บทที่ 3 เซลล์และโครงสร้างของเซลล์

เซลลแ์ ละการทาํ งานของเซลล์ ทฤษฎีเซลล์ (Cell Theory) 2 CELL & CELL FUNGTION เซลล์ (Cell) คือ หน่วยที%เลก็ ที%สดุ ของสิ%งมีชีวิตที%สามารถดาํ รงกิจกรรมต่างๆ ได้ หน$ึงฤทยั เกียรติพิมล ทฤษฎีเซลล์ (Cell Theory) มีใจความสาํ คญั ดงั นีK กล่มุ สาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์ โรงเรียนสภาราชินี จงั หวดั ตรงั 1. สิ%งมีชีวิตทกุ ชนิดจะต้องประกอบด้วย เซลลแ์ ละผลิตภณั ฑข์ องเซลล์ 2. เซลลเ์ ป็นหน่วยพืนK ฐานของส%ิงมีชีวิต สามารถดาํ รงกิจกรรมของเซลล์ 3. เซลลท์ กุ เซลลข์ องส%ิงมีชีวิตจะต้องมาจากเซลลท์ ี%มีอย่กู ่อน (Preexisting cell) โดยผา่ นการแบง่ เซลล์ ขนาดของเซลล์ (Size of Cell) 3 ขนาดของเซลล์ (Size of Cell) 4 • เซลลส์ ่วนใหญ่มีขนาดเลก็ • เพิ%มอตั ราส่วนพืนK ท%ีผิวต่อปริมาตร (Ratio of surface area to volume) AB C

รปู รา่ งของเซลล์ (Shape of Cell) 5 เทคนิ คทGีใช้ในการศึกษาเซลล์ 6 ประเภทของเซลล์ (Cell Type) 7 Prokaryotic VS Eukaryotic Cells 8 ลกั ษณะ Prokaryote Eukaryote ขนาดเส้นผา่ นศนู ยก์ ลาง 1-5 µm 10-50 µm มีนิ วเคลียสที%แท้จริง นิวเคลียส (Nucleus) ไม่มีนิ วเคลียสท%ีแท้จริง (มีเยื%อห้มุ นิวเคลียส) (ไม่มีเยื%อห้มุ นิวเคลียส) DNA สายคู่ ปลายเปิ ด ลกั ษณะของสารพนั ธกุ รรม DNA สายคู่ วงปิ ด มี Protista, Fungi, Plant, ไรโบโซม (Ribosome) Animal ออรก์ าเนลลท์ ี%มีเยื%อห้มุ ไม่มี ตวั อย่าง Eubacteria, Archaea

โครงสรา้ งของ Prokaryotic cell 9 โครงสรา้ งของ Eukaryotic cell 10 Eukaryotic cell ส่วนที7ห่อห้มุ เซลล์ Protoplasm Cell Wall Plasma membrane Nucleus Cytoplasm • Ribosome (70S) *** S = Svedberg unit *** Plasma membrane • มี genetic material (DNA) เป็น Naked circular DNA อย่ใู นบริเวณโครงสรา้ ง Nucleus Protoplasm ที%เรียกว่า นิวคลีออยด์ (nucleoid) ไม่มีเย%ือห้มุ นิวเคลียส Cytoplasm • ได้แก่ Cyanobacteria Bacteria Archaea 11 12

ส่วนทGีห่อห้มุ เซลล์ 13 ส่วนทีGห่อห้มุ เซลล์ 14 ผนังเซลล์ (Cell Wall) หน้าท9ีของผนังเซลล์ 1) ให้ความแขง็ แรง ป้องกนั อนั ตรายแก่เซลล์ พบใน เซลลส์ ตั ว์ 2) ทาํ ให้เซลลค์ งรปู ร่างอย่ไู ด้ เซลลพ์ ืช 3) เป็นทางผา่ นเข้าออกของสาร เซลลแ์ บคทีเรีย ส่วนทGีห่อห้มุ เซลล์ 15 โครงสรา้ งของ Eukaryotic cell 16 เย%ือห้มุ เซลล์ (Cell membrane) Eukaryotic cell ส่วนท7ีห่อห้มุ เซลล์ Protoplasm Cell Wall Plasma membrane Nucleus Cytoplasm Plasma membrane Nucleus Protoplasm Cytoplasm พบใน เซลลส์ ตั ว์ เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย

นิวเคลียส (Nucleus) 17 นิวเคลียส (Nucleus) 18 นิวเคลียส (Nucleus) นิวเคลียสบรรจสุ ารพนั ธกุ รรม คือ Chromatin Nucleus ศนู ยค์ วบคมุ หน้ าที9ของนิ วเคลียส • ควบคมุ การทาํ งานและการเจริญเติบโตของเซลล์ พบใน เซลลส์ ตั ว์ • ควบคมุ การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรม เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย โครงสรา้ งของ Eukaryotic cell 19 โครงสรา้ งของ Eukaryotic cell 20 Eukaryotic cell Cytoplasm ส่วนที7ห่อห้มุ เซลล์ Protoplasm Cytosol Organelle Cell Wall Plasma membrane Nucleus Cytoplasm มีเย7ือห้มุ ไม่มีเยื7อห้มุ Plasma membrane 2 ชนัK 1 ชนัK Nucleus Protoplasm Cytoplasm

ออรแ์ กเนลล์ (Organelles) 21 Organelles ทีGมีเยืGอห้มุ 2 ชนัg 22 ออรแ์ กเนลล์ (Organelles) ไมโทคอนเดรีย (Mitochondria) Mitochondria ผลิตพลงั งาน มี DNA และ 70 S Ribosome • มีเย%ือห้มุ 2 ชนัK ชนัK นอกเรียบ ชนัK ในจะพบั ทบไปมา แล้วย%ืนเข้าไปด้านใน เรียกว่า Crista • ภายในบรรจขุ องเหลว (Matrix) ท%ีมีเอนไซมท์ ี%เกี%ยวข้อง พบใน เซลลส์ ตั ว์ กบั กระบวนการหายใจระดบั เซลล์ เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย Organelles ทGีมีเยืGอห้มุ 2 ชนัg 23 Organelles ทGีมีเยืGอห้มุ 1 ชนัg 24 คลอโรพลาสต์ (Chloroplast) เอนโดพลาสมิกเรติคลู มั (Endoplasmic reticulum) Chloroplast สร้างอาหาร RER โรงงานผลิตและลาํ เลียงโปรตีน คลอโรพลาสตม์ ี DNA และ 70 S Ribosome RER อย่ตู ่อเน9ืองจากนิวเคลียส • มีเย%ือห้มุ 2 ชนัK ชนัK นอกเรียบ • รา่ งแหเอนโดพลาสซึมชนิดขรขุ ระเป็นชนิดที%มีไรโบโซม (ribosome) มาเกาะ • ชนัK ในมีเยื%อห้มุ ระบบพิเศษ เรียกว่า • ทาํ หน้าที%สงั เคราะหโ์ ปรตีนเพ%ือส่งออกนอกเซลล์ Thylakoid membrane system พบใน เซลลส์ ตั ว์ • ภายในบรรจขุ องเหลว (Stroma) ท%ี เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย มีเอนไซมเ์ ก%ียวกบั กระบวนการ สงั เคราะหด์ ้วยแสง พบใน เซลลส์ ตั ว์ เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย

Organelles ทีGมีเยGือห้มุ 1 ชนัg 25 Organelles ทGีมีเยGือห้มุ 1 ชนัg 26 เอนโดพลาสมิกเรติคลู มั (Endoplasmic reticulum) กอลจิ บอดี (Golgi body) SER โรงงานผลิตและลาํ เลียงลิพิด Golgi body แหล่งรวบรวมบรรจสุ าร(package) SER อย่ตู ่อเนื9องจาก RER Golgi body อย่ตู ่อเน9ืองจาก ER • SER คือ รา่ งแหเอนโดพลาสซึมชนิดเรียบ เซลลส์ ตั ว์ • มีลกั ษณะเป็นถงุ (smooth membrane sac) หลายๆ ถงุ • เป็นชนิดท%ีผิวด้านนอกไม่มีมีไรโบโซม (Ribosome) มาเกาะ เซลลพ์ ืช • มีเย9ือห้มุ หน9ึงชนัw เรียงซ้อนกนั เป็นชนัw ๆ • มีหน้าที%สาํ คญั คือ ลาํ เลียงสารต่างๆ เช่น RNA Lipid Protein เซลลแ์ บคทีเรีย • มีหน้าที9เกบ็ สะสมสารท9ีเซลลส์ ร้างขึนw ก่อนท9ีจะปล่อยออกนอกเซลล์ พบใน Organelles ทีGมีเยGือห้มุ 1 ชนัg 27 Organelles ทีGมีไม่เยGือห้มุ 28 Ribosome สงั เคราะหโ์ ปรตีน Lysosome Peroxisome Vacuole • เป็นออรแ์ กเนลลข์ นาดเลก็ ไม่มีเย%ือห้มุ • พบ - เกาะอย่บู น Nuclear membrane - ลอยอิสระใน Cytoplasm - เกาะอย่บู น RER - ใน Mitochondria และ Chloroplast พบใน เซลลส์ ตั ว์ เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย

Organelles ทีGมีไม่เยืGอห้มุ 29 Animal VS Plant Cells 30 Microfilament Animal cell Plant cell Intermediate filaments Microtubule พบใน เซลลส์ ตั ว์ เซลลพ์ ืช เซลลแ์ บคทีเรีย