລີ ກີ ຣາມ, ໄຕເຕຣຕໂດຍໃຊວ້ ທິ ີຊລິ ເວີໄນເຕຣຕ ມໂີ ປຣຕດັ ຊຽມໂຄຣເມດເປັນອນິ ດເີ ຄເຕ.ີ 2. Mercuric Nitrate Method ໄຕເຕຣຕໂດຍໃຊເ້ ມຄິ ວິ ລິກໄນເຕຣຕ ມຄີ າບາຊນິ ເປັນອນິ ດເີ ຄເຕີ ຈດຸ ຢດຸ ຕໄິ ດສ້ ມີ ວ່ ງ ວທິ ີນງີ້ າ່ ຍຕ່ ໍການວເິ ຄາະ. 3. Potentionmetric Method (Referece Method) ເໝາະກບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ທ່ ີມີ ຄວາມຂນຸ່ ຫຼາຍ ແລະ ນາໍ້ ເສຍຈາກໂຮງງານ. 21

4. Automated Ferricyanide Method ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ກອ່ ນນາໍ ມາທດົ ລອງຕອ້ ງມີ ການກາໍ ຈດັ ທາດປນົ ເປ້ອນອອກກອ່ ນ ເໝາະສາໍ ລບັ ທດົ ລອງກບັ ນາໍ້ ດ່ ມ, ນາໍ້ ຜິວ ດນິ , ນາໍ້ ຈາກແຫຼງ່ ຊຸມຊນົ ແລະ ນາໍ້ ເສຍຈາກໂຮງງານ. 5. Mercuric Thiocysnate Flow injection Analysis ເໝາະສາໍ ລບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ທ່ ີ ມປີ ະລມິ ານຫຼາຍ, ຫຼກັ ການນາໍ້ ຕວົ ຢາ່ ງຈະເຂົ້າສ່ Carrier stream ເຊ່ ງິ ມກີ ານ ຕ່ ມເມຄີ ວິ ລິກໄທໂອໄຊຍາເນດ ແລະ ເຟີຣກິ ໄນເຕຣຕ ເກດີ ເປັນທາດສນົ ຂອງຄຣໍໄຣດກ໌ ບັ ບາຫຼອດ ປຽບທຽບແສງທ່ ີຄວາມຍາວຄນ້ 480 ນາໂນແມດັ . ຫຼກັ ການ 1) ການວເິ ຄາະປະລມິ ານຄຣໍໄຣດໃ໌ ນນາໍ້ ໂດຍ Argentometric Method ວທິ ີນນ້ີ າໍ ໃຊ້ AgNO3 ເປັນໂຕ titrant ແລະ ໃຊ້ K2CrO4 ເປັນອິນດເີ ຄເຕ.ີ ທາດລະລາຍ AgNO3 ທ່ ີຈະໃຊຈ້ ະຕອ້ ງ standardize ດວ້ ຍທາດລະລາຍມາດຕະຖານ NaCl ໃນການ Titrate ໄອອອນຄຣໍໄຣດຈ໌ ະຕກົ ລງົ ມາເປັນຕະກອນສຂີ າວຂອງ AgCl ດງ່ ັ ສມົ ຜນົ ລມຸ່ ນ:ີ້ Ag+ + Cl AgCl (Ksp = 3 x 10-10) ຈດຸ ຢດຸ ຕິຂອງມນັ ບ່ ໍສາມາດເບ່ ງິ ດວ້ ຍຕາເປ່ ົາດງ່ ັ ນນັ້ ຈ່ງຶ ໃຊອ້ ນິ ດເີ ຄເຕເີ ປັນຕວົ ຊວ່ ຍໂດຍ ໃຊ້ K2CrO4 ເຊ່ ງິ ຈະໃຫ້ CrO4-. ໃນນ້ີ CrO4- ຈະເຮັດໜາ້ ທ່ ີເປັນອດີ ເີ ຄເຕໂີ ດຍໃຫສ້ ແີ ດງຂອງ Ag2CrO4 ຊ່ ງຶ ເປັນຕະກອນ ແລະ solubitity ຂອງ Ag2CrO4 ຈະຕອ້ ງຫຼາຍກວາ່ AgCl ເພ່ ອວາ່ Cl- ທງັ ໝດົ ຈະ ໄດຕ້ ກົ ຕະກອນກອ່ ນທ່ ີປະລິມານທ່ ີເຫັນໄດຂ້ ອງ Ag2CrO4 ຈະເກດີ ຂນ້ຶ ນນັ້ ໝາຍຄວາມວາ່ effective solubitity product (Ksp) ຂອງ Ag2CrO4 ຈະຕອ້ ງຫຼາຍກວາ່ ຂອງ AgCl ເລັກນອ້ ຍ ເນ່ ອງຈາກອນິ ດເີ ຕຊີ ະນດິ ນຕີ້ ອ້ ງການປະລມິ ານນາໍ້ ຢາເຄມທີ ່ ີໃຊໃ້ ນການ Titrate ຫຼາຍເພ່ ອທ່ ີຈະເຮັດ ໃຫຕ້ ະ ກອນທ່ ີມສີ ສີ າມາດເຫັນໄດ້ ເຮົາຈ່ງຶ ຕອ້ ງຫາຄາ່ ທ່ ີເໝາະສມົ ຊ່ ງຶ ເອນ້ີ ວາ່ Indicator error ຫຼ blank ຊ່ ງຶ ຕອ້ ງໄດ້ Titrate ແລະ ເອົາໄປລບົ ອອກຈາກຄາ່ ທ່ ີໄດຈ້ າກການ Titrate ຕວົ ຢາ່ ງ ເພ່ ອຮ້ ປະລິມານຂອງ AgNO3 ທ່ ີທາໍ ປະຕິກລິ ິຍາກບັ ຄຣໍໄຣດແ໌ ທ.້ ໃນຂະນະທ່ ີເຖງິ ຈດຸ ຢດຸ ຕນິ ນັ້ ຄຣໍໄຣດໃ໌ ນນາໍ້ ຈະໝດົ ໄປເມ່ອຢອດ AgNO3 ລງົ ມາອກີ Ag+ ຈະປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ CrO4- ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ຕະກອນແດງຂອງ Ag2CrO4 ດງ່ ັ ສມົ ຜນົ ລມຸ່ ນ:້ີ 22

2Ag+ + CrO4- Ag2CrO4 ເຊ່ ງິ ຈະສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ ໃນຂະນນັ້ ຄຣໍໄຣດໃ໌ ນນາໍ້ ໄດກ້ າຍເປັນຕະກອນ AgCl ໝດົ ແລວ້ . ດງ່ ັ ນນັ້ Ag+ ທ່ ີເກນີ ກ່ຈໍ ະທາໍ ປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ CrO4- ດງ່ ັ ກາ່ ວ. ➢ ໃນການວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານຄຣໍໄຣດນ໌ ີ້ ເພ່ ອໃຫໄ້ ດຜ້ ນົ ທ່ ີແນນ່ ອນ ຕອ້ ງຄາໍ ນງຶ ເຖງິ ສ່ ງິ ຕ່ ໍໄປນ:ີ້ 1. pH ຂອງນາໍ້ ທ່ ີຈະ Titrate ຄວນຈະຢລ່ ະຫວາ່ ງ 7-10 ຖາ້ ນາໍ້ ເປັນກດົ ຈະເຮັດໃຫ້ Chromate Iron ທາໍ ປະຕກິ ລິ ຍິ າ Hydrogen Iron. CrO4-2 + H+ HCrO4-1 ຊ່ ງຶ ຈະເຮັດໃຫຜ້ ນົ ການວເິ ຄາະຜິດ ແຕຖ່ າ້ ນາໍ້ ເປັນດງ່ ັ ຫຼາຍຈະເຮັດໃຫ້ Silver hydroxide ຕກົ ຕະກອນກອ່ ນ Silver Chromate ຊ່ ງຶ ຈະຫາ End Point ຍາກ ຈ່ງຶ ບ່ ໍຄວນ adjust pH ໂດຍໃຊ້ NaOH ຖາ້ ນາໍ້ ເປັນກດົ ຄວນ adjust pH ໂດຍໃຊ້ Cacium Carbonate (CaCO3) ຊ່ ງຶ ຈະບ່ ໍເຮັດໃຫ້ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ເປັນດງ່ ັ ຫຼາຍເກນີ ໄປ. 2. ປະລມິ ານອນິ ດເີ ຄເຕທີ ່ ີໃຊຄ້ ວນແນນ່ ອນເທ່ ົາກນັ ທກຸ ຄງັ້ ເພ່ ອທ່ ີຈະໃຫຄ້ ວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ທ່ ີແນນ່ ອນຂອງ CrO4- ຖາ້ ບ່ ໍດງ່ ັ ນນັ້ Ag2CrO4 ອາດເກດີ ໄວ ຫຼ ຊາ້ ໄປ, ສາໍ ລບັ ຄາ່ Blank ຄວນຢ່ ລະຫວາ່ ງ 0.2-0.4 ມລີ ລີ ດິ ຂອງການ Titrant. 2) ຟອສເຟສ (Phosphate, PO43-) ຟອສຟໍຣດັ ໃນນາໍ້ ທາໍ ມະຊາດ ແລະ ໃນນາໍ້ ເປ້ອນຈະພບົ ຢໃ່ ນຮບຕາ່ ງໆຂອງຟອສ ເຟສ ຊ່ ງຶ ຟອສເຟສເຫ່ ົຼານອ້ີ າດຈະຢໃ່ ນຮບລະລາຍໃນນາໍ້ ຫຼ ໃນຮບຂອງຊາກພດ ແລະ ຊາກສດັ ໂດຍປກົ ກະຕຟິ ອສຟໍຣດັ ສະສມົ ຢໃ່ ນດນິ ແລະ ຫີນແຮ່ ຫຼ ແຫຼງ່ ສະສມົ ອ່ ນໆ ຊ່ ງຶ ຈະປດົ ປ່ອຍຟອສ ເຟສອອກມາໃນຮບທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ ໄດໂ້ ດຍການຊະລາ້ ງພດ ແລະ ສດັ ຈະນາໍ ໄປໃຂໃ້ ນການ ຈະເລີນເຕບີ ໂຕ ແລະ ສາ້ ງໂປຣໂຕຣພາສຊມ ໂດຍສະເພາະແພັງຕອນພດສາມາດຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ໄດຢ້ າ່ ງໄວວາ ຊ່ ງຶ ຈະເປັນການສາ້ ງຄວາມອດຸ ມົ ສມົ ບນແກແ່ ຫຼງ່ ນາໍ້ ແຕຖ່ າ້ ມຫີ ຼາຍເກນີ ໄປຈະເຮັດໃຫ້ ເກດີ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ເຊ່ ອມໂຊມຂອງແຫຼງ່ ນາໍ້ . ຟອສຟໍຣດັ ຈະມາປະປນົ ກບັ ນາໍ້ ທາໍ ມະຊາດໄດຫ້ ຼາຍທາງ ເຊ່ ັນ: ການຖກຊະລາ້ ງໂດຍນາໍ້ ຝນົ , ນາໍ້ ເສຍຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ , ຈາກການໃຊແ້ ຟັບ ຫຼ ການລາ້ ງຖວ້ ຍຊາມ, ຈາກປຸຍ໋ ທ່ ີໃຊ້ ໃນການກະເສດ ເປັນຕນົ້ . 23

ຟອສຟໍຣດັ ທ່ ີພບົ ໃນນາໍ້ ໃນຮບຟອສເຟສມີ 3 ຊະນດິ ຄ: ອໍໂທຟອສເຟດ (Ortho Phosphate), ໂພລີຟອສເຟດ (Poly Phosphate) ແລະ ອໍກາໂນຟອສເຟດ (Organo Phosphate). ໃນການວເິ ຄາະຟອສຟໍຣດັ ນນັ້ ຈະນຍິ ມົ ວດັ ຫາຄາ່ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງຟອສເຟສທງັ ໝດົ (Total Phosphate) ແລະ ອໍໂທຟອສເຟສ (Orthophosphate). ຫຼກັ ການວເິ ຄາະຫາປະລິມານຟອສຟໍຣດັ ໃນຮບຂອງອໍໂທຣຟອສເຟດ ດວ້ ຍວທິ ີແອສຄຣໍ ບກິ (Acseorbic Acid Method) ເປັນການເຮັດໃຫເ້ ກດີ ສໂີ ດຍແອັມໂມເນຍໂມລິບເດທ (Ammonium Molybdate) ແລະ ໂພແທັດຊຽມແອນຕໂິ ມນລີ ທາເທຣດ (Potassium Antimony Tartrate) ຈະທາໍ ປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ ທາດລະລາຍອໍໂທຟອສເຟສ (Orthophosphate) ເຈອຈາງໃນສະພາວະທ່ ີເປັນອາຊດິ ເກດີ ເປັນທາດໃໝ່ (Heteropoly Acid Phosphomolybdic Acid) ຊ່ ງຶ ເມອທ່ າໍ ປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ ອາຊດິ ແອັດຄຣໍບກິ ແລວ້ ໄດທ້ າດໂມລິບດນີ າໍ ສຟີ າ້ (Molybdenum Blue) ນາໍ ໄປວດັ ຫາປະລິມານໂດຍ Spectrophotometer ທ່ ີຄວາມຍາວຄ້ນ 880 nm. 3) ໄນເຕຣຕ (Nitrate, NO3-). ທາດປະກອບໄນໂຕຣເຈນທ່ ີສາໍ ຄນັ ໃນນາໍ້ ຢາ່ ງໜ່ ຶງກ່ຄໍ ໄນເຕຣຕ (NO3-) ຊ່ ງຶ ພດ ສາມາດນາໍ ໄປໃຊໃ້ ນການສາ້ ງໂປຣຕນີ ເພ່ ອໃຊເ້ ປັນອາຫານຂອງຄນົ ແລະ ສດັ ຕ່ ໍໄປ, ໄນເຕຣຕເກດີ ຈາກການທ່ ີສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ປ່ອຍສ່ ງິ ເສດເຫຼອ ຊ່ ງຶ ມທີ າດປະກອບຂອງໄນໂຕຣເຈນອອກມາ ແລະ ເມ່ອສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ຕາຍລງົ ໂປຣຕີນພາຍໃນສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ຈະຖກຍອ່ ຍສະຫຼາຍປຽ່ ນເປັນແອັມໂມເນຍ ຊ່ ງຶ ພດນາໍ ໄປ ໃຊໃ້ ນການສາ້ ງໂປຣຕນີ ໄດ,້ ຖາ້ ມປີ ະລິມານຫຼາຍເກນີ ຄວາມຕອ້ ງການ ແອັມໂມເນຍຈະຖກອອ໊ ກຊີ ໄດສໂ໌ ດຍແບັກທີເລຍໄປເປັນໄນເຕຣຕ. ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ຈະພບົ ປະລິມານໄນເຕຣດໜອ້ ຍປະມານ 1 mg/L ແລະ ສງສດຸ ບ່ ໍເກນີ 5 mg/L, ແຕສ່ າໍ ລບັ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ອາດມໄີ ນເຕຣຕສງຕງັ້ ແຕ່ 0-1000 mg/L ໃນນ້ີ ຂນຶ້ ຢກ່ ບັ ພມມປີ ະເທດ. ໄນເຕຣຕນອກຈາກເຂົ້າສແ່ ຫຼງ່ ນາໍ້ ຈາກການເນ່ ົາເປ່ ອຍຂອງສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ແລວ້ ຍງັ ມາຈາກປຍຸ່ ທ່ ີໃຊໃ້ ນການກະສກິ າໍ ແລະ ຈາກນາໍ້ ເສຍອກີ ດວ້ ຍ. ນາໍ້ ທ່ ີມປີ ະລິມານໄນເຕຣດສງເກນີ ໄປອາດເຮັດໃຫເ້ ດັກນອ້ ຍເກດີ ໂຣກ Methemoglobinemia ດງ່ ັ ນນັ້ ຈ່ງຶ ກາໍ ນດົ ໃຫນ້ າໍ້ ດ່ ມບ່ ໍຄວນມີ ໄນເຕຣດເກນີ 10 mg/L. ຜນົ ກະທບົ ຂອງໄນເຕຣຕ (NO3-) ຖາ້ ຫາກວາ່ ນາໍ້ ມທີ າດໄນເຕຣຕຫຼາຍເກນີ ໄປກ່ຈໍ ະເຮັດໃຫ້ ເກດີ ບນັ ຫາ Algal bloom ຫຼ Eutrophication ໄດ,້ ເນ່ ອງຈາກໄນເຕຣຕເປັນທາດທ່ ີສາມາດເລ່ ັງ ການຈະເລີນເຕບີ ໂຕຂອງພດ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ສາລາ່ ຍສີຂຽວ. ນອກຈາກນໄີ້ ນເຕຣຕ ຍງັ ເກດີ ມາ ຈາກການອອ໊ ກຊີໄດສ໌ (Oxidized) ຂອງແອັມໂມເນຍ ທ່ ີຕອ້ ງການນອອຸ໋ ກຊເີ ຈນເຂົ້າໃນການຍອ່ ຍ ສະຫຼາຍ. ດ່ງັ ນນັ້ ຖາ້ ປະລິມານໄນເຕຣຕໃນນາໍ້ ມປີ ະລິມານຫຼາຍ ສະແດງວາ່ ປະລິມານອອ໊ ກຊເີ ຈນ 24

ໃນນາໍ້ ຈະຫຸຼດລງົ . ເມ່ອປະລິມານອອຸ໋ ກຊີເຈນໃນນາໍ້ ຫຸຼດລງົ ຈະມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍກບັ ສດັ ທ່ ີອາໄສຢ່ໃນ ບໍລິເວນນາໍ້ ນນັ້ , ລວມເຖິງການເຊ່ ອມໂຊມຂອງລະບບົ ນິເວດນນັ້ ອີກດວ້ ຍ (ທອງສີ ບນຸ ປະເສີດ, 2015). 4) ຊລັ ເຟສ (Sulfate, SO42-) ຊລັ ເຟສ ພບົ ຢທ່ ່ວົ ໄປໃນນາໍ້ ທາໍ ມະຊາດ ເຊ່ ັນ: ນາໍ້ ບາດານ, ນາໍ້ ບ່ ໍຕນ້ ແລະ ອ່ ນໆ ມີ ຕງັ້ ແຕປ່ ະລິມານ 2-3 mg/L ຈນົ ເຖງິ 1000 mg/L. ນອກຈາກນຍ້ີ ງັ ພບົ ມາຈາກສ່ ງິ ເສດເຫຼອຈາກບ່ ໍ ແຮເ່ ຮັດໃຫມ້ ຊີ ລັ ເຟສຈາໍ ນວນຫຼາຍ ເນ່ ອງຈາກການອອ໊ ກຊເີ ດເຊນິ ໄພໄຣຕ.໌ ການວເິ ຄາະຫາ ປະລິມານຊລັ ເຟສ ມດີ ວ້ ຍກນັ ຫຼາຍວທິ ີເຊ່ ັນ: ✓ Gravimetric Methods ວດັ ຊລັ ເຟສຫຼາຍກວາ່ 10 mg/L ✓ Turbidimetric Methods ວດັ ຊລັ ເຟສຫຼາຍກວາ່ 1 ເຖງິ 40 mg/L ✓ Automated methylthymol blue Method ວດັ ຊລັ ເຟສຈາໍ ນວນຫຼາຍ ຫຼກັ ການນາໍ ໃຊວ້ ທິ ີ Turbidimetric Methods ນີ້ ທາດ BaSO4 ຈະຕກົ ຕະກອນ ແລະ ຢໃ່ ນຮບຄຣໍລອຍຊ່ ງຶ ເຮັດໄດໂ້ ດຍການເຕມີ BaCl2 ໃນ Hydrochoric acid (HCl) ຊ່ ງຶ ມີ glycerol ຢນ່ າໍ , ການວດັ absorbance ຂອງ BaSO4 suspension ໂດຍໃຊ້ Naphelometer ຫຼ transmission photometer. ວທິ ີນ່ ຕີ ອ້ ງເຮັດ calibration curve ເພ່ ອອາ່ ນຄາ່ ຊລັ ເຟສຂອງຕວົ ຢາ່ ງ ເປັນວທິ ີທ່ ີໄວ ແລະ ໃຊກ້ ນັ ຫຼາຍໂດຍສະເພາະກບັ ຕວົ ຢາ່ ງທ່ ີມຊີ ລັ ເຟສນອ້ ຍ. ສາໍ ລບັ ປະລິມານທ່ ີຫຼາຍ ກວາ່ 10 mg/L ອາດໃຊວ້ ທິ ີນໄ້ີ ດໂ້ ດຍໃສຕ່ ວົ ຢາ່ ງໃຫໜ້ ອ້ ຍລງົ ແລວ້ ເຕມີ ນາໍ້ ກນ່ ັ ຈນົ ໄດປ້ ະລມິ ານ 50 mL. ການເຮັດທກຸ ຄງັ້ ຄວນເຮັດ standand ຄວບຄໄ່ ປນາໍ . ຂໍເ້ ສຍຂອງວທິ ີນຄີ້ ສີ ແລະ ສານແຂວນລອຍທ່ ີມຢີ ໃ່ ນຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ເປັນຈາໍ ນວນຫຼາຍຈະ ຂດັ ຂວາງການຫາປະລມິ ານທາດດງ່ ັ ກາ່ ວ, ແຕມ່ ວີ ທິ ີກາໍ ຈດັ ດວ້ ຍການຕອງ. ໂດຍວທິ ີນສີ້ າມາຫາຄາ່ ຊລັ ເຟສໄດນ້ ອ້ ຍເຖງິ 1 mg/L. 5) ຄວາມກະດາ້ ງ (Hardness) ຄວາມກະດາ້ ງຂອງນາໍ້ ຄນາໍ້ ທ່ ີມສີ ວ່ ນປະສມົ ຂອງທາດໂລຫະທ່ ີຢໃ່ ນສະພາບໄອອອນທ່ ີມີ ບນັ ຈບຸ ວກ (Cation) ໂດຍສະເພາະຢາ່ ງຍ່ ງິ ໃນສະພາບໄອອອນທ່ ີມບີ ນັ ຈຸ +2 ເກດີ ຟອງກບັ ທາດຊກັ ລາ້ ງໄດຍ້ າກ. ໄອອອນຂອງໂລຫະທ່ ີຢໃ່ ນນາໍ້ ກະດາ້ ງເຊ່ ັນ: ແຄລຊຽມໄອອອນ (Ca2+), ແມກັ ນຊີ ຽມ ໄອອອນ (Mg2+), ແມງັ ການສີ (Mn2+) ແລະ ທາດອ່ ນໆ. 25

ແຕເ່ ນ່ ອງຈາກນາໍ້ ໃນທາໍ ມະຊາດມກັ ມີ Ca2+ ແລະ Mg2+ ຫຼາຍກວາ່ ໂລຫະອ່ ນ. ດງ່ ັ ນນັ້ ສາເຫດທ່ ີສາໍ ຄນັ ຂອງຄວາມກະດາ້ ງຈ່ງຶ ໝາຍເຖງິ Ca2+ ແລະ Mg2+ ເຊ່ ງິ ຖເປັນຄວາມດາ້ ງທງັ ໝດົ ຂອງນາໍ້ ແຕເ່ ຖງິ ຢາ່ ງໃດກ່ຕໍ າມໂລຫະອ່ ນໆ ຖາ້ ມຈີ າໍ ນວນຫຼາຍກ່ຕໍ ອ້ ງນາໍ ມາຄດິ ລວມນາໍ ກນັ , ຄວາມ ກະດາ້ ງຂອງນາໍ້ ນອກຈາກຈະເຮັດໃຫສ້ ະບເກດີ ຟອງໄດຍ້ າກແລວ້ ຍງັ ພາໃຫເ້ ກດີ ພຶກຕດິ ຕາມໝໍ້ ນາໍ້ ຫຼ ນາໍ້ ເນ່ ອງຈາກໄອອອນຂອງໂລຫະມບີ ນັ ຈໄຸ ຟຟ້າ +2 ເກດີ ປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ ໄອອອນທ່ ີມໄີ ຟຟ້າບນັ ຈຸ ລບົ ບາງຕວົ ເກດີ ເປັນພກໃນພາວະທ່ ີມອີ ນຸ ຫະພມສງ. ນອກນອີ້ າດເຮັດໃຫລ້ ດົ ຊາດຂອງນາໍ້ ຜິດ ປກົ ກະຕິ ແລະ ການດ່ ມນາໍ້ ທ່ ີມຄີ ວາມກະດາ້ ງສງອາດພາໃຫເ້ ກດີ ນວິ້ ໄດ,້ ຄວາມກະດາ້ ງຂອງນາໍ້ ສວ່ ນ ຫຼາຍເກດີ ມາຈາກການທບັ ຖມົ ຂອງຊນັ້ ດນິ , ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມກັ ຈະມຄີ ວາມກະດາ້ ງຫຼາຍກວາ່ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ , ສາໍ ລບັ ນາໍ້ ປະປາ ມຄີ ວາມກະດາ້ ງໃນຮບຂອງ CaCO3 ປະມານ 50-80 mg/L ຖາ້ ນາໍ້ ມຄີ ວາມ ກະດາ້ ງຕາ່ ໍ ເກນີ ໄປຈະເກດີ ການກດັ ຫຽ້ ນໂລຫະໄດ.້ ( ທອງສີ ບນຸ ປະເສດີ , 2015 ). ຫຼກັ ການການໄຕເຕຣຕຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ດວ້ ຍ EDTA ໂດຍມອີ ິນດເີ ຄເຕທີ ່ ີເໝາະສມົ ສາມາດ ວເິ ຄາະຫາຄວາມກະດາ້ ງທງັ ໝດົ ໄດໂ້ ດຍກງົ . EDTA ເປັນຊ່ ຫຍໍຂ້ ອງ Ethylenediaminetetraacetic Acid ຫຼ ອາດຢໃ່ ນທາດ ປະກອບເກອໂຊດຽມ EDTA ເປັນທາດປະກອບອງົ ຄະທາດທ່ ີສາມາດທາໍ ປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ Ca2+, Mg2+ ແລະ ໄອອອນ +2 ຕາ່ ງໆໄດດ້ ຜີ ນົ ປະຕກິ ລິ ິຍາທ່ ີໄດເ້ ປັນທາດປະກອບສນົ ທ່ ີຄງົ ຕວົ ຫຼາຍ. EDTA + M2+ [M.EDTA] ສນົ ຖາ້ ຮຄ້ າ່ EDTA ທ່ ີໃຊໄ້ ປພໍດໃີ ນການທາໍ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ໄອອອນ+2 ຕາ່ ງໆ ກ່ສໍ າມາດ ຄດິ ໄລຫ່ າຄາ່ ຄວາມກະດາ້ ງທງັ ໝດົ ໄດ.້ ດງ່ ັ ນນັ້ ຈາໍ ເປັນຕອ້ ງມອີ ິນດເີ ຄເຕທີ ່ ີສາມາດບອກເຖງິ ຈດຸ ຢດຸ ຕິ ຂອງການໄຕເຕຣຕ, ອິນດເີ ຄເຕທີ ່ ີເໝາະສມົ ທ່ ີສດຸ ໄດແ້ ກ່ (Eriochrome BlackT ຫຼ EBT). M2+ + EBT [M.EBT] complex + 2H+ ສຟີ ້າ ກອ່ ນການໄຕເຕຣດດວ້ ຍ EDTA ເຕມີ EBT ໃຫກ້ ບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ທ່ ີມຄີ ວາມກະດາ້ ງ ແລະ ຈະໄດນ້ າໍ້ ສວີ າຍແດງ ສະແດງວາ່ ມທີ າດສນົ [M.EBT] ເກດີ ຂນຶ້ ແລວ້ , ການໄຕເຕຣຕດວ້ ຍ EDTA ຈະປະຕິກລິ າຍາຈນົ ໃນທ່ ີບ່ ໍມໄີ ອອອນ +2 ອິດສະຫຼະເຫຼອອກີ ການເຕມີ EDTA ຕ່ ໍໄປອີກຈະ ເຮັດໃຫສ້ ແີ ດງກາຍເປັນສນີ າໍ້ ເງນິ ຊ່ ງຶ ເປັນສເີ ດມີ ຂອງອິນດເີ ຄເຕີ EBT ຈດຸ ນຈີ້ ະເປັນຈດຸ ຢດຸ ຕຂິ ອງ 26

ການວເິ ຄາະເນ່ ອງຈາກ EDTA ໄປຍາດເອົາໄອອອນ +2 ຢໃ່ ນທາດສນົ [M.EBT] ເພ່ ອມາລວມ ກບັ ຕວົ ເອງເຮັດໃຫໄ້ ດ້ [M.EDTA] ຊ່ ງຶ ເປັນທາດສນົ ທ່ ີຄງົ ຕວົ ຫຼາຍກວາ່ ການປຽ່ ນແປງສຈີ າກສວີ າຍ ແດງເປັນສນີ າໍ້ ເງນິ ສາມາເຫັນໄດຊ້ ດັ ເຈນຫຼາຍ. 6) ໂລຫະໜກັ (ຊນ, ແຄັດມຽມ, ໂຄຣມຽມ, ທອງ, ສງັ ກະສ,ີ ເຫັຼກ, ແມງັ ການສີ ) ໂລຫະໜກັ ຄໂລຫະທ່ ີມຄີ ວາມໜາແໜນ້ ຫຼາຍກວາ່ 5g/cm3 ເຊ່ ັນ: ຊນ, ແຄັດມຽມ, ໂຄຣມຽມ, ບາຫຼອດ, ນເິ ກນິ , ສງັ ກະສີ ແລະ ທອງ ເປັນຕນ້ົ . ໂລຫະໜກັ ນບັ ມນ້ ບັ ຈະມປີ ະລິມານ ເພ່ ີມຂນຶ້ ຫຼາຍ ໂລຫະເຫ່ ົຼານບີ້ າງຊະນດິ ຮາ່ ງກາຍບ່ ໍຕອ້ ງການ, ແຕບ່ າງຊະນດິ ຮາ່ ງກາຍຕອ້ ງການ, ແຕ່ ຫາກຮາ່ ງກາຍໄດຮ້ ບັ ປະລິມານໂລຫະໜກັ ເຫ່ ົຼານຫີ້ ຼາຍເກນີ ໄປກ່ຈໍ ະກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ຄວາມເປັນພິດຂນຶ້ ໄດ້ ດວ້ ຍເຫດນກ້ີ ານຫາປະລມິ ານໂລຫະໜກັ ໃນນາໍ້ ຈ່ງຶ ມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຫຼາຍໃນດາ້ ນຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ສາ ມາດແບງ່ ເປັນ 2 ກມຸ່ ຄ: ✓ ກມຸ່ ໂລຫະໜກັ ທ່ ີບ່ ໍເປັນພິດມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນສາໍ ລບັ ສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ແຕຕ່ ອ້ ງໄດຮ້ ບັ ໃນ ປະລິມານທ່ ີເໝາະສມົ ຖາ້ ຫຼາຍເກນີ ໄປຈະເປັນພິດ ໄດແ້ ກ:່ ໂຄຣມຽມ (Cr), ທອງ (Cu), ເຫັຼກ (Fe), ແມງັ ການສີ (Mn), ສງັ ກະສີ (Zn)….. ✓ ກມຸ່ ໂລຫະໜກັ ທ່ ີເປັນພິດເປັນອນັ ຕະລາຍຕ່ ໍສ່ ງິ ມຊີ ວີ ດິ ດງ່ ັ ນນັ້ ນາໍ້ ທ່ ີມຄີ ນຸ ນະ ພາບດບີ ່ ໍຄວນມໂີ ລຫະໜກັ ໃນກມຸ່ ນຢ້ີ ເ່ ລີຍ ຫຼ ຖາ້ ຫາກມຕີ ອ້ ງມປີ ະລິມານ ນອ້ ຍໆ ໄດແ້ ກ:່ ແຄັດມຽມ (Cd), ຊນ (Pb), ບາຫຼອດ (Hg), ນກິ ເກລິ (Ni)….. ບນັ ດາທາດເຫ່ ົຼານເີ້ ມ່ອສະສມົ ຢໃ່ ນຮາ່ ງກາຍຈນົ ເຖງິ ລະດບັ ໜ່ ຶງກ່ຈໍ ະສະແດງອາການ ອອກມາໃຫເ້ ຫັນ ຊ່ ງຶ ຜນົ ຂອງຄວາມເປັນພິດຂອງໂລຫະໜກັ ຕ່ ໍກນົ ໄກລະດບັ ເຊລມີ 5 ແບບຄ: - ເຮັດໃຫເ້ ຊລຕາຍ. - ປຽ່ ນແປງໂຄງສາ້ ງ ແລະ ການເຮັດວຽກຂອງເຊລ. - ເປັນໂຕຫຼກັ ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ມະເຮັງ. - ເປັນໂຕຫຼກັ ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຜິດປກົ ກະຕທິ າງພນັ ທກຸ າໍ . - ທາໍ ລາຍໂຄໂມໂຊມຊ່ ງຶ ເປັນປດັ ໄຈທາງພນັ ທກຸ າໍ (WATCHAREE 2015). 1. ຊນ (Lead, Pb) ຊນ (Pb) ເປັນໂລຫະໜກັ ໃນຈຸ IVA ຂອງຕາຕະລາງທາດມນເຄມ,ີ ມເີ ລກອາຕອມ 82, ນາໍ້ ໜກັ ມວນສານອາຕອມ 207.19, ມຈີ ດຸ ຫຼອມແຫຼວທ່ ີອນຸ ນະພມ 327 ອງົ ສາເຊ ແລະ ຈດຸ ຮອ້ ນ ເປ່ ອຍທ່ ີອນຸ ນະພມ 1737 ອງົ ສາເຊ. 27

ປະຈບຸ ນັ ອດຸ ສາຫະກາໍ ຫຼາຍປະເພດແມນ່ ນາໍ ໃຊທ້ າດຊນ (Pb) ເປັນວດັ ຖດຸ ບິ ເຊ່ ັນ: ການ ປະສມົ ກບັ ໂລຫະອ່ ນ, ສານປະກອບຊນໃຊໃ້ ນອດຸ ສາຫະກາໍ ສທີ າ, ເປັນສວ່ ນປະສມົ ທ່ ໍນາໍ້ ປະປາ, ແຜງ ວງົ ຈອນເຄ່ ອງພິມ, ຫຼອດພາບລງັ ສແີ ຄໂທດ ແລະ ໝໍ້ ໄຟເປັນຕນ້ົ ຊ່ ງຶ ອາດຈະເຮັດໃຫກ້ ານປນົ ເປ້ອນ ຂອງຊນ ຫຼ ທາດປະສມົ ຂອງຊນໃນຮບສານພິດອອກສສ່ ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ເຮັດໃຫກ້ ານປນົ ເປ້ອນທງັ ນາໍ້ , ດນິ ແລະ ອາກາດ. ຊນເປັນສານພິດທ່ ີສະສມົ ໃນຮາ່ ງກາຍ ເຊ່ ັນໃນໂຄງກະດກທ່ ີອອ່ ນໄຫວເຊ່ ັນ: ເດັກໃນ ທອ້ ງແມ,່ ເດັກຕາ່ ໍ ກວາ່ 6 ປີ, ແມມ່ ານ ແລະ ຖາ່ ຍທອດທາດພິດຈາກແມສ່ ລ່ ກໄດອ້ ກີ . ໂດຍມຜີ ນົ ຕ່ ໍ ສຂຸ ະພາບທງັ ໄລຍະສນັ້ ແລະ ໄລຍະຍາວດງ່ ັ ນ:້ີ - ຄວາມເປັນພິດຂອງຊນ ຄວາມເປັນພິດຂອງຊນຕ່ ໍມະນດຸ : - ສ່ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ທາງເດນີ ອາຫານຜິດປກົ ກະຕິ ເຊ່ ັນ: ເບ່ ອອາຫານ, ປວດຮາກ, ເຈບັ ທອ້ ງຮນຸ ແຮງ. - ສ່ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ປະສາດ ເຊ່ ັນ: ກາ້ ມແຂນຂາບ່ ໍມແີ ຮງ, ເຈບັ ຕາມກາ້ ມ ເນອ້ ແລະ ຂໍຕ້ ່ ໍຕາ່ ງໆ ຈນົ ໄປເຖງິ ກາ້ ມເນອ້ ເປັນອາໍ ມະພາດ. - ສ່ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ເລອດເຊ່ ັນ: ເລອດຈາງ ແລະ ເມດັ ເລອດແດງແຕກ ງາ່ ຍ. - ສ່ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ປດັ ສະວະ ເຊ່ ັນ: ທາໍ ລາຍໝາກໄຂຫ່ ຼງັ , ທາໍ ລາຍລະບບົ ທາງເດນີ ປດັ ສະວະຕາ່ ງໆ. ຕ່ ໍສດັ ນາໍ້ ແລະ ແຫຼງ່ ນາໍ້ : ຊນອາດຈະປນົ ເປ້ອນມາຈາກນາໍ້ ເປ້ອນທ່ ີມາຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ຫຼ ການ ຖມ້ິ ຊນ ຢາ່ ງຊະຊາຍຂອງມະນດຸ ແຫຼງ່ ທ່ ີມຊີ ນເຈອປນົ ຢ່ໃນປະລິມານທ່ ີສງ ຈະເຮັດໃຫມ້ ຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍການ ຈະເລີນເຕີບໂຕຂອງສດັ ນາໍ້ , ມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍລະບບົ ເລອດ ແລະ ລະບບົ ປະສາດຂອງສດັ ນາໍ້ ທ່ ີອາໄສ ຢໃ່ ນແຫຼງ່ ນາໍ້ ນນັ້ . 2. ແຄັດມຽມ (Cadmium, Cd) ແຄັດມຽມ (Cd) ເປັນໂລຫະໜກັ ໃນຈຸ IIB ຂອງຕາຕະລາງທາດມນເຄມ,ີ ເລກອາຕອມ 48, ມວນສານອາຕອມ 112.40 ຈດັ ເປັນໂລຫະອອ່ ນ, ມລີ ກັ ສະນະສຂີ າວປນົ ນາໍ້ ເງນິ , ຖາ້ ຖມ້ິ ໄວໃ້ ນ ອາກາດທ່ ີມຄີ ວາມຊມຸ ຈະປ່ຽນເປັນສຄີ າໍ້ , ປກົ ກະຕຈິ ະມຄີ ວາມໜຽວຫຼາຍ, ຈະມຄີ ວາມແຕກຫກັ ງາ່ ຍ ເພ່ ີມຂນ້ຶ ທ່ ີອນຸ ນະພມ 80 ອງົ ສາເຊ. 28

ແຄັດມຽມ (Cd) ມຢີ ໜ່ ອ້ ຍໃນທາໍ ມະຊາດ, ແຄັດມຽມໃຊປ້ ະໂຫຍດໃນອດຸ ສາຫະກາໍ ເຫັຼກກາ້ , ພລາສຕິກ, ໝໍ້ ໄຟ ແລະ ອາໄຫຼ່ລດົ ເປັນຕນົ້ ແລະ ອາດຈະປນົ ເປ້ອນສສ່ ່ ິງແວດລອ້ ມ ໂດຍການ ປ່ອຍອອກຈາກໂຮງງານ, ແຫຼງ່ ທາໍ ເໝອງ, ສງັ ກະສີ ແລະ ຊນ. ໃນອດຸ ສາຫະກາໍ ຢາສບ, ຢາງ ແລະ ພລາສຕິກ ໂດຍອາດປນົ ກບັ ນາໍ້ ເສຍ ນອກຈາກນຍ້ີ ງັ ພບົ ແຄັດມຽ້ ມໃນນາໍ້ ບໍລິໂພກ ທ່ ີອາດມີ ສາເຫດມາຈາກການປນົ ແຄັດມຽ້ ມໃນເສັນ້ ທ່ ໍເປັນໂລຫະປະສມົ ທ່ ີເຄອບສານແຄັດມຽມ. ແຄັດມຽມເປັນພິດຕ່ ໍແບັດທີເຣຍ ຊ່ ງຶ ວາ່ ແຄັດມຽມຈະເຂົ້າໄປແທນທ່ ີໄອອອນຕາ່ ງໆທ່ ີ ເອັນໄຊມຂ໌ ອງສ່ ງິ ທ່ ີມຊີ ວີ ດິ ຕອ້ ງການເຊ່ ັນ: ສງັ ກະສີ ຫຼ ໄປຈບັ ກບັ -SH ຂອງເອັນໄຊມ ໌ ເຮັດໃຫເ້ ອັນ ໄຊມບ໌ ່ ໍເຮັດວຽກ ຮາ່ ງກາຍຂອງຄນົ ເຮົາຖາ້ ຫາກວາ່ ໄດຮ້ ບັ ແຄັດມຽມຫຼາຍເກນີ ໄປຈະເຮັດໃຫຄ້ ນົ ຫຼ ສດັ ມໂີ ອກາດເປັນໝນັ ໄດ້ ແລະ ແຄັດມຽມຍງັ ສາມາດກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ໂຣກມະເຮັງ,ຄວາມດນັ ໃນກະແສເລອດ, ທາໍ ລາຍຕບັ ແລະ ລະບບົ ປະສາດເຊ່ ັນ: ການສາໍ ຜດັ ກ່ ນິ , ເມດັ ເລອດຈາງ. ນອກຈາກນແ້ີ ຄັດມຽມຍງັ ກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ອາການປວດຕາມກະດກ, ໂຣກກະດກອອ່ ນ ຊ່ ງຶ ສາມາດກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ໂຣກອີໄຕອໄີ ຕ. 3. ໂຄຣມຽມ (Cromuim, Cr) ໂຄຣມຽມ (Cr) ເປັນໂລຫະໜກັ ໃນຈຸ IB ຂອງຕາຕະລາງທາດມນເຄມ,ີ ມເີ ລກອາຕອມ ເທ່ ົາກບັ 24, ມວນສານອາຕອມ 51.996, ມລີ ກັ ສະນະເປັນໂລຫະສຂີ າວປນົ ນາໍ້ ເງນິ , ແຂງແຕແ່ ຕກ ຫກັ ໄດງ້ າ່ ຍ, ມຈີ ດຸ ຫຼອມແຫລວ ແລະ ຈດຸ ຮອ້ ນເປ່ ອຍທ່ ີອນຸ ນະພມສງ. ໂຄຣມຽມ Cr ທ່ ີມເີ ລກອອກຊເີ ດເຊນິ 3+ ບ່ ໍເປັນພິດຕ່ ໍຮາ່ ງກາຍແຕທ່ າດປະສມົ , 6+ ໂຄຣມຽມທີມເີ ລກອອຊເີ ດເຊນິ ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ອາການຄນັ ຜິວໜງັ ໂຄຣເມດ ຫຼ ອາຍຂອງກດົ ໂຄຣ . .ມກິ ເປັນອນັ ຕະລາຍຕ່ ໍລະບບົ ຫາຍໃຈ ຫຼ ເປັນທາດກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ມະເຮັງປອດ ໂຄຣມຽມທ່ ີພບົ ໃນນາໍ້ ເສຍຈະຖກປ່ອຍລງົ ສແ່ ມນ່ າໍ້ ລາໍ ຄອງ ສວ່ ນຫຼາຍຈະຢໃ່ ນຮບໂຄຣ ມຽມ6+ ທງັ ໃນຮບໂຄຣມມຽມອດິ ສະຫຼະ ແລະ ເກອຂອງໂຄຣມມຽມ, ສາໍ ລບັ ເກອຂອງໂຄຣມຽມ Cr6+ ເຊ່ ັນ :ໂຄຣມຽມໄຕຣອອກໄຊ (CrO3) ແລະ ໂປຣຕສັ ຊຽມໄດໂຄເມດ (K2Cr2O7) ຈະບ່ ໍ ຕກົ ຕະກອນ ຫຼ ລວມຕວົ ກບັ ດນິ ຈ່ງຶ ສາມາດເຄ່ ອນຍາ້ ຍໄປຕາມແຫຼງ່ ນາໍ້ ໄຫຼ ແລະ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຢາ່ ງ ໄວວາ ເຮັດໃຫປ້ ນົ ເປ້ອນໄປກບັ ແຫຼງ່ ນາໍ້ ດບິ ສາໍ ລບັ ມາໃຊອ້ ປຸ ະໂພກ ແລະ ບໍລໂິ ພກຂອງມະນດຸ ໄດ້ ງາ່ ຍ. ❖ ຄວາມເປັນພິດຂອງໂຄຣມຽມ ຕ່ ໍກບັ ສຂຸ ະພາບຂອງຄນົ : 29

ເມ່ອຮາ່ ງກາຍຂອງເຮົາໄດຮ້ ບັ ໂຄຣມຽມໃນປະລມິ ານທ່ ີຫຼາຍເກນີ ໄປຈະມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ ໍ ກບັ ຮາ່ ງກາຍເຊ່ ັນ: ເຮັດໃຫເ້ ມດັ ເລອດແດງຜິດປກົ ກະຕ,ິ ກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ໂຣກມະເຮັງ, ເກດີ ເປັນໂຣກ ບາດແຜເປ່ ອຍ, ມອີ າການວນິ ຫວົ , ປວດຮາກ, ເຈັບທອ້ ງ, ເປັນໂຣກກະເພາະລາໍ ໄສ,້ ເປັນຜິດຕ່ ໍຜິວ ໜງັ ແລະ ລະບບົ ທາງເດນີ ຫາຍໃຈ. ຖາ້ ຫາກວາ່ ໄດຮ້ ບັ ໂຄມມຽມຫຼາຍກວາ່ 1 – 3 g ສາມາດກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ອາການຫວົ ໃຈວາຍຕາຍໄດ.້ ຕ່ ໍສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ: ໂຄຣມຽມຫາກມກີ ານສະສມົ ໃນສ່ ງິ ແວດລອ້ ມຫຼາຍເກນີ ໄປ ຈະເຮັດໃຫລ້ ະບບົ ນເິ ວດທາງ ນາໍ້ ແລະ ທາງບກົ ມກີ ານປ່ຽນແປງເຊ່ ັນ: ອາດຈະເຮັດໃຫສ້ ດັ ຕາຍ, ພດພນັ ທນັ ຍາຫານຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຊາ້ , ແຫຼງ່ ນາໍ້ ບ່ ໍສະອາດ, ເກດີ ການສະສມົ ໃນສດັ ນາໍ້ ແລະ ເຮັດໃຫສ້ ດັ ນາໍ້ ຕາຍ. 4. ທອງ (Copper, Cu) ທອງ (Cu) ເປັນໂລຫະໜກັ ໃນຈຸ IB ຂອງຕາຕະລາງທາດມນເຄມ,ີ ມເີ ລກອາຕອມ ເທ່ ົາກບັ 29, ມວນສານອາຕອມເທ່ ົາກບັ 63.54, ມຈີ ດຸ ຮອ້ ນເປ່ ອຍ 2582 ອງົ ສາເຊ ແລະ ຈດຸ ຫຼອມ ແຫລວ 1083 ອງົ ສາເຊ. ທອງ (Cu) ພບົ ໄດໃ້ ນຕາມທາໍ ມະຊາດທງັ ໃນດນິ , ຫີນ, ນາໍ້ ແລະ ອາກາດ ຢໃ່ ນຮບ ອດິ ສະຫຼະ ແລະ ສານປະກອບ ໃຊເ້ ປັນສວ່ ນປະກອບຂອງທາດເຄມທີ າງການກະສກິ າໍ , ສານກາໍ ຈດັ ສດັ ຕພດ ແລະ ສດັ , ການເຮັດສຍີ ອ້ ມ ແລະ ເປັນໂລຫະປະສມົ ຂອງທ່ ໍນາໍ້ . ທອງມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນໃນຮາ່ ງກາຍຂອງສ່ ງິ ທ່ ີມຊີ ວີ ດິ ຖາ້ ໄດຮ້ ບັ ໃນປະລມິ ານທ່ ີເໝາະສມົ ໂດຍເປັນສວ່ ນປະກອບທ່ ີສາໍ ຄນັ ໃນກະດກ ແລະ ກາ້ ມເນອ້ . ການເກດີ ພິດຈາກທອງຂນ້ຶ ກບັ ປະລມິ ານທ່ ີໄດຮ້ ບັ ເຂົ້າໄປ ແລະ ຄວາມແຂງແຮງຂອງ ຮາ່ ງກາຍຂອງຜໄ້ ດຮ້ ບັ ທອງຖກດດຊບັ ໄດດ້ ໃີ ນກະເພາະອາກຫານ ແລະ ລາໍ ໄສສ້ ວ່ ນເທິງ ໂດຍຊມຶ ຜາ່ ນຜະໜງັ ລາໍ ໄສໄ້ ປຕບັ ຈາກນນັ້ ລວມຕວົ ກບັ ນາໍ້ ບີ ແລວ້ ຖກຫຼ່ງັ ອອກມາບໍລເິ ວນລາໍ ໄສ້ ຂບັ ຖາ່ ຍ ອອກທາເປັນອາຈມົ ຫຼ ຖກດດຊບັ ເຂົ້າສຮ່ າ່ ງກາຍໄດ້ 30% ໂດຍໄປສະສມົ ທ່ ີກະດກ, ກາ້ ມເນອ້ , ຕບັ , ສະໝອງ. ການສະສມົ ພບົ ຫຼາຍແມນ່ ຢຕ່ ບັ ແລະ ສະໝອງ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສຂຸ ະພາບໄດຮ້ ບັ ທອງ ເຂ້ົາສຮ່ າ່ ງກາຍມທີ ງັ ກະທນັ ຫນັ ແລະ ຊາໍ ເຮອ້ ດງ່ ັ ນ:້ີ - ຜນົ ກະທບົ ແບບກະທນັ ຫນັ ເມ່ອໄດຮ້ ບັ ທອງແດງໃນປະລມິ ານຫຼາຍຈະໃຫເ້ ກດີ ຄວາມເປັນພິດຕ່ ໍຮາ່ ງກາຍ ຄ ເຄອ້ ນ ໄສ,້ ໄອ, ເກດີ ການອກັ ເສບໃນຊອ່ ງທອ້ ງ ແລະ ກາ້ ມເນອ້ , ເຈບັ ທອ້ ງ, ເປັນໄຂ,້ ອາດເຮັດໃຫຜ້ ິວໜັ 30

ງ ແລະ ຜມົ ປ່ຽນສ,ີ ການທາໍ ງານຂອງຫວົ ໃຈຜິດປກົ ກະຕດິ ກດົ ລະບບົ ພມຄມຸ້ ກນັ ຂອງຮາ່ ງກາຍ ແລະ ເປັນສາເຫດໜ່ ຶງເຮັດໃຫເ້ ກດີ ໂຣກໂລຫິດຈາງ ແລະ ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຜິດປກົ ກະຕທິ າງຈດິ . - ຜນົ ກະທບົ ແບບຊາໍ ເຮອ້ ຖາ້ ໄດຮ້ ບັ ຕດິ ຕ່ ໍກນັ ເປັນເວລາດນົ ນານ ແລະ ປະລິມານຫຼາຍ ຈະສະສມົ ທ່ ີກະດກ, ກາ້ ມຊນ້ີ ແລະ ສະໝອງ ຈນົ ກະທບົ ການເຮັດວຽກຂອງຕບັ ແລະ ສະໝອງ ສ່ງົ ຜນົ ຜິດປກົ ກະຕຂິ ອງ ຮາ່ ງກາຍ ຫຼ ຮາ່ ງກາຍສ່ນັ ຢຕ່ ະຫຼອດເວລາ, ກາ້ ມຊນ້ີ ເກງັ , ແລະ ມນີ າໍ້ ມກຕະຫຼອດເວລາ, ນາໍ້ ລາຍ ໄຫຼ ແລະ ຄວບຄມຸ ການເວ້ົາລາໍ ບາກ. 5. ສງັ ກະສີ (Zinc, Zn) ສງັ ກະສີ (Zn) ມເີ ລກອາຕອມເທ່ ົາກບັ 30, ມວນສານອາຕອມ 65.37 ເປັນໂລຫະທ່ ີ ຂອ້ ນຂາ້ ງໜກັ ມສີ ຂີ າວປນົ ນາໍ້ ເງນິ ນຍິ ມົ ໃຊກ້ ນັ ຫຼາຍເພາະລາຄາຖກທນົ ຕ່ ໍການກດັ ເປ່ ອຍ ແລະ ໃຊ້ ປະສມົ ກບັ ໂລຫະອ່ ນໆໄດ,້ ມຄີ ວາມໜາແໜນ້ ນອ້ ຍກວາ່ ທອງເລັກນອ້ ຍ, ສງັ ກະສບີ ໍລິສດຸ ມຄີ ວາມ ແຂງ ແຮງຕາ່ ໍ ມກັ ຈະແຕກງາ່ ຍ, ສງັ ກະສເີ ປັນໂລຫະທ່ ີມຈີ ດຸ ຫຼອມແຫຼວຕາ່ ໍ ປະມານ 419 ອງົ ສາເຊ, ມຈີ ດຸ ຮອ້ ນເປ່ ອຍ 907 ອງົ ສາເຊ. ສງັ ກະສີ (Zn) ໂດຍທ່ວົ ໄປຈະພບົ ເຫັນຢໃ່ ນຮບອດິ ສະລະ ເປັນທາດທ່ ີມປີ ະໂຫຍດ ແລະ ຈາໍ ເປັນສາໍ ລບັ ການຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ແລະ ການຮກັ ສາສະພາບຮາ່ ງກາຍຂອງຄນົ ແລະ ສດັ , ສວ່ ນ ສງັ ກະສີໃນຮບໂລຫະເຈອປນົ ໃຊປ້ ະໂຫຍດຫຼາຍ ໂດຍສະເພາະໃຊເ້ ຄອບຜິວເຫັຼກກາ້ ເພ່ ອປ້ອງການ ການເຂ້ົາໝຽ້ ງ ແຕສ່ ງັ ກະສີຢໃ່ ນຮບຂອງສານປະກອບຫຼາຍຊະນດິ ອາດເປັນພິດເຊ່ ັນ: ສງັ ກະສອີ ອ໊ ກ ໄຊ (ZnO) ແຕຈ່ ດັ ຢໃ່ ນເກນຂອ້ ນຂາ້ ງຕາ່ ໍ ເພາະເຂ້ົາສຮ່ າ່ ງກາຍໃນເກນທ່ ີເກນີ ຄວາມຕອ້ ງການ ຮາ່ ງກາຍຈະຂບັ ຖາ່ ຍອອກຢາ່ ງໄວວາ. ສງັ ກະສີ (Zn) ສວ່ ນຫຼາຍເຈອປນົ ຢໃ່ ນອາກາດໃນຮບຂອງຝນຸ່ ຫຼ ເປັນທາດອາຍທ່ ີລອຍ ຢໃ່ ນອາກາດ ເມ່ອຄນົ ເຮົາໄດຮ້ ບັ ຝນຸ່ ຫຼ ອາຍຂອງສງັ ກະສໃີ ນປະລມິ ານຫຼາຍ ຈະເກດີ ອາການຫິວນາໍ້ , ຫຼອດລມົ ອກັ ເສບ, ປອດບວມ, ເມ່ອຍງາ່ ຍ, ອອ່ ນແຮງ, ມອີ າການປວດກາ້ ມເນອ້ , ປວດຮາກ, ມີ ອາການໜາວສນັ້ ແລະ ຜິວໜງັ ປ່ຽນເປັນສຟີ າ້ ຊ່ ງຶ ມກັ ເກດີ ຂນ້ຶ ພາຍໃນ 4 – 12 ຊ່ວົ ໂມງ ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ຈະຫາຍເປັນປກົ ກະຕພິ າຍໃນ 1 – 2 ຊ່ວົ ໂມງ ໂຣກນເີ້ ອນ້ີ ວາ່ : ໂຣກໄຂວ້ ນັ ຈນັ (Monday fever) ຫຼ ໄຂພ້ ິດໂລຫະ (Metal fume fever). 31

6. ເຫັຼກ (Iron, Fe) ເຫັຼກ (Fe) ມເີ ລກອາຕອມເທ່ ົາ 26, ຢໃ່ ນຈຸ VIII ໃນຕາຕະລາງທາດມນເຄມ,ີ ມມີ ວນ ສານອາຕອມເທ່ ົາກບັ 55.847, ເຫັຼກມຫີ ຼາຍເປັນລາໍ ດບັ ທີ 4 ຂອງບນັ ດາທາດທງັ ຫຼາຍຂອງເປອກໂລກ ຂອງເຮົາຖດັ ຈາກອອ໊ ກຊເີ ຈນ (O), ຊລິ ິຄອນ (Si) ແລະ ອາລມນີ ຽມ (Al) ມປີ ະມານ 5% ຂອງ ເປອກໂລກ. ເຫັຼກ (Fe) ເປັນແຮທ່ າດທ່ ີພບົ ຫຼາຍທ່ ີສດຸ ທາດໜ່ ຶງໃນເປອກໂລກ ເປັນແຮທ່ າດທ່ ີມີ ຄວາມຈາໍ ເປັນໃນການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ເຫັຼກມກັ ພບົ ໃນດນິ ຢໃ່ ນຮບຂອງເຟວລກິ ອອ໊ ກໄຊ ແລະ ເຫັຼກຊລັ ເຟດເຊ່ ງິ ເປັນສານປະກອບທ່ ີບ່ ໍລະລາຍໃນນາໍ້ ໃນບາງເຂດອາດຈະພບົ ເຫັຼກໂຟລດັ ຄາໂບເນດທ່ ີ ລະລາຍນາໍ້ ໃນປະລິມານໜອ້ ຍເຫັຼກຄາບອນໄດອອກໄຊທ່ ີລະລາຍຢໃ່ ນນາໍ້ ບາດານມປີ ະລິມານສງ ຈະ ເຮັດໃຫມ້ ທີ າດລະລາຍຂອງເຟີລດັ ຄາໂບເນດກາຍເປັນເຫັຼກເຟີລດັ ແຮເ່ ຫັຼກໃນທາໍ ມະຊາດມກັ ລະລາຍ ນາໍ້ ໄດໜ້ ອ້ ຍພາຍໃຕສ້ ະພາວະແອໂຣບກິ , ອາດຈະພບົ ເຫັຼກໃນຮບຂອງທາດແຂວນລອຍ {Fe(OH)3} ຫຼໃນຮບຂອງສານລະລາຍສນົ ຂອງເຫັຼກອງົ ຄະທາດ ຫຼ ເຫັຼກອະນງົ ຄະທາດ. ໃນທາໍ ມະຊາດທ່ ີມີ pH ເປັນກາງ ເມ່ອນາໍ້ ສາໍ ພດັ ກບັ ອາກາດ ເຫັຼກຈະຢໃ່ ນຮບຂອງເຟີ ລິກສະເໜີ, ຊ່ ງຶ ສງັ ເກດໄດຈ້ າກສແີ ດງໃນນາໍ້ ຂອງເຫັຼກເຟີລິກໄຮດອ໊ ກໄຊ (ສວ່ ນໃນນາໍ້ ບາດານເຫັຼກເຟິີ ລດັ ທ່ ີລະລາຍໃນນາໍ້ ) ຕວົ ກາໍ ນດົ ສະຖານະຕາ່ ງໆ ຂອງເຫັຼກໄດແ້ ກ່ pH ແລະ ຄວາມຕາ່ ງຂອງ ORP ແຫຼງ່ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ທ່ ີມີ pH ເປັນກາງ ແລະ ມອີ ອ໊ ກຊເີ ຈນລະລາຍເຫັຼກຈະຢໃ່ ນຮບ Fe(OH)3 ສວ່ ນນາໍ້ ບາດານທ່ ີມີ pH ຕາ່ ໍ ເນ່ ອງຈາກມີ CO2 ແລະ ORP ມກັ ຈະມເີ ຫຼກັ ລະລາຍຢໃ່ ນຮບ Fe2+. 7. ແມງັ ການສີ (Manganese, Mn) ແມງັ ການສີ (Mn) ເລກອາຕອມເທ່ ົາກບັ 25, ເປັນທາດທາໍ ອິດຂອງຈຸ VII B, ມວນ ສານອາຕອມເທ່ ົາກບັ 54.938 ແມງັ ການສີ (Manganese) ເປັນໂລຫະທ່ ີມສີ ຂີ າວເງນິ , ແຂງ ແລະ ພອ່ ຍ. ເປັນທາດທ່ ີມຫີ ຼາຍເປັນອນັ ດບັ ທ່ ີ 12, ສວ່ ນໃຫຍຈ່ ະເປັນທາດປະກອບຢກ່ ບັ ທາດອ່ ນ, ມກັ ພບົ ປນົ ຢກ່ ບັ ແຮເ່ ຫັຼກແຕມ່ ຄີ ວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຕາ່ ໍ ເກນີ ໄປ, ບ່ ໍຄມຸ້ ແກກ່ ານລງົ ທຶນເພ່ ອເຮັດບ່ ໍແຮກ່ ຽ່ ວກຽ່ ວກບັ ທາດນສີ້ ະເພາະ. ແມງັ ການສີ (Mn) ເປັນທາດໂລຫະຊະນດິ ໜ່ ຶງ ພບົ ໄດຕ້ າມທາໍ ມະຊາດ ໂດຍປກົ ກະຕິ ມກັ ພບົ ການປນົ ເປ້ອນໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ແລະ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ແລະ ຮບແມງັ ການດັ ໄບຄາໂບເນດMn (HCO3-) ຊ່ ງຶ ລະລາຍໃນນາໍ້ ປະກດົ ແຕສ່ ອງຮບແບບຄ ແມງັ ການດັ Mn2+ ແລະ ແມງັ ການກິ Mn3+ ເມ່ອສາໍ ພດັ ກບັ ອາກາດ ຫຼ ອອ໊ ກຊເີ ຈນຈະຖກປຽ່ ນສະພາບເປັນແມງັ ການສີ Mn4+ ຊ່ ງຶ ບ່ ໍລະລາຍ ໃນນາໍ້ ແລະ ຕກົ ຕະກອນເປັນສີນາໍ້ ຕານດາໍ . 32

ຄນົ ມໂີ ອກາດໄດຮ້ ບັ ແມງັ ການສີ ຈາກການຮບັ ປະທານອາຫານໂດຍສະເພາະພດຈາໍ ພວກຖ່ວົ ແລະ ຊາ ນອກນຍີ້ ງັ ພບົ ໃນເໝອງແມງັ ການສີ , ໂຮງງານຜະລດິ ສາຍໄຟຟ້າ, ໂຮງງານ ຜະລິດໝໍ້ ໄຟ, ໂຮງງານຜະລິດແກວ້ , ໂຮງງານຜະລິດລວດຈອດ ແລະ ໂຮງງານຜະລິດໂປຕດັ ຊຽມ ແມງັ ການສີ ແລະ ອາດຈະພບົ ແມງັ ການສີ ປນົ ເປ້ອນໃນສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ບໍລິເວນທ່ ີນາໍ ໃຊຢ້ າຂາ້ ແມງໄມ ້ ຈາໍ ພວກ ອອກໂນເມທາລິກ, ໄບໂອຄາບາເມດ ແລະ ສານກາໍ ຈດັ ເຊອ້ ລາຈາໍ ພວກແມນໂຄເຊບ ເປັນຕນ້ົ . ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສຂຸ ະພາບຈາກການໄດຮ້ ບັ ແມງັ ການສີ ໃນປະລິມານຫຼາຍ ມກີ ານສຶກສາພບົ ວາ່ ຈະຜນົ ກະທບົ ຫຼາຍທ່ ີສດຸ ໃນລະບບົ ປະສາດ ໂດຍແມງັ ການສີ ຈະເຂ້ົາໄປສະສມົ ໃນສະໝອງ ຈະ ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ອາການຜິດປກົ ກະຕທິ າງສະໝອງ ໂດຍໄລຍະເລ່ ີມຕນົ້ ຈະເກດີ ອາການອອ່ ນເພຍ, ປວດ ຫວົ , ມພີ ຶດຕກິ າໍ ປຽ່ ນແປງເຊ່ ັນ: ມກີ ານກະວນົ ກະວາຍ, ເວົ້າຫຼາຍກອ່ ນປກົ ກະຕ.ິ 2.1.6 ການວເິ ຄາະໂລຫະໜກັ ດວ້ ຍເຄ່ ອງ (Atomic Absorption Spectrometer, AAS). ການວເິ ຄາະໂລຫະໜກັ ດວ້ ຍເຄ່ ອງ Atomic Absorption Spectrometer ເປັນເທັກນກິ ການວເິ ຄາະທາດຊະນດິ ໜ່ ຶງເຊ່ ງິ່ ສາມາດວດັ ໄດທ້ າງດາ້ ນປະລິມານ ທ່ ີໄດຮ້ ບັ ຄວາມນຍິ ມົ ຫຼາຍວທິ ີໜ່ ຶງ ເພາະເປັນເທັກນກິ ທ່ ີສະດວກ, ວອ່ ງໄວ, ມຄີ ວາມທຽ່ ງສງ ແລະ ເປັນເທັກນກິ ທ່ ີດຫີ ຼາຍ ສາມາດ ວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານທາດໂລຫະໜກັ ທ່ ີມຈີ າໍ ນວນນອ້ ຍໆໃນນາໍ້ ແລະ ການກຽມຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ກ່ບໍ ່ ໍໄດມ້ ີ ຫຼາຍຂນັ້ ຕອນກອ່ ນການວເິ ຄາະ ປະກອບກບັ ຄາ່ ໃຊຈ້ າ່ ຍໃນການວເິ ຄາະກະບ່ ໍສງຫຼາຍ. ດງ່ ັ ນນັ້ ຫອ້ ງ ວເິ ຄາະທ່ວົ ໄປມກັ ນຍິ ມົ ໃຊເ້ ທັກນກິ ນຫີ້ ຼາຍ ເຊ່ ງິ ຄວາມສາມາດຂອງເທັກນກິ ນແ້ີ ມນ່ ສງຫຼາຍ ເພາະ ສາມາດໃຊວ້ ເິ ຄາະທາດຕາ່ ງໆເຖງິ 67 ທາດ ແລະ ເຮັດໃຫກ້ ານນາໍ ໃຊໄ້ ດຮ້ ບັ ປະສິດທິພາບດ.ີ ການນາໍ ໃຊເ້ ຄ່ ອງ (Atomic Absorption Spectrometer, AAS) ຈະນາໍ ນາໍ້ ຕວົ ຢາ່ ງທ່ ີ ຕຽມໃນຮບແບບຂອງທາດລະລາຍມາດດ (Aspirate) ເຂ້ົາໄປໃນແປວໄຟ Air-Acetylene ຂອງ ເຄ່ ອງ (Atomic Absorption Spectrometer, AAS) ພະລງັ ງານຄວາມຮອ້ ນຈາກແປວໄຟຈະເຮັດ ໃຫທ້ າດລະລາຍຕວົ ຢາ່ ງເກດີ ຂະບວນການແຕກຕວົ (dissociation) ຫຼ ປ່ຽນໃຫເ້ ປັນອາຍ (Vaporization) ຫຼ ອາດແຕກຕວົ ເປັນອາຕອມ (Atomization) ຢທ່ ່ ີພ້ນ. ອາຕອມຢພ່ ້ນຈະປ່ຽນ ສະຖານະໄປສະພາວະກະຕນຸ້ ໂດຍການດດກນແສງທ່ ີຜາ່ ນມາຈາກແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ພາຍນອກ (Hollow Cathode Lamp) ທ່ ີຄວາມຍາວຄນ້ ທ່ ີສະເພາະເຈາະຈງົ ຊ່ ງຶ ຂນຶ້ ຢກ່ ບັ ຊະນດິ ຂອງທາດ, ທາດແຕລ່ ະ ຊະນດິ ຈະມລີ ະດບັ ຂອງພະລງັ ງານແຕກຕາ່ ງກນັ ຈ່ງຶ ມກີ ານດດກນພະລງັ ງານທ່ ີແຕກຕາ່ ງກນັ ຊ່ ງຶ ທາດແຕລ່ ະທາດຈະດດກນແສງໄດດ້ ຊີ ວ່ ງຄວາມຍາວຄນ້ ຕາ່ ງກນັ . 33

ສາໍ ລບັ ການວດັ ຕວົ ຢາ່ ງການດດກນແສງຈະຫຼາຍ ຫຼ ໜອ້ ຍຂນຶ້ ຢກ່ ບັ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງ ທາດທ່ ີມຢີ ໃ່ ນທາດລະລາຍຕວົ ຢາ່ ງ ຊ່ ງຶ່ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງທາດລະລາຍຕວົ ຢາ່ ງຈະຊອກໄດຈ້ າກ ໂດຍການວດັ ທຽບກບັ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງທາດລະລາຍມາດຕະຖານ. 2.1.7 ການວເິ ຄາະນາໍ້ ໂດຍການໃຊເ້ ຄ່ ອງ UV–Vis Spectrophotometer UV–Vis Spectrophotometer ເປັນເຄ່ ອງມທ່ ີໃຊໃ້ ນການວເິ ຄາະທາດໂດຍອາໄສຫຼກັ ການດດກນລງັ ສຂີ ອງທາດທ່ ີຢໃ່ ນຊວ່ ງ Ultra violed (UV) ແລະ Visible (VIS) ຄວາມຍາວຄນ້ ປະມານ 190-1000 nm. ໂດຍທ່ ີຄວາມຍາວຄນ້ ແສງຈະມຄີ ວາມສາໍ ພນັ ກບັ ປະລິມານ ແລະ ຊະນດິ ຂອງທາດທ່ ີຢໃ່ ນຕວົ ຢາ່ ງ, ໃນເມ່ອ່ ວດັ ແທກປະລມິ ານຂອງແສງທ່ ີຜາ່ ນ ຫຼ ຄາ່ ການດດກນແສງ (absorbance) ຂອງທາດຈະປຽ່ ນກບັ ຈາໍ ນວນໂມເລກນທ່ ີມກີ ານດດກນແສງ ດງ່ ັ ນນັ້ ຈ່ງຶ ສາມາດໃຊ້ ເທັກ ນກິ ນໃ້ີ ນການລະບຊຸ ະນດິ ແລະ ປະລມິ ານຂອງທາດຕາ່ ງໆທ່ ີມຢີ ໃ່ ນຕວົ ຢາ່ ງໄດ.້ ເຄ່ ອງວດັ ຄາ່ ດດກນແສງ (spectrophotometer) ແບງ່ ອອກເປັນ 3 ກມຸ່ ໃຫຍຄ່ : ການວດັ ແສງສ່ງົ ອອກມາ (emission light), ການວດັ ແສງທ່ ີຖກດດກນ (absorption light) ແລະ ການວດັ ແສງຟອໍເລດເຊນ (fluorescence light) ທ່ ີສ່ງົ ອອກມາ. 2.2 ບດົ ຄນ້ົ ຄວ້ າວທິ ະຍາສາດທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ Omking, 2014 ໄດເ້ ຮັດການສກຶ ສາກຽ່ ວກບັ ການປນົ ເປ້ອນສານມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ບາດານບໍລິ ເວນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ສລຸ ະນາລ.ີ ພບົ ວາ່ ບໍລິເວນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ດງ່ ັ ກາ່ ວ ມໂີ ລຫະໜກັ 5 ຊະນດິ ທ່ ີເກນີ ມາດຕະຖານກາໍ ນດົ ໄວ້ ຄ :ແມງການສິ (Mn) , ເອເຊນກິ (As), ຊນ (pb), ເຫັຼກ (Fe) ແລະ ບາຫຼອດ (Hg) ໃນຊວ່ ງໄລຍະການເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງເປັນເວລາ 8 ອາທິດຕດິ ຕ່ ໍກນັ . B. Venkateswara Rao et al., (2016) ໄດລ້ າຍງານວາ່ ການປນົ ເປ້ອນໂລຫະໜກັ ຂອງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ນາຊາລາໍ , ໄຮເດລີ າບດັ , ປະເທດອນິ ເດຍ. ໂດຍມຈີ ດຸ ປະສງົ ແມນ່ ເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ , ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ແລະ ຕະກອນດນິ ຈາກພ້ນທ່ ີໃນ ແລະ ພ້ນທ່ ີໂດຍຮອບ. ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ຈະຖກນາໍ ໄປວເິ ຄາະຫາການປນົ ເປ້ອນໂລຫະໜກັ ດວ້ ຍເຄ່ ອງ (Inductively Coupled Plasma- Mass Spectrometer, ICP-MS). ຕວົ ຢາ່ ງດນິ ແລະ ຕະກອນດນິ ຈະວເິ ຄາະຫາການປນົ ເປ້ອນໂລຫະໜກັ ດວ້ ຍເຄ່ ອງ X-ray Fluorescence. ຈາກຂໍມ້ ນການວເິ ຄາະຫາການປນົ ເປ້ອນໂລຫະໜກັ ພບົ ວາ່ ໃນ ຕວົ ຢາ່ ງດນິ ມກີ ານປນົ ເປ້ອນຂອງໂລຫະໜກັ ໄດແ້ ກ:່ As, Cu, Cr, Pb, Rb, V, Zn ແລະ Zr ເຊ່ ງິ ມກີ ານ ປນົ ເປ້ອນຂອ້ ນຂາ້ ງສງອາດມາຈາກການກະທາໍ ຂອງມະນດຸ , ເນ່ ອງຈາກວາ່ ພມສນັ ຖານຂອງປະເທດ ສວ່ ນໃຫຍຈ່ ະເປັນຫີນແກນກິ ຈະບ່ ໍມໂີ ລຫະໜກັ ທ່ ີມຄີ ວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ສງ, ຕະກອນດນິ ຈະພບົ ການປນົ 34

ເປ້ອນຂອງໂລຫະໜກັ ສງ ເຊ່ ັນ: As, Ba, Cr, Rb, Pb, Zn ແລະ Zr. ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມກີ ານປນົ ເປ້ອນຂອງ ໂລຫະໜກັ ເຊ່ ັນ: Al, Mn, Fe, Ni, Zn, Cu ແລະ Pb. ແລະ ທ່ ີໜາ້ ສນົ ໃຈຄພບົ ການປນົ ເປ້ອນໂລຫະ ໜກັ ໃນນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ໜອ້ ຍກວາ່ ໝ່ ເຊ່ ັນ: Fe, Mn, Ni ແລະ Al ເມ່ອທຽບກບັ ຕະກອນດນິ ແລະ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເນ່ ອງຈາກໂລຫະໜກັ ເຫ່ ົຼານຖ້ີ ກສະສມົ ຢໃ່ ນຕະກອນເນ່ ອງຈາກການຕກົ ຕະກອນຂອງໂລຫະ ໜກັ ໃນແຫຼງ່ ນາໍ້ ຕາ່ ງໆ. Ata Shakeri et al., (2009) ໄດເ້ ຮັດການຄນົ້ ຄວາ້ ກຽ່ ວກບັ ການປນົ ເປ້ອນຂອງໂລຫະໜກັ ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ຊຣີ າຊ, ທາງຕອນໃຕຊ້ ຣິ າຊ, ປະເທດອຣີ ານ. ຈດຸ ປະສງົ ຫຼກັ ແມນ່ ເພ່ ອ ສກຶ ສາຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງໄອອອນ ແລະ ໂລຫະໜກັ (ເຊ່ ັນ: Co, Cu, Ni, Mo, Pb, Fe ແລະ Zn) ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຂອງເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ທ່ ີຊບັ ຊອ້ ນຂອງ Shiraz ເພ່ ອປະເມນີ ການປນົ ເປ້ອນຂອງໂລຫະ ໜກັ ເນ່ ອງຈາກເຂດອດຸ ສາຫະກາໍ ຈະກາຍເປັນເມອງ ແລະ ກດິ ຈະການກະສິກາໍ . ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈາກການວເິ ຄາະສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ Cl ແລະ Na ເປັນໄອອອນບນັ ຈລຸ ບົ ແລະ ໄອອອນບວກທ່ ີ ສາໍ ຄນັ ຕາມລາໍ ດບັ , ຄາ່ pH ຂອງ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈະແຕກຕາ່ ງກນັ ລະຫວາ່ ງ 6.8 ແລະ 7.9. ລາໍ ດບັ ຄວາມ ອດຸ ມົ ສມົ ບນໂດຍສະເລຍ່ ຂອງປະລິມານໂລຫະໜກັ ໃນຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຄ:ຶ Fe> Cu> Ni> Mo> Pb> Zn> As> Co ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ສງສດຸ ທ່ ີກາໍ ນດົ ຂອງ Cu, Ni, Mo, Pb, Zn, As ແລະ Co ຄ 4130, 594.5, 185, 320.5, 242, 60.6, 58 ແລະ 25.1 ppb ຕາມລາໍ ດບັ . ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຢໃ່ ນ ເກນທ່ ີບ່ ໍເໝາະສມົ ໃນການໃຊໃ້ ນການອປຸ ະໂພກ, ບໍລິໂພກ ແລະ ການກະສິກາໍ . ການວເິ ຄາະອງົ ປະກອບຫຼກັ (Principal component analysis ,PCA) ໃຊເ້ ພ່ ອປະເມນີ ປດັ ໃຈຫຼກັ ທ່ ີກຽ່ ວພນັ ກບັ ຄວາມ ເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງໄອອອນທ່ ີລະລາຍຂອງ PCA ສະແດງໃຫເ້ ຫັນການຮບັ ນາໍ້ ໜກັ ທ່ ີຫຼາຍ ແລະ ເປັນບວກ ທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງກບັ Ca, Cl, Na, Cu, Mo ແລະ EC ແລະ ການໂຫຼດທ່ ີເປັນບວກໃນລະດບັ ປານກາງດວ້ ຍ K, ສ່ ງິ ເຫ່ ົຼານສີ້ າມາດອະທິບາຍໄດໂ້ ດຍການຄວບຄມຸ ຂອງ EC ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ກບັ Cl, Na ແລະ Ca. Cu ແລະ Mo ອາດໄດມ້ າຈາກແຫຼງ່ ທ່ ີມາຂອງມະນດຸ ສາ້ ງຂນຶ້ , ຄາ່ ຂອງ Ni ແລະ Co ສງຂນຶ້ ສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ ແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ທາງພມສາດອາດມບີ ດົ ບາດສາໍ ຄນັ ໃນການກະຈາຍຂອງໂລຫະໜກັ ທ່ ີວເິ ຄາະແລວ້ ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ . ສາໍ ລບັ ການປ່ຽນແປງຂອງ As ອາດມາຈາກແຫຼງ່ ທ່ ີມາຫຼາຍແຫງ່ . ສາໍ ລບັ ຄາ່ ຂອງ SO ແລະ Mg ໃນລະດບັ ສງ ຫາ Pb ໃນລະດບັ ປານກາງ ອາດບ່ງົ ບອກວາ່ ແຫຼງ່ ທ່ ີມາຈາກທໍລະນສີ າດ ຫຼ ພມສນັ ຖານທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ. O. T. Oyeku1 and A. O. Eludoyin (2010) ໄດເ້ ຮັດການຄນ້ົ ຄວາ້ ກຽ່ ວກບັ ການປນົ ເປ້ອນຂອງ ໂລຫະໜກັ ຂອງແຫຼງ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນຊຸມຊນົ ເມອງ ໄນຈເີ ລຍ. ຈດຸ ປະສງົ ໃນການສຶກສາເພ່ ອສາ້ ງຄວາມ ຕ່ ນຕວົ ກຽ່ ວກບັ ຜນົ ກະທບົ ຂອງການຖມິ້ ສ່ ງິ ເສດເຫຼອ ຫຼ ຂເີ້ ຫຍອ້ ຕ່ ໍນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນປະເທດກາໍ ລງັ ພດັ ທະນາໂດຍສະເພາະປະເທດໄນຈເີ ລຍ, ໂດຍໄດເ້ ລອກເອົາຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ 20 ແຫງ່ ໃນພ້ນທ່ ີດງ່ ັ ກາ່ ວ 35

ເຊ່ ງິ ເກບັ ໃນເດອນກມຸ ພາ ຫາ ເດອນ ສງິ ຫາ (2006). ນອກຈາກນຍີ້ ງັ ມຕີ ວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ລາ້ ງຂເ້ີ ຫຍອ້ 10 ຕວົ ຢາ່ ງ. ຈາກຕວົ ຢາ່ ງເຫ່ ົຼານຈີ້ ະວດັ ຄາ່ pH ແລະ ຄາ່ ການຊກັ ນາໍ ກະແສໄຟຟ້າ ໂດຍໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ຄາ່ pH ແລະ ເຄ່ ອງວດັ ແທກຄາ່ ຊກັ ນາໍ ກະແສໄຟຟ້າ. ການຊອກຫາຄາ່ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງໂລຫະໜກັ ຂອງ Co, Fe, Pb ແລະ Cu ໂດຍໃຊເ້ ຄ່ ອງ AAS ໂດຍມແີ ນວໂນມ້ ຂອງການກະຈາຍຕວົ ສະແດງ ໃຫເ້ ຫັນພາບ Landsat ETM + (2006) ໂດຍໃຊຊ້ ອບແວ Erdas Imagine ແລະ ArcView GIS. ການສກຶ ສາສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນພ້ນທ່ ີສກຶ ສາໂດຍທ່ວົ ໄປເປັນດງ່ ັ ) 8.3 ± 2.77) ແລະ ມີ Cu (0.02 ± 0.04 mg / l), Fe (4.23 ± 6.4 mg / l), Pb (2.4 ± 3.3 mg / l) ແລະ ຄວາມເຂັມ້ ຂັ້ ນ Co (1.03 ± 1.1 mg/L (ຊ່ ງຶ ສງກວາ່ ມາດຕະຖານທ່ ີອງົ ການອະນາໄມໂລກກາໍ ນດົ ) 0.5, 0.1, 0.01 ແລະ 0.0002 mg/L .ຕາມລາໍ ດບັ ; p> 0.05) ການສກຶ ສາໄດຂ້ ສໍ້ ະຫຸຼບວາ່ ແຫຼງ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ພາຍໃນລດັ ສະໜີ 2 ກໂິ ລແມດັ ຂອງສະຖານທ່ ີຝງັ ກບົ ສ່ ງິ ເສດເຫຼອຂະໜາດໃຫຍຂ່ ະມຄີ ວາມສຽ່ ງຕ່ ໍສ່ ງິ ແວດລອ້ ມອອ້ ມຂາ້ ງ ຫາກບ່ ໍມວີ ທິ ີປ້ອງກນັ ທ່ ີດ.ີ Jarinee Wangsawang et al., (2010) ໄດລ້ າຍງານວາ່ ການວເິ ຄາະຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ແລະ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ທ່ ີເມອງ ສລີ າຊາ, ແຂວງ ຊນົ ບລີ, ປະເທດໄທ. ການວເິ ຄາະຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ບາ ດານ 13 ຈດຸ ແລະ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ 7 ຈດຸ ບໍລິເວນເມອງ ສລີ າຊາ, ແຊວງ ຊນົ ບລຸ ,ີ ໂດຍການວເິ ຄາະ ທາງກາຍະພາບ ແລະ ທາງເຄມີ ຊ່ ງຶ ປະກອບດວ້ ຍ pH, EC, TS, TDS, TSS, TKN, total phosphate, BOD, COD, total hardness and FOG ໂດຍການວເິ ຄາະຕາມວທິ ີມາດຕະຖານວເິ ຄາະ ນາໍ້ ແລະ ນາໍ້ ເສຍ, ສາໍ ລບັ ວເິ ຄາະໂລຫະໜກັ (Cd, Cu, Cr, Fe, Mn, Ni and Zn) ໂດຍໃຊເ້ ຄ່ ອງ ICP-AES ແລະ ການຊອກຫາແບັກທີເຣຍ ແລະ ໂຄຣລີຟອມ ໃຊວ້ ທິ ີ Multiple Tube Methods. ນອກຈານຍີ້ ງັ ວິ ເຄາະຫານວິ ໄຄຣດກາໍ ມນັ ຕະພາບລງັ ສີ ໂດຍໃຊລ້ ະບບົ ແກມມາສເປັກໂຕຣເມດັ ເຕີ ແລະ ວດັ ຄວາມແຮງລງັ ສລີ ວມອານຟາ ແລະ ເບຕາ ໂດຍໃຊເ້ ຄ່ ອງວດັ ລງັ ສອີ ານຟາ-ເບຕາ ຊະນດິ Gas flow proportional counter. ສວ່ ນໃຫຍແ່ ລວ້ ຕວົ ຊວີ້ ດັ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ທ່ ີພບົ ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ຈະຕາ່ ໍ ກວາ່ ມາດຕະຖານ ແລະ ຢໃ່ ນນາໍ້ ໜາ້ ດນິ ຈະສງກວາ່ ມາດຕະຖານທ່ ີກາໍ ນດົ ໄວ.້ ສາໍ ລບັ ນວິ ໄຄລດກາໍ ມນັ ຕະພາບລງັ ສທີ ່ ີກວດພບົ ໃນຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ມຕີ ນົ້ ກາໍ ເນດີ ມາຈາກພ້ນຖານຂອງຢເລນຽມ (U) ແລະ ທຣໍລຽມ ທ່ ີມຢີ ໃ່ ນທາໍ ມະຊາດ, ຂໍມ້ ນທ່ ີໄດຈ້ ະໃຊໃ້ ນການປະເມນີ ການປນົ ເປ້ອນມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ ໃຕ້ ດນິ ແລະ ນາໍ້ ໜາ້ ດນິ . ວດັ ສະລີ ອດິ ທີ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ, 2014 ໄດເ້ ຮັດການວເິ ຄາະຊນ, ເຫັຼກ ແລະ ແຄັດມຽມ ໃນ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໂດຍເທັກນກິ ATOMIC ABSORPTION SPECTROPHOTOMETRY ໂດຍການເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ 5 ໝບ່ າ້ ນ ໄດແ້ ກ:່ ບາ້ ນໜອງຕາຄງົ , ບາ້ ນໜອງປິງ, ບາ້ ນໜອງບວົ ສາລາ, ບາ້ ນ ອາ່ ງໜອງ ແລະ ບາ້ ນໜອງໂສມງົ ເທດສະບານເມອງ, ແຂວງ ນະຄອນລາດຊະສມີ າ. ຊ່ ງຶ ຜາ່ ນການ 36

ວເິ ຄາະພບົ ວາ່ ໂລຫະໜກັ ໃນທກຸ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ມປີ ະລມິ ານໂດຍສະເລຍ່ ຂອງຊນ ແລະ ແຄັດມຽມ ມຄີ າ່ ນອ້ ຍກວາ່ ຄາ່ ມາດຕະຖານ. ສາໍ ລບັ ເຫັຼກກວດພບົ ມຄີ າ່ ເທ່ ົາກບັ 0.08 0.12 0.06 0.15 0.11 mg/L. ຈາກຜນົ ການທດົ ລອງດງ່ ັ ກາ່ ວສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ ຕວົ ຢາ່ ງນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທງັ 5 ໝບ່ າ້ ນ ມີ ປະລິມານ ຊນ, ເຫັຼກ ແລະ ແຄັດມຽມ ບ່ ໍເກນີ ມາດຕະຖານທ່ ີກມົ ຊບັ ພະຍາກອນນາໍ້ ບາດານກາໍ ນດົ , ຊ່ ງຶ ປະຊາ ຊນົ ມຄີ ວາມປອດໄພທ່ ີຈະໃຊນ້ າໍ້ ບາດານເຂົ້າໃນການອປຸ ະໂພກ ແລະ ບໍລິໂພກ ໄດຢ້ າ່ ງ ປອດໄພ (WATCHAREE 2015). Vetrimurugan Elumalai et al., (2017) ໄດເ້ ຮັດການປະເມນີ ຄວາມສຽ່ ງຈາກການສາໍ ພດັ ຂອງ ມະນດຸ ເນ່ ອງຈາກໂລຫະໜກັ ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໂດຍດດັ ສະນມີ ນົ ລະພິດ ແລະ ວທິ ີການທາງສະ ຖຕິ :ິ ກລໍ ະນສີ ຶກສາຈາກອາຟຣກິ າໃຕ.້ ຈດຸ ປະສງົ ແມນ່ ເພ່ ອວເິ ຄາະໂລຫະໜກັ ໜາ້ ດນິ ແລະ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ແລະ ການວເິ ຄາະແຫຼງ່ ທ່ ີມາຂອງຂມໍ້ ນໂດຍການໃຊເ້ ຄ່ ອງມທາງສະຖຕິ ຫິ ຼາຍໂຕແປສາໍ ລບັ ສອງຕວົ ເມອງໃນອາຟຣກິ າໃຕ.້ ການປະເມນີ ຄວາມສຽ່ ງຈາກການສາໍ ພດັ ຂອງມະນດຸ ຜາ່ ນການດ່ ມນາໍ້ , ຄາ່ ການຊກັ ນາໍ ໄຟຟ້າສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ເປັນທ່ ີຕອ້ ງການສາໍ ລບັ ການດ່ ມ, ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງ ອາລມນີ ຽມ, ຊນ ແລະ ນກິ ເກລີ ເກນີ ມາດຕະຖານສາໍ ລບັ ໃຊໃ້ ນການດ່ ມທກຸ ໆສະຖານທ່ ີ. ໂບຣອນ, ແຄັດມຽມ, ເຫັຼກ ແລະ ແມງັ ການສີ ເກນີ ມາດຕະຖານ ໃນບາງພ້ນທ່ ີ. ດດັ ສະນມີ ນົ ລະພິດໂລຫະໜັ ກຈາກໂລຫະໜກັ ສບິ ຊະນດິ ລະບວຸ າ່ 85% ຂອງພ້ນທ່ ີມນີ າໍ້ ມຄີ ນຸ ນະພາບດ,ີ ແຕມ່ ຄີ ວາມບ່ ໍເໝາະສມົ ຢ່ 15%. ປະລມິ ານການສາໍ ພດັ ຂອງມະນດຸ ຜາ່ ນການດ່ ມນາໍ້ ບ່ງົ ບອກວາ່ ບ່ ໍມຄີ ວາມສຽ່ ງເນ່ ອງຈາກ ໂບຣອນ, ນກິ ເກລິ ແລະ ສງັ ກະສີ ມຄີ ວາມສຽ່ ງປານກາງ, ແຕແ່ ຄັດມຽມ, ລທີ ຽມ ພດັ ມຄີ ວາມສຽ່ ງ ສງເນ່ ອງຈາກເງນິ , ທອງ, ແມງັ ການສີ ແລະ ຊນ ມຄີ ວາມເປັນອນັ ຕະລາຍສງ. ໃນທກຸ ສະຖານທ່ ີ ເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງສາໍ ລບັ ປະຊາກອນທກຸ ກມຸ່ ອາຍສຸ ະແດງໃຫເ້ ຫັນວາ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ບ່ ໍມຄີ ວາມເໝາະສມົ ສາໍ ລບັ ການດ່ ມ. ພ້ນທ່ ີທ່ ີມມີ ນົ ລະພິດສງນນັ້ ຕງັ້ ຢໃ່ ກກ້ ບັ ການດາໍ ເນນີ ກດິ ຈະການດາ້ ນອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ພີ້ນທ່ ີກາໍ ຈດັ ສ່ ງິ ເສດເຫຼອ ນນັ້ ສະແດງເຖງິ ມນົ ລະພິດທ່ ີມາຈາກມະນດຸ ສາ້ ງຂນ້ຶ ເຊ່ ັນ: ດາ້ ນ ອດຸ ສາຫະກາໍ , ການຂດຸ ຄນົ້ ບ່ ໍແຮ່ ແລະ ກດິ ຈະການທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງ ແລະ ການນາໍ ໃຊປ້ ຍຸ໋ ແລະ ອ່ ນໆ. Rachadaporn Watcharawichanan and Kamonchanok Wongsooksin (2011) ສກຶ ສາເພ່ ອ ວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານໂລຫະໜກັ ແລະ ປບັ ປງຸ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໂດຍໃຊຖ້ າ່ ນດາໍ (Activated carbon) ທ່ ີປບັ ປງຸ ພ້ນຜິວທາງເຄມີ ເພ່ ອໃຊໃ້ ນໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ໃນການອປຸ ະໂພກໃນ ເຂດບາ້ ນໜອງບວົ ສາລາ ແລະ ບາ້ ນໜອງລະຫວຽງ, ແຂວງ ນະຄອນຣາຊະສມີ າ. ຈະປບັ ປງຸ ພ້ນຜິວ ທາງເຄມຂີ ອງຖາ່ ນດາໍ (Activated carbon) ດວ້ ຍອາຊດິ ນຕີ ກິ (HNO3) ແລະ ວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານ ໂລຫະໜກັ ໄດແ້ ກ່ Iron, manganese, copper ແລະ zinc ໃນນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ໃນລະດແລງ້ ຢບ່ າ້ ນໜອງ ບວົ ສາລາ ມປີ ະລມິ ານໂລຫະໜກັ ດງ່ ັ ນ:້ີ Fe: 1.58 mg/L, Mn:0.24 mg/L, Cu: 0.1 mg/L, Zn: 0.36 37

mg/L ແລະ ລະດຝນົ Fe: 0.35 mg/L, Mn:0.08 mg/L, Cu: 0.06 mg/L, Zn: 0.11 mg/L , ສວ່ ນ ບາ້ ນໜອງລະຫວຽງ ໃນລະດແລງ້ ມປີ ະລມິ ານໂລຫະໜກັ ດງ່ ັ ນ:ີ້ Fe: 0.62 mg/L, Mn:0.06 mg/L, Cu: 0.05 mg/L, Zn: 0.36 mg/L ແລະ ລະດຝນົ Fe: 0.14 mg/L, Mn:0.02 mg/L, Cu: 0.1 mg/L, Zn: 0.07 mg/L. ພບົ ວາ່ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທງັ 2 ບາ້ ນ ມປີ ະລິມານ Fe ເກນີ ຄາ່ ມາດຕະຖານນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທ່ ີໃຊ້ ສາໍ ລບັ ການອປຸ ະໂພກ ແລະ ເມ່ອປບັ ປງຸ ຄນຸ ນະພາບນາໍ້ ບາດານດວ້ ຍຖາ່ ນດາໍ (Activated carbon) ຈະເຮັດໃຫປ້ ະລິມານ Fe ລດຸ ລງົ ແລະ ມຄີ າ່ ບ່ ໍເກນີ ມາດຕະຖານຂອງ ນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ . ນອກຈາກນນີ້ າໍ້ ໃຕ້ ດນິ ທ່ ີຜາ່ ນການປບັ ປງຸ ຄນຸ ນະພາບດວ້ ຍຖາ່ ນດາໍ ທ່ ີປບັ ປງຸ ພ້ນຜິວທາງເຄມແີ ລວ້ ມປີ ະລິມານ Fe, Mn, Cu ແລະ Zn ສະເລຍ່ ແມນ່ ບ່ ໍເກນີ ມາດຕະຖານນາໍ້ ໃຕດ້ ນິ ທ່ ີໃຊໃ້ ນອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ໝໍ້ ຕມ້ົ ອາຍນາໍ້ . Titiphat Hirunkam (2013) ໄດເ້ ຮັດການວເິ ຄາະຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ແລະ ຈດັ ກມຸ່ ໂລຫະໜກັ ຈາກ ຝນຸ່ ໃນພ້ນທ່ ີ ແຂວງ ນະຄອນຣາຊສມີ າ. ການສກຶ ສານເ້ີ ປັນການວເິ ຄາະຫາຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງ ໂລຫະໜກັ ທ່ ີເປັນອງົ ປະກອບຂອງຝນຸ່ ລະອອງຈາກຊຸມຊນົ ຕາ່ ງໆ 10 ຊຸມຊນົ ໃນນະຄອນຣາຊສມີ າ. ໂດຍໃຊກ້ ານເກບັ ຕວົ ຢາ່ ງຂອງດນິ ແລະ ຕວົ ຢາ່ ງຂອງຝນຸ່ 2 ຮບແບບຄ: ຝນຸ່ ຈາກຫຼງັ ຄາ ແລະ ຝນຸ່ dust full ໃນເຂດພ້ນທ່ ີສກຶ ສາ ນາໍ ຕວົ ຢາ່ ງຝນຸ່ ມາວເິ ຄາະຫາໂລຫະໜກັ 9 ຊະນດິ ໄດແ້ ກ:່ Cr Mn Fe Cu Zn As Cd Hg ແລະ Pb ໂດຍໃຊເ້ ຄ່ ອງ Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry (ICP-MS) ແລະ ຄາໍ ນວນຄາ່ ການສະສມົ ຕວົ ຂອງໂລຫະໜກັ ໃນຝນຸ່ (Enrichment Factor : EF) ເພ່ ອ ລະບແຸ ຫຼງ່ ທ່ ີມາຂອງໂລຫະໜກັ ວາ່ ເກດີ ຈາກກດິ ຈະກາໍ ຂອງມະນດຸ ຫຼ ເກດີ ຈາກທາໍ ມະຊາດ ຈາກນນັ້ ຈ່ງຶ ເຮັດການວເິ ຄາະອງົ ປະກອບຫຼກັ (Principle Component Analysis : PCA) ແລະ ການວເິ ຄາະ ແບບຈດັ ກມຸ່ (Cluster Analysis : CA) ເພ່ ອຫາປດັ ໃຈອນັ ແຫຼງ່ ທ່ ີມາ ແລະ ຈດັ ກມຸ່ ຂອງທາດໂລຫະ ໜກັ . ຜນົ ການສກຶ ສາໃນກມຸ່ ຂອງຄາ່ EF ພບົ ວາ່ ໂລຫະໜກັ ໃນຝນຸ່ dust full ທ່ ີມຄີ າ່ ຂອ້ ນຂາ້ ງສງ ຄ: Cu, Zn ແລະ Pb, ໂດຍທ່ ີເທດສະບານນະຄອນຣາຊສມີ າພບົ ໂລຫະໜກັ ທ່ ີຄາ່ EF ເກນີ 10 ຢເ່ ຖງິ 5 ຊະນດິ , ສະແດງເຖງິ ການປນົ ເປ້ອນຈາກດິ ຈະກາໍ ຂອງມະນດຸ ສງກວາ່ ຊມຸ ຊນົ ອ່ ນໆ. ສວ່ ນຝນຸ່ ຈາກ ຫຼງັ ຄາໃນພາບ ລວມມຄີ າ່ EF ຕາ່ ໍ ກວາ່ ຝນຸ່ dust full ຜນົ ການວເິ ຄາະ PCA ແລະ CA ຂອງ ຕວົ ຢາ່ ງຝນຸ່ ທງັ 2 ແບບ ພບົ ວາ່ ໂລຫະໜກັ ທ່ ີມຄີ ວາມສາໍ ພນັ ກນັ ໄດແ້ ກ:່ Cd-Pb, Mn-Fe ແລະ Zn- As ແລະ ສນັ ນຖິ ານເຖງິ ແຫຼງ່ ທ່ ີມາຂອງໂລຫະໜກັ ໃນແຂວງ ນະຄອນຣາຊສມີ າ ໄດ້ 3 ວຽກຄ: 1) Cd Pb Cu ແລະ Cr ມາຈາກການຈລໍ ະຈອນ ແລະ ອດຸ ສາຫະກາໍ , 2) Fe ແລະ Mn ມາຈາກແຫຼງ່ ກາໍ ເນດີ ຕາມທາໍ ມະຊາດ ແລະ 3) Zn ແລະ As ມາຈາກແຫຼງ່ ກະສກິ າໍ . ຜນົ ທ່ ີໄດຈ້ າກການສຶກສາ ໃນຄງັ້ ນຈ້ີ ະສາມາດໃຊເ້ ປັນຂມໍ້ ນເບ້ອງຕນ້ົ ໃນການເຝົ້າລະວງັ ແລະ ກວດຕດິ ຕາມຜນົ ກະທບົ ທ່ ີຈະ ເກດີ ຈາກໂລຫະໜກັ ໃນຝນຸ່ ໄດ.້ 38

A N N A O . W . L E U N G et al., (2007) ລາຍງານວາ່ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ຂອງໂລຫະໜກັ ຂອງພ້ນຜິວຂອງການຣໄີ ຊເຄລິ ສ່ ງິ ເສດເຫຼອ ເອເລັກໂທຣນກິ ແລະ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ ໍສຂຸ ະພາບຂອງ ມະນດຸ ໃນຈນີິ ຕາເວັນອອກສຽ່ ງໃຕ.້ ການຣໄີ ຊເຄິລແຜງວງົ ຈອນຈາກເຄ່ ອງເອເລັກໂທຣນກິ ໃນເມອງ ກຍຢ ປະເທດຈນີ ທ່ ີເປັນໝບ່ າ້ ນທ່ ີມສີ ວ່ ນກຽ່ ວຂອ້ ງຫຼາຍໃນການຈດັ ການສ່ ງິ ເສດເຫຼອເອເລັກໂທຣນກິ ອາດມຄີ ວາມສຽ່ ງດາ້ ນສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແລະ ສຂຸ ະພາບຂອງມະນດຸ , ຈດຸ ປະສງົ ແມນ່ ເພ່ ອປະເມນີ ຂອບ ເຂດຂອງການປນົ ເປ້ອນໂລຫະໜກັ (Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) ຈາກການຣໄີ ຊເຄລິ ແຜງວງົ ຈອນ ເຄ່ ອງເອເລັກໂທຣນກິ . ຝນຸ່ ສວ່ ນໃຫຍຈ່ ະເກດີ ຈາກໂຮງງານຣໂີ ຊເຄລິ ທ່ ີມສີ ະຖານຕງັ້ ຕດິ ກບັ ຫນົ ທາງ ໂຮງຮຽນ ແລະ ຕະຫຼາດກາງແຈງ້ . ການວເິ ຄາະໂດຍ ICP-OES ພບົ ວາ່ ຝນຸ່ ໃນສະຖານທ່ ີເຮັດວຽກມີ ຄວາມເຂັມ້ ຂນຸ້ ສງ (Pb=110000, Cu=8360, Zn=4420 ແລະ Ni=1500 mg/kg) ແລະ ຝນຸ່ ຢໃ່ ນ ຫນົ ທາງທ່ ີຕດິ ກບັ ໂຮງງານ (Pb 22600, Cu 6170, Zn 2370 ແລະ Ni 304 mg/kg). ການປະເມນີ ຜນົ ກະທບົ ແພດໄດຢ້ ງັ້ ຢນກຽ່ ວກບັ ຜນົ ກະທບົ ຈາກການຣໄີ ຊເຄລິ ແຜງເອເລັກໂທຣນກິ ເຊ່ ງິ່ ມແີ ນວ ໂນມ້ ທ່ ີຈະເກດີ ຄວາມສຽ່ ງຕ່ ໍສຂຸ ະພາບຢາ່ ງຮາ້ ຍແຮງຕ່ ໍຜໃ້ ຊແ້ ຮງງານ ແລະ ຜທ້ ່ ີອາໄສຢໃ່ ນເມອງ ກຍຸ ຢ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ເດັກນອ້ ຍ. 39