หน่วยการเรียนรู้ที่ 5

สทิ ธแิ ละหนา ทข่ี องพลเมอื ง ตามระบอบประชาธปิ ไตย

หน่วยการเรียนรูท้ ่ี ๕ สิทธิและหน้าที่ของพลเมืองตามระบอบประชาธปิ ไตย แนวคดิ การประพฤติปฏิบตั ิตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย ประกอบดว้ ย การปฏิบตั ิตนตาม สนภาพ บทบาท สิทธิ เสรีภาพ และหนา้ ที่โดยยดึ หลกั กฎหมาย ไม่ละเมดิ สิทธิเสรีภาพ ของบุคคลอ่ืน เป็นการปฏิบตั ิตนอยา่ งถูกตอ้ งในฐานะของพลเมอื งดี อีกท้งั ต้องสนบั สนุน ส่งเสริมให้บุคคลอ่นื มคี ่านิยม คุณธรรม จริยธรรมที่ถูกตอ้ งดีงาม และถือปฏิบตั ิตนเป็ นพลเมืองดีดว้ ยจึงจะนาํ สนั ติสุขมาสู่สงั คมได้ สาระการเรียนรู้ ๑.สิทธิของพลเมือง ๒.เสรีภาพของพลเมือง ๓.บทบาท หนา้ ท่ีของเยาวชน ในฐานะพลเมืองของประเทศ ผลการเรียนรู้ทีค่ าดหวงั ๑.รูแ้ ละเขา้ ใจสิทธิเสรีภาพของพลเมอื ง ๒.อธิบายแนวทางการคุม้ ครองสิทธิของพลเมอื งได้ ๓.บอกบทบาท หนา้ ที่ของเยาวชนในฐานะพลเมืองของประเทศได้ สิทธขิ องพลเมือง สิทธิและเสรีภาพของพลเมืองไดร้ ับการประกนั ไวใ้ นรฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. ๒๕๖o ท้งั น้ีเรื่องจากรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ จะมีกฎหมายใดมาขดั หรือ แยง้ ไม่ไดเ้ ร่ืององบทบญั ญตั ิเรื่องสิทธิเสรีภาพถูกบญั ญตั ิไวใ้ นรฐั ธรรมนูญแลว้ สิทธิเสรีภาพของบุคคลกจ็ ะ ไดร้ ับการประกนั ไวไ้ ม่ถูกริดรอนจากกฎหมายของรฐั กรณีที่ไม่มีกฎหมายใดๆ กาํ หนดวา่ ห้ามบุคคลทําการ ใดๆ บุคคลยอ่ มมีสิทธิและเสรีภาพที่จะทาํ การน้นั ไดแ้ ละได้นบั ความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ แต่ท้งั น้ีต้อง ไม่กระทบกระเทือนหรือเป็ นอนั ตรายต่อความม่นั คงของรัฐ ความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอนั ดีของ ประชาชน และไมล่ ะเมิดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลอื่น

การตรากฎหมายท่ีมีผลเป็ นการจาํ กดั สิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลต้องเป็ นไปตามเง่ือนไขท่ีบญั ญตั ิ ไวใ้ นรัฐธรรมนูญ ในกรณีที่รัฐธรรมนูญมิไดบ้ ญั ญตั ิเงื่อนไขไว้ กฎหมายดงั กลา่ วตอ้ งไม่ขดั ต่อหลกั นิติธรรม ไม่เพ่ิมภาระหรือจาํ กดั สิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลเกนิ สมควรแกเ่ หตุ และจกระทบต่อศกั ด์ิศรีความเป็ น มนุษยข์ องบุคลมิได้ รวมท้งั ตอ้ งระบุเหตุผลความจาํ เป็นในการจาํ กดั สิทธิและเสรีภาพไวด้ ว้ ย ความหมายของสิทธิ สิทธิ หมายถึง สิ่งที่กฎหมายรับรองและคุม้ ครองให้ ดงั น้นั การพิจารณาวา่ เราในฐานะที่พลเมอื งของ ประเทศกม็ ีสิทธิกม็ สี ิทธิ จึงจาํ เป็นที่จะตอ้ งศกึ ษาบทบญั ญตั ิของกฎหมายท่ีมีการกาํ หนดหรือรบั รองสิทธิของ พลเมอื งไวต้ ้งั แต่กฎหมายภายในและกฎหมายระหว่างประเทศ มักถือว่าสิทธิเป็ นพ้ืนฐานของอารยธรรม ถือว่าเป็ นเสาหลักซ่ึงเป็ นที่ยอมรับของสังคมและ วฒั นธรรมและประวตั ิศาสตร์ความขัดแยง้ ทางสังคมพบได้ในประวตั ิศาสตร์ของสิทธิแต่ละอยา่ งและ พฒั นาการของมนั ตามสารานุกรมปรัชญาสแตนฟอร์ด \"สิทธิให้โครงสร้างแกร่ ะบอบการปกครอง เน้ือหา กฎหมาย และลกั ษณะของศลี ธรรมซ่ึงรับรู้ในปัจจุบนั \" พจนานุกรม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ อธิบาย ความหมาย “สิทธิ” ไวว้ ่า “อาํ นาจที่จะ กระทาํ การใด ๆ ไดอ้ ยา่ งอสิ ระ โดยไดร้ ับการรับรองจากกฎหมาย สิทธิพลเมืองทส่ี ําคญั สิทธิพลเมืองเป็นสิทธิของพลเมืองประเทศน้นั ๆ เท่าน้นั ดงั น้ี ๑.สิทธิในครอบครัวและความเป็ นอยู่ส่วนตัว คนไทยทุกคนย่อมได้รับความคุ้มครองเกยี รติยศ ชื่อเสียง และความเป็นอยสู่ ่วนตวั ๒.สิทธิอนุรักษฟ์ ้ืนฟูจารีตประเพณี บุคคลในทอ้ งถ่นิ และชุมชนตอ้ งช่วยกนั อนุรักษฟ์ ้ืนฟจู ารีตประเพณี วฒั นธรรมอนั ดีงาม ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ เพ่อื รกั ษาไวใ้ ห้คงอยตู่ ลอด การอนุรกั ษป์ ระเพณีวิ่งควาย จงั หวดั ชลบุรี https://sites.google.com/ สิทธิของพลเมอื งในการอนุรักษฟ์ ้ื นฟจู ารีตประเพณี

๓.สิทธิในทรพั ยส์ ิน บุคคลจะไดร้ ับการคุม้ ครองสิทธิในการครอบครองทรพั ยส์ ินของตนและการ สืบทอดมรดก ๔.สิทธิในการศึกษาอบรมศึกษาอบรม บุคคลยอ่ ยมคี วามเสอมในการเขา้ รบั การศึกษาข้นั พ้ืนฐาน ๑๒ ปี อยา่ งมีความคุณภาพและทวั่ ถึง โดยไม่เสียค่าใชจ้ ่าย ๕.สิทธิในการรับบริการดา้ นสาธารณสุขอยา่ งเสอมภาคและไดม้ าตรฐาน สาํ หรบั ผยู้ ากไรจ้ ะไดร้ ับ สิทธิในการรักษาพยาบาลจากสถานบริการสาธารณะสุขของรฐั โดยไม่เสียค่าใชจ้ ่าย ๖.สิทธิท่ีจะไดร้ ับการคุม้ ครองโดยรฐั เดก็ เยาวชน สตรี และบุคคลท่ีไดร้ ับการปฏิบตั ิอยา่ งรุนแรง และไม่เป็นธรรมจะไดร้ ับการคุม้ ครองโดยรฐั ๗.สิทธิที่จะไดร้ บั การช่วยเหลือจากรฐั เช่น บุคคลท่ีมีอายสุ ูงถึง ๖o ปี และรายไดไ้ มพ่ อต่อการยงั ชีพ บุคคลยากไร้ รฐั จะใหค้ วามช่วยเหลอื เป็นตน้ ๘.สิทธิที่จะไดร้ บั สิ่งอาํ นวยความสะดวกอนั เป็นสาธารณะ โดยรัฐจะให้ความช่วยเหลือและอาํ นาจ ความสะดวกอนั เป็นสาธารณะแกบ่ ุคคลในสงั คมอยา่ งเท่าเทียม ๙.สิทธิของบุคคลที่จะมีส่วนร่วมกบั รัฐและชุมชน ในการบาํ รุงรักษาและการไดร้ ับประโยชนจ์ าก ทรัพยากร ๑o.สิทธิที่จะไดร้ ับทราบขอ้ มูลข่าวสารจากหน่วยงานของรัฐ รัฐวสิ าหกจิ หรือรายการส่วนทอ้ งถ่ิน อยา่ งเปิ ดเผย เวน้ แต่การเปิ ดเผยขอ้ มูลน้นั จะมผี ลต่อความมน่ั คงของรัฐหรือความปลอกภยั ของประชาชน ส่วนรวม หรือเป็นส่วนไดส้ ่วนเสียของบุคคลซ่ึงมีสิทธิไดร้ ับการคุม้ ครอง ๑๑.สิทธิเสนอเรื่องราวร้องทุกข์ โดยไดร้ บั แจง้ ผลการพิจารณาภายในเวลาตามบทบญั ญตั ิของ กฎหมาย ๑๒.สิทธิท่ีบุคคลสามรถฟ้องรอ้ งหน่วยงานราชการรัฐวิสาหกจิ ราชการส่วนทอ้ งถิ่นหรือองค์กรของ รัฐท่ีนิติบุคคล ให้รบั ผดิ ชอบการกระทาํ หรือ เวน้ การกระทาํ ตามกฎหมายของเจา้ หนา้ ของรฐั ภายในหน่วยงานน้นั ๑๓.สิทธิพิทักษร์ ฐั ธรรมนูญ มีเจตนารมณ์เพื่อคุม้ ครองการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มี พระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมขุ คุม้ ครองบุคคลในการต่อตา้ น โดยสนั ติวิธีต่อการกระทาํ เพ่อื ใหไ้ ดม้ าซ่ึงอาํ นาจในการปกครองดว้ ยวิถีทางมิชอบ ๑๔. สิทธิที่จะไดร้ บั การปฏิบตั ิอยา่ งเสมอภาคกนั หมายถึง เมือ่ บุคคลมคี วามเสมอกนั ในกฎหมายก็ ยอ่ ยมสี ิทธิที่จะไดร้ ับความคุม้ ครองตามกฎหมายที่เท่าเทียมกนั

ไม่เลือกปฏิบตั ิโดยเงื่อนไขทางเพศ ถิ่นกาํ เนิด เช้ือชาติ ภาษา อายุ ความพิการ สุขภาพ สถานะภาพของบุคคล ฐานะท่งเศรษฐกจิ ความเช่ือ ศาสนา การศกึ ษาอบรม ในขณะเดียวกบั รฐั อาจมีมาตรการบางอยา่ งเพ่ือขจดั อปุ สรรคหรือส่งเสริมให้บุคคลสามารถใชส้ ิทธิหรือเสรีภาพไดเ้ ช่นเดียวกบั บุคคลอื่น หรือเพอ่ื คุม้ ครองหรือ อาํ นวยความสะดวกใหแ้ กเ่ดก็ สตรี ผูส้ ูงอายุ คนพิการ หรือผดู้ อ้ ยโอกาสยอ่ มไม่ถือวา่ เป็ นการเลอื กปฏิบตั ิโดย ไมเ่ ป็ นธรรม ๑๕.สิทธิมารดาในช่วงระหวา่ งกอ่ นและหลงั การคลอดบุตร ยอ่ ยไดร้ ับความคุม้ ครองและช่วยเหลอื ตามกฎหมายบญั ญตั ิ สิทธขิ องชุมชน กรณีบุคคลอยรู่ ่วมกนั เป็ น ชุมชน จะกอ่ ให้เกดิ ตวั ตนข้ึนมาอีกตวั ตนหน่ึง ซ่ึงมคี วามหมายถึงซ้ึงกวา่ กลุ่มคน เนน้ ไปที่การสรา้ งอตั ลกั ษณ์ของกลุ่ม ความเป็นพวกพอ้ งหน่ึงเดียวกนั โดยสิทธิของชุมชนท่ีสาํ คญั มดี งั น้ี ๑.สิทธิที่จะไดร้ บั ทราบและเขา้ ถงึ ขอ้ มูลข่าวสารสาธารณะในครอบครองของหน่วยงานรัฐตามที่ กฎหมายกาํ หนด ๒.สิทธิท่ีจะเสนอเร่ืองราวรอ้ งทุกข์ต่อหน่วยงานของรัฐและไดร้ ับแจง้ ผลการพจิ ารณาโดยรวดเร็ว ๓.สิทธิที่จะฟ้องร้องหน่วยงานของรฐั ให้รับผิดเนื่องจากการกระทาํ หรือละเวน้ การกระทาํ ของ ขา้ ราชการพนกั งาน หรือลูกจา้ งของหน่วยงานของรัฐ

๔.สิทธิที่จะอนุรักษฟ์ ้ื นฟูหรือส่งเสริมภูมิปัญญา ศลิ ปะ วฒั นธรรมขนบธรรมเนียม และจารีต ประเพณีอนั ดีงาม ท้งั ของทอ้ งถิ่นและของชาติ ๕.สิทธิในการจดั การ บาํ รุงรักษา และใหป้ ระโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดลอ้ มและ ความหลากหลายทางชีวภาพอยา่ งสมดุลและยงั่ ยนื ตามวธิ ีการท่ีกฎหมายบญั ญตั ิ ๖.สิทธิที่จะเขา้ ช่ือกนั เพอื่ เสนอแนะต่อหน่วยงานของรัฐให้ดาํ เนินการใดอนั จะเป็ นประโยชน์ ต่อชุมชนหรือประชาชนหรืองดเวน้ การดาํ เนินการใดอนั จะกระทบต่อความเป็นอยู่อยา่ งสงบสุขของ ประชาชนหรือชุมชน และไดร้ บั แจง้ ผลการพิจารณาโดยเร็ว ๗.สิทธิท่ีจะจดั ให้มีระบบสวสั ดิการของชุมชน

เสรีภาพของพลเมือง “เสรีภาพ” หมายถึง อาํ นาจตดั สินใจดว้ ยตนเองของมนุษย์ ที่จะเลือกดาํ เนินพฤติกรรมของตนเอง โดยไม่ มีบุคคลอ่ืนใดอา้ งหรือ ใช้อาํ นาจแทรกแซงเกยี่ วขอ้ งกบั การตดั สินใจน้นั และเป็นการตดั สินใจ ดว้ ยตนเอง ท่ีจะกระทาํ หรือไม่กระทาํ การสิ่งหน่ึงส่ิงใดอนั ไมเ่ ป็ นการ ฝ่ าฝืนต่อกฎหมาย แต่การที่มนุษยด์ าํ รงชีวิตอย่ใู น สงั คมแลว้ แต่ละคน จะตดั สินใจกระทาํ การหรือไมก่ ระทาํ การสิ่งใดนอกเหนือ นอกจากตอ้ ง ปฏิบตั ิตาม กฎหมายแลว้ ย่อมตอ้ งคาํ นึกถึงกฎเกณฑต์ ่าง ๆ ของสงั คม ขนบธรรมเนียม และวฒั นธรรม ซ่ึงเสรีภาพเป็ น สิทธิในอีกลกั ษณะหน่ึง แต่เป็ นลกั ษณะของการใชส้ ิทธิอยา่ งใดอยา่ งหน่ึงไดอ้ ยา่ งอิสระแต่ท้งั น้ีจะตอ้ งไม่ กระทบต่อสิทธิของผูอ้ น่ื ซ่ึงเสรีภาพพลเมืองมีดงั น้ี ๑.เสรีภาพในชีวติ และร่างกาย ท่ีจะไมจ่ ะฆ่า ถูกทรมาน ทารุณกรรม หรืองลงโทษดว้ ยวธิ ีกรโหดรา้ ย บุคคลจะตอ้ งไม่ถูกการจบั และควบคุมขงั เวน้ แต่มีคาํ สงั่ หรือหมายศาลและกระทาํ ไดเ้ พียงเท่าที่จาํ เป็นเพื่อป้องกนั มิใหม้ ีการหลบหนี เท่าน้นั การคน้ ตวั บุคคล จะตอ้ งทาํ ภายใตเ้ งื่อนไขกฎหมายท่ีกาํ หนด ๒. เสรีภาพในเคหสถาน ที่จะสามารถอาศยั และครอบครองเคหสถานของตนโดยปกติสุข ไมว่ ่าจะเกดิ จาการเช่าหรือเป็นเจา้ ของกรรมสิทธ์ิ ซ่ึงบุคคลอื่นจะตอ้ งให้ความเคารพในสิทธิน้ี แมแ้ ต่ เจา้ หนา้ ท่ีของรัฐหากจะตอ้ งเขา้ ไปดาํ เนินการตามกฎหมายใด ๆ เช่น การตรวจคน้ เคหสถานของประชาชนก็ จะทาํ การมิได้ เวน้ แต่จะมหี มายคน้ ท่ีออกโดยศาลเท่าน้นั ๓.เสรีภาพในการเดินทางและการเลือกถิ่นท่ีอยู่ รวมถงึ ห้ามเนรเทศบุคคลผูม้ ีสญั ชาติไทยออกนอก ประเทศและชาวไทยกจ็ ะสามารถอาศยั และครอบครองเคหสถานของตนโดยปกติสุข ไม่วา่ จะเกดิ จาการเช่า หรือเป็นเจา้ ของกรรมสิทธ์ิ ซ่ึงบุคคลอ่นื จะตอ้ งให้ความเคารพในสิทธิน้ี แมแ้ ต่เจา้ หนา้ ที่ของรฐั หากจะตอ้ ง เขา้ ไปดาํ เนินการตามกฎหมายใด ๆ เช่น การตรวจคน้ เคหสถานของประชาชนกจ็ ะทาํ การมไิ ด้ เวน้ แต่จะมีหมายคน้ ท่ีออกโดยศาลเท่าน้นั ๔.เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นผ่านการพูด การเขียน การพิมพ์ การโฆษณา เวน้ แต่โดยอาศยั อาํ นาจตามบญั ญตั ิแห่งกฎหมาย เฉพาะเพอ่ื ความมนั่ คงของรัฐ เพ่ือรักษาความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอนั ดีของประชาชน ๕.เสรีภาพในการสื่อสารถึงกนั โดยทางท่ีชอบดว้ ยกฎหมาย การตรวจ การกกั หรือการเปิ ดเผยขอ้ มลู ส่วนบุคคลท่ีสื่อสารถึงกนั จะทาํ ไม่ได้

๖.เสรีภาพในการนบั ถอื ศาสนา นิกาย ลทั ธิ ความเช่ือทางศาสนา และเสรีภาพในการประกอบ พธิ ีกรรมตามความเช่ือของตนท่ีไม่ขดั ต่อความสงบเรียบรอ้ ยหรือศีลธรรมอนั ดีของประชาชน ๗.เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบและปราศจากจากอาวธุ ประชาชนทุกคนมีสิทธิเสรีภาพในการ ชุมนุมแต่ตอ้ งเป็ นไปโดยสงบ ปราศจากอาวุธ และตอ้ งไม่รบกวนสิทธิของผอู้ ื่น การปราศจากอาวุธน้นั หมายรวมถงึ หา้ มทุกคนท่ีมาร่วมชุมนุมพกพา อาวธุ เขา้ มามาในท่ีชุมนุมเด็กขาด บุคคลใดพกพาอาวธุ เขา้ มาในท่ีชุมนุม บุคคลน้นั จะไมไ่ ดร้ ับความคุม้ ครองตามรัฐธรรมนูญในกรณีท่ีได้ กลา่ วมาขา้ งตน้ ๘.เสรีภาพในการรวมตวั กนั เป็นสมาคม สหกรณ์ สหภาพ องค์กร ชุมนุม หรือหมคู่ ณะอื่น การจาํ กดั เสรีภาพต่างๆ เหล่าน้ีกระทาํ ไมได้ เวน้ แต่อาศยั อาํ นาจกฎหมายเฉพาะเพื่อคุม้ ครองประโยชน์สาธารณะ การรักษาความสงบเรียบร้อย หรือ ศีลธรรมอนั ดีของประชาชน ๙.เสรีภาพในการรวมตวั จดั ต้งั พรรคการเมอื ง เพอื่ ดาํ เนินกจิ กรรมทางการเมืองตามวถิ ีทางการ ปกครองระบอบประชาธิปไตย อนั มีพระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุข ๑o.เสรีภาพในการประกอบอาชีพและการแข่งขนั โดยเสรีอยา่ งเป็นธรรม การกาํ จดั เสรีภาพดงั กลา่ ว จะทาํ ไดก้ แ็ ต่โดยอาศยั อาํ นาจของกฎหมายเพื่อประโยชน์ในการรักษาความมนั่ คงของรัฐหรือเศรษฐกจิ ของ ประเทศและเพ่ือป้องกนั การผูกขาดหรือขจดั ความไมเ่ ป็นธรรมในการแข่งขนั ทางการคา้ แนวทางการค้มุ ครองสิทธิเสรีภาพของพลเมือง การคุม้ ครองสิทธิเสรีภาพของพลเมืองมแี นวทางดงั น้ี ๑.ปลกู ฝังให้เกดิ ความรู้ และตระหนกั ในความสาํ คญั ของสิทธิเสรีภาพที่ตนเองมีและเคารพสิทธิ เสรีภาพของผูอ้ นื่ ๒.เคารพและใหเ้ กยี รติ ให้การยอมรับในความแตกต่างของบุคคลโดยปราศจากเงื่อนไขทางเพศวยั ความรู้ ตาํ แหน่ง ๓.ช่วยกนั สอดส่องดูแลป้องกนั ไม่ให้มีการละเมิดสิทธิเสรีภาพ หรือหากพบเห็นการละเมิดสิทธิ เสรีภาพกแ็ จง้ หน่วยงานท่ีเกยี่ วขอ้ งหรืองคก์ รท่ีมีอาํ นาจหนา้ ท่ี

บทบาทหน้าทขี่ องเยาวชนในฐานะพลเมืองของประเทศ เยาวชน หมายถงึ บุคคลอายเุ กนิ ๑๕ ปี บริบูรณ์ แต่ยงั ไม่ถงึ ๑๘ ปี บริบูรณ์ เป็นพลเมืองของประเทศ และอยู่ในวยั ศึกษาเลา่ เรียน อนั เป็นวยั ท่ีอยใู่ นช่วงการพฒั นาตนเองใหม้ ีความรูค้ วามสามารถในการประกอบอาชีพและเป็นพลเมืองดี ของสงั คม บทบาท หมายถงึ การกระทาํ ตามหนา้ ท่ีท่ีกาํ หนดไว้ ส่วน หนา้ ที่ หมายถงึ กจิ ที่ควรทาํ หรือตอ้ งทาํ บทบาทและหนา้ ที่จึงเป็นส่ิงคู่กนั เช่น พ่อแมย่ ่อมมีหนา้ ท่ีดูแลเล้ยี งดูลูก คุม้ ครองให้ปลอดภยั และอบรมสงั่ สอนลูกหลานใหเ้ ป็นพลเมอื งดีของ สงั คม พอ่ แม่จึงตอ้ งมีบทบาทที่เหมาะสม เช่น ประกอบอาชีพเพอ่ื จะไดเ้ ล้ยี งดูลูกหลานใหเ้ จริญเติบโต ใหค้ วามรกั และเอ้ืออาทรต่อลูก ขณะเดียวกนั ลกู หลานที่เป็นเยาวชนกต็ อ้ งมบี ทบาทหนา้ ท่ี ท่ีตอ้ งประพฤติปฏิบตั ิในฐานะเป็ นลูกที่ดีของพอ่ แม่เช่นกนั เช่น ต้งั ใจศึกษาเล่าเรียนเคารพและเชื่อฟังพ่อแม่ และญาติผใู้ หญ่ ในฐานะท่ีเยาวชนเป็นพลเมืองของสงั คมไทยซ่ึงเป็นสงั คมท่ีมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั พระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุขเราจึงควรทาํ ความเขา้ ใจเร่ืองประชาธิปไตยเพ่ือจะไดน้ าํ มาประยกุ ต์ใชใ้ น การดาํ เนินชีวิตไดอ้ ยา่ งเหมาะสมและมีส่วนร่วมในการพฒั นาประเทศให้เจริญรุ่งเรือง คุณลักษณะของพลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธปิ ไตย พลเมืองดี หมายถึง พลเมืองท่ีมคี ุณภาพ มคี วามรูค้ วามสามารถ มสี ่วนร่วมในการสร้างความเจริญกา้ วหนา้ ให้แกบ่ า้ นเมอื ง ปฏิบตั ิตนตามกฎหมายและระเบียบกฎเกณฑข์ องสงั คม รู้จักบทบาทหน้าท่ีของตนเองและ ปฏิบตั ิตนไดอ้ ยา่ งเหมาะสม มคี วามรบั ผดิ ชอบต่อหนา้ ท่ีตนเอง สงั คม และประเทศชาติมี จริยธรรมคุณธรรม ยดึ มนั่ ในศีลธรรมของศาสนาท่ีตนนบั ถือและรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีและวฒั นธรรมของสงั คม สามารถนาํ หลกั ประชาธิปไตยมาใช้เป็นแนวทางในการอยรู่ ่วมกบั ผูอ้ ่นื คุณลกั ษณะของพลเมืองดีตามวถิ ี ประชาธิปไตยที่สาํ คญั มดี งั น้ี ๑.เคารพและปฏิบตั ิตามกฎเกณฑข์ อ้ บงั คบั ของสงั คม พลเมืองดีย่อมมีความเชื่อมนั่ และปฏิบตั ิตน ตามกฎเกณฑ์ นบั ต้งั แต่กฎกติกาภายในครอบครวั กฎระเบียบของโรงเรียน กฎหมายภายในทอ้ งถิ่นหรือ ชุมชนรวมไปถงึ ปฏิบตั ิตามกฎหมายของประเทศ อนั จะส่งผลใหส้ งั คมมีความเป็นระเบียบเรียบร้อยการ ติดต่อสมั พนั ธ์กนั ของบุคคลในสงั คมยอ่ มเป็นไปอยา่ งราบร่ืน ไม่มกี ารละเมิดหรือเอารัดเอาเปรียบซ่ึงกนั และ กนั

๒.เคารพในสิทธิและเสรีภาพของบุคคล พลเมืองดียอ่ มยดึ มนั่ ที่จะปฏิบตั ิตนตามหลกั สิทธิและ เสรีภาพของตนเองตามบทบญั ญตั ิของกฎหมายขณะเดียวกนั กจ็ ะไม่ละเมดิ สิทธิและเสรีภาพของบุคคลอื่น รวมท้งั เคารพในความคิดและการกระทาํ ของผูอ้ นื่ แสดงความคิดเห็นและกระทาํ ออกมาโดยไม่ล่วงเกนิ ผูอ้ ื่น ๓.การใชห้ ลกั เหตูผล พลเมืองดีย่อมคิดใคร่ครวญกอ่ นปฏิบตั ิกจิ ใด ๆ การคิดใคร่ครวญโดยมีเหตุผล กอ่ ใหเ้ กดิ ผลดีท้งั ต่อตนเองและผูอ้ ่ืน และหากเกดิ ขอ้ ขดั แยง้ ข้ึนการแกป้ ัญหาอยา่ งมเี หตุผลมีความจาํ เป็นอยา่ ง ยงิ่ โดยการตดั สินปัญหาใชเ้ สียงขา้ งมากเป็นหลกั ในการตดั สิน เพราะเชื่อวา่ ความคิดเห็นที่คนส่วนใหญ่ พจิ ารณาแลว้ ยอ่ มเป็นท่ียอมรบั ขณะเดียวกนั กไ็ ม่ละเมิดสิทธิของเสียงส่วนน้อย ๔.มีความรบั ผิดชอบต่อหนา้ ท่ีของตนเอง พลเมอื งดีย่อมต้องมีความรับผดิ ชอบต่อหนา้ ท่ีของตนเอง รับผดิ ชอบต่อครอบครวั ชุมชนและประเทศชาติ เช่น การเป็นสมาชิกท่ีดีของครอบครัว ตอ้ งรับผดิ ชอบใน การช่วยเหลือการงานภายในบา้ นการเป็นนักเรียน ตอ้ งต้งั ใจเรียนหนงั สือทาํ การบา้ นและงานท่ีครูมอบหมาย การเป็นสมาชิกของท้องถิ่นหรือชุมชนตอ้ งรับผิดชอบต่อหนา้ ท่ีโดยการเสียภาษอี ากร พิทกั ษป์ กป้องและสืบ สานศิลปวฒั นธรรมของชาติและภูมิปัญญาทอ้ งถิ่น ๕.มีน้าํ ใจ พลเมืองยอ่ มเป็นบุคคลที่มีใจกวา้ ง เสียสละ และกระตือรือร้น ท่ีจะมีส่วนร่วมใหพ้ ลเมืองดี ยอ่ มเป็นบุคคลท่ีมีใจกวา้ งความช่วยเหลอื แกไ้ ขปัญหาชุมชนหรือทอ้ งถิ่น เห็นแกป่ ระโยชนส์ ่วนรวมมากกว่า ประโยชน์ส่วนตน ตลอดจนยอมรบั ฟังความคิดเห็นของบุคคลอืน่ แมค้ วามคิดเห็นเหลา่ น้นั จะไมต่ รงกบั ความคิดเห็นของตนเอง ๖.ยดึ มนั่ ในวฒั นธรรมประเพณี วฒั นธรรมเป็นวถิ ที างหรือแบบแผนการ ดาํ เนินชีวติ อยา่ งหน่ึงท่ีมี การปฏิบตั ิสืบเน่ืองกนั มา เมื่อสมาชิกซ่ึงเป็นคนในชุมชนหรือท้องถิ่นน้นั ยอมรบั และปฏิบตั ิตามยอ่ มส่งผล ให้เกดิ ความสามคั คี ร่วมกนั ทาํ กจิ กรรมต่างๆ ที่ส่งผลดีต่อสงั คมน้นั ๆ ๗.มหี ลกั ศีลธรรมเป็นแนวปฏิบตั ิ การนาํ หลกั ศีลธรรมตามหลกั คาํ สอนของศาสนาท่ีตนเองนบั ถือมา ใชใ้ นการปฏิบตั ิให้ถูกต้องเหมาะสม จะกอ่ ให้เกดิ สันติสุขในสงั คม ถึงแมก้ ฎศีลธรรมจะไม่มีบทลงโทษตาม กฎหมาย หากยดึ มน่ั และประพฤติปฏิบตั ิยอ่ มทาํ ใหก้ ารอยรู่ ่วมกนั เป็นไปอยา่ งราบร่ืนและเป็นสุข เช่น มีการ เสียสละ ใหอ้ ภยั เอ้ือเฟ้ือเผ่ือแผ่ ไม่เบียดเบียนซ่ึงกนั และกนั มีสจั จะ มคี วามยตุ ิธรรมต่อกนั หน้าที่พลเมือง รฐั ธรรมนูญอาณาจกั รไทย พ.ศ. ๒๕๖o มาตรา ๕o กาํ หนดหนา้ ท่ีของปวงชนชาวไทยไวด้ งั น้ี ๑.พทิ กั ษร์ ักษาไวซ้ ่ึงชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย์ และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มี พระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุข ๒.ป้องกนั ประเทศ พทิ ักษร์ ักษาเกยี รติภูมิ ผลประโยชน์ของชาติ และสาธารณสมบตั ิของแผน่ ดิน รวมท้งั ให้ความร่วมมอื ในการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั

๓.ปฏิบตั ิตามกฎหมายอยา่ งเคร่งครัด ๔.เขา้ รบั การศกึ ษาอบรมในการศึกษาภาคบงั คบั ๕.ชายไทยตอ้ งเขา้ รบั การตรวจเลอื กการเป็นทหารกองประจาํ การหรือรบั ราชการทหารตามท่ี กฎหมายบญั ญตั ิ ๖.เคารพและไม่ละเมดิ สิทธิและเสรีภาพของบุคคลอ่นื และไม่กระทาํ การใดท่ีอาจกอ่ ใหเ้ กดิ ความ แตกแยกหรือเกลยี ดชงั ในสงั คม ๗.ไปใชส้ ิทธิเลือกต้งั หรือลงประชามติอยา่ งอสิ ระโดยคาํ นึงถงึ ประโยชนส์ ่วนรวมของประเทศเป็ น สาํ คญั ๘.ร่วมมอื และสนบั สนุนการอนุรักษแ์ ละคุม้ ครองสิ่งแวดลอ้ ม ทรพั ยากรธรรมชาติ ความหลากหลาย ทางชีวภาพ รวมท้งั มรดกทางวฒั นธรรม ๙.เสียภาษีอากรตามที่กฎหมายบญั ญตั ิ ๑o. ไมร่ ่วมมือหรือสนบั สนุนการทุจริตและประพฤติมิชอบทุกรูปแบบ ประโยชน์ของการปฏิบตั ติ นเป็ นพลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธปิ ไตย การท่ีบุคคลประพฤติปฏิบตั ิตนเป็นพลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธิปไตย ไมว่ า่ จะอยใู่ นสงั คมระดบั ใดออมส่งผล ดีอยา่ งสูงยงิ่ ท้งั ต่อตนเองและครอบครัว สถานศกึ ษา ชุมชน และประเทศชาติ ๑.ผลดีต่อตนเองและครอบครวั หากสมาชิกในครอบครวั เช่น พ่อแม่ให้การเล้ียงดูลูก ไดก้ ารศึกษา แกล่ ูกและลูกให้การเล้ียงดูพ่อแม่ตามอตั ภาพรวมท้งั เช่ือฟังคาํ สงั่ สอนของพ่อ แม่ ป่ ู ยา่ ตา ยาย ส่วนญาติก็ สงเคราะห์ตามสมควรแกฐ่ านะ สมาชิกในครอบครวั ต่างมนี ้าํ ใจต่อกนั มคี ุณธรรมและจริยธรรมและคนท่ีอยู่ ในชุมชนหรือสงั คมเดียวกนั มีน้าํ ใจเอ้ือเฟ้ื อเผือ่ แผ่ต่อกนั ปฏิบตั ิตนตามระเบียบกฎเกณฑข์ องสงั คมตนเอง ครอบครัว และทุกคนในชุมชนยอ่ มมี แต่ความสุข ๒.ผลดีต่อสถานศึกษา การท่ีผูเ้ รียนรูจ้ กั บทบาทหนา้ ที่ของตนเองปฏิบตั ิตนตามกฎระเบียบของ โรงเรียน ช่วยกนั ดูแลรักษาสาธารณสมบตั ิของโรงเรียน รวมท้งั ช่วยกนั รักษาช่ือเสียงของโรงเรียน ต้งั ใจเรียน หนงั สือ ประพฤติดียอ่ มทาํ ใหโ้ รงเรียนแห่งน้นั เป็ นที่นิยมชมชอบของบุคคลทว่ั ไป ทุกคนภายในโรงเรียน ยอ่ มมีสุขทวั่ หนา้ กนั ๓.ผลดีต่อชุมชนและประเทศชาติ หากบุคคลในชุมชนเป็นพลเมืองดี โดยการที่คนส่วนใหญ่รู้จกั บทบาทหนา้ ที่ของตนเอง ซื่อสตั ยส์ ุจริต ไม่ทุจริตคดโกงหรือไม่คอร์รปั ชนั ช่วยกนั สรา้ งเสริมให้สงั คม พฒั นากา้ วหนา้ เห็นแกป่ ระโยชน์ส่วนรวม ทุกคนยอ่ มอยรู่ ่วมกนั ไดอ้ ยา่ งสนั ติสุข

วิธีปฏิบตั ติ นในการเคารพสิทธแิ ละเสรีภาพของตนเองและผ้อู ื่น สงั คมประชาธิปไตยใหค้ วามสาํ คญั กบั สิทธิเสรีภาพเป็ นอยา่ งยงิ่ ดงั น้นั เยาวชนไทยในฐานะพลเมืองของ ประเทศไทยซ่ึงปกครองในระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุขจึงตอ้ งใหค้ วามสาํ คญั กบั สิทธิเสรีภาพ โดยปฏิบตั ิตนท่ีแสดงออกถงึ การเคารพสิทธิและเสรีภาพของตนเองและผูอ้ น่ื ดงั น้ี ๑.เคารพผูอ้ น่ื โดยตอ้ งคาํ นึงว่าทุกคนมีสิทธิและเสรีภาพอยา่ งเสมอภาคเท่าเทียมกนั ๒.เคารพและรับฟังความคิดเห็นของผอู้ ื่นโดยตอ้ งต้งั ใจรบั ฟังความคิดเห็นของผอู้ ่ืนแลว้ นาํ มาคิด ไตร่ตรองดว้ ยเหตุผล ไม่ควรยดึ ถือความคิดของตนว่าถกู ที่สุด ๓.ไม่กระทาํ ในส่ิงท่ีละเมิดหรือกระทบสิทธิของผูอ้ ืน่ และไม่ยนิ ยอมให้ผูอ้ นื่ มาละเมดิ สิทธิของตน เช่น ไม่ส่งเสียงดงั รบกวนผูอ้ ืน่ ไม่นินทาว่าร้ายผูอ้ ่ืน ไม่กา้ วกา่ ยเร่ืองส่วนตวั ของผูอ้ ่ืน รวมท้งั ตอ้ งรักษาสิทธิ ของตนเองไม่ใหผ้ ูอ้ ืน่ มาละเมิดสิทธิของตน เช่น ไมย่ อมให้ผูอ้ ่ืนแซงแถวข้ึนรถไฟฟ้า ร้องเรียนหน่วยงานท่ี รบั ผิดชอบหากถูกหน่วยงานราชการกระทาํ การละเมิดสิทธิของตน ๔.ใชส้ ิทธิและเสรีภาพของตนเองภายใตข้ อบเขตของกฎหมาย การใชส้ ิทธิเสรีภาพต่าง ๆ ตอ้ ง เป็นไปตามที่กฎหมายกาํ หนดไม่ละเมิดกฎหมาย เช่น หากจะชุมนุมทางการเมืองจะตอ้ งชุมนุมอยา่ งสงบและ ปราศจากอาวุธ และไม่สร้างความเดือดร้อนแกผ่ ูอ้ นื่ ๕.ใช้สิทธิเสรีภาพดว้ ยความรบั ผดิ ชอบต่อสงั คม คือ ควรใชส้ ิทธิเสรีภาพที่ตนมไี ปในทาง สรา้ งสรรค์ทาํ ให้สงั คมดีข้ึน ไม่ใชส้ ิทธิเสรีภาพตามอาํ เภอใจจนทาํ ให้สงั คมแยห่ รือเส่ือมลง การส่งเสรมิ ให้ผ้อู ื่นปฏบิ ัตติ นเป็ นพลเมอื งดี การส่งเสริมใหบ้ ุคคลในสงั คมหรือชุมชนที่ตนอาศยั อยปู่ ฏิบตั ิตนเป็นพลเมืองดีย่อมเป็ นส่ิงที่ทาํ ไดย้ าก แต่ หากทาํ ไดย้ อ่ มส่งผลดีต่อการอยรู่ ่วมกนั และในทางปฏิบตั ิเราจะตอ้ งประพฤติปฏิบตั ิตนเป็นแบบอยา่ งท่ีดี จึง จะสามารถชกั ชวนหรือชักนาํ ใหบ้ ุคคลอืน่ ๆ ปฏิบตั ิตนตามที่สงั คมตอ้ งการได้ แนวทางท่ีเยาวชนสามารถ ปฏิบตั ิไดข้ อกลา่ วเป็นตวั อยา่ งดงั น้ี ๑.การส่งเสริมการปฏิบตั ิตนเป็นพลเมืองดีในระดบั ครอบครัว การส่งเสริมในระดบั น้ีจะเป็นระดบั ท่ี ทาํ ไดง้ ่ายท่ีสุด เพราะสมาชิกในครอบครัวสนิทสนมคุน้ เคยกนั เป็ นอยา่ งดีซ่ึงปฏิบตั ิไดด้ งั น้ี ในฐานะสมาชิกที่ดีของครอบครวั ควรรูจ้ กั บทบาทหนา้ ท่ีของตนเองให้ความเคารพนบั ถือพ่อแม่ ญาติผูใ้ หญ่ เคารพกนั ตามลาํ ดบั อาวุโส ร่วมกจิ กรรมต่างๆ ของบา้ นอยา่ งสม่าํ เสมอ เช่น ปฏิบตั ิกจิ กรรมในวนั สาํ คญั ทางศาสนา และวฒั นธรรมประเพณีทางสงั คม ร่วมกนั ท้งั ครอบครัว

ให้ความสาํ คญั กบั คนในครอบครวั ใหม้ ากครอบครวั ท่ีสมาชิกรกั ใคร่ปรองดองกนั ย่อมมี แต่ความสุข แกไ้ ข ความขดั แยง้ ดว้ ยสนั ติวิธี ไม่สรา้ งความเดือดร้อนให้แกส่ มาชิกใน ครอบครัวรวมท้งั ส่งเสริมแนวทางประชาธิปไตยท่ีถูกตอ้ ง ๒.การส่งเสริมการปฏิบตั ิตนเป็ นพลเมืองดีในระดบั โรงเรียนและสถานศึกษา ในโรงเรียนและ สถานศกึ ษานกั เรียนนักศึกษาซ่ึงเป็นเยาวชนของชาติยอ่ มมบี ทบาทสาํ คญั มากโดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในดา้ นการ ส่งเสริมการปฏิบตั ิตนเป็ นพลเมืองดีที่เยาวชนสามารถปฏิบตั ิไดด้ งั ตวั อยา่ งดงั น้ี ๒.๑ ประพฤติปฏิบตั ิตนตามวถิ ีประชาธิปไตย เช่น การทาํ งานร่วมกนั โดยใชก้ ระบวนการ กลุ่ม การส่งเสริมสนบั สนุนใหเ้ คารพเสียงขา้ งมาก แต่ขณะเดียวกนั กใ็ หค้ วามสาํ คญั กบั ผูท้ ่ีมี ความคิดเห็นท่ีแตกต่างจากบุคคลอน่ื ๆ ๒.๒ ส่งเสริมให้เพ่ือนนักเรียนนกั ศึกษาไดร้ ับผดิ ชอบและปฏิบตั ิกจิ กรรมทางสงั คม เช่น •การช่วยกนั รักษาสาธารณสมบตั ิของสถานศึกษา •ส่งเสริมให้ช่วยกนั รักษาขนบธรรมเนียมประเพณีที่ดีงามของท้องถ่ินหรือชุมชนท่ี ตนอาศยั อยู่ •ส่งเสริมให้ไดช้ ่วยเหลอื และสงเคราะห์คนดอ้ ยโอกาส พิการทุพพลภาพ •ส่งเสริมใหร้ ่วมมือกนั ทาํ นุบาํ รุงศาสนสถานและสาธารณสมบตั ิของทอ้ งถิ่นหรือ ชุมชน •ส่งเสริมให้มีส่วนร่วมในการช่วยเหลือบุคคลในสงั คมเม่อื มปี ัญหา อาจจะเป็น ปัญหาสภาพแวดลอ้ มหรือปัญหาที่ถูกคุกครามจากธรรมชาติ เช่น ปัญหาภยั แลง้ น้าํ ท่วม ภยั หนาว ๓.การส่งเสริมการปฏิบตั ิตนเป็นผลเมืองดีในระดบั ทอ้ งถ่ินหรือชุมชน ปฏิบตั ิตนเป็ นพลเมืองดีได้ หลายวิธีเช่นการส่งเสริมบุคคลให้เป็ นพลเมืองดีในระดบั ทอ้ งถ่ินหรือชุมชน ผูท้ ี่มบี ทบาทสาํ คญั คือผูน้ าํ ชุมชน แต่ในฐานะเยาวชนผมู้ ีส่วนร่วมอย่ใู นชุมชน ยอ่ มสามารถประพฤติปฏิบตั ิตนสนบั สนุนและส่งเสริม ให้บุคคลปฏิบตั ิตนเป็นพลเมืองดีไดห้ ลายวธิ ี เช่น •ปฏิบตั ิตนเป็นแบบอยา่ งในฐานะสมาชิกท่ีดีของชุมชนโดยการปฏิบตั ิตนตามกฎกติกาของ ชุมชนและร่วมพฒั นาชุมชนตามความสามารถในโอกาสอนั ควรเช่นการบริจาคเงินตามฐานะช่วยเหลอื ชุมชน • ร่วมกจิ กรรมรณรงค์ใหม้ ีการร่วมรักษาสภาพแวดลอ้ มของชุมชน •ใหค้ วามร่วมมือในการรักษาความสะอาดและพฒั นาชุมชนในโอกาสวนั สาํ คญั ต่างๆ หรือ เม่ือผูใ้ หญ่จดั กจิ กรรม

•ร่วมกจิ กรรมกฬี าขจดั ปัญหายาเสพติดภายในชุมชน ๔.การส่งเสริมการปฏิบตั ิตนเป็นพลเมอื งดีของประเทศชาติ การส่งเสริมใหผ้ ูอ้ ่นื ปฏิบตั ิตนเป็น พลเมืองดีของชาติอาจทาํ ไดย้ ากเน่ืองจากเป็ นเร่ืองไกลตวั และหลายคนคิดวา่ ไม่ใช่เรื่องของตนเอง แต่แทท้ ่ี จริงแลว้ หากทุกคนให้ความสาํ คญั และร่วมกนั ปฏิบตั ิอยา่ งจริงจงั ยอ่ มส่งผลดีต่อประเทศชาติ สิ่งที่ควร ส่งเสริมให้ผูอ้ ื่นปฏิบตั ิตนเพ่ือประเทศชาติมีดงั น้ี •ปฏิบตั ิตนใหถ้ ูกตอ้ งตามกฎหมายของบา้ นเมืองไม่ละเมิดกฎหมาย •ช่วยกนั รักษาสาธารณสมบตั ิของชาติ•ร่วมกจิ กรรมเสริมสร้างความสามคั คีของคนในชาติ • กตญั �ูรู้คุณชาติร่วมกนั ปฏิบตั ิในส่ิงที่กอ่ ใหเ้ กดิ ผลดีต่อประเทศชาติ •ร่วมกนั อนุรักษ์พลงั งานใชพ้ ลงั งานอยา่ งประหยดั • ร่วมกนั อนุรักษศ์ ิลปวฒั นธรรม ภูมิปัญญาไทยใชช้ ีวติ ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งของ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู ิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพติ ร