สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563

ตาราง 4 ความสามารถในการแข่งขันดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาครัฐ ของประเทศไทย ปี 2559 – 2563 จำ�แนกตามปจั จยั ยอ่ ย ปัจจยั ย่อย ปี 2559 ปี 2560 อันดบั ปี 2562 ปี 2563 การ (61 ประเทศ) (63ประเทศ) ปี 2561 (63 ประเทศ) (63 ประเทศ) เปลย่ี นแปลง (63ประเทศ) อนั ดบั (2562 – 2563) ปปจรั ะจสัยิทหธลิภกั าทพ่ี 2ของภาครฐั 23 20 22 20 23 -3 2.1 ฐานะการคลัง 10 11 18 16 17 -1 +1 2.2 นโยบายการคลัง 54665 -6 2.3 กรอบการบริหาร 33 30 35 34 40 -1 ด้านสถาบนั +8 2.4 กฎระเบยี บในการท�ำ ธรุ กจิ / 44 38 36 32 33 กฎหมายด้านธุรกิจ 2.5 กดรา้ นอบสังกคามรบริหาร 44 44 45 48 40 ทม่ี า : IMD World Competitiveness Yearbook 2016 – 2020 หากพิจารณาเปรียบเทียบกลุ่มปัจจัยย่อยด้านประสิทธิภาพของภาครัฐ พบว่า กลมุ่ นโยบายการคลังดีท่ีสุด (อันดับ5) โดยมจี ุดแข็งอย่ทู ปี่ ระสทิ ธิภาพการ เก็บภาษีเงินได้สว่ นบุคคล (Effective Personal Income Tax Rate) (อันดับ 5) อตั ราการใหค้ วามชว่ ยเหลอื สงั คมดา้ นความปลอดภยั ของนายจา้ ง (Employer’s social security contribution rate) (อนั ดบั 6) และการเก็บภาษีการบริโภค (Consumption tax rate) (อนั ดับ 8) สว่ นจดุ ออ่ นอยทู่ ป่ี จั จยั ยอ่ ยดา้ นกฎระเบยี บในการท�ำธรุ กจิ /กฎหมายดา้ น ธรุ กิจ โดยมเี กณฑ์ชวี้ ดั ในด้านค่าใชจ้ ่ายซํ้าซอ้ น (Redundancy Costs) ซึ่งร้งั ทา้ ย อยใู่ นอนั ดบั 61 และปจั จยั ยอ่ ยด้านกรอบการบรหิ ารด้านสังคม โดยมีเกณฑช์ ว้ี ดั ในดา้ นความมเี สรีภาพของสอื่ (Freedom of The Press) (อันดบั 54) 20 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

3) ประสทิ ธภิ าพของภาคธรุ กจิ (Business Efficiency) หมายถงึ สภาวะ แวดลอ้ มของประเทศทเี่ ออ้ื อ�ำนวยใหอ้ งคก์ รตา่ งๆ สามารถด�ำเนนิ งานไดอ้ ยา่ งสรา้ งสรรค์ คดิ คน้ นวตั กรรม มผี ลก�ำไรอยา่ งมคี วามรบั ผดิ ชอบ ประกอบดว้ ย 5 ปจั จยั ยอ่ ย ไดแ้ ก่ ผลติ ภาพและประสทิ ธภิ าพ ตลาดแรงงาน การเงนิ วธิ กี ารบรหิ ารจดั การ และทศั นคติ และค่านิยม ซงึ่ ในการประเมินประสิทธิภาพของภาคธุรกิจเป็นการประเมนิ สถาน ประกอบการท่ีด�ำเนินธุรกิจ คิดค้นนวัตกรรม มีผลก�ำไรและรับผิดชอบต่อสังคม 14 โดย3ใ)นปประี 2ส5ทิ 6ธิภ3าพในขอภงาภพาครธวรุ มกิจป(รBะuเsทineศsไsทEยffiอciยenู่ใcนy)อหันมดายับถทงึ ส่ี 2ภ3าวมะแอี วนัดลดอ้ บัมขดอีขงปน้ึ ระ4เทอศทัน่ีเอดือ้ บั อานวย 5ใในหปก้อัจางรจคซอปัย์กึ่งนิรยระม่อตเเย่าดมสี งินยีไๆมดปรแ้สฟรกราะิลม่สถผาิทิปนลรธติถนิะิภภดดสาาาพพเ์กี นขญแวนิอล่าง่ีปงะภาหปุน่นารลคไะดธแาสอุ้ริยทลกยธปะิจ่าภิงเมรปสาพะ็นรอา้กเงตงทาโสลรกศราปรดเรคลไแะ์ดรเยีคมงแ้ิดงินา(คกสแนน้ ถ่ ผเนกากนนวาราตัปภเกหงรินราะลรกพวมีอมธิ บมีก1ากผีา1เารลลรบ)กทเราซ่ีดหิไรายีาอเรนจยนินัด่าวิธงกมุรซากคีรแี ิจวแลาลคมนะิดรทคับดศั้นผ์ นอนดิ ควชินตัตอโิแกบดลรระปนมครีเา่ะซมนกีผยีอยิ ลบมกดา้วซไยรง่ึ และรับผิดชอบต่อสังคม โดยในปี 2563 ในภาพรวมประเทศไทยอยู่ในอันดับท่ี 23 มีอันดับดีขึ้น 4 อันดับ (ซแ่ึงผมนีสภมแ าแรพผรผถนน1น1ภภะ)าดาพีกพว1่า1ห1ลส1าม ยรปรสเรถปะมนเรทะรียดศรา้บถไนดเนป้แทรกะียะ่ดเสบกา้ทิ ารนธหะิภลปดาี มพรับาขะเนลอสเงาซิทภียนาธนคาิภิวธชซารุ ากีแพติจลขนิปดอี์ 2อง5ินภ6โาด3นคเีเปธซรียุรียกอบินิจเทเดียปียบีรฟ2ะิลด5ิปบั 6ินนส3า์ นญาี่ปชุ่นาตแิละมองโกเลีย 120 100 97.98 92.26 80 86.83 76.88 71.11 69.72 64.80 64.50 64.50 63.89 60.31 59.79 60 คะแนน 40 35.70 29.82 20 0 ทท ่มี ่ีมาต:าัวIเMล:ขD ใ.IนMตIWMวัวงDoเDเrลlล็บdพ.ขแิCจWสใoาดนmoงรอวณprนังledดาเtiับลtเiกCvบ็ปeณoีแn2em5ฑสs6sด์ช2pY้ีงวeeอัดatrันปibtดoรivoะบั ekสn2ปิท0e2ีธ2s0ิภs5า6Yพ2eขaอrงbภoาoคkธุร2ก0ิจ2จ0ากสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมสถานประกอบการ ท่ีจะทางานในลักษณะนวัตกรรม มีผลกาไร และมีความรับผิดชอบ โดยจาแนกองค์ประกอบของเกณฑ์ชี้วัด เป็นปัจจัยย่อย 5 กลมุ่ พบวา่ ปัจจัยย่อยทีม่ ีอนั ดบั ดีขึ้น ได้แก่ ดา้ นผลิตภาพและประสิทธภิ าพ (Productivity & Efficiency) ปรบั ตัวดีข้ึน 2 อันดับ ด้านการบริหารจัดการ (Management Practices) ปรับตัวดีข้ึน 6 อันดับ และด้านทัศนคติและค่านิยม (Attitudes and Values) ปรับตัวดีขึ้น 6 อันดับ สาหรับปัจจัยย่อยที่มีอันดับลดลง ได้แก่ด้านตลาดแรงงาน (Labor Market) มอี ันดับลดลง 6 อนั ดับ และดา้ นการเงิน (Finance) ปรับตัวลดลง 5 อนั ดับ (แผนภาพ 12 และตาราง 5) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 21

IMD พจิ ารณาเกณฑ์ชวี้ ดั ประสทิ ธภิ าพของภาคธุรกจิ จากสภาพแวดลอ้ ม ทสี่ ง่ เสรมิ สถานประกอบการทจี่ ะท�ำงานในลกั ษณะนวตั กรรม มผี ลก�ำไร และมคี วาม รับผิดชอบ โดยจ�ำแนกองคป์ ระกอบของเกณฑช์ ้ีวดั เป็นปจั จยั ยอ่ ย 5 กลุ่ม พบวา่ ปจั จยั ย่อยท่มี อี ันดับดีข้นึ ไดแ้ ก่ ด้านผลติ ภาพและประสทิ ธภิ าพ (Productivity & Efficiency) ปรบั ตวั ดขี ้นึ 2 อนั ดับ ด้านการบริหารจดั การ (Management Practices) ปรับตวั ดขี ้นึ 6 อนั ดับ และด้านทัศนคตแิ ละคา่ นยิ ม (Attitudes and Values) ปรับตัวดีขึ้น 6 อันดับ ส�ำหรับปัจจัยย่อยท่ีมีอันดับลดลง ได้แก่ ด้านตลาดแรงงาน (Labor Market) มีอันดับลดลง 6 อันดับ และด้านการเงิน (Finance) ปรับตวั ลดลง 5 อันดบั (แผนภาพ 12 และตาราง 5) แผนภาพ 12 สมรรถนะดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาคธรุ กจิ ของประเทศไทย ปี 2563 เปรียบเทยี บ 5 กลุ่มปจั จัยยอ่ ย ผลติ ภาพและประสทิ ธิภาพ (43) ทัศนคตแิ ละคา่ นิยม (26) 20 41 15 ตลาดแรงงาน (9) การบริหารจัดการ (27) 21 24 การเงนิ (19) ทมี่ า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ตัวเลขในวงเล็บแสดงอนั ดับ ปี 2562 22 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

ตาราง 5 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นประสทิ ธภิ าพภาคธรุ กจิ ของประเทศไทย ปี 2559 – 2563 จ�ำแนกตามปจั จัยยอ่ ย ปจั จยั ยอ่ ย (61ปีป2ร5ะ5เ9ทศ) (63ปีป2ร5ะ6เ0ทศ) อันดับ (63ปีป2ร5ะ6เ2ทศ) (63ปีป2ร5ะ6เ3ทศ) การ (63ปีป2ร5ะ6เ1ทศ) (2เป56ลอ2ย่ี ันน-ดแ2ับป5ล6ง3) ปภด้าาัจนคจธปัยรุหรกะลิจสกั ทิ ทธี่ ิภ3าพ 25 25 25 27 23 -4 3 . 1 แผลละติ ปภราะพสิทธภิ าพ 43 41 40 43 41 +2 3.2 ตลาดแรงงาน 5 8 6 9 15 -6 3.3 การเงิน 23 24 24 19 24 -5 3.4 การบรหิ ารจดั การ 26 20 24 27 21 +6 3.5 ทัศนคติและคา่ นิยม 23 23 17 26 20 +6 ทีม่ า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2016 - 2020 เม่ือพิจารณาเปรียบเทียบกลุ่มปัจจัยย่อยด้านประสิทธิภาพของ ภาคธรุ กจิ ในตาราง 5 พบวา่ นอกจากจดุ แขง็ ดา้ นการบรหิ ารจดั การและดา้ นทศั นคติ และค่านยิ ม ยงั มี จุดแขง็ อยูท่ ่ีกลุ่มตลาดแรงงาน (Labor Market) (อันดับ 15) โดยมีเกณฑ์ช้ีวัดในด้านสัดส่วนของช่ัวโมงท�ำงานต่อสัปดาห์ (Working Hours) (อนั ดบั 5) และรอ้ ยละของผปู้ ระกอบการในระยะธรุ กจิ เรม่ิ ตน้ (Total early-stage Entrepreneurial Activity) (อนั ดับ 6) ส่วนกลุ่มที่เป็นจุดอ่อนฉุดร้ังสมรรถนะในกลุ่มนี้คือ กลุ่มผลิตภาพและ ประสิทธภิ าพ (อันดับ 41) ซ่ึงมีเกณฑช์ ้ีวัดในดา้ นผลติ ภาพดา้ นแรงงาน (Labor Productivity (PPP)) (อนั ดบั 55) และผลติ ภาพในภาพรวม (Overall Productivity (PPP)) (อันดับ 54) นอกจากนี้ ปจั จยั ย่อยด้านตลาดแรงงาน ซ่ึงเป็นจดุ แขง็ ของ ปจั จยั หลกั ดา้ นประสทิ ธภิ าพภาคธรุ กจิ แตพ่ บวา่ เกณฑช์ ว้ี ดั ในดา้ นอตั ราการเตบิ โต สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 23

ของก�ำลงั แรงงานในระยะยาว (Labor force long-term growth) (อนั ดับ 57) ซ่งึ เป็นจุดอ่อนและเปน็ ตัวฉดุ รั้งสมรรนะดา้ นประสิทธิภาพภาคธรุ กจิ 4) โครงสร้างพ้ืนฐาน (Infrastructure) หมายถึง โครงสร้างพ้ืนฐาน ในด้านต่างๆ ท่ีสามารถตอบสนองความต้องการของภาคธุรกิจได้ ประกอบด้วย 5 ปจั จยั ยอ่ ย ไดแ้ ก่ ดา้ นโครงสรา้ งพนื้ ฐานทว่ั ไป ดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐานทางวทิ ยาศาสตร์ ดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐานทางเทคโนโลยี ดา้ นสขุ ภาพและสงิ่ แวดลอ้ ม และดา้ นการศกึ ษา โดยในปี 2563 ประเทศไทยมีอนั ดบั ความสามารถในการแข่งขันดา้ นโครงสรา้ ง พืน้ ฐานมีอันดับดขี ึ้น 1 อันดบั มาอยอู่ นั ดับท่ี 44 แต่ตํ่ากวา่ ประเทศเพ่ือนบ้าน หลายประเทศ โดยเฉพาะสงิ คโปร์ (อนั ดับ 7) รองลงมาคือ ฮอ่ งกง ไต้หวันเกาหลี 16 ออสเต4ร)เโลคยี รงสญรา้ี่ปงพ่นุ น้ื ฐจานี น (นInวิfraซsีแtrลucนtuดr์e)แหลมะามยถาึงเลโคเรซงียสร้าโงดพยืน้ ไฐทานยในมดีอา้ ันนตด่าับงๆดทีกสี่ วาา่มารอถินตอเดบสียนองความ ตวในิท้อแอปงยลกีินา2าะศ5โร6าดข63สอน2ตงปภีเรรซตา์ ะคดีายเ้ธทามุรนศลกฟโไิจ�ทคิลำไดยรดิปมงับ้ สปีอปรรัน(้ินะาแดกงับผสพอคน์บื้นวดแภฐา้วามลายนสพะท5ามมา1ปางอัจ3รเงจทถ)ัยโใคกนยโ่อกนเยลาโรลียไแยดขี้แด่ซงกข้า่ึ่งันดนม้าดสนีอ้าุขโนันภคโราคดงพรสับงแรสรล้ารงั้งะ้าพสทง้ืนิ่พง้าฐแ้ืนายวฐนดาทลอน่ัว้อมไยปมีอู่ทันดแี่ด้าลับนะ4โดดค9ีข้ารึ้นงน5สก15รา้าอรง5ันศพ9ึดกื้นับษฐาามนาโทดอายยงู่ อันดับที่ 44 แต่ต่ากว่าประเทศเพ่ือนบ้านหลายประเทศ โดยเฉพาะสิงคโปร์ (อันดับ 7) รองลงมาคือ ฮ่องกง ไต้หวัน มเกอ แางหผโกลนเีแลอภผียอนาสซภพเง่ึ ตามพรอี 1เันล13ดีย3บั ญสรสเ้งัมี่ปปทมรุ่น้ารรยรถยีจรนอีนบถยะนดู่ทเนทา้ิว่ี 4ะนซยี9ดีแโ,บคลา้ ร5นรนง5ดะส,โ์รดแค5า้ ลับ9งระพแงนม้ืนลสาาะฐเรนาล6า้นเ2าซงชตปียพาีาโม2้นื ดตล5ยฐา6ิ ดไ3าทบั นยเป(มแรปีอผยี ันนีบด2ภเัทบา5พยีด6บีก13วร3่ะา)ดอบั ินนเาดนียาอชินาตโดิ นีเซีย ฟิลิปปินส์ และ 100 87.35 81.63 80.47 80.29 79.19 75.71 75.56 90 69.26 80 62.64 70 60 47.60 40.34 คะแนน 50 40 33.63 30.43 30 20 16.48 10 0 ททีม่ ่มี าา ::I MD.IWMoDrld. WCoomrpledtitiCveonmesspYeeatribtiovoek n20e1s9s Yearbook 2020 ตัวเลขตในวั วเงลเลขบ็ แใสนดวงองันเลดบับ็ ปแี ส25ด6ง1อนั ดับ ปี 2562 เม่ือพิจารณาองค์ประกอบด้านโครงสร้างพื้นฐานจากปัจจัยย่อย 5 กลุ่ม พบว่า ปัจจัยย่อย 4 ด้าน ปทร่ีอบัันตดวั2ับด4ดีขีขึ้นึ้น4ไดสอ้แันมกดร่ ับรดถ้าดนน้าะสนกุโขาคภรราศงพสึกรแษ้าลางะไแทสลยิ่งะแใสนวาเดธวาลทร้อสี ณมาูปกปโลภรัคบปพตี 2ัน้ืว5ดฐ6าีข3น้ึน(IแM6ลDะอดัน2้าด0นับ2ก0าด)ร้าศนกึ โษคารปงสรับร้าตงัวพดื้นีขฐึ้นาน1ดอ้าันนดเทับคสโนาหโลรบัยี โครงสรา้ งพน้ื ฐานทางวิทยาศาสตร์มีอนั ดบั ลดลง 1 อนั ดบั (แผนภาพ 14)

เมอื่ พจิ ารณาองคป์ ระกอบดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐานจากปจั จยั ยอ่ ย 5 กลมุ่ พบวา่ ปจั จยั ยอ่ ย 4 ดา้ นทอ่ี นั ดบั ดขี นึ้ ไดแ้ ก่ ดา้ นสขุ ภาพและสงิ่ แวดลอ้ ม ปรบั ตวั ดขี นึ้ 6 อันดับ ด้านโครงสร้างพ้ืนฐานด้านเทคโนโลยี ปรับตัวดีข้ึน 4 อันดับ ดา้ นโครงสรา้ งและสาธารณปู โภคพน้ื ฐาน และดา้ นการศกึ ษาปรบั ตวั ดขี น้ึ 1 อนั ดบั ส�ำหรบั โครงสรา้ งพน้ื ฐานทางวทิ ยาศาสตรม์ อี นั ดบั ลดลง 1 อนั ดบั (แผนภาพ 14) แผนภาพ 14 สมรรถนะด้านโครงสร้างพ้นื ฐานของประเทศไทย ปี 2563 เปรยี บเทยี บ 5 กลุม่ ปัจจยั ย่อย สาธารณปู โภคพ้ืนฐาน (27) การศึกษา (56) โครงสรา้ งพื้นฐานดา้ น เทคโนโลยี (38) สขุ ภาพและ โครงสร้างพืน้ ฐานด้าน สิ่งแแวดล้อม (55) วิทยาศาสตร์ (38) ท่มี า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ตวั เลขในวงเล็บแสดงอนั ดับ ปี 2562 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 25

หากพจิ ารณาเปรยี บเทยี บปจั จยั ยอ่ ยดา้ นโครงสรา้ งพนื้ ฐานของประเทศไทย ท้ัง 5 กลุ่ม พบว่า ปัจจัยที่เก้ือหนุนหรือเป็นจุดแข็งท่ีท�ำให้สมรรถนะหลักด้าน โครงสร้างพ้ืนฐานของประเทศไทยในภาพรวมไม่ตกตํ่าลงไปมาก อยู่ที่ปัจจัย ด้านสาธารณปู โภคพื้นฐาน (อันดบั 26) โดยมีเกณฑช์ ว้ี ัดในดา้ นอัตราการพง่ึ พิง (Dependency ratio) (อันดับ 7) และปัจจัยโครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยี (อันดับ 34) ทีม่ เี กณฑช์ ้ีวัดในด้านรอ้ ยละของผใู้ ช้โทรศพั ท์เคล่ือนทรี่ ะบบ 3G และ 4G (อนั ดบั 10) ส�ำหรับปัจจัยท่ียังคงเป็นจุดอ่อนท่ีฉุดร้ังสมรรถนะในกลุ่มน้ี คือ ด้าน โครงสรา้ งพน้ื ฐานด้านการศึกษา (อนั ดับ 55) และดา้ นสขุ ภาพและส่ิงแวดล้อม (อันดับ 49) ยังเป็นเร่ืองที่ต้องเร่งปรับปรุงและพัฒนามากที่สุด โดยยังอยู่ใน อันดับตํ่า ประเด็นส�ำคัญท่ีต้องปรับปรุงในด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ได้แก่ การช่วยเหลือทางการแพทย์ (Medical assistance) (อันดับ 60) ในขณะที่ ด้านการศึกษา ต้องเร่งการปรับปรุงในด้านงบประมาณการศึกษาต่อ GDP (อันดับ 58) อัตราส่วนของครูต่อนักเรียนในระดับมัธยมศึกษา (อันดับ 57) และอัตราการเขา้ เรยี นในระดบั มธั ยมศึกษา (อนั ดับ 57) (ตาราง 6) 26 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

ตาราง 6 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐาน ปี 2559 – 2563 จ�ำแนกตามปจั จยั ย่อย ปจั จัยยอ่ ย ปี 2559 ปี 2560 อนั ดบั ปี 2562 ปี 2563 (2เป5ล6อย่ี2กันน-าดแร2บั ป56ล3ง) (60 ประเทศ) (60 ประเทศ) ปี 2561 (63 ประเทศ) (63 ประเทศ) (61 ประเทศ) ปจั จยั หลักท่ี 4 49 49 48 45 44 +1 โครงสรา้ งพนื้ ฐาน 35 34 31 27 26 +1 4.1 สาธารณปู โภค 42 36 36 38 34 +4 พน้ื ฐาน 47 48 42 38 39 -1 4.2 โครงสร้างพ้ืนฐาน 52 57 58 55 49 +6 ดา้ นเทคโนโลยี 52 54 56 56 55 +1 4.3 โครงสร้างพืน้ ฐาน ดา้ นวิทยาศาสตร์ 4.4 สุขภาพและ ส่ิงแวดลอ้ ม 4.5 การศกึ ษา ทม่ี า : IMD World Competitiveness Yearbook 2016 – 2020 เม่อื พจิ ารณาเปรยี บเทียบปจั จยั ยอ่ ยทั้ง 20 กลมุ่ พบว่า ประเทศไทย มจี ดุ เดน่ ในปจั จยั กลมุ่ นโยบายการคลงั และการคา้ ระหวา่ งประเทศ อยใู่ นอนั ดบั 5 เท่ากนั รองลงมาคอื การจา้ งงาน (อันดบั 10) สว่ นกลมุ่ ทฉี่ ดุ รงั้ อนั ดบั ใหส้ มรรถนะ ในภาพรวมของไทยตกตํ่าคือ กลุ่มสุขภาพและสิ่งแวดล้อม กลุ่มด้านการศึกษา อันดบั รั้งทา้ ย อยทู่ ่ี 49 และ 55 ตามล�ำดบั (แผนภาพ 15) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 27

และการค้าระหว่างประเทศ อยู่ในอันดับ 5 เท่ากัน รองลงมาคือ การจ้างงาน (อันดับ 10) ส่วนกลุ่มที่ฉุดร้ังอันดับให้ สมรรถนะในภาพรวมของไทยตกต่าคือ กลุ่มสุขภาพและสิ่งแวดล้อม กลุ่มด้านการศึกษา อันดับร้ังท้าย อยู่ท่ี 49 และ 55 ตามลาดบั (แผนภาพ 15) แผนภาพ 15 สมรรถนะในการแขง่ ขันของประเทศไทย ปี 2563 แผน ภาพ 15 สมรรถนะจใน�กำแารนแกข่งตขาันมขปองจั ปจระยั เทหศลไทกั ยแปลี 2ะ5ป63ัจจจาัยแยน่อกตยามปัจจยั หลักและปจั จัยยอ่ ย ทม่ี าท: Iมี่MาD. :WIoMrldD.CoWmoperltditivCenoemss Ypeeatrbitoiovke2n0e20ss Yearbook 2020 เม่ือเเปมรื่อียเบปเทรียียบบปเัจทจียัยบย่อปยัจดจ้านัยโยค่อรงยสดร้า้างนพโื้นคฐรานงขสอรง้าปงรพะ้ืนเทฐศาไทนยขกอับงเพป่ือรนะบเ้าทนศในไทกลยุ่มกอับาเซียน พบว่า สิงคเพโปอื่ รน์แลบะา้ มนาเใลนเซกียลมุม่ ีออันาดเับซดยี ีกนว่าพปบระวเา่ทศสไิงทคยโใปนทรุแ์กดล้าะนมใานเลขณเซะยี ทมี่ฟอีิลันิปปดินับสด์ แีกลวะ่าอปินรโะดนเทีเซศียไมทีอยันดับด้อยกว่า ประใเนทศทไุกทยดท้ากุ นด้านใน(แขผณนภะาทพ่ีฟ16ิล)ิปปินส์ และอินโดนีเซียมีอันดับด้อยกว่าประเทศไทย แผนทภกุ าดพ้า1น6 (แส5มผปรนรระภถเนทาะพศดา้จ1นา6แโค)นรกงตสารมา้ ปงพจั ้ืนจัยฐยาน่อยปี 2562 เปรียบเทยี บกบั ประเทศในกลุม่ อาเซียน แผนภาพ 16 สมรรถนะด1้านโครงสร้างพื้นฐาน ปี 2563 เป2รียบเทียบกับ 18 13 ประเทศในกลุ่มอาเซยี น 5 ประเทศ จ�ำแนกตามปัจจยั ยอ่ ย26 42 17 15 23 37 60 1 34 32 44 49 55 56 สงิ คโปร์ 48 53 39 55 58 61 มาเลเซยี 47 2 ไทย 59 ฟิลปิ ปินส์ อินโดนีเซีย 18 13 26 17 15 23 37 44 49 42 34 32 39 55 58 48 53 47 60 55 56 59 61 ที่มา : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ทมี่ า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 28 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

2.2 ผลการจัดอนั ดับโดย World Economic Forum (WEF) 2.2.1 ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศไทยในภาพรวม สภาเศรษฐกิจโลก (World Economic Forum) หรือ WEF ได้เผยแพร่รายงานดัชนีความสามารถทางการแข่งขันระดับโลก 4.0 (Global Competitiveness Index: GCI 4.0) เปรียบเทียบความสามารถทางการแขง่ ขัน ของ 141 ประเทศท่ัวโลก ซ่ึงในปี 2561 WEF ได้เริ่มต้นใช้ดัชนี GCI 4.0 เป็นตัวชี้วัดความสามารถในการแข่งขันใหม่ เพื่อให้สะท้อนความเป็น 4.0 และสถานการณ์ของโลกท่ีเปล่ียนแปลงไปให้มากขึ้น สำ�หรับผลการจัดอันดับ ในปี 2562 ประเทศทไ่ี ดอ้ นั ดบั 1-10 อนั ดบั แรกของโลก ไดแ้ ก่ สงิ คโปร์ สหรฐั อเมรกิ า ฮอ่ งกง เนเธอรแ์ ลนด์ สวิตเซอรแ์ ลนด์ ญีป่ ่นุ เยอรมนี สวีเดน สหราชอาณาจกั ร และเดนมาร์ก ตามล�ำ ดับ ขอ้ มลู ที่ WEF น�ำ มาวเิ คราะห์ มาจาก 2 สว่ น ไดแ้ ก่ สว่ นที่ 1 ขอ้ มูล ทตุ ยิ ภมู ทิ เี่ ชอ่ื ถอื ได้ สว่ นท่ี 2 ขอ้ มลู จากการตอบแบบสอบถามจากประเทศพนั ธมติ ร ซงึ่ มอี ยใู่ น 141 ประเทศทวั่ โลก ซงึ่ ไดท้ �ำ การรวบรวมความคดิ เหน็ จากผบู้ รหิ ารระดบั สงู จากองค์กรขนาดใหญ่ และขนาดยอ่ มในแตล่ ะประเทศทุกปี มากกว่า 10,000 คน ท่ัวโลก และน�ำ มาวิเคราะหข์ อ้ มูลตามมาตรฐานสากล ซง่ึ ในปี 2562 น้ี มตี วั ชวี้ ัด ท้ังหมด 103 ตัวชี้วัด โดยการคำ�นวณการจัดอันดับในภาพรวมความสามารถ ในการแข่งขันของแตล่ ะประเทศที่ปรากฏใน GCI 4.0 น้นั จำ�แนกตาม 4 กลุ่ม 12 เสาหลัก (Pillars) โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี กลุ่มที่1 สภาพแวดล้อมท่ีเออ้ื อ�ำ นวย (Enabling environment) ครอบคลมุ เสาหลกั ท่ี 1 – 4 ไดแ้ ก่ 1. สถาบนั (Institutions) จ�ำ นวน 26 ตัวชวี้ ดั 2. โครงสร้างพ้ืนฐาน (Infrastructure) จ�ำ นวน 12 ตวั ชว้ี ดั 3. การประยกุ ตใ์ ชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร (ICT Adoption) จำ�นวน 5 ตัวชี้วัด 4. เสถียรภาพทางเศรษฐกิจมหภาค (Macroeconomic Stability) จ�ำ นวน 2 ตัวช้ีวดั กลุ่มท่ี 2 ทุนมนษุ ย์ (Human capital) ครอบคลมุ เสาหลักท่ี 5 - 6 ได้แก่ 5. สุขภาพ (Health) จำ�นวน 1 ตัวชว้ี ดั 6. ทกั ษะ (Skills) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 29

จ�ำ นวน 9 ตวั ช้ีวัด กลุ่มที่ 3 ตลาด (Markets) ครอบคลมุ เสาหลักที่ 7 -10 ได้แก่ 7. ตลาดผลิตภัณฑ์ (Product Market) จำ�นวน 7 ตัวชี้วัด 8. ตลาดแรงงาน (Labor Market) จ�ำ นวน 12 ตวั ชวี้ ดั 9. ระบบการเงนิ (Financial System) จ�ำ นวน 9 ตวั ชีว้ ดั 10. ขนาดของตลาด (Market Size) จ�ำ นวน 2 ตัวช้ีวัด และกลมุ่ ที่ 4 ระบบนิเวศดา้ นนวัตกรรม (Innovation ecosystem) ครอบคลุม เสาหลกั ที่ 11 – 12 ไดแ้ ก่ 11. พลวัตทางธรุ กจิ (Business Dynamism) จ�ำ นวน 8 ตวั ชีว้ ัด และ 12. ความสามารถทางนวตั กรรม (Innovation Capability) จ�ำ นวน 10 ตวั ชว้ี ดั ซงึ่ ในแตล่ ะเสาหลกั มนี าํ้ หนกั เมอื่ น�ำ มาค�ำ นวณคะแนนเทา่ กนั ประมาณรอ้ ยละ 8.3 ทงั้ นี้ คณะพาณิชยศาสตรแ์ ละการบัญชี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เป็นผ้แู ทนของ WEF ในการเกบ็ ขอ้ มลู ของประเทศไทยโดยใช้แบบสอบถามกับ ผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ มในทกุ ภาคสว่ นอตุ สาหกรรม ตามเกณฑส์ ดั สว่ นทเี่ ทยี บเคยี งกบั สภาพเศรษฐกจิ ทเี่ กดิ ขนึ้ จรงิ ของประเทศทก่ี �ำ หนด โดย WEF กอ่ นทจ่ี ะน�ำ มาค�ำ นวณตวั ชว้ี ดั ความสามารถทางการแข่งขนั ระดับโลก สำ�หรับในปี 2562 น้ี ประเทศไทยได้รับการจัดอยู่ในอันดับที่ 40 จาก 141 ประเทศ มีอันดับลดลงจากปีท่ีผ่านมา 2 อันดับ จากอันดับ 38 ในปี 2561 แตม่ คี ะแนนดขี ึ้นเลก็ นอ้ ย จาก 67.5 เป็น 68.1 คะแนน อยา่ งไรก็ตาม ผลการจัดอันดับในแต่ละเสาหลักมีอันดับดีข้ึน 6 เสาหลัก เท่าเดิม 1 เสาหลัก และลดลง 5 เสาหลกั (ตาราง 7 ) 30 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

ตาราง 7 การเปรียบเทียบขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทย โดยเวทีเศรษฐกิจโลก จำ�แนก 12 เสาหลัก (Pillar) ตวั ช้วี ัดขดี ความส(GาCมIา)รถในการแขง่ ขัน WEF 2018 WEF 2019 เปล่ียกนาแรปลง Over all score อันดบั คะแนน อันดับ คะแนน 38 67.5 40 68.1 -2 (กEลnมุ่ aทbี่ l1inสgภeาnพvแiวroดnลmอ้ มeทnีเ่ tอ)้ืออำ�นวย 60 55.1 67 54.8 -7 60 69.7 71 67.8 -11 เสาหลกั ท่ี 1 สถาบัน (Institution) 64 56.6 62 60.1 +2 เสาหลักที่ 2 โครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure) 48 89.9 43 90 +5 เสาหลักท่ี 3 การประยกุ ตใ์ ช้ ICT (ICT Adoption) (เMสาcหcลroกั eทcี่ o4nเoสถmียicรภSาtพabทiาliงtเyศ)รษฐกิจมหภาค กลุ่มที่ 2 ทุนมนษุ ย์ (Human capital) เสาหลกั ท่ี 5 สขุ ภาพ (Health) 42 87.3 38 88.9 +4 เสาหลกั ท่ี 6 ทกั ษะ (Skills) 66 63 73 62.3 -7 กลุ่มท่ี 3 ตลาด (markets) เสาหลักที่ 7 ตลาดผลติ ภัณฑ์ (Product Market) 92 53.4 84 53.5 +8 เสาหลกั ท่ี 8 ตลาดแรงงาน (Labour Market) 44 63.3 46 63.4 -2 เสาหลักที่ 9 ระบบการเงิน (Financial System) 14 84.2 16 85.1 -2 เสาหลกั ท่ี 10 ขนาดของตลาด (Market Size) 18 74.9 18 75.5 0 กลุ่มที่ 4 ระบบนเิ วศด้านนวัตกรรม (Innovation Ecosystem) เสาหลักท่ี 11 พลวตั ทางธรุ กิจ 23 71 21 72.0 +2 (Business Dynamism) 51 42.1 50 43.9 +1 เสาหลักที่ 12 ความสามารถด้านนวตั กรรม (Innovation Capability) ท่ีมา : The Global Competitiveness Report 2019 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 31

รายงานดัชนีความสามารถทางการแข่งขันระดับโลก 4.0 ประจำ�ปี 2562 (ค.ศ. 2019) ของ WEF พบว่า ประเทศไทยจัดอยู่ในอันดับท่ี 40 ด้วย คะแนน 68.1 ซึ่งมีอันดับลดลง แต่มีคะแนนดีขึ้นจากปีที่ผ่านมา ที่อยู่ใน อันดับท่ี 38 และมีคะแนน 67.5 เม่ือพิจารณาประเทศในกลุ่มอาเซียน พบว่า สิงคโปร์ มีอันดับดีท่ีสุดในภูมิภาคน้ี และมีอันดับ 1 ของโลก ด้วยคะแนน 84.8 รองลงมาได้แก่มาเลเซีย อันดับ 27 (74.6 คะแนน) และไทย อันดับ 40 (68.1 คะแนน) อยา่ งไรกต็ าม ประเทศไทยมอี นั ดบั ดกี วา่ หลายประเทศในภมู ภิ าคน้ี ไดแ้ ก่ อนิ โดนเี ซยี บรไู น ฟลิ ลิปนิ ส์ เวียดนาม กมั พูชา และลาว (แผนภาพ 17) แผนภาพ 17 ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศในกลมุ่ อาเซียน โดยเวทเี ศรษฐกิจโลก ปี 2562 ท่ีมา: The Global Competitiveness Report 2019 32 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

2.2.2 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นทกั ษะของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซยี น สภาเศรษฐกิจโลก (World Economic Forum: WEF) ได้จัด อนั ดับภาพรวม จำ�แนกตาม 4 กลุ่ม 12 เสาหลกั พบวา่ กลุ่มทม่ี คี วามสมั พันธ์ และเกยี่ วเนอื่ งโดยตรงกบั การศกึ ษา ไดแ้ ก่ กลมุ่ ท่ี 2 ทนุ มนษุ ย์ (Human capital) ในเสาหลกั ที่ 6 ดา้ นทักษะ (Skills) ซึ่งไดก้ ล่าวถึง ก�ำ ลงั แรงงานทมี่ ีในปัจจบุ นั และในอนาคต รวมทั้งทักษะของกำ�ลงั แรงงานท่มี ใี นปัจจบุ นั และในอนาคต ส�ำ หรบั ประเทศไทยไดร้ บั การจดั อนั ดบั ดา้ นทกั ษะ อยอู่ นั ดบั ท่ี 73 ของโลก ด้วยคะแนน 62.3 เมื่อเปรียบเทียบกับประเทศในกลุ่มอาเซียน (ยกเวน้ เมยี นมาทไี่ มม่ ขี อ้ มลู ) จ�ำ นวน 9 ประเทศ พบวา่ ประทศไทยอยอู่ นั ดบั ท่ี 6 จาก 9 ประเทศ โดยเปน็ รองประเทศสงิ คโปร์ มาเลเซยี บรู ไน อนิ โดนเี ซยี และฟลิ ปิ นิ ส์ โดยมีอันดบั ดีกวา่ เพียง 3 ประเทศในภมู ิภาคน้ี ไดแ้ ก่ เวยี ดนาม ลาว และกัมพชู า (แผนภาพ 18) แผนภาพ 18 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นทกั ษะ (skill) ของประเทศในกลุ่มอาเซยี น ปี 2562 ที่มา: The Global Competitiveness Report 2019 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 33

ทั้งนี้ เสาหลักท่ี 6 ด้านทักษะ (Skills) ประกอบด้วย 9 ตัวช้ีวัด จ�ำ แนกตวั ชว้ี ดั ออกเปน็ 4 ดา้ น ดงั น้ี ดา้ นที่ 1 ก�ำ ลงั แรงงานทมี่ ใี นปจั จบุ นั ประกอบ ดว้ ย 1 ตัวชี้วดั ไดแ้ ก่ 1) ปีการศกึ ษาเฉล่ยี (mean years of schooling years) ด้านท่ี 2 กำ�ลังแรงงานท่ีมีทักษะในปัจจุบัน ประกอบด้วย 5 ตัวช้ีวัด ได้แก่ 2) ขอบเขตการฝึกอบรมบุคลากร (extent of staff training (1-7) best) 3) คุณภาพการฝกึ อบรมวิชาชีพ (quality of vocational training (1-7) best) 4) ทักษะของผ้สู ำ�เรจ็ การศึกษา (Skill of graduates (1-7) best) 5) ทักษะดิจทิ ลั ของประชากร (digital skill among population (1-7) best) 6) ความง่าย ในการคน้ พบแรงงานที่มีทกั ษะ (ease of finding skill employees (1-7) best) ดา้ นท่ี 3 ก�ำ ลงั แรงงานในอนาคต ประกอบดว้ ย 1 ตวั ชวี้ ดั ไดแ้ ก่ 7) จ�ำ นวนปที คี่ าดหวงั ที่จะอยู่ในโรงเรียน (school life expectancy years) และด้านที่ 4 ทักษะ ในอนาคตของกำ�ลังแรงงาน ประกอบด้วย 2 ตัวช้ีวัด ได้แก่ 8) การสอนทักษะ การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ (critical thinking in teaching 1-7 (best) และ 9) อัตราส่วนนักเรียนต่อครูระดับประถมศึกษา (pupil-to-teacher ratio in primary education ratio) (แผนภาพ 8 ) 34 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

ตาราง 8 ความสามารถในการแข่งขันด้านทักษะของประเทศไทย ปี 2562 ด้าน/ตัวชีว้ ดั อันดับของโลก คะแนน ดา้ นท่ี 1 ก�ำ ลังแรงงานที่มใี นปจั จบุ นั 91 51.4 1.1 ปกี ารศึกษาเฉล่ีย 96 7.6 ด้านที่ 2 ก�ำ ลงั แรงงานทีม่ ที กั ษะในปัจจบุ ัน 68 52.2 2.1 ขอบเขตการฝึกอบรม 48 4.3 2.2 คุณภาพการฝึกอบรมวชิ าชีพ 74 4.1 2.3 ทกั ษะผสู้ ำ�เรจ็ การศกึ ษา 79 4.0 2.4 ทกั ษะดจิ ิทัลของประชากร 66 4.3 2.5 ความง่ายในการค้นพบแรงงานท่ีมที ักษะ 86 4.0 ด้านท่ี 3 ก�ำ ลังแรงงานในอนาคต 57 73.2 3.1 จ�ำ นวนปีท่คี าดหวงั ที่อยูใ่ นโรงเรียน 42 15.4 ด้านท่ี 4 ทกั ษะในอนาคตของก�ำ ลังแรงงาน 64 60.7 4.1 การสอนทกั ษะการคดิ อยา่ งมวี ิจารณญาณ 89 3.2 4.2 อตั ราสว่ นนักเรยี นตอ่ ครูระดบั ระถมศกึ ษา 56 16.2 ทมี่ า : The Global Competitiveness Report 2019 เมอ่ื พจิ ารณาตวั ชวี้ ดั ดา้ นทกั ษะของประเทศไทยทงั้ 9 ตวั ชว้ี ดั พบวา่ ตวั ชวี้ ดั จ�ำ นวนปที ค่ี าดหวงั ทจี่ ะอยใู่ นโรงเรยี น มอี นั ดบั ดที สี่ ดุ รองลงมา ไดแ้ ก่ ขอบเขตของ การฝกึ อบรมบุคลากร อตั ราส่วนนักเรยี นต่อครรู ะดบั ประถมศึกษา ทักษะดจิ ทิ ัล ของประชากร คณุ ภาพของการฝกึ อบรมวชิ าชพี ทกั ษะผสู้ �ำ เรจ็ การศกึ ษา ความงา่ ย ในการค้นพบแรงงานท่ีมีทักษะ การสอนทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และปกี ารศึกษาเฉลีย่ (แผนภาพ 19) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 35

แผนภาพ 19 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นทกั ษะของประเทศไทยปี 2562 (WEF 2019) การสอนทกั ษะการคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณ ทมี่ า: The Global Competitiveness Report 2019 หมายเหต:ุ ตัวเลขในวงเล็บคอื คะแนน เม่ือพิจารณาเปรียบเทียบความสามารถในการแข่งขันด้านทักษะในกลุ่ม ประเทศอาเซียน ซึ่งมีตัวชี้วัดท้ังส้ิน 9 ตัวช้ีวัด จำ�แนกออกเป็น 4 ด้าน โดยมี รายละเอยี ด ดังนี้ ด้านที่ 1 กำ�ลังแรงงานท่ีมีในปัจจุบัน ประกอบด้วย 1 ตัวชี้วัด ได้แก่ ปกี ารศกึ ษาเฉลย่ี พบวา่ ประเทศไทยอยใู่ นอนั ดบั 96 มจี �ำ นวนปกี ารศกึ ษาเฉลย่ี 7.6 อยใู่ นอนั ดบั 6 ของภมู ภิ าคอาเซยี น มอี นั ดบั ดกี วา่ เพยี ง 3 ประเทศ ไดแ้ ก่ เวยี ดนาม ลาว และกมั พชู า โดยมสี งิ คโปรม์ าเปน็ อนั ดบั 1 ในภมู ภิ าคนรี้ องลงมาไดแ้ ก่ มาเลเซยี และฟิลปิ ปินส์ (แผนภาพ 20 ) 36 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 20 ปกี ารศึกษาเฉลีย่ ปี 2562 ที่มา: The Global Competitiveness Report 2019 ด้านท่ี 2 กำ�ลังแรงงานท่ีมีทักษะในปัจจุบัน ประกอบด้วย 5 ตัวช้ีวัด โดยมรี ายละเอียดดังน้ี 1) ขอบเขตการฝกึ อบรมบคุ ลากรซง่ึ เปน็ ตวั ชวี้ ดั ทไี่ ดจ้ ากการตอบแบบสอบถาม ของผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ มในทกุ ภาคสว่ นอตุ สาหกรรม พบว่า ประเทศไทยอยู่ในอันดับ 48 มีคะแนน 4.3 คะแนน อยู่ในอันดับ 5 ของอาเซียน มีอันดับดีกว่า บรูไน เวียดนาม ลาว และกัมพูชา โดยมีสิงคโปร์ มาเป็นอนั ดบั 1 ในภมู ิภาคนี้ รองลงมาไดแ้ ก่ มาเลเซีย ฟิลิปปนิ ส์ และอนิ โดนีเซยี (แผนภาพ 21 ) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 37

แผนภาพ 21 ขอบเขตการฝึกอบรม ปี 2562 ท่มี า: The Global Competitiveness Report 2019 2) คณุ ภาพการฝกึ อบรมวชิ าชพี เปน็ ตวั ชว้ี ดั ทไ่ี ดจ้ ากการตอบแบบสอบถาม ของผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ มในทกุ ภาคสว่ นอตุ สาหกรรม พบว่า ประเทศไทยอยใู่ นอนั ดับที่ 74 ไดค้ ะแนน 4.1 คะแนน จากคะแนนเต็ม 7 อย่ใู นอนั ดับ 6 ของภมู ิภาคอาเซียน มีอนั ดับดกี วา่ ลาว เวียดนาม และกัมพชู า โดยมีสิงคโปร์มาเปน็ อันดบั 1 ในภูมภิ าคนี้ รองลงมาได้แก่ มาเลเซีย ฟลิ ปิ ปนิ ส์ อนิ โดนีเซยี และบรไู น (แผนภาพ 22 ) 38 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 22 คณุ ภาพการฝึกอบรมวชิ าชีพ ปี 2562 ทม่ี า: The Global Competitiveness Report 2019 3) ทกั ษะของผสู้ �ำ เรจ็ การศกึ ษา เปน็ ตวั ชว้ี ดั ทไี่ ดจ้ ากการตอบแบบสอบถาม ของผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ มในทกุ ภาคสว่ นอตุ สาหกรรม พบว่า ประเทศไทยอยใู่ นอันดบั ที่ 79 ได้คะแนน 4 คะแนน จากคะแนนเต็ม 7 คะแนน อยู่ในอนั ดบั 7 ของภูมิภาคอาเซยี น มีอนั ดบั ดกี ว่าเพยี ง กมั พชู า และ เวียดนาม โดยมีสิงคโปร์มาเป็นอันดับ 1 ในภูมิภาคน้ี รองลงมาได้แก่ มาเลเซีย ฟลิ ปิ ปินส์ อินโดนีเซีย บรไู น และลาว (แผนภาพ 23 ) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 39

แผนภาพ 23 ทกั ษะของผู้สำ�เร็จการศึกษา ปี 2562 ทม่ี า: The Global Competitiveness Report 2019 4) ทกั ษะดิจทิ ัลของประชากร เป็นตวั ชีว้ ัดที่ได้จากการตอบแบบสอบถาม ของผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ มในทกุ ภาคสว่ นอตุ สาหกรรม พบว่า ประเทศไทยอยใู่ นอนั ดับที่ 66 ไดค้ ะแนน 4.3 คะแนน จากคะแนนเต็ม 7 คะแนน อยู่ในอนั ดับ 6 ของภูมิภาคอาเซียน มอี ันดบั ดีกว่าเพยี ง ลาว เวียดนาม และกัมพูชา โดยมีสงิ คโปรม์ าเปน็ อนั ดบั 1 ในภมู ิภาคนี้ รองลงมาไดแ้ ก่ มาเลเซยี ฟิลปิ ปนิ ส์ บรูไน และอินโดนเี ซีย (แผนภาพ 24 ) 40 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 24 ทกั ษะดจิ ทิ ัลของประชากร ปี 2562 ทม่ี า: The Global Competitiveness Report 2019 5) ความง่ายในการค้นพบแรงงานทม่ี ีทักษะ เปน็ ตวั ชีว้ ัดท่ีได้จากการตอบ แบบสอบถามของผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ มในทกุ ภาค สว่ นอตุ สาหกรรม พบวา่ ประเทศไทยอยใู่ นอนั ดบั ท่ี 86 ไดค้ ะแนน 4 คะแนน จาก คะแนนเต็ม 7 คะแนน อยู่ในอันดบั 6 ของภูมิภาคอาเซียน มีอันดบั ดกี ว่าเพยี ง บูรไน เวยี ดนาม และกมั พูชา โดยมีสิงคโปร์มาเป็นอนั ดบั 1 ในภูมิภาคน้ี รองลง มาไดแ้ ก่ มาเลเซยี ฟลิ ปิ ปินส์ อนิ โดนีเซยี และลาว (แผนภาพ 25) สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 41

แผนภาพ 25 ความง่ายในการค้นพบแรงงานทมี่ ีทักษะ ปี 2562 ทีม่ า: The Global Competitiveness Report 2019 ดา้ นที่ 3 ก�ำ ลงั แรงงานในอนาคต ประกอบด้วย 1 ตัวช้วี ดั ไดแ้ ก่ จ�ำ นวนปี ทค่ี าดหวังที่จะอยู่ในโรงเรยี น พบวา่ ประเทศไทยมีจ�ำ นวนปีที่คาดหวงั ท่ีจะอยใู่ น โรงเรยี น จ�ำ นวน 15.4 ปี อยใู่ นอนั ดบั 42 แตอ่ ยใู่ นอนั ดบั 2 ของอาเซยี น เปน็ รอง เพยี ง สงิ คโปรท์ อี่ ยใู่ นอนั ดบั 27 ดว้ ยจ�ำ นวนปที ค่ี าดหวงั ทจี่ ะอยใู่ นโรงเรยี น จ�ำ นวน 16.3 ปี (เวียดนามและกัมพูชาไม่ไดม้ กี ารไดจ้ ดั อนั ดบั ในตวั ชวี้ ัดน)้ี (แผนภาพ 26) 42 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 26 จ�ำ นวนปีท่ีคาดหวงั ที่จะอย่ใู นโรงเรียน ปี 2562 ทม่ี า: The Global Competitiveness Report 2019 ด้านท่ี 4 ทักษะในอนาคตของกำ�ลังแรงงาน ประกอบด้วย 2 ตัวชี้วัด โดยมรี ายละเอียดดังนี้ 1) การสอนทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ เป็นตัวช้ีวัดท่ีได้จาก การตอบแบบสอบถามของผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขององคก์ รขนาดใหญแ่ ละขนาดยอ่ ม ในทุกภาคส่วนอุตสาหกรรม พบว่า ประเทศไทยอยู่ในอันดับ 89 ได้คะแนน 3.2 คะแนน จากคะแนนเตม็ 7 คะแนน อยู่ในอันดบั 8 ของภูมภิ าคอาเซยี น มอี นั ดบั ดีกวา่ เพียงประเทศเดยี ว คอื เวยี ดนาม โดยมมี าเลยเซียมาเป็นอันดบั 1 ในภมู ภิ าคนี้ รองลงมาไดแ้ ก่ สงิ คโปร์ ฟลิ ปิ ปนิ ส์ อนิ โดนเี ซยี บรไู น ลาว และกมั พชู า (แผนภาพ 27 ) สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 43

แผนภาพ 27 การสอนทกั ษะการคดิ อยา่ งมีวจิ ารณญาณ ปี 2562 ทีม่ า: The Global Competitiveness Report 2019 2) อัตราส่วนนักเรียนต่อครูระดับประถมศึกษา พบว่า ประเทศไทยมี อัตราส่วนนักเรยี นต่อครู 1 คนในระดับประถมศึกษา จ�ำ นวนประมาณ 16.2 คน อันดับ 56 ของโลก อยใู่ นอันดับ 5 ของภูมิภาคอาเซียน มอี นั ดบั ดีกวา่ เวยี ดนาม ลาว ฟิลิปปินส์ และกมั พูชา โดยมบี ูรไนเปน็ อันดบั 1 ในภูมภิ าคนี้ รองลงมาไดแ้ ก่ มาเลเซีย สงิ คโปร์ และอนิ โดนเี ซยี (แผนภาพ 28 ) 44 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 28 อตั ราส่วนนกั เรียนต่อครรู ะดับประถมศึกษา ปี 2562 ท่มี า: The Global Competitiveness Report 2019 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 45

2.3 ผลการจัดอันดับดชั นีการพัฒนามนษุ ย์ (HDI) 2.3.1 ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศไทยในภาพรวม สำ�นกั งานโครงการเพอ่ื พัฒนาแห่งสหประชาชาติ (United Nation Development Programme ) ไดจ้ ดั ท�ำ ดชั นกี ารพฒั นามนษุ ย์ (Human Development Index หรือ HDI) ซึ่งเป็นดัชนีที่บ่งบอกถึงการพัฒนามนุษย์ใน 3 ด้าน ได้แก่ 1.ด้านสุขภาพ (Long and healthy life) 2.ด้านการศึกษา (Knowledge) 3. ดา้ นมาตรฐานการครองชพี (A decent standard of living) ทง้ั น้ี จากคา่ ของ HDI สามารถแบง่ การพฒั นามนษุ ยอ์ อกเปน็ 4 กลมุ่ คอื 1. กลมุ่ การพฒั นามนษุ ยร์ ะดบั สงู มาก (Very High Human Development) มคี ่า HDI 0.800-1.000 2. กลุม่ การพัฒนา มนุษย์ระดับสูง (High Human Development) มีค่า HDI 0.700–0.799 3. กลมุ่ การพฒั นามนษุ ยร์ ะดบั กลาง (Medium Human Development) มคี า่ HDI 0.555-0.699 4. กลมุ่ การพฒั นามนุษย์ระดับตํ่า (Low Human Development) มคี ่า HDI 0.350-0.554 ในการจดั อนั ดบั การพฒั นามนษุ ย์ ปี 2561 พบวา่ ประเทศทมี่ กี ารพฒั นามนษุ ย์ เป็นอันดับ 1 ได้แก่ นอร์เวย์ สำ�หรับประเทศไทยถูกจัดอยู่ในกลุ่ม การพัฒนามนุษย์ระดับสูง โดยอยู่อันดับท่ี 77 จาก 189 ประเทศ ดีข้ึนจาก ปี 2560 ถึง 6 อันดับ นอกจากน้ี เม่ือเปรียบเทียบในกลุ่มอาเซียน ไทยมา เปน็ อันดับที่ 4 สงู กวา่ ฟลิ ปิ ปนิ ส์ (อนั ดบั 106) และอนิ โดนีเซีย (อันดับ 111) ซึ่งเป็นกลุ่มประเทศการพัฒนามนุษย์ระดับสูงด้วยกัน และสูงกว่าเวียดนาม (อนั ดบั 118) ลาว กมั พชู า และพมา่ ซง่ึ อยใู่ นกลมุ่ การพฒั นามนษุ ยร์ ะดบั กลาง อยา่ งไรกต็ ามไทยยังคงมีอันดับการพัฒนามนุษย์รองจากประเทศท่ีพัฒนาแล้ว ในภมู ภิ าคน้ี คอื มาเลเซีย บรไู น และสิงคโปร์ ซงึ่ อย่กู ลมุ่ การพฒั นาระดับสงู มาก (แผนภาพ 29) 46 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 29 ดชั นีการพฒั นามนษุ ยใ์ นกลุ่มอาเซยี น ปี 2561 ทม่ี า : Human development report 2019, UNDP Table 1: Human Development Index and its components 2.3.2 ความสามารถในการแข่งขนั ด้านการศึกษาของประเทศไทย ในกลมุ่ อาเซยี น HDI นั้น เป็นดัชนีที่บ่งบอกถึงการพัฒนามนุษย์ใน 3 ด้าน ได้แก่ 1.ด้านสุขภาพ โดยใช้ตัวชี้วัด Life expectancy at birth หรืออายุคาดเฉลี่ย เมอ่ื แรกเกดิ 2.ดา้ นการศกึ ษา ประกอบดว้ ยตวั ชวี้ ดั 2 ตวั ไดแ้ ก่ ปกี ารศกึ ษาทค่ี าดหวงั (Expected years of schooling) และ ปกี ารศึกษาเฉลย่ี (Mean years of schooling) และ 3. ด้านมาตรฐานการครองชพี โดยใชต้ วั ช้ีวัด รายไดป้ ระชาชาติ ต่อหวั (GNI per capita) เมอ่ื พจิ ารณาเปรยี บเทยี บความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษา ของประเทศไทยในกลุ่มอาเซียน ซงึ่ มตี วั ชวี้ ัด 2 ตวั มรี ายละเอียด ดงั นี้ สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 47

1) ปีการศึกษาทคี่ าดหวัง (Expected years of schooling) หมายถึง จำ�นวนปีของการศึกษาที่เดก็ ในวยั เขา้ เรยี นสามารถคาดหวงั วา่ จะไดร้ บั ตลอดชวี ติ ของเดก็ ซง่ึ จากแผนภาพ 30 แสดงใหเ้ หน็ วา่ ประเทศไทยมีปกี ารศึกษา ที่คาดหวงั 14.7 ปี เป็นอันดบั 2 ของอาเซียน รองจากสิงคโปรท์ ม่ี ีปีการศกึ ษา ทคี่ าดหวงั 16.3 ปี ซงึ่ ไทยมปี กี ารศกึ ษาทคี่ าดหวงั สงู สดุ เมอื่ เปรยี บเทยี บกบั ประเทศ ในกลุม่ พัฒนาระดับสงู ด้วยกนั อยา่ งฟลิ ปิ ปนิ สแ์ ละอินโดนเี ซีย แผนภาพ 30 ปีการศกึ ษาทคี่ าดหวงั ของประเทศกลุ่มอาเซยี น ปี 2561 14.718 16.3 14.4 13.5 12.9 12.7 12.7 16 14 12 11.3 11.1 10.3 10 8 6 4 2 0 ทมี่ า : Human development report 2019, UNDP Table 1: Human Development Index and its components 48 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

2) ปีการศกึ ษาเฉลยี่ (Mean years of schooling) เปน็ การ ศกึ ษาจ�ำ นวนปที ไี่ ดร้ บั การศกึ ษาโดยเฉลย่ี ของประชากรอายุ 25 ปขี นึ้ ไป ซงึ่ คดิ จาก ระดบั การศกึ ษาทสี่ �ำ เรจ็ ตามระยะเวลาทกี่ �ำ หนดในแตล่ ะระดบั การศกึ ษา ทงั้ นี้ การ เปรียบเทียบปีการศึกษาเฉล่ียในระดบั นานาชาติ ของ UNDP พบว่า ประเทศไทย มจี �ำ นวนปีการศึกษาเฉล่ียของประชากรอายุ 25 ปีข้ึนไป ปี 2561 อยทู่ ี่ 7.7 ปี และเม่ือเปรียบเทียบในกลุ่มอาเซียน พบว่า ประเทศไทยมีปีการศึกษาเฉล่ีย อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 7 ตา่ํ กวา่ ประเทศในกลมุ่ ภมู ภิ าคอาเซยี นดว้ ยกนั 5 ประเทศ ไดแ้ ก่ สิงคโปร์ มาเลเซยี ฟลิ ปิ ปินส์ บรูไน เวียดนาม และอินโดนเี ซยี ในขณะทม่ี าเลเซีย มปี ีการศกึ ษาเฉล่ียสงู ถงึ 10.2 ปี ติดกลมุ่ ประเทศ OECD ซงึ่ มีปกี ารศกึ ษาเฉลย่ี อย่ทู ี่ 10-13 ปี (แผนภาพ 31) แผนภาพ 31 ปีการศึกษาเฉลย่ี ของประเทศกลมุ่ อาเซยี น ปี 2561 ท่มี า : Human development report 2019, UNDP Table 1: Human Development Index and its components สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 49

2.4 ผลการจัดอันดบั ดัชนชี ้ีวดั ศกั ยภาพการแขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบุคคล ของโลก (GTCI) 2.4.1 ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศไทยในภาพรวม ดชั นวี ดั ศกั ยภาพการแขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คลของโลก (Global Talent Competitiveness Index หรอื GTCI) เปน็ รายงานการเปรยี บเทยี บประจ�ำ ปี ทว่ี ดั ผลและจดั อนั ดบั ประเทศตามความสามารถในการพฒั นา ดงึ ดดู และรกั ษาแรงงาน หรอื ผมู้ คี วามสามารถไวใ้ นประเทศ เพอ่ื เปน็ ขอ้ มลู เชงิ นโยบายในการพฒั นากลยทุ ธ์ การสง่ เสรมิ ความสามารถของประเทศใหแ้ ขง่ ขนั กบั ประเทศอน่ื ได้ GTCI จดั ท�ำ โดย หนว่ ยงานทไ่ี ดร้ บั ความนา่ เชอ่ื ถอื คอื INSTEAD สถาบนั การศกึ ษาชนั้ น�ำ ดา้ นธรุ กจิ ระหว่างประเทศ ร่วมกับ The Adecco Group องค์กรด้านทรัพยากรบุคคล และ Google โดย GTCI วัดศักยภาพการแข่งขนั ด้านทรัพยากรบคุ คลใน 6 มติ ิ ได้แก่ 1. ปัจจัยส่งเสริมภายในประเทศ (Enable) 2. การดึงดูดคน (Attract) 3. การพัฒนาคน (Grow) 4. การรักษาคน (Retain) 5. ทักษะสายวิชาชีพ (Vocational Skills) และ 6. ความรคู้ วามสามารถในระดบั สากล (Global Knowledge Skills) ในแตล่ ะมติ จิ ะประกอบไปดว้ ยปจั จยั ยอ่ ย 2-3 ปจั จยั และในแตล่ ะปจั จยั ยอ่ ย จะมตี วั ชวี้ ดั 3-6 ตัวชวี้ ัด ในปี 2563 GTCI ไดม้ ีการจัดอันดบั ออกมาเปน็ สองหมวดใหญ่ๆ คอื ประเทศทที่ รพั ยากรบคุ คลมศี กั ยภาพในการแขง่ ขนั มากทสี่ ดุ และเมอื งทม่ี ศี กั ยภาพ ในการแขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คลในระดบั โลก มจี �ำ นวนตวั ชว้ี ดั ทงั้ สนิ้ 70 ตวั ชว้ี ดั ซงึ่ ขอ้ มลู สามารถแบง่ ไดเ้ ปน็ 3 ประเภท คอื 1.ขอ้ มลู สถติ /ิ ขอ้ มลู เชงิ ปรมิ าณ (Hard/ quantitative data) จ�ำ นวน 27 ตวั ชวี้ ัด เป็นการรวบรวมข้อมลู สถติ ทิ ส่ี ำ�คญั จาก องค์กรระหวา่ งประเทศ ระดบั ชาติ อาทิ UNESCO OECD World Bank 2.ขอ้ มลู จากดัชนี/ตัวช้ีวัด (Index/composite indicator data) จำ�นวน 14 ตัวชี้วัด 3.ข้อมูลจากการส�ำ รวจ/ขอ้ มลู เชงิ คณุ ภาพ (Survey/qualitative data) จ�ำ นวน 50 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

29 ตวั ชว้ี ดั เปน็ การรวบรวมมาจากการส�ำ รวจความคดิ เหน็ ของสภาเศรษฐกจิ โลก หรือ WEF โดยในปีน้ีประเทศที่ได้รับการจัดอันดับตามมิติต่างๆ มีจำ�นวน ทง้ั สนิ้ 132 ประเทศ และเมอื ง 155 เมอื ง ซงึ่ ผลการจดั อนั ดบั GTCI พบวา่ ประเทศ ที่ทรัพยากรบุคคลมีศักยภาพในการแข่งเป็นอันดับท่ี 1 คือ สวิตเซอร์แลนด์ ด้วยคะแนน 81.26 อันดบั 2 คือ สหรัฐอเมรกิ า 79.09 คะแนน และอันดับ 3 คอื สิงคโปร์ 78.48 คะแนน ซึง่ มีอันดับลดลงมาจากปี 2562 หนงึ่ อนั ดับ สำ�หรับประเทศไทย ได้รับการจัดอยู่ในอันดับท่ี 67 จาก 132 ประเทศ มีอันดับลดลงจากปีที่ผ่านมา 1 อันดับ แต่มีคะแนนดีขึ้นเล็กน้อยจาก 38.62 เปน็ 41.3 คะแนน อยา่ งไรกต็ าม ผลการจดั อนั ดบั ในแตล่ ะมติ ิ พบวา่ ไทยมอี นั ดบั ดขี นึ้ ในด้านการดงึ ดดู คน มอี นั ดบั เท่าเดมิ 2 มติ ิ คือ การพฒั นาคนและการรักษาคน และลดลง 3 มติ ิ ไดแ้ ก่ ปจั จยั สง่ เสริมภายในประเทศ ทกั ษะวชิ าชพี และความรู้ ความสามารถในระดับสากล เมอื่ พจิ ารณาการจดั อนั ดบั การแขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คลในภมู ภิ าคอาเซยี น ปี 2563 พบว่า สงิ คโปรม์ าเป็นอนั ดับ 1 ในภูมิภาคน้ี และเปน็ อนั ดบั 2 ของโลก ซึง่ เป็นประเทศเดยี วในกลมุ่ อาเซยี นที่มศี กั ยภาพการแข่งขนั ด้านทรัพยากรบคุ คล ดที ส่ี ดุ 20 อนั ดบั แรกของโลก ดว้ ยคะแนน 78.48 รองลงมาเปน็ มาเลเซยี (อนั ดบั 26 ของโลก คะแนน 60.04) ตามมาดว้ ย บรไู น ฟลิ ปิ ปนิ ส์ และอนิ โดนเี ซยี ดว้ ยคะแนน 52.17 47.52 และ 41.81 ตามลำ�ดับ ในขณะท่ีอันดบั ของประเทศไทยลดลงจาก อันดบั ท่ี 66 ในปี 2562 มาเปน็ อันดับที่ 67 ในปี 2563 โดยอนิ โดนีเซียมาอยู่ ในอันดับท่ี 65 ของโลก และอนั ดับ 5 ของอาเซียน และไทยมอี ันดับการแขง่ ขนั ด้านทรัพยากรบุคคลตกมาอยู่อันดับท่ี 6 ของอาเซียน โดยมีอันดับดีกว่าเพียง 3 ประเทศในภูมภิ าคน้ี คือ เวยี ดนาม ลาว และกมั พชู า (แผนภาพ 32) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 51

แผนภาพ 32 ดัชนีศักยภาพการแข่งขันดา้ นทรัพยากรบุคคลของโลก ในกลมุ่ อาเซียน ปี 2563 ทีม่ า : The Global Talent Competitiveness Index 2020, Table 1 2.4.2 ความสามารถในการแข่งขันด้านการพัฒนาคนของประเทศไทย ในกลุ่มอาเซียน GTCI ปี 2563 สรา้ งจากข้อมลู สถติ ิท่สี �ำ คัญ 70 ตวั ช้ีวัด โดยปจั จยั ทนี่ �ำ มาพจิ ารณาจดั อนั ดบั ศกั ยภาพในการแขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คลมดี ว้ ยกนั 6 ปจั จัย ท้ังนี้ ปจั จัยทมี่ ีความสัมพนั ธแ์ ละเกย่ี วขอ้ งกับการศึกษา คือ การพฒั นาคน (Grow) ซ่ึงความหมายไมไ่ ดอ้ ยู่เพียงแค่การศึกษา แตค่ รอบคลุมถงึ การฝึกงาน การฝกึ อบรมตลอดจนประสบการณแ์ ละการเขา้ ถงึ โอกาสในการเตบิ โต สำ�หรับประเทศไทยได้รับการจัดอันดับด้านการพัฒนาคน อยู่ใน อนั ดับท่ี 72 ของโลก ด้วยคะแนน 36.59 โดยมอี ันดบั คงเดมิ แตม่ คี ะแนนเพ่มิ ขน้ึ จาก 34.32 คะแนน ในปี 2562 เปน็ 36.59 คะแนน ในปี 2563 และเมอื่ เปรยี บเทยี บ กับประเทศในกลุ่มอาเซียน (ยกเว้น พม่าท่ีไม่ได้เข้าร่วม) จำ�นวน 9 ประเทศ 52 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

พบว่า ไทยอยู่ในอันดับท่ี 6 ของอาเซียน โดยมีอันดับดีกว่าเพียง 3 ประเทศ ได้แก่ เวยี ดนาม ลาว และกัมพูชา และยังคงเปน็ รอง สงิ คโปร์ มาเลเซีย ฟิลิปปนิ ส์ อินโดนีเซีย และบรไู น (แผนภาพ 33) แผนภาพ 33 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการพฒั นาคนของประเทศไทย ในกลมุ่ อาเซยี น ปี 2563 ทม่ี า : The Global Talent Competitiveness Index 2020 ทงั้ นป้ี จั จยั ยอ่ ยทน่ี �ำ มาพจิ ารณาในการจดั อนั ดบั ความสามารถในการ แขง่ ขนั ดา้ นการพฒั นาคน มี 3 ปจั จัยย่อย ดงั น้ี 1. การเรยี นรตู้ ลอดชวี ติ (Lifelong Learning) ประกอบดว้ ย 3 ตวั ชว้ี ดั ซง่ึ จากแผนภาพ 34 แสดงใหเ้ หน็ วา่ ประเทศไทยมกี ารเรยี นรตู้ ลอดชวี ติ อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 82 ของโลก ด้วยคะแนน 38.46 และเมื่อเปรียบเทียบในกลุ่มประเทศอาเซียน 9 ประเทศ พบว่า สงิ คโปร์ยงั คงมาเปน็ อนั ดบั ที่ 1 ของอาเซยี น และเปน็ อันดบั 3 ของโลก ด้วยคะแนน 87.35 ในขณะที่ไทยอยู่ในอันดับท่ี 6 ของอาเซียน มีอนั ดับดกี ว่า 3 ประเทศ ไดแ้ ก่ ลาว เวยี ดนาม และกัมพูชา สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 53

แผนภาพ 34 การเรยี นรู้ตลอดชีวติ ของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซยี น ปี 2563 ที่มา : The Global Talent Competitiveness Index 2020 2. การเขา้ ถงึ โอกาสทจี่ ะเตบิ โต ( Access to Growth Opportunities) ประกอบด้วย 6 ตัวชี้วัด ซึ่งจากแผนภาพ 35 แสดงให้เห็นว่า ประเทศไทย มีการเขา้ ถึงโอกาสท่ีจะเติบโต อยู่ในอันดับที่ 75 ของโลก ด้วยคะแนน 44.98 และเม่ือเปรียบเทียบในกลุ่มประเทศอาเซียน 9 ประเทศ พบว่า สิงคโปร์ยังคง มาเป็นอันดับที่ 1 ของอาเซียน และเป็นอนั ดับ 10 ของโลก ดว้ ยคะแนน 76.89 ในขณะทไ่ี ทยอยู่ในอันดบั ท่ี 5 ของอาเซียน มอี นั ดบั ดีกวา่ 4 ประเทศ ได้แก่ บรไู น ลาว กมั พชู า และเวยี ดนาม 54 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 35 การเขา้ ถงึ โอกาสทจ่ี ะเตบิ โตของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซยี น ปี 2563 ทม่ี า : The Global Talent Competitiveness Index 2020 3. การศกึ ษาในระบบ (Formal Education) ประกอบดว้ ย 5 ตวั ชว้ี ดั ซง่ึ จากแผนภาพ 36 แสดงใหเ้ หน็ วา่ ประเทศไทยมกี ารศกึ ษาในระบบ อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 65 ของโลก ด้วยคะแนน 26.33 และเม่ือเปรียบเทียบในกลุ่มประเทศอาเซียน 9 ประเทศ พบวา่ สิงคโปรย์ งั คงมาเป็นอันดบั ที่ 1 ของอาเซียน และเปน็ อันดับ 12 ของโลก ด้วยคะแนน 55.43 รองลงมาได้แก่ มาเลเซยี เวยี ดนาม และไทยซง่ึ อยู่ ในอนั ดับท่ี 4 ของอาเซยี น สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 55

แผนภาพ 36 การศกึ ษาในระบบของประเทศไทยในกลุ่มอาเซียน ปี 2563 ทีม่ า : The Global Talent Competitiveness Index 2020 เมอื่ พจิ ารณาเปรยี บเทยี บความสามารถในการแขง่ ขนั ของการศกึ ษาในระบบ ในกลุ่มประเทศอาเซียน ซ่ึงมีตัวชี้วัดท้ังส้ิน 5 ตัวช้ีวัด จำ�แนกออกเป็น 2 ด้าน โดยมรี ายละเอยี ด ดังนี้ ดา้ นท่ี 1 อตั ราการเขา้ เรียน ประกอบดว้ ย 2 ตวั ชีว้ ดั ได้แก่ 1) อัตราการเข้าเรยี นระดบั อาชวี ศึกษา ซ่งึ จากแผนภาพ 37 พบวา่ ประเทศไทยมีอัตราการเข้าเรียนระดับอาชีวศึกษาในปี 2561 ร้อยละ 10.27 อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 65 ของโลก และอนั ดบั 4 ของอาเซยี น มอี นั ดบั ดกี วา่ บรไู น กมั พชู า และลาว (จากประเทศอาเซียนที่มีข้อมูลจำ�นวน 7 ประเทศ) โดยมีอินโดนีเซีย มาเปน็ อันดบั 1 ในภูมิภาคนี้ รองลงมา ได้แก่ มาเลเซยี และสงิ คโปร์ 56 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 37 อัตราการเข้าเรียนระดับอาชวี ศกึ ษาของประเทศ กล่มุ อาเซยี น ปี 2561 ทม่ี า : The Global Talent Competitiveness Index 2020, Table 3.1.1: Vocational enrolment 2) อัตราการเข้าเรียนระดับอุดมศึกษา ซ่ึงจากแผนภาพ 38 พบวา่ ประเทศไทยมอี ัตราการเข้าเรยี นระดบั อดุ มศกึ ษาในปี 2561 รอ้ ยละ 49.29 อย่ใู นอันดบั ที่ 56 ของโลก และอันดบั 2 ของอาเซียน (จากประเทศอาเซยี น ท่ีมีข้อมูลจำ�นวน 9 ประเทศ) โดยมีสิงคโปร์มาเป็นอันดับ 1 ในภูมิภาคนี้ ทม่ี อี ัตราการเข้าเรียนระดับอุดมศึกษาในปี 2561 ร้อยละ 83.94 อยูใ่ นอันดบั ที่ 12 ของโลก สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 57

แผนภาพ 38 อตั ราการเขา้ เรยี นระดบั อดุ มศกึ ษาของประเทศกลมุ่ อาเซยี น ปี 2561 ท่มี า : The Global Talent Competitiveness Index 2020, Table 3.1.2: Tertiary enrolment ด้านที่ 2 คุณภาพทางการศึกษา ประกอบดว้ ย 3 ตัวชวี้ ดั ไดแ้ ก่ 1) ค่าใช้จ่ายทางการศึกษาระดับอุดมศึกษา ซึ่งจากแผนภาพ 39 พบว่า ประเทศไทยมีค่าใช้จ่ายทางการศึกษาระดับอุดมศึกษาในปี 2561 รอ้ ยละ 0.64 อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 90 ของโลก และอนั ดบั 5 ของอาเซยี น (จากประเทศ อาเซียนทม่ี ขี ้อมูลจำ�นวน 9 ประเทศ) มีอนั ดบั ดีกว่าอนิ โดนีเซยี ลาว ฟิลิปปินส์ และกัมพูชา โดยมสี ิงคโปรม์ าเป็นอันดบั 1 ในภมู ภิ าคน้ี รองลงมา ได้แก่ มาเลเซยี เวยี ดนาม และบรูไน 58 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 39 ค่าใช้จ่ายทางการศกึ ษาระดับอุดมศกึ ษาของประเทศ กลุ่มอาเซยี น ปี 2561 สงิ คโ์ ปร์ มาเลเซีย เวยี ดนาม บรไู น ไทย อนิ โดนเี ซยี ลาว ฟิลิปปนิ ส์ กัมพูชา ท่ีมา : The Global Talent Competitiveness Index 2020, Table 3.1.3: Tertiary education expenditure 2) การอ่าน คณติ ศาสตร์ และวทิ ยาศาสตร์ โดยข้อมูลแสดงออก มาในรปู ของผลการทดสอบ PISA ซ่งึ จากแผนภาพ 40 พบวา่ ประเทศไทยมีผล คะแนนเฉล่ีย PISA ในปี 2558 ที่ 415.31 คะแนน อยใู่ นอันดบั ที่ 55 ของโลก และอนั ดับ 4 ของอาเซยี น (จากประเทศอาเซยี นท่ีมีเขา้ รว่ มจำ�นวน 5 ประเทศ) มีอันดับดีกว่าอินโดนีเซีย เพียงแค่ประเทศเดียว ในขณะที่สิงคโปร์ยังคงมาเป็น อันดบั 1 ในภูมภิ าคนี้ รองลงมา ไดแ้ ก่ เวยี ดนาม และมาเลเซยี สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 59

แผนภาพ 40 คะแนนเฉลีย่ PISA ของประเทศกลุม่ อาเซยี น ปี 2558 ทมี่ า : The Global Talent Competitiveness Index 2020, Table 3.1.4:Readin,maths,science 3) การจัดอันดับมหาวทิ ยาลัย โดย Quacquarelli Symonds หรือ QS ซง่ึ จากแผนภาพ 41 พบวา่ คา่ การจดั อนั ดบั มหาวทิ ยาลยั ของประเทศไทยในปี 2562 อยู่ท่ี 27.6 เป็นอนั ดับที่ 43 ของโลก และอันดบั 5 ของอาเซยี น (จากประเทศ อาเซยี นทีม่ ีเขา้ รว่ มจำ�นวน 7 ประเทศ) มีอนั ดบั ดกี ว่า ฟลิ ิปปนิ ส์ และเวยี ดนาม โดยมสี ิงคโปร์มาเปน็ อนั ดับ 1 ในภูมิภาคน้ี รองลงมา ไดแ้ ก่ มาเลเซีย อินโดนเี ซยี และบรไู น แผนภาพ 41 การจัดอนั ดบั มหาวทิ ยาลัยของประเทศกลุ่มอาเซียน ปี 2562 ทม่ี า : The Global Talent Competitiveness Index 2020, Table 3.1.5: University ranking 60 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

บทท่ี 3 ความสามารถในการแขง่ ขันด้านการศกึ ษา ของประเทศไทยในระดบั นานาชาติ ปี 2563 ในบทนี้จะเป็นการนำ�เสนอผลการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน ดา้ นการศกึ ษาของประเทศไทยในระดบั นานาชาตทิ งั้ ในภาพรวม และอนั ดบั รายตวั ชวี้ ดั ดา้ นการศึกษา ตามกรอบการประเมินการจัดอนั ดับของ IMD จำ�นวน 20 ตัวช้ีวดั โดยการจัดทำ�ข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลรายตัวช้ีวัดตามการเปลี่ยนแปลงตาม ชว่ งเวลา 5 ปที ผี่ า่ นมา จ�ำ แนกตวั ชว้ี ดั ดา้ นการศกึ ษาตามกรอบการก�ำ หนดวตั ถปุ ระสงค์ โดยรวมของการปฏริ ปู การศกึ ษาตามแผนการปฏริ ปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา และเปรยี บเทยี บ ข้อมูลผลการจัดอันดับรายตัวช้ีวัดกับประเทศต่างๆในภูมิภาคเอเซียแปซิฟิก ซ่ึงจะทำ�ให้เห็นแนวโน้มข้อมูลผลการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขันด้าน การศกึ ษาวา่ ประเทศไทยมคี วามสามารถดา้ นการศกึ ษาอยใู่ นอนั ดบั ใดเมอื่ เปรยี บเทยี บ กับนานาชาติ และทำ�ให้เห็นจุดอ่อนและจุดแข็งในการจัดการศึกษาของประเทศ รวมทงั้ สามารถเรยี นรคู้ วามส�ำ เรจ็ ของประเทศทอี่ ยใู่ นภมู ภิ าคใกลเ้ คยี งกนั ทส่ี ามารถ สะทอ้ นแนวทางการพฒั นาการจดั การศกึ ษาของประเทศทต่ี อบสนองตอ่ แนวโนม้ การเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต และสามารถยกระดับความสามารถ ในการแขง่ ขันด้านการศึกษาของประเทศ โดยมรี ายละเอยี ดดงั นี้ 3.1 อนั ดับความสามารถในการแขง่ ขันด้านการศึกษาของประเทศไทย ในภาพรวม ในปี 2563 IMD ได้จัดอันดับขีดความสามารถด้านการศึกษาของประเทศ ทัว่ โลก จ�ำ นวน 63 ประเทศ โดยปจั จยั ยอ่ ยด้านการศึกษาเป็นหนึ่งในปจั จยั หลกั ดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐาน ซง่ึ ปจั จยั ดา้ นการศกึ ษา ประกอบดว้ ยตวั ชวี้ ดั ทงั้ หมด 20 ตวั ชว้ี ดั ในภาพรวมผลการจดั อนั ดบั ดา้ นการศกึ ษา ในปี 2563 ปรากฏวา่ เดนมารก์ ไดอ้ นั ดบั ที่ 1 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 61

(อนั ดบั 1 ในปี 2562) สงิ คโปรไ์ ดอ้ ันดบั ที่ 2 (อันดบั 2 ในปี 2562) สวติ เซอร์แลนด์ ได้อันดับที่ 3 (อันดับ 9 ในปี 2562) สำ�หรับประเทศไทยอยู่ในอันดับ 55 มีอันดับดีข้ึน 1 อันดับ (อันดับ 56 ในปี 2562) เป็นอันดับ 3 ในอาเซียน รองจากสิงคโปร์ และมาเลเซยี ผลการจัดอันดับดา้ นการศกึ ษาของสงิ คโปร์ พบวา่ มีอันดับคงท่ีเปน็ อันดับที่ 2 (อนั ดับ 2 ในปี 2562) มาเลเซียมอี ันดับดา้ นการศกึ ษา ลงลง 2 อนั ดับ อยู่ในอันดับที่ 37 (อนั ดบั 35 ในปี 2562) อินโดนีเซยี มีอนั ดับลดลง 4 อันดบั มาเป็นอนั ดับท่ี 56 (อนั ดบั 52 ในปี 2562) ส�ำ หรบั ฟิลปิ ปนิ ส์มคี วาม สามารถด้านการศึกษาลดลง 3 อนั ดบั อยอู่ ันดับท่ี 61 (อนั ดับ 58 ในปี 2562) ซึง่ เปน็ อันดบั สุดทา้ ยในอาเซียน อย่างไรก็ตาม ผลการจัดอันดับด้านการศึกษาในภาพรวม พบว่า ประเทศ สว่ นใหญม่ อี นั ดบั ดา้ นการศกึ ษาดขี น้ึ 28 ประเทศ และมอี นั ดบั ดา้ นการศกึ ษาลดลง 28 ประเทศ สำ�หรบั ประเทศที่มีอันดบั ดา้ นการศกึ ษาไม่เปล่ียนแปลงยงั คงรักษา อนั ดับเดมิ จำ�นวน 7 ประเทศ (แผนภาพ 42) 62 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 42 อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษาของประเทศไท4ย0 แผน ภาพ 42 อนั ดับควากมสับานมาารนถใานชกาารตแขิ ่งปขีนั 2ด5า้ น6ก3ารศึกษาของประเทศไทยกับนานาชาติ ปี 2563 ที่มาท: I่ีมMาD. W: oIMrldDC.omWpoetritlivdenCesos mYeaprbeotoikti2v0e20ness Yearbook 2020 หมาหยเหมตาุ :ยตัวเหเลขตในุ :วงตเลัวบ็ เคลือขอในั นดบัวใงนเปลี 2บ็ 562คอื อันดับในปี 2562 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 63

เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบประเทศไทยกับประเทศในภูมิภาคเอเซียแปซิฟิก ระหว่างปี 2559 – 2563 พบว่า ประเทศไทยและประเทศในเอเซียแปซิฟิก สว่ นใหญม่ อี นั ดบั ดา้ นการศกึ ษาดขี นึ้ เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ปี 2559 ส�ำ หรบั ประเทศไทย มีสมรรถนะดา้ นการศึกษาเป็นอนั ดบั 11 ของภูมภิ าคเอเซยี แปซฟิ กิ ซึง่ ในปี 2563 ประเทศไทยมสี มรรถนะดา้ นการศกึ ษาอยใู่ นอนั ดบั 55 โดยมสี มรรถนะดกี วา่ เพยี ง 3 ประเทศ ไดแ้ ก่ อินโดนีเซียอนั ดบั 56 อินเดียอนั ดับ 57 ฟิลปิ ปินสอ์ นั ดบั 61 และ ท้ังนี้ เม่ือพิจารณาเปรียบเทียบ 10 ท่ีผ่านมา จะเห็นได้ว่าประเทศไทย มีสมรรถนะด้านการศึกษาลดลง จากอันดับท่ี 47 ในปี 2553 ลดลงเป็น อนั ดบั ท่ี 55 ในปี 63 ลดลงถงึ 8 อันดับ (แผนภาพ 43) และ (แผนภาพ 44) แผนภาพ 43 อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษา ปี 2559 – 2563 ในภมู ิภาคเอเซียแปซฟิ กิ 2 สงิ คโปร์ เกาหลี ญป่ี ุน่ ไทย ที่มา : IMD World Competitiveness Yearbook 2016 - 2020 หมายเหตุ : ตวั เลขในวงเลบ็ คือ จ�ำ นวนประเทศทเี่ ขา้ ร่วมการจัดอันดับ ณ ปีน้ันๆ 64 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

หมายเหตุ : ตัวเลขในวงเล็บ คอื จานวนประเทศทเ่ี ข้ารว่ มการจดั อนั ดับ ณ ปีนัน้ ๆ แผนภาพ 44 อนั ดบั ความสามารถในการแข่งขันดา้ นการศกึ ษาของประเทศไทย ปี 2553 – 2563 แผนภาพ 44 อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษาของประเทศไทย ปี 2553 – 2563 ททตม่ี ่ีมวั าเาลข:: ใIMนตIMวDัวงDเเWลล็บoขWคrใlอืdoนจrวClาoงdนเmวลCนp็บปoeคtรmiะtือiเvpทeจศen�ำทetนง้ัistหsวiมvYนดeeปทanเ่ีrรขebะ้าosรเosท่วkมYศกe2ทา0aร้ัง1จrห0bดั -มอo2นั0ดoด2ทk0บั ีเ่ ข2้า0ร1่ว0ม-2ก0า2รจ0ัดอนั ดับ 3.2 การจดั อันดับความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษาของ IMD การจัดอันดับความสามารถด้านการศึกษา ซ่ึงเป็นปัจจัยย่อยหน่ึงในปัจจัย หลักด้านโครงสร้างพ้ืนฐาน โดยปัจจัยย่อยด้านการศึกษา ประกอบด้วยตัวช้ีวัด ทัง้ หมด 20 ตัวชวี้ ัด จ�ำ แนกตามแหล่งท่มี า โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี 1) ตวั ชวี้ ดั ทร่ี วบรวมขอ้ มลู จากหนว่ ยงานตา่ งๆ เชน่ สถาบนั สถติ แิ หง่ องคก์ าร ยูเนสโก (UNESCO Institute for Statistics – UIS) องค์การเพ่ือความร่วมมอื ทางเศรษฐกจิ และการพฒั นา (Organization for Economic Co-operation and Development : OECD) หนว่ ยงานดา้ นสถติ ริ ะดบั ชาติ รายงานงบประมาณภาครฐั ประจ�ำ ปี Global Education Digest ผลการสอบ PISA โดย OECD ผลคะแนน สอบ TOEFL และการประมาณการจากการค�ำ นวนโดยองคก์ าร UNESCO เปน็ ตน้ 2) ตวั ชว้ี ดั ทใ่ี ชว้ ธิ สี �ำ รวจความคดิ เหน็ โดยสอบถามความคดิ เหน็ ของผบู้ รหิ าร ระดับกลางและระดับสูงของประเทศต่างๆ ดว้ ยเทคนิค Delphi เป็นเทคนิคท่ีมงุ่ แสวงหาข้อมูลจากความคิดเห็นของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญในเร่ืองใดเร่ืองหน่ึงด้วยการ ตอบแบบสอบถาม ค�ำ ตอบทไี่ ดจ้ งึ มคี วามถกู ตอ้ งและมคี วามเทย่ี งตรงสงู แลว้ น�ำ มา คำ�นวณคะแนน เพอ่ื พจิ ารณาว่าตัวช้ีวดั นน้ั ๆ สามารถตอบสนองต่อความตอ้ งการ ของตลาดแรงงาน เศรษฐกิจและการแข่งขนั ได้มากนอ้ ยเพียงใด และสามารถบง่ ชี้ คณุ ภาพในการจดั การศกึ ษาของประเทศได้ สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 65

เม่ือพิจารณาตัวช้ีวัดปัจจัยย่อยด้านการศึกษา 20 ตัวชี้วัดของประเทศไทย ในปี 2563 เปรียบเทียบกับปี 2562 พบว่า มีตัวช้วี ัดเพ่ิมขึ้นใหม่ จำ�นวน 1 ตัวชีว้ ดั ได้แก่ (1) ร้อยละของนักเรียนท่มี ีผลการทดสอบคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และ การอ่านท่ีไม่อย่ใู นระดบั ตาํ่ (อันดับ 50) ตวั ชวี้ ดั ทมี่ อี นั ดบั ดขี น้ึ มี 7 ตวั ชวี้ ดั จ�ำ แนกเปน็ 2 กลมุ่ ไดแ้ ก่ กลมุ่ ที่ 1 ตวั ชวี้ ดั ท่รี วบรวมจากหน่วยงานตา่ งๆ 4 ตัวช้วี ัด ได้แก่ (1) อัตราสว่ นนกั เรยี นต่อครู 1 คน ทส่ี อนระดบั ประถมศกึ ษา (2) อตั ราสว่ นนกั เรยี นตอ่ ครู 1 คน ทสี่ อนระดบั มธั ยมศกึ ษา (3) อตั ราการไมร่ หู้ นงั สอื ของประชากรอายุ 15 ปี ขน้ึ ไป และ (4) ดชั นมี หาวทิ ยาลยั กลมุ่ ที่ 2 ตวั ชวี้ ดั ทใ่ี ชว้ ธิ กี ารส�ำ รวจความคดิ เหน็ จากผบู้ รหิ ารธรุ กจิ 3 ตวั ชวี้ ดั ไดแ้ ก่ (1) การตอบสนองความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจของการอุดมศึกษา (2) การบรหิ ารจัดการศกึ ษาที่ตอบสนองตอ่ ความต้องการของภาคธุรกจิ และ (3) การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษาและระดบั มธั ยมศกึ ษาทตี่ อบสนองตอ่ ความสามารถ ในการแข่งขนั ทางเศรษฐกจิ ตวั ชว้ี ดั ทมี่ อี นั ดบั เทา่ เดมิ มี 2 ตวั ชวี้ ดั ซงึ่ เปน็ ตวั ชว้ี ดั ทรี่ วบรวมจากหนว่ ยงาน ตา่ งๆ ไดแ้ ก่ (1) จ�ำ นวนนกั ศกึ ษาตา่ งชาตทิ ไี่ ปศกึ ษาตอ่ ระดบั อดุ มศกึ ษาตอ่ ประชากร 1,000 คน และ (2) ความสามารถในการใชภ้ าษาองั กฤษ (TOEFL) ตัวช้ีวัดท่ีมีอันดับลดลง มี 10 ตัวช้ีวัด เป็นกลุ่มตัวช้ีวัดท่ีรวบรวมข้อมูล จากหน่วยงานต่างๆ 9 ตัวชี้วัด ได้แก่ (1) งบประมาณด้านการศึกษาต่อ GDP (2) งบประมาณด้านการศึกษาต่อประชากร (3) งบประมาณด้านการศึกษา รายหัวต่อนักเรียนระดับมัธยมศึกษา (4) งบประมาณด้านการศึกษาต่อนักเรียน ทุกระดับการศึกษา (5) อัตราการเข้าเรียนระดับมัธยมศึกษา (6) ผลสัมฤทธิ์ ของการอุดมศึกษา (7) ร้อยละของผู้หญิงท่ีจบการศึกษาระดับปริญญาตรีข้ึนไป (8) จ�ำ นวนนกั ศกึ ษาตา่ งชาตทิ เี่ ขา้ มาเรยี นระดบั อดุ มศกึ ษาในประเทศตอ่ ประชากร 1,000 คน และ (9) ผลการทดสอบ PISA กลุ่มที่ 2 ตัวช้ีวัดที่ใช้วิธีการสำ�รวจ ความคิดเห็นจากผู้บริหารธุรกิจ 1 ตัวช้ีวัด (1) ทักษะทางภาษาที่ตอบสนองต่อ ความตอ้ งการของผปู้ ระกอบการ 66 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภแาผพแนผภน4าภพ5าพ4ต54วั 5ตชัวตชว้ีัวว้ี ชัดดั ้ีวดดัดา้ ้าดน้านกนากกราาศรรกึ ศษศกึ าษกึ ขาษอขงอางIขMIอMDงDปี ปI2Mี5265D161–ป2–ี52265356361 – 2563 4343 43 แผนภาพ 45 ตัวช้ีวดั ดา้ นการศกึ ษาของ IMD ปี 2561 – 2563 งบปงบระปมราะณมาดณ้านดก้านารกศากึรษศกึาตษอ่าตGอ่ DGPDP 3.03%.0(%58()35.85)3%.53.(%8531%.()85(1%4)5()45) งบปงบระปมราะณมารณายรจางา่ยบยจปดา่ ร้ายะนดมกา้ นาณรกดศาา้กึรนษศกึาาตษร่อาศปตึกอ่รษะปาชรตาะ่อกชราGกDรP 22232923.302u926%29s3u3$uu9(s6(s5s$u$5$8us(6()s(35$5)$5.554(6)(5)5)%534).()851%) (45) งบปงบระปมราะณมารณณายรราจาย่ายจยจ่าภ่ายยาภรภาฐั าคดรงา้ฐั บนดปกา้ รนาะรกมศาาารึกรณศษศึกึกราษาตษายอ่าตจนต่อา่ อ่กั นยนเักรดักเียา้รเนยีรนียรกะรนาดะรดับศะบั ดกึมมษบัธธั ยมายมตธั มอ่ศยศปมกึ กึ ษศรษะึกาาชษาากร 22293u9su1$s8($%151(8685()%14%585)()(4%453)()43) 236 us$ 1(584%1)8(%41()41) งงบบปงปบรระปะมรมาะาณมณารรณาายรยจาจา่ยา่ ยจยดา่ ภา้ยานดรกา้ัฐนาดรกา้ ศานึกรกษศาึการตษศ่อากึ นตษ่อักานเตรกั่อยี เนรักยีทเนกุรทรยี ะุกนดรับะดกับารกมศาธั กึรยษศมึกาศษึกาษา 9933900933uu00ss$$uuss(($5$556(())5556))18%181(48%5%)(4(431) ) องตั บรอปาัตรสระัดามสา่วัดณนสรว่นานักยนเจรกั ยี่าเยนรดียตา้น่อนคตกรอ่ าูค1รรศคู 1กึ นษคทานต่สี ่อทนสี่ กัอรเะนรดรียบัะนดปทบัรกุ ะปรถระมะดศถบั มึกกษศาึการษศึกาษา อตั รอาตั สรัดาส่วัดนส่วนนักนเรักียเนรียตนอ่ คตร่อูค1รคู 1นคทนส่ี ทอน่สี อระนดรบัะดมบัธยปมมธัรศะยถมกึ มษศศึกากึษษาา 930 us$ ((555161)6) 6.18.1167866.08(..12478(64000(.0)24(()340060)())36) อัตราสดั ส่วนนักเอรียตั นรอาตั กอ่ราครกรเาูข1ร้าเเคขรน้าียเนรทยีรีส่ ะนอดรนบัะรดมะบัธดยมบั มัธมศยธั มกึ ยษศมกึาศษกึ าษา 930 us$ อผัตลราผสกมัลาสฤรทัมเขฤธ้าิข์ทเอธรงิข์ยี กอนางรรกะอาดดุรับมอมดุศัธมกึ ยษศมึกาศษึกาษา 24.2146.1(567()57) 16.20 (36) 282.2618.256.6(136.562((63)602()6)0) 16.70 (40) 16.88 (40) 7278727.73.76717%.7..7523.633774(%(3%6%.5..3312(7((%6(5%6)5)5056(7()()55)5)756))) 7777.377%.3.333%(%.5307(3(%55).506()%34)338(3.)346.3328%3.%)6.(2%4(%41(1)4()411)) รอ้ ยรล้อะยขลอะงขผอหู้งผญูห้ ิงญท่จีงิ ทบจ่ีกบารกศาึกรษศผกึารษละสาดรัมบัะฤดปทับรธญิปิข์ รอญญิ งากญตารารขีตอ้ึนรดุ ีขไมป้ึนศไกึ ปษา 242.2293342.(23.6.42983.702(.(4(6)%.44857(4)(4()3)4453384)3.))6.2%%(4(411)) จ�ำ นวนนักจศาึกนจษวานตวน่านงกั ชนศาึกั ตษศทิ ึกา่เี ตษขา่้ งมตชา่ าเงรตชียิทานตีเ่ ขรริทะา้อี่เดมขยับา้ลเอมะรุดขาียมเอนรศงียรผกึะนหู้ษดรับญาะใดองินบัดุทปมอ่จี รุดศบะมึกเทษศาศกึราศตใษนึกอ่าปษในราะปรเะชรทดะาศับกเทตรปอ่ศร1ปติญ,อ่ร0ญะป0ช0ราาะตคกชรนราขี …กนึ้ รไ…ป 0.4008..44(50883.4(()558312())5412.9)3.(647(4) 5) จำ�นวนนักศจกึานษจวาจนไาทวนยนกัวทนศไ่ี ึกันปษศกัศกึาศึกไษึกษทาษายไตาทตอ่ ยี่ไ่าตปทง่าศีไ่ชงปกึ ปาษศตรกึาิทะตษเ่ี ทขอ่าศต้ามใา่อนงาตปรเา่ระรงยีดะปนับเรทรอะะศเดุ ดทใมนับศศรอใึกะนดุ ดษรมับาะศตดอกึ อ่ับุดษปมอารดุศใะมกึนชษศปากึารกตษะรเอ่าท1ปตศ,อ่ร0ตะป0่อชร0ปาะกครชะรนาช…การก…ร… 0.109.1(593()53) 22.8 (44) 0.409.04(5.9438()5(35)3) จานวนนกั ศึกษาไทยทีไ่ ปศกึ ษาต่อต่างประเทศในระดผับลอผกุดาลมรกทศาดกึรทสษอดาบสตอ่ PบปISรPAะIชSาAกร… 0.405.4(530()5.438) (51) 0.405.04(5.139()5(35)3) 5005.409 (53) 4904.495 (53) 4904.495 (53) *ร้อยละข*อรง้อ*นยรักลอ้ เระยียขลนอะทงขีม่นอีผักงลนเรกกั ยี าเนรรทียทดนมี่ สทีผอ่มีลบผีกคาลณรกทติาดศรทาสสอดตบสรอค์ วบณิทคติ ยณศาศาติ สาศสตาตรสร์ตว์ แรทิ ์ลวยะิทากศยาารสอศต่าานรส์ผตทแลรลไี่ ์มกะแอ่ากลยราะท่ใูรกนดอาร่าสระนอดบ่าบั ทนตี่…P่าํ ทIS่ี…A 31.321%54.092(%50()50) 49 *ร้อยละของนักเรยี นท่ีมผี ลกาครวทาคดคมววสาาอามมบมสสาคารมณมถาติใรนศถกาในสารตกใารชร์ ว้ภใใชทิชาภ้ ษย้ภาาษศอษาางัาอสกองั ตฤังกษรกฤ์ฤษ(แTษล(O(TะTEกOOFาELรEF)อFL่าL)น) ท่ี… **การศกึ ษ*า*รก*ะา*ดรกบั ศาปกึรรษศะกึาถรษมะาศดรกึ ับะษดปาับรแะปลถะรมระะคศถดวมกึ ับาษศมมกึาธัสแษยาลามมะแศารลึกระะษถดราใับะนทดมใ่ีตกบัธนอายมกรบมาธัใสรชศยนแ้ภมึกอขาษศงง่ ษึกตาขาท่อษันอคีต่ทาังวทอากางบต่ี มฤเอสศสษบรนา(ษสมอTฐนางOกรตอEถจิ ่องF…ตL่อ)… 78 7(589()59) 31.2% (50) **ก*า*รกตาอรบตอสบนสอ*นงค*อกวงาครมวศสากึ มาษมสารมะถาดใรนับถกปในารรกะแถาขรมง่แศขกึ นัง่ ษขทานัาแงทลเาศะงรเะษศดฐรับษกมิจฐัธขกยอิจมงขกศอาึกงรษกอาุดรทมอ่ีตดุศอมึกบษศสกึานษอางต่อ… 78 7(589()59) 78 7(589()59) ***ก*ากร*ตา*รอกบบารสิหบนารอริหงจาคัดรวกจาาัดมรกสศาาึกรมษศาึการทษถี่ตาในทอกบตี่ าอสรบนแสอขนง่งตอขอ่งนั คตทว่อาาคงมวเศตารมอ้ ษงตกฐอ้ ากงรกิจขาขอรองขงภอกางาคภรธอารุคดกธมจิุรศกึกิจษา 78 (59) 5.850.8(309()39) **การบริหารจัดการศึกษาท่ตี อบสนองตอ่ ความดตชั ้อดนงชัมี กนหาีมราขวหทิอางวยภิทาาลยคยัาธลุรยั กิจ 78 (59) 5.255.2(455()45) 78 (59) 4.594.95.592(5.495.(6242(5)544(.6)9(454)64.5)89()3068()398) 5.5456.59.5.(9594652(434(.)94(66443.5)440).(6)594.640(35)(43()83)4) 52.1.5002.21(.500(402(9)5()409) )5.565(.9443)(64.405) (34) อัตรอาตั กรารกไามร่รไู้หมนร่ ้หูงั สนอืงั ขสอื งขปอรงะปชราะกชราอการยอุดา1ยัช5ุน1ปีม5ีหขปานึ้ ีวขไทิ ป้ึนยไาปลยั 767..1.217%67%.%.1.2(1%5((%%559(98)5(())55998)))52.1.002(5(409) ) **ท*กั*ทษักะทษาะงทภาางษภาทษอต่ีาัตทอรบ่ตี าอสกบนารสอไนงมตอร่ อ่งหู้ คตนวอ่ งั าคสมวอื ตาขม้อองตงกอ้ปางรกะขาชอรางขกผอรู้ปงอผราะปู้ยกรุ อ1ะบ5กอกปบาี รกขานึ้ รไป 6.2 % (55.80)52.0(427()47) 2020 1010 00 **ทกั ษะทางภาษาทต่ี อบสนองต่อความต้องการของผูป้ ระกอบก7า0ร70 6060 77.1.1%%4(.5(5549849.).5()948459.(9()44596())46) 20 10 0 ปี 63ปี 63 ปี 62ปี 62 ปี 61ปี 61 5.02 (47) 70 60 5050 40440.95 (463)030 4.58 (49) 50 40 30 หท่ีมมาาย:หเทหIม่ีมMหาทาตยม่ีมDท:เุาาห่มีI:ยM ตา:WเหDุI:M:ตo*I*WMDุ *:*หroD**lWห*มdr*หมlาWodหหยมาrCoยถมlาCมdrถยงึาoolายงึถdCตmmถยงึ ตoัวCงึpชตถวัmopeชตีว้ั ึงmptัด้วีชัeietัดชทว้ีpตittvดัทวี้เี่eiiพeัวtดัtทไ่ีtiดnvii่ิมทชเีtvพeจ้iข่ีไvว้ีeดnาs่มิึน้esกดัจ้eขnใnแหาsYนึ้ทeesกบeมใsแหี่ไบaYss่ ปดบreมsสYbีบa่าจ้e2oปrYรส5aboาีวาer62okจกbร35aoควoแ6k2จวro3บbา0คkม12วoบค8า02ม-oดิ1ส02ค8เ1ปk0�ำห-ิดี826็นรเ-302หจ2ว2น็0า0จ0กจ21คผ0าป8กบู้ีว6ผ-ร2า2ู้บิหมรา0ิหรค2ธปาดิีุร06ก1ธเจิุรหกต็นจิ ัวจเตลาัวขเกลในขผวใบู้นงเวลรงบ็ ิหเลคาบ็ อืรคธออื นัุรอดกันบิจดขบัอขงตอวังชตวี้ั ัดชว้ี ัด หมายเหต*ตุ :วั ห**เ*มลหหมขามายใยานถยถถึงวงึ ึงตงตตัวเลชัวัวชว้ี บ็ชัดว้ี ัดทวี้ คที่เดั พ่ีไอื ทดิ่ม้จขเ่ีอาึ้นพกันใแมิ่หดบมขบบั่ ปน้ึ สขี าใ2รอห5ว6งจม3ตค่ ววัปาชมี 2คี้วิด5ัดเ6หน็3จากผบู้ รหิ ารธุรกจิ ตัวเลขในวงเล็บ คอื อนั ดับของตัวชี้วัด สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 67

3.3 อันดบั ตัวชว้ี ดั ความสามารถในการแขง่ ขนั ด้านการศกึ ษาของ IMD จำ�แนกตามการกำ�หนดวตั ถปุ ระสงคข์ องแผนการปฏริ ปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา อันดับของตัวช้ีวัดด้านการศึกษาตามกรอบการประเมินการจัดอันดับ ของ IMD จำ�แนกตามการกำ�หนดวัตถุประสงค์ของแผนการปฏิรูปประเทศ ดา้ นการศกึ ษา ประกอบดว้ ย 3 วตั ถปุ ระสงค์ คอื 1) ลดความเหลอ่ื มลาํ้ ทางการศกึ ษา 2) ยกระดับคุณภาพของการจัดการศึกษา และ3) สร้างขีดความสามารถ ในการแขง่ ขันของประเทศ1 มรี ายละเอยี ดดังน้ี 1) ลดความเหลอื่ มลาํ้ ทางการศกึ ษา เปน็ สว่ นหนงึ่ ของการสรา้ งความเสมอ ภาคทางการศึกษา และโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาและเทคโนโลยีที่สนับสนุน การเรยี นรทู้ เ่ี หมาะสมกบั ศกั ยภาพของผเู้ รยี นอยา่ งทวั่ ถงึ และมคี ณุ ภาพ โดยมงุ่ เนน้ การสรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางการศกึ ษาตง้ั แตร่ ะดบั ปฐมวยั ใหค้ วามส�ำ คญั กับการลดความเหลอ่ื มลํ้า สร้างความเปน็ ธรรมในทกุ มิติ รวมถึงการสร้างโอกาส ในการเขา้ ถงึ บรกิ ารทางการศกึ ษา ซงึ่ IMD มกี ารประเมนิ สมรรถนะดา้ นการศกึ ษา ท่ีเก่ียวข้องกับการลดความเหลื่อมลํ้าทางการศึกษา จำ�นวน 8 ตัวช้ีวัด ได้แก่ 1) งบประมาณดา้ นการศกึ ษาตอ่ GDP 2) งบประมาณดา้ นการศกึ ษาตอ่ ประชากร 3) งบประมาณรายจ่ายภาครัฐด้านการศึกษาต่อนักเรียนระดับมัธยมศึกษา 4) งบประมาณรายจา่ ยดา้ นการศกึ ษาตอ่ นกั เรยี นรายหวั ทกุ ระดบั การศกึ ษา 5) อตั ราการ เข้าเรยี นระดับมัธยมศกึ ษา 6) ร้อยละของผ้หู ญงิ ที่จบการศึกษาระดับปรญิ ญาตรี ขึ้นไป 7)จำ�นวนนักศึกษาต่างชาติที่เข้ามาเรียนระดับอุดมศึกษาในประเทศ ตอ่ ประชากร 1,000 คน และ 8) จำ�นวนนักศกึ ษาไทยทไี่ ปศึกษาตอ่ ตา่ งประเทศ ในระดบั อดุ มศกึ ษาตอ่ ประชากร 1,000 คน พบวา่ ตวั ชว้ี ดั ดา้ นการลดความเหลอ่ื มลา้ํ ทางการศกึ ษา มแี นวโนม้ ลดลด โดยมตี วั ชว้ี ดั ทมี่ อี นั ดบั ลดลง 7 ตวั ชวี้ ดั และมตี วั ชวี้ ดั ทีม่ อี ันดับเทา่ เดิม 1 ตัวชว้ี ดั (แผนภาพ 46) 1 คณะกรรมการปฏิรปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา.แผนการปฏิรูปประเทศด้านการศกึ ษา (ฉบับปรับปรงุ ). หนา้ 298-299. 68 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 46 ตวั ช้วี ดั ด้านการศึกษาของ IMD ปี 2559 – 2563: แผนภาพ 4ล6ดตควั วชา้วี มดั เดหา้ ลนื่อกมารลศ้ํากึ ทษาางขกอางรIศMกึ Dษปาี 2559 – 2563: ลดความเหลือ่ มลา้ ทางการ งบประมาณด้านการศึกษาตอ่ GDP 3.0 %3.5(5%83)3.8(3.59.(194%)5%) …(43) ปี 2563 22222333929684uuUU6ss$SS$U$$((S55((6$555)(45)5))3) ปี 2562 งบประมาณรายจ่ายดา้ นการศกึ ษาตอ่ ประชากร ปี 2561 งบประมาณรายจ่ายภาครฐั ดา้ นการศกึ ษาต่อ 181.81108%7%%.8((4%(441351(9)4)).17)% (33) ปี 2560 นกั เรยี นระดบั มัธยมศกึ ษา 939030usu$s&(56(5) 5) ปี 2559 งงบบปปรระะมมาาณณรราายยจจา่ า่ ยยดดา้ า้ นนกกาารรศศกึ ึกษษาาตตอ่ ่อนนักกั เเรรยี ยี นนราย 77777778.3.3.933.%.66%%%%(5((557(5(65)5)3)3) ) รายหหัววั ททุกุกรระะดดบั บั กกาารรศศกึ กึ ษษาา 24225.9324...%684 %%%(47(((44)45445)7)).1 % (32) อตั ราการเข้าเรียนระดบั มธั ยมศึกษา 0000..01.4.149.83982((5(5(553(335)1))1)) รอ้ ยละของผหู้ ญงิ ท่จี บการศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรี 0000....443405599.3((((955553333()5)))1) ข้ึนไป จานวนนกั ศกึ ษาต่างชาตทิ ี่เข้ามาเรยี น ระดับอดุ มศึกษาในประเทศตอ่ ประชากร 1,000 คน จานวนนักศึกษาไทยทีไ่ ปศึกษาต่อตา่ งประเทศใน ระดับอุดมศกึ ษาตอ่ ประชากร 1,000 คน 60 50 40 30 20 10 0 อนั ดบั ทม่ี า : IMDท.ม่ี Wาor:ldIMCDom. WpeotitrilvdenCeossmYepaerbtiotoivke2n0e16ss- Y20e2a0rbook 2016 - 2020 ปญ(อร่ปีันะนุ่ดเรทับ้อศกมม 4ยาวีร6ล(Gราล)ะยลDฮร3ร(ล่Pงอว1.าท)1มงะ)กยเใุนขร(ก (องนลอ1างอทายยีป)ันบะรรงาลด้อีดเลงปปง2ะอยบับงกรรเ5ดลียทอปะะ6า5ังะดยีุนรเมร25นทดะต3ทศ)าี้มตป.ศัวาฟณึก8าัวรงชลิษณช(ะก(ดี้วอิปGว้ีาเาดา้ัดันทัดปDร้านดดดศนิพศนPกา้ับไ้าสึกิจก)นทานร์ษาา4กใร้อยกราร5นาศยมศ)ณารปลพีกกึึกลรมะาาีิษจษดลอ2รจาคา3างดล5ราตโ.วต3คงกณ6กาอ่ อ่ทเวม3ง(ผาลุผนอาเบจลียหันทลปมาปิตลดราติเกรภร่ือ้อหับงะงภณัะมกยบลเณั5มลทาลฑื่ปอ2า้ระาศฑม์)รทมศณไ4วะจาึม์กลท.ลมงดนี3ษ้ํวากยรา้าทาลาร(วมณนอรรอ้รามีก้อันศดกยวงขายกึด้าาลกมอรลนษับระางขละศากปร33องาึกศร8.73ทง5ระษึก)ปุนศตเข(าทษึกอวัรทเอตกศชนัาะษงาา่อ้ีวเดาง(หทัดGผ8ับตGกลDศล่อมาDี5PตริตรผรีP(1้อาศัGวลภ)()ยยอชิกึตDัณลลันไ้ีวภษPะตะดฑัดัณาเห้)ับอ4์ วฑีย.3ัน5์ดม8(วรดอ)ล้อังันนรยนดว้อลี้ อินเดีย ร้อยละ 4.4 (อันดับ 34) มาเลเซีย ร้อยละ 4.4 (อันดับ 33) ออสเตรเลีย ร้อยละ 5.2 (อันดับ 5.2 นิวซีแลนด์ ร้อยละ 53.6(อ(ันอัดนับดสับม5ร91ร)3ถ)แนลแะกตะาส่ปริงรศคะกึ โเษปทารศไ์ทไซยท่ึงใยเนปมเว็นีกทปาสี รราะลกเงทลทศปุนที 2ที่ม5ีกา6งา3รก(ลIาMงรทDศุนึก2ทษ0า2าง0เก)ทาียรบศึกกษับ6า9เGทDียPบกสับูงกGวD่าP อินโดนีเซีย ร้อยละ