บทที่ 13การดุแลผุ้ป่วยเสียชีวิต

พทุ ธทาสภกิ ขุ ยศและลาภหาบไปไมไ่ ดแ้ น่ คงเหลอื แตต่ น้ ทนุ บญุ กศุ ล ทรัพยส์ มบตั ทิ งิ้ ไวใ้ หป้ วงชน แมร้ า่ งตนเขาก็เอาไปเผาไฟ เมอื่ เจา้ มามอี ะไรมาดว้ ยเจา้ เจา้ จะเอาแตส่ ขุ สนุกไฉน เมอื่ เจา้ มามอื เปลา่ จะเอาอะไร เจา้ ก็ไปมอื เปลา่ เหมอื นเจา้ มา 1 22/07/62

หลกั การและเทคนคิ การดแู ลผปู ้ ่ วย เมอื่ เสยี ชวี ติ ดร. ชลการ ทรงศรี 2 22/07/62

การเสยี ชวี ติ ...คอื อะไร  การหายใจและหวั ใจหยดุ ทางาน  ไมม่ ี Reflex (ปฏกิ ริ ยิ าตอบสนอง)  คลน่ื ไฟฟ้าของสมองเป็ นเสน้ ตรง 3 22/07/62

การเปลย่ี นแปลงทสี่ าคญั หลงั จากผปู ้ ่ วยเสยี ชวี ติ  รา่ งกายมอี าการเย็นแข็งทอ่ื มจี ดุ หรอื รอยฟกชา้ บน ผวิ หนัง (Rigor mortis)  เรมิ่ ตงั้ แต่ 2-48 ชว่ั โมง  เนอื่ งจากเลอื ดไปคงั่ ทส่ี ว่ นลา่ งของรา่ งกายและเม็ด เลอื ดแตกจงึ มจี ดุ หรอื รอยฟกชา้ บนผวิ หนัง  ทางเดนิ อาหารเรมิ่ เน่าเป่ื อย 4 22/07/62

หวั ขอ้ การเรยี นรู ้ 1. หลกั การของศาสนาและประเพณี 2. หลกั การดแู ลผปู ้ ่ วยทเ่ี สยี ชวี ติ ดว้ ยโรคไมต่ ดิ ตอ่ / โรคตดิ ตอ่ 3. การแตง่ ศพ 4. หลกั การปฏบิ ตั ทิ างกฎหมายและระเบยี บปฏบิ ตั ขิ อง ทางโรงพยาบาล 5. การเก็บศพ 6. ใบมรณะบตั ร 7. การจาหน่ายศพ 5 22/07/62

หลกั การของศาสนาและประเพณี  อสิ ลาม ใชน้ ้าผสมการบรู หรอื ใบพทุ ราอาบน้าใหศ้ พ ใชผ้ า้ กะพัน แทนการสวมเสอ้ื ผา้  จนี ใชน้ ้าผสมธปู ยอดทับทมิ และใบเซง็ เชา่ เชด็ ตวั ศพ เพอื่ นาวญิ ญาณไปสสู่ วรรค์ สวมเสอื้ ผา้ ชดุ สวยงาม ทใ่ี ชเ้ ฉพาะกบั ผตู ้ าย พรอ้ มหมวกและถงุ เทา้  พทุ ธ อาบน้าดว้ ยน้าอบ น้าหอม แตง่ กายชดุ ทชี่ อบ สวยงาม ดอกไมธ้ ปู เทยี น 6 22/07/62

หลกั การดแู ลผปู ้ ่ วยทเี่ สยี ชวี ติ ดว้ ยโรคไมต่ ดิ ตอ่  เมอ่ื ผปู ้ ่ วยถงึ แกก่ รรม ผทู ้ ท่ี าหนา้ ท่ี จัดแตง่ ศพ ตอ้ งสวม ถงุ มอื ผา้ ปิดปากจมกู เสอื้ คลมุ  เมอ่ื เชด็ ตวั ใสเ่ สอื้ ผา้ ศพ เรยี บรอ้ ยแลว้ ใชส้ าลปี ิดท่ี จมกู ปาก หู ทวาร ชอ่ งคลอดและบาดแผล  โรคตดิ เชอื้ ป้องกนั การตดิ เชอ้ื ตาม Mode of transmissions  สง่ ศพไปเก็บไวท้ เ่ี ก็บศพ 7 22/07/62

การแตง่ ศพ 8 22/07/62

หลกั การดแู ลผปู ้ ่ วยทเี่ สยี ชวี ติ ดว้ ยโรคเอดส์  ใหใ้ ชส้ าลชี บุ ฟอรม์ าลนิ ปิดปากจมกู ทวาร หอ่ ศพ ดว้ ยถงุ พลาสตกิ มัดหวั ทา้ ย และมัดทลี่ าตวั ดว้ ย เชอื ก 3 เปาะ หรอื ถงุ ซบิ  สง่ ศพไปเกบ็ ไวท้ เี่ ก็บศพ  หบี ศพตอ้ งยาสนทิ และมพี ลาสตกิ บดุ า้ นในอกี ชนั้ หนง่ึ  การเผาศพ ควรเผาทงั้ หบี ศพ หากเป็ นศพผปู ้ ่ วย เอดส์ ควรเผาภายใน 24 ชว่ั โมง 9 22/07/62

หลกั การดแู ลผปู ้ ่ วยทเ่ี สยี ชวี ติ ดว้ ยโรคเอดส์ (ตอ่ )  การฉดี ฟอรม์ าลนิ เพอื่ ถนอมศพ ผฉู ้ ดี ตอ้ งไดร้ ับการ อบรมเรอ่ื งการป้องกนั การตดิ เชอื้  ขณะปฏบิ ตั งิ านตอ้ งสวมหมวก แวน่ ตา ผา้ ปิดปากจมูก ผา้ กนั เป้ือน เสอื้ คลมุ รองเทา้ บทู๊ ถงุ มอื ยาง 2 ชนั้  เมอ่ื ฉีดเสร็จ ใหแ้ ชเ่ ครอื่ งมอื และอปุ กรณ์กนั เป้ื อน ใน 0.5% sodium hypochlorite นาน 30 นาที กอ่ นนาไปทาความสะอาดตามปกติ  เมอื่ เสร็จภารกจิ ใหอ้ าบน้าเปลย่ี นเสอื้ ผา้ กอ่ นกลบั บา้ น 10 22/07/62

การจัดการศพผปู ้ ่ วย SARS  สวมอปุ กรณป์ ้องกนั คอื เสอ้ื คลมุ แขนยาว หมวกคลมุ ผม ถงุ มอื และผา้ ปิดปาก-จมกู ชนดิ N 95  หา้ มฉีดยาศพแตใ่ หใ้ ชส้ าลชี บุ 30%-40% Formaldehyde วางทที่ วารตา่ งๆของศพ  หอ่ หมุ ้ ดว้ ยถงุ พลาสตกิ หนา 2 ชนั้ และปิดผนกึ ดว้ ยแถบ กาวพลาสตกิ  เกบ็ ศพในตเู ้ ย็นแชศ่ พ  ทาความสะอาดภายนอกถงุ หอ่ หมุ ้ ดว้ ย 0.5% sodium hypochlorite กอ่ นเคลอื่ นยา้ ยออกจากหอ้ งเก็บศพ 11 22/07/62

การจัดการศพผปู ้ ่ วย SARS (ตอ่ )  ใสใ่ นโรงศพทผ่ี นกึ อยา่ งแน่นหนากอ่ นเคลอื่ นยา้ ย ออกจากโรงพยาบาล ไมท่ าพธิ อี าบน้าศพ  นาศพไปฝังหรอื เผาโดยเร็ว  หากมกี ารผา่ ชนั สตู รจะตอ้ งทาในหอ้ ง negative air pressure และผทู ้ าตอ้ งใสเ่ ครอื่ งป้องกนั เต็มที่ คอื เสอื้ คลมุ แขนยาว หมวกคลมุ ผม ถงุ มอื และผา้ ปิด ปาก-จมกู ชนดิ N 95 12 22/07/62

การแตง่ ศพ จดุ ประสงค์ 1. เตรยี มพรอ้ มสาหรับครอบครัวผปู ้ ่ วยทจี่ ะมาพบเห็น 2. ทาความสะอาดศพ 3. ใหศ้ พเรยี บรอ้ ยพรอ้ มจะทาพธิ ตี า่ งๆ เครอื่ งใช ้ 1. ชดุ อาบน้าบนเตยี ง 2. ชดุ ทาแผล พลาสเตอร์ กรรไกร ผา้ พันแผล สาลมี ว้ น กอ๊ ส วาสลนิ ถงุ ขยะ ป้ายผกู ขอ้ มอื เสอื้ ผา้ ชดุ ใหม่ 3. ใบมรณะบตั ร บตั รประจาตวั ผปู ้ ่ วย ใบสง่ ศพ ใบอนุญาตทาการตรวจศพ ใบแจง้ ความมรณะบตั ร 13 22/07/62

การแตง่ ศพ วธิ ปี ฏบิ ตั ิ เหตผุ ล 1. เตรยี มของใชใ้ หพ้ รอ้ ม ยกไปขา้ งตขู ้ า้ งเตยี ง 2. กนั้ มา่ น หรอื ปิดประตู เพอ่ื เป็ นสดั สว่ นและไมใ่ ห ้ ผปู ้ ่ วยอนื่ กลวั หรอื ตกใจ 3. อธบิ ายใหญ้ าตเิ ขา้ ใจ อาจใหญ้ าตชิ ว่ ยแตง่ ตวั ให ้ วา่ จะทาอะไร เพอ่ื การจากลา 4. ใหศ้ พนอนหงายราบ จัดทา่ นอนปกติ ถา้ ตวั แข็ง หนุนหมอน แขนวางขา้ ง จะจัดทา่ ลาบาก ลาตวั ฝ่ ามอื ควา่ ขาอยทู่ า่ 14 ตรง ทาทกุ สงิ่ อยา่ งเบามอื 22/07/62

การแตง่ ศพ วธิ ปี ฏบิ ตั ิ เหตผุ ล 5. ปิดตาทงั้ สองขา้ ง ถา้ ไม่ ใหเ้ หมอื นนอนหลับ ปิดใหใ้ ชว้ าสลนิ ทาหนัง ตา ถา้ มตี าปลอมใสก่ ลับ ทเ่ี ดมิ 6. ปิดปากใหส้ นทิ ถา้ มฟี ัน ฟันปลอมทาใหร้ ปู คางคงรปู ปลอมใสท่ เ่ี ดมิ ถา้ อา้ ปากใหใ้ ชผ้ า้ พันแผลพัน รัดใตค้ าง ผกู ทศ่ี รี ษะ 7. ปลดสายยางหรอื ป้องกนั เนอื้ เยอ่ื ฉีกขาดขณะ เครอื่ งชว่ ยตา่ งๆออก ตอ้ ง ดงึ 15 off cuff ทกุ อยา่ งกอ่ น 22/07/62

การแตง่ ศพ วธิ ปี ฏบิ ตั ิ เหตผุ ล 8. ทาความสะอาดรา่ งกาย เมอ่ื ถงึ แกก่ รรมหรู ดู ทวารจะ ตามการอาบน้าบนเตยี ง เปิดทาใหน้ ้าคดั หลั่งไหล ใชส้ าลอี ดุ ตาม รเู ปิด ออก เลอะเทอะ ไมน่ ่าดู ทวารและอวัยวะทมี่ นี ้า คดั หลง่ั ไหลออกมาได ้ ถา้ มรี อยพลาสเตอรใ์ ช ้ เบนซนิ เชด็ 9. ใสเ่ สอื้ ผา้ ชดุ ใหม่ หวผี ม เหมอื คนนอนหลบั หม่ ผา้ ถงึ คอ 16 22/07/62

การแตง่ ศพ วธิ ปี ฏบิ ตั ิ เหตผุ ล 10. ผกู บตั รประจาตวั ป้องกนั การผดิ พลาดเมอ่ื ผปู ้ ่ วยและมรณะบตั รที่ รับศพ ศพใคร เสยี ชวี ติ ขอ้ มอื เขยี นดว้ ยสแี ดง เมอ่ื ไร 11. เกบ็ ของทาความ ลดการแพรเ่ ชอ้ื สะอาดลา้ งมอื 12. ศพพักท่ี ward 1-2 เพอ่ื ใหแ้ น่ใจวา่ ผปู ้ ่ วยตาย ชม. แลว้ ยา้ ยไป แลว้ จรงิ และเป็ นระเบยี บ หอ้ งเก็บศพ พรอ้ มใบสง่ ของสถานพยาบาล ศพ 13. เก็บผา้ ปทู นี่ อน ทา ป้องกนั การแพรก่ ระจาย ความสะอาดเตยี ง ปเู ตยี ง เชอ้ื พรอ้ มรับผปู ้ ่ วยใหม่ 17 22/07/62

หลกั การปฏบิ ตั ทิ างกฎหมายและระเบยี บ ปฏบิ ตั ขิ องทางโรงพยาบาล  อนุญาตใหญ้ าตเิ ขา้ เยยี่ มใกลช้ ดิ ทส่ี ดุ ตามความ เหมาะสม  แจง้ การจากไปดว้ ยทา่ ทสี ภุ าพ ชดั เจน คอ่ ยเป็ น คอ่ ยไป ใชค้ าวา่ การจากไปหรอื ถงึ แกก่ รรม  แนะนาเกยี่ วกบั การตดิ ตอ่ รับศพ โดยใชโ้ ทรศพั ท์  รับหนังสอื รับรองการตายของโรงพยาบาลไปแจง้ ทเ่ี ขตหรอื ตาบลทต่ี งั้ ของโรงพยาบาล เพอื่ ออก ใบมรณะบตั ร ภายใน 24 ชวั่ โมง 18 22/07/62

หลกั การปฏบิ ตั ทิ างกฎหมายและระเบยี บ ปฏบิ ตั ขิ องทางโรงพยาบาล (ตอ่ )  นาใบมรณะบตั รมาทหี่ น่วยงานเดมิ เพอื่ รับศพออกจาก โรงพยาบาลและนาตดิ ไปกรณมี กี ารเคลอื่ นยา้ ยศพ  ผมู ้ ารบั ศพเขยี นแบบฟอรม์ การรับศพของโรงพยาบาล เกบ็ ไวเ้ ป็ นหลักฐาน  รายทตี่ อ้ งการตรวจศพ ใหญ้ าตเิ ซน็ ใบอนุญาตแลว้ สง่ ใบพรอ้ มเวชระเบยี นไปกบั ศพ  ของมคี า่ เอกสารสาคญั ใหญ้ าตเิ ซน็ ชอื่ รับของ ลงวัน เวลา ทร่ี ับของพรอ้ มมพี ยานดว้ ย 19 22/07/62

การเก็บศพ  หลงั แตง่ ศพเสร็จหม่ ผา้ ถงึ คอ  ใหศ้ พอยใู่ นหอผปู ้ ่ วย 1-2 ชว่ั โมง  สง่ ไปหอ้ งศพพรอ้ มใบสง่ ศพ  ขณะยา้ ยควรยกไมก้ นั้ เตยี งขน้ึ ดว้ ย  เดนิ ทางไมค่ อ่ ยมคี นพลกุ พลา่ น  เกบ็ ไวใ้ นหอ้ งเย็น 20 22/07/62

การแจง้ ตาย  คนตายในบา้ น เจา้ บา้ นหรอื ผพู ้ บเห็น  ตายนอกบา้ นผทู ้ ไี่ ปดว้ ย หรอื ผพู ้ บศพเป็ นคนแจง้  ตายตา่ งประเทศ ผทู ้ เี่ กยี่ วขอ้ งหรอื รเู ้ ห็นการตาย  แจง้ ภายใน 24 ชวั่ โมงตงั้ แตเ่ วลาตายหรอื พบศพ  สถานทแ่ี จง้ แจง้ ตอ่ นายทะเบยี นทโี่ รงพยาบาล ตงั้ อยเู่ พอ่ื ขอใหอ้ อกใบมรณะบตั ร  นาใบมรณะบตั รแจง้ ทภ่ี มู ลิ าเนาผตู ้ ายอยดู่ ว้ ย 21 22/07/62

ขอ้ มลู เอกสารทตี่ อ้ งนาไปแจง้ ตาย  ชอ่ื ตวั สกลุ สญั ชาติ เพศของผตู ้ าย (บตั รประชาชน)  เวลาทตี่ าย (หนังสอื รับรองการตาย)  ทอ่ี ยขู่ องผตู ้ ายและสถานทต่ี าย (ทะเบยี นบา้ น)  สาเหตทุ ต่ี าย (หนังสอื รับรองการตาย)  ชอ่ื ตวั สกลุ และสญั ชาตขิ องบดิ ามารดาผตู ้ าย  ศพของผตู ้ ายจาดาเนนิ การอยา่ งไร ทไี่ หน เมอื่ ไร  บตั รผทู ้ ไี่ ดร้ ับมอบหมายใหแ้ จง้ 22 22/07/62

ใบมรณะบตั ร  แพทยเ์ จา้ ของไขเ้ ป็ นผลู ้ งลายมอื ชอื่ ในหนังสอื รับรองการตาย  ญาตนิ าหนังสอื รับรองการตาย ไปแจง้ ทที่ อ้ งที่ โรงพยาบาลตงั้ อยู่  ทอ้ งทเ่ี ป็ นผอู ้ อกใบมรณะบตั รให ้  มรี ายละเอยี ดดงั ตวั อยา่ ง 23 22/07/62

การจาหน่ายศพ  ญาตนิ าใบมรณะบตั รมาทห่ี อ้ งเก็บศพ  ญาตเิ ขยี นแบบฟอรม์ การรับศพของโรงพยาบาล  รับศพออกจากโรงพยาบาลและนาใบมรณะบตั รตดิ ไปเสมอกรณมี กี ารเคลอื่ นยา้ ยศพ  ถา้ เป็ นคดี ตายผดิ ธรรมชาติ ตอ้ งรอชนั สตู รศพและ พมิ พล์ ายนวิ้ มอื กอ่ น 24 22/07/62

สรปุ  ประชาชนคาดหวังกบั การบรกิ ารทางการแพทยท์ ดี่ ที ส่ี ดุ  ผรู ้ ับบรกิ ารมมี ากขน้ึ  ความเจ็บป่ วยสลบั ซบั ซอ้ นขนึ้  บคุ ลากรมเี วลาในการพดู คยุ กบั ผปู ้ ่ วยครอบครัวลดลง  คณุ ภาพการบรกิ ารลดลง?  มกี ารฟ้องรอ้ ง รอ้ งเรยี น?  สง่ิ ทส่ี าคญั คอื ?  บคุ ลากรในทมี สขุ ภาพตอ้ งดแู ลใหผ้ ปู ้ ่ วย ตาย อยา่ ง สมศกั ดศ์ิ รแี หง่ ความเป็ นมนุษย์

ผสี ามตวั ! ผสี ามตวั น่ังคยุ กนั อยขู่ า้ งวดั เงยี บสงัด วังเวง น่าเกรงขาม นั่งปรับทกุ ข์ ถามสกุ ดบิ ตอนสามยาม ตัวแรกถาม ตัวทสี่ อง บอกขา้ ที ...วา่ ทาไม เจา้ ใย ถงึ ตายเลา่ เรอ่ื งมันเศรา้ ขา้ โดนยงิ ตอนวงิ่ หนี แลว้ ถามกลบั เจา้ ทาไม สนิ้ ชวี ี ตวั ขา้ นี้ โดนแทง ตอนตกี นั ...ผที งั้ สอง หนั ไปมอง ตัวทส่ี าม แลว้ กถ็ าม วา่ ทาไม ถงึ ตวั สนั่ ทงั้ รอ้ งไห ้ เหงอ่ื ทว่ มหนา้ ทาไมกนั พวกเรานัน้ ฉันเขา้ ใจ ใหบ้ อกมา ...ตวั ทสี่ าม อ้าอง้ึ อยซู่ กั ครู่ กไ็ มร่ ู ้ วา่ จะพดู ดไี หมหนา ตดั สนิ ใจ สดุ กล้ากลนื ฝื นอรุ า อนั ตวั ขา้ ....มาน่ังข.ี้ ...ยังไมต่ าย 555