หน่วยการเรียนรู้ที่ 8

หนว ยการเรียนรูท่ี ๘ พุทธประวัติ วนั สําคัญ องคป ระกอบทางพระพุทธศาสนา และเรอ่ื งนา รจู ากพระไตรปฎก แนวคดิ พระพุทธประวัติในหนวยนี้เปนการแสดงใหเห็นถึงพระประวัติของพระพุทธเจาตั้งแตประสูติจนถงึ ปรินิพพาน แสดงใหเห็นวาตลอดพระชนมชีพ พระพุทธเจาไดทรงสรางคุณูปการตาง ๆ ใหหับมนุษยชาติ และหลกั ธรรมท่ที รงแสดงไวเปนเวลานานกวา ๒,๕๐๐ ปม าแลว ยังคงทนั สมัยมาจนถึงทุกวันนี้ วันสําคญั ทาง พระพุทธศาสนาคือวนั สําคัญในพุทธประวัติ องคป ระกอบของพุทธศาสนามี ๓ ประการ คอื พระพุทธคุณ ๙ พระธรรมคณุ ๖ และสงั ฆคณุ ๙ เร่อื งนา รจู ากพระไตรปฎ ก ในทน่ี ี้ คอื พระพทุ ธพยากรณ ๑๘ ประการ สาระการเรียนรู ๑. พระพุทธประวตั ิโดยสงั เขป − การผจญมาร − การตรัสรู − การแสดงปฐมเทศนา − โอวาทปาฏโิ มกข − ปรนิ พิ พาน ๒. ศกึ ษาพทุ ธประวัติจากพระพุทธรูปปางตาง ๆ ๓. วนั สําคญั ทางพระพทุ ธศาสนา ๔. องคป ระกอบของพระพทุ ธศาสนา ๕. คัมภรี ส าํ คญั ทางพระพทุ ธศาสนา ๖. เรื่องนา รจู ากพระไตรปฎ ก ผลการเรียนรูทค่ี าดหวงั ๑. อธิบายพุทธประวตั ิได ๒. อธบิ ายวันสําคัญทางพระพทุ ธศาสนาได ๓. บอกองคป ระกอบพระพุทธศาสนาได ๔. บอกคัมภีรส าํ คัญและเร่ืองนารูจากพระไตรปฎ กได

๑. พระพทุ ธประวตั ิ โดยสงั เขป พระพุทธเจาทรงมีพระนามเดิมวา “สิทธัตถะ” ซึ่งหมายถึงผูท่ีสําเร็จ ความมุงหมายแลว หรอื ผูป รารถนาสิ่งใดยอ มไดสิ่งนั้น เจา ชายสิทธัตถะทรงเปน พระราชโอรสของ “พระเจาสุทโธทนะ”กษัตริยผูครองกรุงกบิลพัสดุ แควน สักกะ และ “พระนางสิริมหามายา” ทม่ี า:https://sites.google.com ๒. ทรงออกผนวช เจาชายสทิ ธัตถะทรงเบ่ือความจําเจในปราสาท 3 ฤดู จึงชวนสารถีทรงรถมาประพาสอุทยาน ครั้งนั้นไดทอดพระเนตรเห็นคนแก คนเจ็บ คนตาย และนักบวช โดยเทวทูต (ทูตสวรรค) ที่แปลงกายมา พระองคจึงทรงคิดไดวา นี่เปนธรรมดาของโลก ชีวิตของทุกคนตองตกอยูในสภาพเชนนั้น ไมมีใคร สามารถหลีกเลีย่ งเกิด แก เจ็บ ตายไดจึงทรงเหน็ วาความสุขทางโลกเปนเพียงภาพมายาเทานั้น และ วิถีทางที่จะพนจากความทุกข คือตองครองเรือนเปนสมณะ ดังนั้นพระองคจงึ ใครจ ะเสดจ็ ออกบรรพชา ในขณะท่ีมีพระชนม 29 พรรษา โดยพระองคท รงมา กณั ฐกะสูแ มน ้ําอโนมากอ นจะประทบั นั่งบนกองทราย ทรงตัดพระเมาลีดว ยพระขรรคและเปลี่ยนชดุ ผากาสาวพัตร (ผายอมดวยรสฝาดแหง ตนไม) และใหน าย ฉันทะนําเคร่ืองทรงกลับไปยังกรุงกบิลพัสดุ ที่มา:https://sites.google.com

๓.การผจญมาร คําวา มาร ในพระพุทธศาสนาหมายถึง สิ่งที่ฆาบุคคลใหตายจาก คุณงามความดี ส่ิงที่ขัดขวางไมใหบุคคลบรรลุถึงความดีงาม ในวันกอนที่ พระพทุ ธเจา จะทรงตรัสรู พระองคไ ดไ ปประทบั บนบัลลังกหญาคา พรอมท้งั ต้งั ปณิธานแนว แนว า “แมเลือดและเน้อื ในสรรี ะนจี้ ะเหือดแหงไป เหลอื อยูแต หนัง เอ็น กระดูก ก็ตามที่เถิดตราบใดท่ียังไมบรรลุเปนพระอนุตรสัมมา สมั โพธญิ าณ เราจะไมยอมลุกจากบัลลังกนเ้ี ปนอันขาด” เมือ่ พญามารทราบ ปณิธานอันแนวแน ก็ระดมพลเสนามารมาขัดขวางการบําเพ็ญเพียรของ พระองค แตพระองคไมหวาดหว่ันประการใด เม่ือพญามารอางวาบัลลังกที่ พระองคประทับเปนของตน โดยมเี หลา เสนามารเปนพยาน และทา ทายวามีใครเปนพยานใหแกพระองคไดบางวาบัลลังกนี้เปนของ พระองค พระพุทธเจาจึงเหยียดนิ้วชี้ลงแผนดิน เพราะการใหทานในแตล ะครง้ั พระองคท รงหล่งั ทกั ษิโณทก ทนั ใดนน้ั พระแมธรณจี ึงมาเปนพยาน และบบี มวยผมซงึ่ เปย กชุมไปดว ยนา้ํ แลว หล่ังไหลออกมาเปนทะเลทวม เหลา มารจนพา ยแพ พระองคจงึ ไดบรรลุเปนพระสัมมาสัมพทุ ธเจา ในพระพทุ ธศาสนาไดกลาวถึงมารไว ๕ ประเภท o กเิ ลสมาร ไดแก ความโลภ ความโกรธ ความหลง ซง่ึ เปน ตวั ขดั ขวางความดที ั้งปวง o ขันธมาร ไดแก รปู เวทนา สังขาร สญั ญา สงั ขาร เปนความหลงในสภาพทีม่ กี ารปรงุ แตง ขน้ึ o อภิสังขารมาร หมายถงึ มารทข่ี ดั ขวางมใิ หไดหลุดพนจากสังสารวัฏ คอื การเวยี นวายตายเกิด เชน การทําบญุ แลว ยังยดึ ติดอยผู ลแหงบุญน้ัน o มจั จมุ าร หมายถึง มาร คือ ความตาย เพราะความตายเปนตวั การตดั โอกาสท่ีจะทําความดี ท้งั หลาย ๔. การตรัสรู พระองคต รัสรู ในตอนเชาวนั เพ็ญเดือน ๖ ปร ะกา กอนพทุ ธศกั ราช ๔๕ ในตอนนน้ั นางสุชาดาได นําขา วมธุปายาสเพ่ือไปบวงสรวงเทวดา ครั้นเหน็ พระมหาบุรุษประทับท่ีโคนตนไทรดว ยอาการสงบ นางคิด วาเปน เทวดา จึงถวายทอดขาวมธุปายาสแลว เสด็จไปริมฝงแมน้ําเนรัญชรา ตอนเย็นวันน้ันเองพระองคไดก ลับมา ยังตน โพธ์ทิ ีป่ ระทับ พบคนหาบหญาชือ่ โสตถิยะ คนหาบหญา ไดถวายหญา ใหพ ระองคปูลาด ณ ใตตน โพธ์ิ แลว ข้นึ ประทับหันพระพักตรไปทางทิศตะวันออก และไดตัง้ จิตอธิษฐานวา “แมเลือดในกายของเราจะเหือดแหงไป เหลอื แตห นงั เอ็น กระดูกกต็ ามถา ยังไมพ บธรรมวเิ ศษแลว จะไมย อมหยดุ ความเพยี รเปนอันขาด” เม่อื ทรงตั้ง จติ อธษิ ฐานแลว พระองคก ็ทรงสาํ รวมจิตใหสงบแนว แนพ ระองคเรม่ิ บําเพ็ญเพียรทางจิต และในท่สี ุดทรงชนะ ความลังเลพระทัยทรงบรรลุความสาํ เร็จ เมอ่ื พระองคทรงรูเห็นอยางนี้ จติ ก็พน จากกิเลสทัง้ ปวง พระองคก็ ตรัสรูเปนพระสัมมาสัมพุทธเจา เม่ือพระชนมายุ 35 พรรษา ในวันเพ็ญเดือน ๖ ประกา ธรรมสูงสงที่ พระพทุ ธเจา ตรสั รูนน้ั คอื อริยสจั ๔ ๕. การแสดงปฐมเทศนา ภายหลงั ที่พระพทุ ธเจา ทรงตรสั รูธรรม เม่อื วนั เพ็ญเดอื น ๖ กอ นพทุ ธศักราช ๔๕ ป พระองคทรง ใชเวลา ๔๙ วัน หรือ ๗ สัปดาห ในการพิจารณาตรวจสอบธรรมะที่พระองคทรงคนพบ เรียกเหตุการณ ตอนนว้ี า ตอนเสวยวิมุตตสิ ขุ

พระสัมมาสัมพุทธเจาไดโอกาสที่ควรจะแสดงธรรมโปรดพระปญจวัคคีย พระพุทธองคจึงประกาศ พระธัมมจักกัปปวตั ตนสตู ร หรอื การปฐมเทศนาครั้งแรกในโลก ณ ปา อสิ ิปตนมฤคทายวัน พระองคทรงแสดง ถึงสองอยางท่ีภิกษุไมควรเสพ คือ พัวพันหนักในกามสุขและการประกอบกรรม อันเปนการทรมานตัวเองให เหน่ือยเปลา ไมใชการแหงความหลุดพน ทรงช้ีทางใหดําเนินตามหลัก มัชฌิมาปฏิปทา คือ ทางสายกลาง หรือทเ่ี รียกวา มรรคมีองค ๘ ไดแ ก • สมั มาทฏิ ฐิ คอื ความเห็นชอบ • สัมมาสังกปั ปะ คือ ดํารชิ อบ • สัมมาวาจา คอื เจรจาชอบ • สัมมากมั มนั ตะ คือ การงาน • สมั มาอาชวี ะ คือ เลย้ี งชีพชอบ • สัมมาวายามะ คือ พากเพยี รชอบ • สัมมาสติ คือ ความระลกึ ชอบ • สมั มาสมาธิ คอื ความต้ังใจชอบ ๖. ปรินิพพาน พระพุทธเจาทรงประชวรหนัก แตทรงอดกลั้นมุงหนาไปยัง เมืองกุสินารา ประทับ ณ ปาสาละ เพ่ือเสด็จดับขันธุปรินิพพาน โดยกอนท่ีจะเสด็จดบั ขันธป รินพิ พานน้ัน พระองคไดอ ปุ สมบทแกพระ สภุ ทั ทะปริพาชก ซ่งึ ถือไดวา “พระสภุ ภทั ทะ” คือ สาวกองคสุดทาย ทพ่ี ระพทุ ธองคทรงบวชให ในทามกลางคณะสงฆทั้งทเ่ี ปนพระอรหันต และปุถุชนจากแควน ตาง ๆ รวมทั้งเทวดา ท่ีมารวมตัวกนั ในวนั นี้ ใน ครานน้ั พระองคท รงมปี จฉิมโอวาทวา “ดูกอนภิกษทุ ้งั หลาย เราขอบอก เธอทั้งหลาย สังขารท้ังปวงมีความเสือ่ มสลายไปเปน ธรรมดา พวกเธอ จงึ ทาํ ประโยชนต นเอง และประโยชนข องผูอ ่นื ใหส มบรู ณดวยความไม ประมาทเถิด” จากนั้นไดเสด็จดับขันธปรินิพพาน ใตตนสาละ ณ สาลวโนทยาน ของเหลามลั ลกษัตรยิ  เมืองกสุ ินารา แควน มัลละ ใน วันข้ึน 15 คํ่า เดือน 6 รวมพระชนม 80 พรรษา และวันนี้ถือ เปนการเริ่มตน ของพุทธศักราช พระพุทธเจาเสด็จดบั ขนั ธปรินิพพาน ๗. พุทธประวัตพิ ระพทุ ธรปู ปางตาง ๆ  พระพทุ ธรูปปางมารวิชัย พระพุทธรปู ปปางมารวิชัย อิริยาบถประทับ (น่ัง) ขัดสมาธิ พระหตั ถซายวางหงายบนพระเพลา (ตัก) พระหัตถขวาวางบนพระชานุ (เขา) น้ิวพระหัตถช้ีลงพื้นธรณี บางแหงทํารูปแมธ รณีน่ังบีบมวยผมประกอบ นิยมสรางเปน พะประธานในพระอโุ บสถ ความเปนมาของพระพทุ ธรูปปางมารวชิ ัย

ขณะทพ่ี ระบรมโพธิสัตวประทับ ณ โพธิบัลลังก พญามารสวัตตปี ระทับบนหลงั ชา งคีรีเมขล ๑๕๐ โยชน ยกทพั หมายทาํ ลายความเพียรของพระองค พญามารเนรมติ รางสงู ใหญมีมือนับพันถอื ศสั ตราวธุ พรอม นาํ เหลา เสนามารมากมาย เหลาเทวดาทงั้ หลายหนีหายไปหมด แตพระบรมโพธสิ ัตวม ไิ ดหวาดกลวั พวกมาร ซัดศัสตราวธุ เขา ใสพ ระบรมโพธสิ ตั ว แตศสั ตราวธุ เหลา นัน้ กลายเปนบุปผามาลัยไปส้ิน พญามารยังกลาวทึกทักวา รัตนบัลลังกเปนของตน พระบรมโพธิสัตวท รงกลาววา รัตนบัลลังกน ีเ้ กิดมาดวยบุญที่พระองคส่งั สมมาแตป างกอนโดยอาศัยพระแมธรณีเปน พยาน พระแมธ รณีไดป ลอ ยมวยผลบีบนาํ้ กรวดอุทศิ ผลบญุ จาการทาํ ทานของพระบรม โพธิสัตวใ หไ หลพัดพาเหลา มารไปจนสน้ิ  พระพุทธรูปปางลลี า ท่มี า:https://www.khaosd.co.th/ พระพุทธรูปปางลีลา เปนพระพุทธรูปมี อิรยิ าบถลักษณะกาํ ลังกาวพระบาท (กาวเดนิ ) พทุ ธลักษณะทรงยกพระบาทขวาจะกาว หอยพระหตั ถขวาทา ไกว พระหตั ถซายยกเสมอพระอุระปอ งไปเบ้ืองหนา เปน กิรยิ าเดิน ความเปน มาของพระพทุ ธรปู ปางลลี า เมื่อคร้ังท่ีพระพุทธเจาลงจากสวรรคช้ันดาวดึงส พรอมดวยเหลาเทวดาและพรหมท่ี ตามมาสงเสด็จมาหยดุ ณ ประตสู ังกสั สนคร เมืองท่พี ระสารีบุตรจําพรรษาอยู พระพทุ ธองค ทรงมีพุทธลีลาและสิริงดงามยิ่ง ครอบงํารัศมีเหลาเทวดาและ ทม่ี า: https://th.wikipedia.org พรหมทั้งหลายเปนภาพที่งดงามเหนือคําบรรยาย เปนที่ช่ืนชม โสมนสั แกพทุ ธบรษิ ทั ท่เี ฝารับเสดจ็  พระพุทธรปู ปางประทานโอวาท พระพุทธรูปปางประธานโอวาทหรือปางแสดงโอวาทปาติโมกข พระพุทธรูปอยใู นอิริยาบถประทับ (น่ัง) ขัดสมาธิ พระหัสถทั้งสองขางยกขึ้น จีบน้ิวพระหัตถไวเสมอพระอุระ (อก) เปนกิริยาทรงประทาน โอวาทปาตโิ มกข ความเปน มาของพระพุทธรปู ปางประทานโอวาท ณ พระเวฬวนั มหาวิหาร กรุงราชคฤห หลงั จากที่พระสัมมาสมั พทุ ธเจาตรสั รูแลว ประมาณ ๙ เดือน ไดเกิด เหตกุ ารณท่ีเรียกวา จาตรุ งค สันนบิ าต คือการประชมุ ทีค่ รบองค ๔ ไดแก ๑. วันนน้ั เปนวันดวงจันทรเ สวยมาฆฤกษ (วันเพ็ญเดอื น ๓) ๒. พระสงฆ ๑,๒๕๐ รปู มาประชมุ กันโดยมไิ ดน ัดหมาย ๓. พระสงฆท ง้ั หมดลว นเปนพระอรหันตผไู ดอ ภญิ ญา ๖ ๔. พระสงฆทั้งหมดเปนเอหิภิกขุ คือ เปนผูท่ีพระพุทธองคประทานอุปสมบทดวย พระองคเอง ในวันนั้นพระองคทรงแสดงโอวาทปาติโมกข ซึ่งเปนหลักสําคัญแหง พระพุทธศาสนา เพ่ือเปนแนวทางในการเผยแพรพระพุทธศาสนา ใจความ สําคัญแหงพระโอวาทน้ัน ไดแ ก ละเวน ความชวั่ ท้ังปวงทําความดีใหถึงพรอม ทม่ี า:https://dek-d.com/ ทําจิตใจใหบริสุทธ์ิ ผองใส วันเพ็ญเดือน ๓ ถือเปนวันสําคั ญท าง พระพทุ ธศาสนาเรยี กวา “วนั มาฆบูชา”

 พระพทุ ธรูปปางอธิษฐานเพศบรรพชิต พระพุทธรปู ปางอธิษฐานเพศบรรพชิต พระพทุ ธรปู อยูในอิรยิ าบถประทับ (น่ัง) ขัดสมาธิพระหัตถซายหงายบนพระเพลา (ตัก) พระหัตถขวายกขึ้น ต้ังฝา พระหัตถเสมอพระอรุ ะ (อก) เบนฝาพระหัตถไปทางซา ย อันเปน กริ ิยาสํารวมจิต อธิษฐานเพศบรรพชติ ความเปน มาของพระพทุ ธรปู ปางอธิฐานเพศบรรพชิต เมือ่ เจาชายสิทธตั ถะเสดจ็ ออกพนเขตกรุงกบิลพัสดุจนถงึ ฝง แมน้ําอโน มาจึงเสดจ็ จากหลังมา ประทบั เหนือหาดทรายริมฝงแมนา้ํ รับสงั่ แก นายฉันนะวา พระองคจักบรรพชาถอื เพศเปนบรรพชิต ณ ท่ีนี้ ใหนําเครือ่ งประดับและมา กัณฐกะกลับพระ นคร เจาชายสิทธตั ถะทรงตั้งพระทัยวา เมื่อไดตรสั รูเ ปนสัมมาสัมพุทธเจาแลว จะเสดจ็ กลับมาเทศนาโปรดพระ ประยูรญาติ  พระพุทธรปู ปางรับหญาคา พระพทุ ธรูปปางรบั หญาคา พระพุทธรูปอยูใ นอริ ยิ าบถยนื พระหตั ถซายหอ ยลงขาง พระวรกาย พระหัตถขวาย่นื ออกมาขางหนา เปนกิรยิ าทรงรบั หญาคา บางแบบทํา เปนอริ ิยาบถทรงถอื หญา คาก็มี บางแบบมีรปู พราหมณก ําลังยื่นหญาคาถวายดว ย ความเปนมาของพระพุทธรูปปางรับหญา คา พระบรมโพธิสัตวทอดพระเนตรเห็นถาดทองลอยทวนกระแสน้ําตั้งอธิฐาน จึง ทรงโสมนัส (ดีเสด็จสูรมสาละ คร้ันถึงเวลาบายไดเสด็จกลับไปยังอัสสัตถโพธิ มณฑล (รมโพธิ์) ระหวางเดินทางไดพบกับโสตถิยพราหมณถือหญากุ ทมี่ า:https://dek-d.com/ สะ (หญาคา) เดินสวนทางมา โสตถิยพราหมณเลื่อมใสในพระสิริที่งาม สงาของพระบรมโพธิสัตวจึงนอมถวายหญากุสะทั้ง ๘ กํา ๘. วันสําคญั ทางพระพทุ ธศาสนา  วนั โกน กาํ หนดตามปฏิทนิ จนั ทรคติโดยมเี ดอื นละ ๔ วนั ไดแ ก วนั ข้นึ ๗ คํ่า กับ ๑๔ คํา่ ของทกุ เดอื น หรือวนั แรม ๑๓ ค่ํา หากตรงกับเดอื นขาดกอนวันพระ ๑ วนั โดยวันนี้เปน วันทพี่ ระพุทธเจาทรงอนุญาตให พระสงฆประชุมสนทนาธรรมและแสดงปฐมเทศนาแกประชาชนตามคําขออนุญาตของพระเจาพมิ พิสาร และ เมือ่ พระพุทธศาสนาไดเ ผยแผเ ขามาในประเทศไทย พทุ ธศาสนกิ ชนจงึ ถอื เอาวันดงั กลา วมาเปนวันธรรมสวนะ เพอ่ื ถือศลี ปฏิบัตธิ รรมประกอบบุญกุศล และกระทาํ กจิ ของสงฆมาตัง้ แตสมัยสุโขทัย  วันพระ กาํ หนดตามปฏิทินจันทรคตโิ ดยมีเดือนละ ๔ วัน ไดแ ก วันขึ้น ๘ ค่ํา แรม ๑๕ คา่ํ และหากเปนเดือน ขาดถอื เอาวนั แรม ๑๔ คํา่ โดยวนั พระเปนวันประชุมของพุทธศาสนิกชน เพือ่ ปฏิบัตกิ ิจกรรมทางศาสนาใน พระพุทธศาสนาประจําสัปดาห หรอื ทเ่ี รกี กันวา “วนั ธรรมสวนะ” หมายถึง การฟง ธรรม  วนั มาฆบชู า ตรงกบั วันข้ึน ๑๕ คา่ํ เดอื น ๓ คําวา “มาฆะ” เปน ชือ่ เดอื น ๓ ยอมาจากคําวา “มาฆบรุ ณมี” หมายถึง การบูชาพระในวันเพ็ญมีเดอื นอธกิ มาส คอื มเี ดือน ๘ สองครงั้ วนั มาฆบชู ากเ็ ลอื่ นไปเปน วันขน้ึ ๑๕ ค่ําเดอื น ๔ และมักตรงกับเดือนกุมภาพันธหรือมีนาคม เปนวันที่สัมมาสัมพุทธเจาทรงแสดงโอวาทปาติโมกข แก

พระสงฆเปน คร้งั แรกมพี ระสงฆจํานวน ๑,๒๕๐ รปู มาประชมุ พรอ มกันโดยมิไดนัดหมาย ณ วดั เวฬุวัน เมอื ง ราชคฤหแควนมคธ เพอื่ สักการะพระสมั มาสัมพทุ ธเจา  วันวิสาขบูชา ตรงกับวันข้ึน ๑๕ ค่ํา เดือน ๖ คําวา “วิสาขบูชา” ยอมาจากคําวา “วิสาขปุรณมีบูชา” วิสาขบูชา หมายถึง การบูชาในวันเพ็ญเดือนพฤษภาคมหรือมิถนุ ายน แตถาปใดมีอธิกมาส คือ มีเดือน 8 สองหนก็ เลื่อนไปเปนวันข้ึน ๑๕ คํ่า กลางเดือน ๗ หรือราวเดือนมิถุนายน สําหรับวันนี้มีเหตุการณสําคัญเกิดขึ้น ๓ ประการ คอื เปนวนั พระพุทธเจา ประสตู ิ ตรัสรูอ นุตตรสัมโพธิญาณและเสด็จเขาสูปรินพิ พาน  วนั อฏั ฐมบี ูชา วันถวายพระเพลงิ พระพุทะสรีระของสมเด็จพระสัมมาสัมพทุ ธเจาหลังเสด็จดับขนั ปรินิพพาน ๘ วัน ถอื เปนวนั สําคญั ในพระพุทธศาสนาวันหน่งึ ตรงกบั วันแรม ๘ ค่ํา เดอื น ๖ หางจากวันวสิ าขบชู า ไปเพียง ๘ วนั แตปจจบุ ันแทบไมเ หน็ วันอฏั ฐมบี ชู าปรากฏบนปฏทิ นิ  วนั อาสาฬหบูชา ตรงกบั วันข้ึน ๑๕ ค่ํา เดือน ๘ ของทุกป คือวันท่พี ระพุทธเจา ไดทรงประกาศเปนคร้ังแรก หลังจาก ตรสั รู ๒ เดือน โดยแสดงปฐมเทศนาโปรดพระปญจวคั คยี  ทปี่ าอสิ ปิ ตนมฤคทายวัน เมอื งพาราณสี แควน มคธ จนพระอัญญาโกณฑัญญะไดบรรลธุ รรมและขอบวชเปน ภิกษุรูปแรกในพระพุทธศาสนา ถือวาเปนวันทพ่ี ระ รัตนตรยั ครบองคสาม คอื พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ  วันเขา พรรษา เขาพรรษา แปลวา พกั ฝน หมายถึง พระภิกษุสงฆต อ งอยูป ระจํา ณ วัดใดวัดหน่ึงระหวางฤดูฝน เหตุคือพระภิกษุเมอ่ื พระพทุ ธกาลมีหนาท่ีตอ งไปจาริกโปรดสตั ว และเผยแผพระธรรมคําสอนแกประชาชน จําเปนทจี่ ะตองทําประจํา ชวงฤดฝู นชาวบานไดตาํ หนนิวาไปเหยียบขา วกลา และพืชจนเสยี หายพระพุทธเจา ทรงวางระเบียบการจําพรรษาของพระภิกษุสงฆป ระจําตลอด ๓ เดือนในฤดูฝน คือเริ่มตั้งแตวันแรม ๑ คํ่า เดือน ๘ ของทุกป เรียกวา “ปุรมิ พรรษา”  วันออกพรรษา เปนวันของการสิน้ สุดการจําวัดชวงฤดูฝน ตรงกับวันข้ึน ๑๕ คํ่า เดือน ๑๑ ของทุกป เรียกวา “วัน มหาปวารนา” ซึ่งแปลวา อนุญาต เปนการเปดโอกาสใหภิกษุกลาวตักเตือนกัน เพราะระหวางจําพรรษา พระสงฆบางรปู อาจมีขอบกพรองและเปด โอกาสใหซักถามขอสงสยั กนั ๘.องคประกอบของพระพทุ ธศาสนา ศาสนาพุทธเชนเดียวกับทุก ๆ ศาสนาในโลกท่ีมีความเปนมาและตองดํารงคงอยูสืบไปตราบเทาที่ องคประกอบของศาสนาสามารถขับเคลื่อนไปอยางเปนระบบและประสานสัมพันธกันไปเปนอยางดีมี ประสิทธิภาพและคุณภาพ โดยท่วั ไปแลว ศาสนาทุกศาสนาจะตองมอี งคประกอบสาํ คญั อนั ไดแ ก 1) ศาสดา คือ ผูก อ ตงั้ ศาสนา 2) หลกั ธรรม คือ ตัวคําส่ังสอน 3) นักบวช คือ ผสู ืบตอ ศาสนา 4) พิธีกรรม คือ การประกอบพธิ ตี า ง ๆ ตามแนวปฏบิ ตั ิศาสนา 5) ศาสนสถาน คอื ท่ีต้ังศาสนา 6) ศาสนิกชน คือ คนท่ีนับถอื ศาสนา

๘. คัมภีร ของ พระพทุ ธศาสนา คัมภีรของพระพทุ ธศาสนา คือ คัมภีรพระไตรปฎ ก พระไตรปฎก แปลวา “ปฎกสาม” ปฎก แปล ตามศัพทพ ื้น ๆ วากระจาดหรือตะกรา อนั เปนภาชนะสําหรบั ใสร วมของตาง ๆ เขา ไวน าํ มาใชในความหมายวา เปนที่รวบรวมคําสอนในพระพุทธศาสนาทจ่ี ัดเปน หมวดหมูแลว โดยในน้ีไตรปฎกจึงแปลวาคัมภีรที่บรรจพุ ุทธ พจน ๓ ชดุ หรอื ประมวลแหงคมั ภรี ที่รวบรวมพระธรรมวนิ ยั ๓ หมวด กลา วคอื พระวนิ ยั ปฎ ก พระสตุ ตนั ตปฎ ก และพระอภธิ รรมปฎก ความหมายของพระไตรปฎ ก พระไตรปฎก คือ คัมภีรสําคัญของพระพุทธศาสนาที่เก็บรวบรวมคําสอนของพระพุทธเจาคําวา “พระไตรปฎก” เปน การผสมกันขึ้นระหวา งคาํ ๓ คํา คือ o คาํ วา พระ มาจากคําภาษาบาลวี า “วร” แปลวา ดี ดีเลศิ ประเสรฐิ o คาํ วา ไตร มาจากคาํ วาภาษาบาลวี า “ติ” แปลวา สาม o คาํ วา ปฎก เปน คําภาษาบาลี แปลวา ตะกรา หรอื กระจาด (ภาชนะสาํ หรับใสข อง) ดงั นน้ั คําวา พระไตรปฎ ก จึงแปลวา ตะกรา ๓ ใบ ซ่งึ หมายถึง หนงั สือหรือคัมภรี  อปุ มาเหมือน ตะกรา เปนท่ีเกบ็ รวบรวมขา วของเครอื่ งใชตาง ๆ ไวด ว ยกนั โดย มจี ุดมุง หมายในการจัดเก็บ ๓ ประการ คอื − เพอ่ื ปองกนั การสูญหาย หรือกระจดั กระจาย − เพื่อความสะดวกในการนาํ มาศึกษา − เพื่อความเปน ระเบียบเรยี บรอ ย สวยงาม ปจ จุบันคัมภรี พระไตรปฎ กฉบับภาษาไทย แบง ไวเ ปนหมวดหมู เปน ๓ ปฎ ก คือ − พระวนิ ยั ปฎก วาดวยวนิ ัยหรอื ศลี ของ ภกิ ษแุ ละภกิ ษุณี − พระสตุ ตันตปฎก วาดวยพระธรรมเทศนาโดยทั่วไป มีประวัตแิ ละทอ งเรอ่ื งประกอบ − พระอภิธรรมปฎ ก วาดวยธรรมะลวน ไมมีประวัติ และทองเร่ืองประกอบ ประโยชนของการศึกษาพระไตรปฎ ก การศึกษาพระไตรปฎกกอ ใหเ กิดประโยชนโ ดยตรงตอผศู กึ ษา คือ ๑. ทาํ ใหไ ดร กู ิจวัตรและขอปฏิบัตขิ องพระสงฆ เพือ่ จะไดวางตวั ไดอ ยา งถูกตอ งในการปฏบิ ัติตนตอ ทา น

๒. ทาํ ใหไ ดเขา ใจถึงแนวปฏิบัติตนในการเขา รวมพิธกี รรม และการปฏิบตั ิตามหลกั ธรรมในขั้นสงู ตอ ไป ๓. ทาํ ใหไดท ราบถงึ ประวัติความเปน มาและเร่ืองราวของพระพุทธศาสนาดียิง่ ข้นึ อันจะกใ็ หเพม่ิ พูนศรัทธาใน พระพุทธศาสนายง่ิ ขึ้นเรื่อยไป ๙. เรอ่ื งนา รูจากพระไตรปฎก พุทธพยากรณ ๑๖ ประการ พุทธพยากรณนี้เปนเร่ืองของพระเจาปเสนทิโกศล ทรงพระสุบินเห็นเหตุการณตาง ๆ ถึง ๑๑ เรื่องในเวลาใกลรุง จึง เสดจ็ ไปเฝา พระพทุ ธเจาทีพ่ ระเขตวนั มหาวิหารเพือ่ ใหพยากรณ เน้อื หาของพระสบุ นิ นมิ ิตมดี ังน้ี เรื่องท่ี ๑ โคตัวผู ๔ ตัว ว่ิงมา จากทิศทั้ง ๔ ทาํ ทา เหมือนจะชนกัน สงเสยี งคํารามนากลวั แตก ลบั ไมชนกัน พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา ประชาชนไมต้ังอยูในธรรม เมื่อโลกมีการเปล่ียนแปลง ความดีงามลดนอยลงความเลวทรามเพิ่มมาก ข้ึน เปนคราวเส่ือมของโลกฝนฟาจะไมตกตองตาม ฤดูกาล จะเกิด ทุพภิกขภัยข้นึ ฟา เร่อื งท่ี ๒ ตนไมเ ล็ก ๆ และพมุ ไมทผี่ ุดข้นึ มาจากแผนดินสงู เพยี งคืบ เพียงศอก แตผลิดอกออกผล พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา มนุษยจะอายุสั้นลง ศีลธรรมในหมู มนษุ ยจ ะต่าํ ลง เด็กสาวยงั ไมทนั จะโตเปน สาวเต็มตตวั เร่ิมมปี ระจําเดือนก็คบผูชาย ชงิ สุกกอนหา มจะตัง้ ครรภแ ละมีลกู หลานมากมาย เร่ืองที่ ๓ ลกู โคซึ่งเพง่ิ เกดิ กาํ ลังยนื ใหแ มโคกนิ นม พระพุทธเจาพยากรณพยากรณวา ในกาลขางหนา มนุษยจะไมรูจักเคารพนบ นอบตอ ผใู หญ จะไมร ูจกั ละอายหรือเคารพตอบิดา มารดาตอ พอ ตา แมย าย ตอ พอ แมสามี มแี ตต้งั หนา เกบ็ เงินสวนอาหารการกิน เคร่ืองนงุ หมสาํ หรับญาติผูใหญ ถา คนอยากใหก็ให เม่ือใดไมอยากใหก็ไมให ไมค าํ นึงถงึ ขนบธรรมประเพณอี ันดีงาม ทเี่ คยถือปฏิบตั กิ ันมากอน พวกผใู หญจ ะหมดทพี่ ง่ึ พ่ึงตนเองกไ็ มไ หวเพราะแกชรา หมดเรีย่ วแรงทีจ่ ะทํางานแลว จึงจาํ เปน ตองเอาใจพวกเดก็ ๆ ที่เปน ลูกเขยลูกสะใภ ไปวนั ๆเหมือนแมโคตัวใหญท ี่กนิ นมลูกใครเกิดวันน้ัน

เรื่องที่ ๔ คนเอาโครุนๆ ท่ีเพิ่งจะหัดมาเทียมเกวียนแทนท่ีจะเอาโคใหญลํ่าสัน สามารถลากเกวยี นไดโครุนเหลานีล้ ากออกไมไหวจึงพลดั ท้ิง เกวยี นกเ็ คลอื่ นทไ่ี มได พระพทุ ธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา ผบู รหิ ารประเทศจะไมใ หยศและตําแหนง แกผูมีความรูความสามารถและมีประสบการณ แตกลับใหยศและตําแหนงแกเดก็ หนมุ ผไู มม ีประสบการณ ไมรจู กั ขอปฏิบัตวิ า สิง่ ใดควรสิง่ ใดไมควร จึงไมสามารถทํา หนา ท่อี ยางมี ประสทิ ธิภาพเมื่อทาํ ไมไดกป็ ลอยปละละหนาท่กี ารงานนัน้ ๆ สวนผูท่ี มีประสบการณ ความรูความสามารถเมื่อไมไ ดยศและตําแหนงก็จะคิดวา ไมใ ชธุระท่ี จะตองไปเกี่ยวของ ตนเองกลายเปนวงนอกไปแลว ใหผูอยูในเขา จดั การกนั เอง เม่ือเปนเชนน้จี ะเปนผลเสียแกส วนรวมคือประเทศชาตกิ ็ อยูไมไ ด เรื่องที่ ๕ มาตัวหนึ่งมี ๒ ปาก มีคนนําหญามาใหกินทั้งสองปาก มาน้ันใช ปากทง้ั สองเคีย้ วหญา พระพทุ ธเจาพยากรณว า ในกาลขา งหนา คนโงจะไดปกครองบานเมืองและต้ังคน โลภที่ไมมีธรรมในตําแหนงท่ีเกี่ยวกับการตัดสินใจ คดีความหรือตําแหนงใน กระบวนการยุติธรรม ดังนั้นบุคคลเหลานี้จะทํางาน ดวยการรับสินบนจากคูกรณี ทง้ั สองฝาย เรอื่ งท่ี ๖ สุนัขจ้งิ จอกแกถา ยปส สาวะลงในถาดทอง พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา ผูมีอํานาจบริหารประเทศจะไมใหย ศ และตําแหนงแกบคุ คลที่มชี าติตระกูลดีเพราะเกรงวาจะกําเริบสิบสานยึดอํานาจไป จากตน ดังน้นั จึงมอบยศและตําแหนง ใหแกคนไมม ีสกุลเมอื่ เปน เชน นน้ั ตระกูลใหญๆ ทเี่ คยม่งั คัง่ รํา่ รวยกจ็ ะกลายเปนผูดีตกยาก ตระกลู ท่เี ลวทรามก็จะกลายเปนเศรษฐี ใหม ตระกลู ใหญๆ ทก่ี ลายเปน ผดู ีตกยากท่ไี มม เี งนิ กจ็ าํ ยอมยกลกู สาวใหแ กพวกไม มีสกุล ทาํ ใหลกู สาวผูดเี หลา นน้ั ตอ งอยกู นิ กับพวกไมมสี กลุ เรื่องท่ี ๗ ชายคนหนึ่งนง่ั ฟนเชอื กหนังอยโู ดยปลอ ยใหส ว นท่ฟี น แลวกองลงกบั พ้ืน ขางๆ เทา ซงึ่ มีสุนัขจง้ิ จอกตัวเมียตวั หนง่ึ นอนกดั กินเชือกนั้นไปเร่ือย ๆ เชือกทฟ่ี น นน้ั จงึ ไมยาวออกไปเทา ทค่ี วรเปน พระพุทธเจา พยากรณวา ในกาลขา งหนา สตรที ้งั หลายจะมีความประพฤตเิ ลวทราม เอาเงินทองทส่ี ามีทํางานหามาดว ยความเหนื่อยยากไปใชด ืม่ สรุ ากับผูช ายอ่ืนใชจาย ฟมุ เฟอ ยฟุงเฟอ แตเรื่องหนาท่ีของแมบา นกลับละเลยไมเอาใจใส

เร่อื งที่ ๘ ลมุ นาํ้ ใหญใบหนึ่งมนี าํ้ เตม็ แวดลอมดวยตุมเปลาขนาดเล็กจาํ นวนมาก มีคน ๔ พวก มาจากทศิ ท้ัง ๔ ขนนํา้ จากหมอมาดว ย เมื่อมาถงึ แทนที่จะเท นาํ้ ใสต ุม เปลา กลบั เทลงในตุมทม่ี ีน้ําเตม็ อยูแลว น้ําก็ลนออกไป คนเหลาน้ันแม ไดยนิ เสยี งรอ งเตือนแตก ไ็ มใ สใ จยังคงกมหนา เทน้ําลงตุมเต็มอยูเร่ือย ๆ พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา โลกจะเส่ือมลง พ้ืนดินจะขาดความ อดุ มสมบรู ณไ มส ามารถจะทําการเกษตรได ประชาชนปลกู พชื ก็ไมได ผลผลติ สวนใหญจงึ ยากจน ผูบริหารประเทศไมสามารถเก็บภาษีได เตม็ เม็ดเตม็ หนว ยกจ็ ะหันไปใชวิธรี ีดเลอื ดกะปู แมคนชัน้ บรหิ ารจะมีเงนิ จนลนแตไม ใสใ จปญหาของคนยากจน เร่อื งท่ี ๙ สระนํ้าสระหนึ่งประกอบไปดวยดอกบวั เบญจพรรณนํ้า ในสระลึกและมีปริมาณมากลนฝงมีทาลงไดทุกทาทําใหพวกสัตว ตา ง ๆ พากนั มาดืม่ นา้ํ ในสระน้ัน แตมเี รือ่ งประหลาดก็คือนํ้าตรงที่ ลึกทส่ี ุดกลางสระกลบั ขุนแตนํ้าใกลฝงท่ีพวกสตั วเ หยียบย่าํ ไปกลับ ใสสะอาด พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา ผูบริหารประเทศจะไม ตั้งอยูในธรรม มีความลําเอียงไมตัดสินคดีความโดยยุติธรรมพอใจ สนิ บนหรือทรัพยอยา งเดยี ว ไมมีขันติ หยาบคาย รา ยกาจ ชอบเบยี ดเบยี นผอู ยูใตปกครองจนทนไมไ หวตอง ท้ิงบา นและทีอ่ ยูไปอยูในเขตปาชายแดน เมืองจะรา งแตบ ริเวณที่หางไกลตามปา เขตชายแดนจะหนาแนนไป ดวยผคู น เรื่องท่ี ๑๐ ขาวซ่ึงหุงในหมอใบหน่ึงสุกไมทั่ว เมื่อแยกเอาสว นไมสุกออกไปแลว ยัง พบวาสวนทีส่ ุกน้ันมลี ักษณะแตกตา งกนั ไปเปน ๓ อยาง คือ ซกี หนึง่ แฉะ ซกี หน่ึง คอ นขางดิบ อีกซีกหนงึ่ สุกพอดี พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา ประชาชนไมวาจะเปนผูปกครองประเทศ สมณพราหมณ หรือคนทวั่ ไปจะไมม ธี รรมในสมยั นน้ั ลมแปรปรวนพดั แรงจดั จนทาํ ใหว ิมาน ของเหลา เทวดาส่ันสะเทอื น เทวดาเหลานน้ั โกรธจงึ ดลบนั ดาลใหฝนไมตก ถงึ จะตกก็ตกไม ทว่ั ฟา และไมตรงฤดู ไมเกิดประโยชนแกก ารทําเกษตรใดๆ แมแตในทเ่ี ดยี วกัน ฝนก็ตกไม ทั่วขางหน่ึงตกแตอีกขา งหนึ่งไมตก ทําใหแตกตางขาวฝง ท่ฝี นตกถูกทว ม แตฝง ทีฝ่ นไมต กขา วกลาเห่ียวแหง ตาย แตใ นอกี ทีห่ นงึ่ ฝนกลับไมตกพอดี ๆ เรอ่ื งท่ี ๑๑ คนนาํ แกน จนั ทรร าคาแสนหน่ึงมาแลกกบั เปรียงเนา พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา พระพุทธศาสนาจะเสื่อมลงพวก ภิกษอุ สัชชิผไู มมคี วามละอาย มีแตค วามโลภเพ่ิมมากข้ึนพวกนี้จะไมนําหลักธรรมที่ พระองค ตรสั สอนไวด ี แลว มาเปน เครอ่ื งมอื แสวงหาเงินทองกับญาติโยม ฝา ยญาติ โยมก็เห็นผิดเปนชอบคือไดยินพระเทศนเสยี งเพราะกช็ อบและเกิดศรัทธาถวายขา ว ของยนิ ยอมปจ จัยใหไ ป เปรียบเหมือนกบั พระเสวนาํ พระธรรม วงิ่ มรี าคาสงู นับแสน ตําลงึ มาแลกกับเปรยี งเนา

เรอื่ งท่ี ๑๒ นาํ้ เตา ปลาจมลงน้ํา พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา เมื่อโลกหมุนเวียนไป ในสมัยของ ผูบริหารประเทศไมมีคุณธรรม คําพูดของตนทุศีลรวมถึงพระทุศีล คนทั่วไปกลับ ยอมรับ เช่อื ฟง เชอื่ ถือ เร่อื งที่ ๑๓ กอ นหนิ ใหญลอยนาํ้ ไดด งั เหมือนเรอื พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา คนทั่วไปจะเห็นผิดเปน ชอบ คนดีมีศีลรวมทัง้ พระดีมศี ีลจะถูกคนทั่วไปดูหมิน่ พูดอะไรก็ไมมใี ครฟง ไมมี ใครเคารพ เร่ืองท่ี ๑๔ นางกบขนาดเทา ดอกมะชางเล็ก ๆ สามารถไลตดิ ตามงูเหาตัวใหญ ไปจนทนั และกัดงเู หาตวั น้นั ขาดเหมือนเหมือนคนกัดสายบวั พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา โลกจะเส่ือมวิบัติลง มนุษยจะเปนคน ราคะจดั ชายแกจ ะตกอยใู นอํานาจของภรรยาทีย่ งั สาว เรอ่ื งที่ ๑๕ พญาหงสทองพากันมาหอมลอมอกี า พระพุทธเจา พยากรณวา ในกาลขา งหนา ผบู รหิ ารประเทศจะไมมีความรคู วามชํานาญทแ่ี ทจริงจึงไมส ามารถ เลอื กคนดตี ระกลู สูงเขา มาชวยกจิ การบา นเมือง แตก ลบั ไปเลอื กคนเลวตระกูลต่ําเขา มาทํางาน ทําใหค นตระกูลตํา่ กลายเปนผูมีตําแหนงสูง พวกคนตระกลู สงู ตองเขาไป รบั ใชคนเหลา นน้ั

เรอ่ื งที่ ๑๖ แกะไลตามจับเสือเหลอื งกิน พระพุทธเจาพยากรณวา ในกาลขางหนา ภกิ ษเุ ลว ๆ จะเบยี ดเบยี นประทุษราย ภิกษทุ ี่มศี ีลตองหลบหนเี ขา ไปแอบซอ นในปา