เนื้อหาลูกประคบ

ลูกประคบสมุนไพร ❖ การประคบสมุนไพร คือการใชส้ มนุ ไพรหลายอย่างมาห่อรวมกนั สว่ นใหญเ่ ป็นสมนุ ไพรที่มนี ้ำมันหอม ระเหย โดยนำมาน่ึงให้ร้อนประคบบริเวณที่ปวดหรอื เคลด็ ขัดยอกซึ่งนำ้ มันหอมระเหยเม่ือถูกความร้อน จะระเหยออกมา ความรอ้ นจากลูกประคบจะชว่ ยกระตุ้นการไหลเวียนโลหติ ดีข้นึ และยงั มีสารสำคญั จาก สมนุ ไพรบางชนิดทซ่ี มึ เข้าทางผิวหนงั ช่วยรกั ษาอาการเคล็ด ขดั ยอก และลดปวดได้ ❖ อปุ กรณ์ในการทำลูกประคบสมุนไพร -เขียง 1 อัน -มีด 1 เลม่ -ผา้ ดิบสำหรับหอ่ ทำลูกประคบสมุนไพร 2 ผืน -เชือก 2 เส้น ยาว 1 เมตร -หม้อนงึ่ ลูกประคบสมุนไพร -กะละมงั ถงุ มือ ผ้าขนหนู -จานรองลูกประคบสมนุ ไพร ➢ อปุ กรณท์ ใี่ ช้ประคบ 1. หมอ้ ดนิ ใสน่ ำ้ ครงึ่ หน่ึง ตง้ั บนเตาไฟจนมไี อนำ้ ร้อน 2. จานรองลูกประคบ 3. ลูกประคบ 2 ลูก ลูกหนงึ่ วางไว้บนปากหมอ้ ดนิ ทมี่ ีไอนำ้ ร้อน อกี ลกู วางไวท้ ่ีจานรองประคบ

►ตัวยาสมุนไพรทนี่ ยิ มใช้ทำลูกประคบ 1. ไพล (500 กรัม) แกป้ วดเมือ่ ยลดการอักเสบ 2. ผิวมะกรดู ถา้ ไมม่ ีใชใ้ บแทนได้ (200 กรัม) มีนำ้ มนั หอมระเหย แก้ลมวิงเวียน 3. ตะไคร้บา้ น (100 กรัม) แตง่ กลิ่น 4. ใบมะขาม (300 กรมั ) แก้อาการคนั ตามรา่ งกาย ชว่ ยบำรงุ ผวิ 5. ขม้ินชนั (100 กรัม) ชว่ ยลดอาการอักเสบ แก้โรคผวิ หนัง 6. เกลอื (1 ชอ้ นโต๊ะ) ชว่ ยดดู ความร้อนและช่วยพาตัวยาซมึ ผ่านผวิ หนังไดส้ ะดวกขึ้น 7. การบรู (2 ช้อนโต๊ะ) แต่งกลน่ิ บำรุงหวั ใจ 8. ใบส้มปอ่ ย (100 กรัม) ชว่ ยบำรุงผิว แกโ้ รคผวิ หนัง ลดความดนั ิธีการท าลกู ประคบ 1. ห่ันหัวไพล ขมิ นชนั ตน้ ตะไคร้ ผวิ มะกรดู เป็นชิ นเล็กๆ แลว้ น ามาต าพอหยาบ ๆ 2. น าใบมะขาม ใบสม้ ป่อย ผสมกบั สมุนไพรข้อ 1 เสรจ็ แล้วให้ใสเ่ กลอื การบูร คลกุ เคลา้ ใหเ้ ป็นเนื อเดยี ว แตอ่ ย่าให้แฉะเป็นน า 3. น าตวั ยาทจี่ ดั เตรียมเรียบร้อย แล้วใสผ่ ้าดิบห่อเป็นลกู ประคบประมาณลกู สม้ โอ (น าหนักประมาณ 400 - 500 กรัม) รัดด้วยเชือกใหแ้ นน่ (ลกู ประคบเวลาถูกความร้อน ยาสมนุ ไพร จะฝอ่ ลงให้รัดใหมใ่ ห้แน่นเหมือนเดิม) 4. น าลูกประคบท่ีได้ไปน่งึ ในหมอ้ นึ่ง ใช้เวลาน่ึงประมาณ 15 - 20 นาที 5. น าลกู ประคบทรี่ ับความร้อนได้ทีแ่ ลว้ มาประคบคนไข้ที่มีอาการต่าง ๆ โดย สับเปล่ยี นลูกประคบ

วธิ กี ารประคบ 1) จัดทา่ คนไข้ใหเ้ หมาะสม เชน่ นอนตะแคง ขึ นอยกู่ ับต าแหน่งที่จะท าการประคบ สมนุ ไพร 2) น าลกู ประคบที่รับความร้อนได้ท่แี ล้วมาประคบบริเวณท่ตี ้องการประคบ (การ ทดสอบความร้อนของลูกประคบคือ แตะทีท่ ้องแขนหรือหลังมอื ของผปู้ ระคบกอ่ น) 3) ในการวางลูกประคบบนผิวหนงั คนไข้โดยตรงในช่วงแรก ๆ ต้องท าดว้ ยความเร็ว ไมว่ างแช่นาน เพ่ือป้องกนั คนไข้จากการถูกลวกดว้ ยความร้อน เม่อื ลูกประคบคลายความรอ้ นลงก็ สามารถเปลยี่ นลกู ประคบอีกลกู ที่น่ึงได้ท่ี (น าลูกเดิมไปน่ึงตอ่ ) ท าซ าตามข้อ 2,3,4 ► วธิ ีการใชล้ ูกประคบสมุนไพร นำลกู ประคบสมนุ ไพร 2 ลกู ไปนึ่งในหม้อนึง่ (หมอ้ ดินหรือหม้ออะไรกไ็ ด้) น่งึ ประมาณ 15-20 นาที เมือ่ ลูก ประคบสมุนไพรร้อนใหน้ ำลกู แรกไปประคบตามจดุ หรือตำแหนง่ ทต่ี ้องการรักษา นำลกู ประคบสมุนไพรลูกท่ี 2 ไป นึ่งในหม้อระหว่างทใ่ี ชล้ กู ประคบลกู แรก เม่ือลูกประคบลูกแรกเย็นลง นำลูกประคบลูกแรกกลบั ไปนึ่งใหมอ่ ีกคร้งั นำลูกประคบสมุนไพรลูกท่ีสองมาใช้ ประคบต่อไป ทำสลับกันไปมา การประคบต้องให้ลูกประคบร้อนอย่ตู ลอดเวลา โดยทว่ั ไปใช้เวลาในการประคบประมาณ 15-20 นาที ต่อการประคบ 1 คร้ัง แต่ถา้ มีอาการเคล็ดขัดยอก อาจ ประคบได้วันละ 2 ครัง้ วธิ กี ารใชล้ กู ประคบสมนุ ไพร สูตรทีม่ กี ารผสมสุราลงไปในลูกประคบสมนุ ไพร ไม่ควรนำลกู ประคบสมุนไพรไปน่ึง ก่อนนำมาประคบ เพราะสรุ ามีฤทธร์ิ ้อนอยู่แลว้ สามารถนำลกู ประคบสมุนไพรมาประคบไดท้ ันที ระยะเวลาทใ่ี ช้ในการประคบ โดยทั่วไปจะใช้เวลาประมาณ 15 – 20 นาที ต่อการประคบ 1 ครงั้ ถ้ามีอาการเคล็ดขดั ยอก อาจประคบได้วันละ 2 ครงั้

ประโยชนข์ องการประคบสมุนไพร 1. กระตุ้นหรอื เพม่ิ การไหลเวียนของโลหิต 2. ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อและบรรเทาอาการปวดเม่ือย 3. ลดการติดขดั ของขอ้ ต่อบริเวณที่ประคบและทำให้เนื้อเยื่อ พังผดื ยดื ตัวออก 4. ลดอาการบวมทเี่ กิดจากการอักเสบของกลา้ มเน้ือหรอื บริเวณข้อต่อตา่ งๆ หลังจาก 24 - 48 ช.ม. ข้อควรระวงั ในการประคบ 1. อย่าใหล้ กู ประคบท่ีร้อนเกินไป โดยเฉพาะกบั บริเวณผิวหนงั ทอ่ี ่อน บรเิ วณที่มีกระดูกยน่ื หรือบรเิ วณที่ เคยเป็นแผลมาก่อน ควรใช้ผ้าขนหนูรองหรือใชล้ ูกประคบอุ่น ๆ 2. ต้องระมดั ระวงั ในกรณที ่ีมีผู้ป่วยโรคเบาหวาน อมั พาต เดก็ และผู้สงู อายุ เพราะมักมีความรสู้ ึก ตอบสนองชา้ อาจทำใหผ้ วิ หนังไหม้พองได้งา่ ย ควรใชล้ กู ประคบท่ีไมร่ ้อนจดั 3. หา้ มใชก้ ารประคบสมนุ ไพรในกรณีที่มีอาการอกั เสบ ปวดบวมแดงร้อน ในช่วง 24 ชั่วโมงแรก เพราะ จะทำใหบ้ วมมากขน้ึ และเลือดออกมากขึ้นได้ 4. หลงั การประคบสมุนไพร ไม่ควรอาบนำ้ ทนั ที เพราะจะไปชะลา้ งยาออกจากผวิ หนังและ รา่ งกายยัง ปรับตวั ไม่ทัน

ทดสอบความร้อนของลูกประคบคือ แตะที่ท้องแขนหรือหลังมือของผปู้ ระคบก่อน) 3) ในการวางลกู ประคบบนผวิ หนังคนไขโ้ ดยตรงในช่วงแรก ๆ ตอ้ งท าดว้ ยความเรว็ ไมว่ างแชน่ าน เพื่อป้องกนั คนไขจ้ ากการถูกลวกด้วยความร้อน เมอ่ื ลูกประคบคลายความรอ้ นลงก็ สามารถเปลีย่ นลูกประคบอีกลกู ทน่ี ึง่ ได้ท่ี (น าลูกเดิมไปน่ึงตอ่ ) ท าซ าตามข้อ 2,3,4 ► วิธีการใชล้ ูกประคบสมุนไพร นำลกู ประคบสมุนไพร 2 ลกู ไปนง่ึ ในหม้อนง่ึ (หม้อดินหรือหมอ้ อะไรก็ได้) นึง่ ประมาณ 15-20 นาที เม่อื ลูก ประคบสมุนไพรร้อนใหน้ ำลูกแรกไปประคบตามจุดหรือตำแหน่งท่ีตอ้ งการรักษา นำลกู ประคบสมนุ ไพรลูกท่ี 2 ไป นง่ึ ในหม้อระหว่างทใ่ี ช้ลกู ประคบลกู แรก เมอ่ื ลูกประคบลูกแรกเย็นลง นำลกู ประคบลูกแรกกลับไปน่ึงใหมอ่ ีกครง้ั นำลูกประคบสมุนไพรลกู ทีส่ องมาใช้ ประคบต่อไป ทำสลับกันไปมา การประคบตอ้ งให้ลูกประคบร้อนอยตู่ ลอดเวลา โดยทัว่ ไปใชเ้ วลาในการประคบประมาณ 15-20 นาที ต่อการประคบ 1 คร้ัง แต่ถา้ มอี าการเคล็ดขัดยอก อาจ ประคบไดว้ ันละ 2 คร้ัง วิธกี ารใช้ลูกประคบสมนุ ไพร สูตรที่มกี ารผสมสุราลงไปในลูกประคบสมนุ ไพร ไม่ควรนำลกู ประคบสมนุ ไพรไปนึ่ง ก่อนนำมาประคบ เพราะสรุ ามีฤทธิ์ร้อนอยู่แล้ว สามารถนำลูกประคบสมนุ ไพรมาประคบไดท้ ันที ระยะเวลาทใ่ี ช้ในการประคบ โดยทวั่ ไปจะใชเ้ วลาประมาณ 15 – 20 นาที ต่อการประคบ 1 ครั้ง ถ้ามีอาการเคลด็ ขดั ยอก อาจประคบได้วันละ 2 ครั้ง ประโยชน์ของการประคบสมุนไพร 1. กระตนุ้ หรอื เพ่มิ การไหลเวียนของโลหิต 2. ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อและบรรเทาอาการปวดเมื่อย

3. ลดการตดิ ขัดของข้อต่อบรเิ วณทปี่ ระคบและทำใหเ้ น้ือเย่ือ พังผดื ยดื ตัวออก 4. ลดอาการบวมท่เี กิดจากการอกั เสบของกล้ามเนื้อหรอื บริเวณขอ้ ต่อตา่ งๆ หลังจาก 24 - 48 ช.ม. ข้อควรระวงั ในการประคบ 1. อยา่ ใหล้ ูกประคบทีร่ ้อนเกินไป โดยเฉพาะกับบรเิ วณผิวหนังทอี่ ่อน บริเวณทมี่ ีกระดูกย่ืน หรือบรเิ วณที่ เคยเปน็ แผลมาก่อน ควรใชผ้ า้ ขนหนูรองหรือใชล้ กู ประคบอุ่น ๆ 2. ตอ้ งระมดั ระวังในกรณีที่มีผูป้ ว่ ยโรคเบาหวาน อมั พาต เด็กและผู้สูงอายุ เพราะมักมีความรู้สกึ ตอบสนองชา้ อาจทำใหผ้ วิ หนังไหม้พองไดง้ ่าย ควรใช้ลกู ประคบที่ไม่ร้อนจัด 3. ห้ามใชก้ ารประคบสมุนไพรในกรณที ี่มีอาการอกั เสบ ปวดบวมแดงรอ้ น ในชว่ ง 24 ช่ัวโมงแรก เพราะ จะทำใหบ้ วมมากข้ึนและเลือดออกมากข้นึ ได้ 4. หลงั การประคบสมุนไพร ไม่ควรอาบน้ำทันที เพราะจะไปชะลา้ งยาออกจากผวิ หนงั และ ร่างกายยัง ปรับตัวไมท่ นั