สรุปโครงการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันปัญหาโรคไข้เลือดออก

รายงานผลการดำเนินงาน โครงการสง่ เสรมิ สขุ ภาพและปอ้ งกนั ปญั หาโรคไข้เลอื ดออก วันท่ี 10 กนั ยายน พ.ศ. 2563 กศน.ตำบลหนองหลวง ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอเฝา้ ไร่ สำนักงานการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย จังหวัดหนองคาย

คำนำ ด้วย กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ ได้ดำเนินการจัดโครงการสง่ เสรมิ สขุ ภาพและป้องกันปัญหาโรค ไขเ้ ลือดออก เพื่อให้นักศึกษา กศน.ทั้ง 5 ตำบล กำจัดลูกน้ำยุงลาย กำจัดตัวแกย่ งุ ลายพาหะนำโรคไขเ้ ลือดออก เพ่อื นำไปสกู่ ารพฒั นาศักยภาพของคนในชุมชนตลอดจนถงึ ควบคุมป้องกันโรคไขเ้ ลือดออก ไขป้ วดข้อยงุ ลายได้อยา่ ง มปี ระสิทธภิ าพ ดงั นนั้ กศน.อำเภอฝา้ ไร่ จงึ ไดท้ ำสรุปรายงานผลการดำเนินงานจดั โครงการโครงการส่งเสริมสขุ ภาพ และปอ้ งกันปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก เล่มนี้ขึน้ เพ่ือใหผ้ ู้สนใจได้ศึกษาเพิม่ เติม ในการน้ี กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ ขอขอบคุณ ทกุ ท่านท่ใี หค้ วามรว่ มมือในการจดั กิจกรรมคร้ังนีใ้ ห้เป็นไปดว้ ยความเรียบร้อย หากผดิ พลาดประการใด กข็ ออภัยไว้ ณ โอกาสนี้ กศน.อำเภอเฝ้าไร่ 15 กันยายน 2563

บทท่ี 1 บทนำ หลกั การและเหตผุ ล โรคไขเ้ ลอื ดออก ไข้ปวดข้อยุงลาย นับเป็นปญั หาสาธารณสขุ ไทยตลอดมา เพราะไข้เลือดออกเปน็ โรคติดต่อท่ี สรา้ งความสูญเสียชวี ติ ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลและความความสญู เสยี ทางด้านเศรษฐกิจ ของครอบครวั หมู่บา้ นจนถึงของประเทศ ทัง้ ท่ที กุ ฝา่ ยได้ชว่ ยกันรณรงค์ป้องกนั และควบคุมมาโดยตลอด และได้รบั ความรว่ มมือจาก หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทัง้ ภาครฐั และเอกชน พบว่าปัญหาโรคไข้เลือดออกไม่ได้ลดลงมากนกั และยังคงเพมิ่ การเปล่ยี นแปลง บางปเี ปน็ ไขเ้ ลอื ดออก บางปีเป็นไขป้ วดข้อยุงลาย แต่ทั้งสองอย่างที่กลา่ วมานี้ ส่ิงท่ีทำให้เกดิ โรค คอื ยุงเปน็ พาหะนำ โรค ยงั คงเป็นปัญหาสำคัญในระดับประเทศเร่ือยมา ที่ต้องไดร้ ับการแก้ไขอย่างเร่งดว่ น ไมว่ า่ จะเป็นด้านการสง่ เสรมิ ป้องกันและควบคมุ โรค ด้านการรักษาที่ถกู ต้องและทันเวลา ความตอ่ เนื่องและสมำ่ เสมอของการปฏิบตั งิ านกเ็ ปน็ อีก หน่ึงปจั จัยสำคญั ที่จะทำให้การส่งเสรมิ ปอ้ งกนั และการควบคมุ โรคไขเ้ ลอื ดออกและไขป้ วดขอ้ ยุงลาย ลดลงหรือ หมดไป วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพื่อควบคุมและป้องกันโรคไขเ้ ลือดออกและโรคไข้ปวดขอ้ ยงุ ลาย 2. เพอ่ื กำจดั ลูกน้ำยุงลาย และกำจดั ตวั แก่ยุงลาย 3. เพื่อเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกบั โรคไข้เลือดออก ไข้ปวดขอ้ ยงุ ลาย และแมลง ให้บคุ คล ครอบครัว ชมุ ชน มศี ักยภาพในการช่วยกันดูแลและลดการแพรร่ ะบาด 4. เพือ่ สง่ เสริมให้นักศึกษามคี วามร้แู ละเขา้ ใจตระหนักในการป้องกนั โรคไขเ้ ลือดออก และไข้ปวดข้อยงุ ลาย ผลสมั ฤทธิ์ของงานทค่ี าดหวัง ตวั ช้ีวดั ผลผลติ (Outputs) นักศกึ ษา กศน.อำเภอเฝ้าไร่ จำนวน 50 คน เขา้ ร่วมกิจกรรมคิดเปน็ รอ้ ยละ 100 ตวั ชวี้ ดั ผลลัพธ์(Outcomes) นักศึกษา กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ ทเี่ ขา้ รว่ มโครงการมีความร้แู ละเข้าใจเก่ยี วกบั โรคไข้เลอื ดออก ไข้ปวดข้อ ยงุ ลาย และพัฒนาศักยภาพของคนในชมุ ชนตลอดจนถึงควบคมุ ป้องกนั โรคไข้เลือดออก ไข้ปวดข้อยงุ ลายได้อยา่ งมี ประสิทธิภาพ ไดร้ ้อยละ 100 เปา้ หมาย 1. เชิงปรมิ าณ นกั ศึกษา กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ จำนวน 50 คน 2. เชิงคณุ ภาพ นักศึกษา กศน.อำเภอเฝ้าไร่ ทเี่ ข้าร่วมโครงการมีความรู้และเข้าใจเกยี่ วกบั โรคไข้เลือดออก ไขป้ วด ขอ้ ยงุ ลายและพฒั นาศักยภาพของคนในชมุ ชนตลอดจนถึงควบคมุ ป้องกนั โรคไข้เลือดออก ไข้ปวดข้อยุงลายได้อยา่ งมี ประสทิ ธิภาพ

วิธีการดำเนินการ โครงการสง่ เสริมสุขภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก โดยนางณธิดา ภณโคตรจกั ร นกั วชิ าการ สาธารณสขุ ชำนาญการ เป็นวทิ ยากรใหค้ วามรู้ ดงั น้ี 1. จดั อบรมใหค้ วามรู้การป้องกนั โรคไข้เลือดออกและโรคไข้ปวดข้อยุงลาย 2. กจิ กรรมปอ้ งกนั และช่วยกันทำลายแหล่งเพาะพนั ธ์กุ ำจัดลูกน้ำยุงลาย ,พ่นหมอกควนั กำจดั ยุงตวั แก่ 3. สรุปโครงการส่งเสรมิ สุขภาพและป้องกันปญั หาโรคไข้เลือดออก ระยะเวลาดำเนนิ การ ในวันท่ี 10 เดอื น กันยายน พ.ศ. 2563 สถานทจี่ ัดกจิ กรรมฝกึ อบรม กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ หม่ทู ่ี 11 ตำบลเฝ้าไร่ อำเภอเฝ้าไร่ จงั หวัดหนองคาย วธิ ีการดำเนินการ ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4 (ต.ค.-ธ.ค. (ม.ค.-มี.ค. (เม.ย.-มิ.ย. (ก.ค.-ก.ย. กจิ กรรมหลัก พ.ศ.2562) พ.ศ.2563) พ.ศ.2563) พ.ศ.2563) - จดั อบรมและให้ความรู้การป้องกันโรค - - - 16,164.- ไข้เลอื ดออกและโรคไขป้ วดข้อยงุ ลาย - กจิ กรรมป้องกนั และช่วยกันทำลายแหลง่ เพาะพันธุก์ ำจัดลูกน้ำยงุ ลาย - พ่นหมอกควันกำจดั ยุงตวั แก่ ผ้รู ับผดิ ชอบโครงการ นางสาวธารนิ ี ชมุ จนั ทร์ ครู กศน.ตำบล บุคลากรครู ของ กศน.อำเภอเฝา้ ไร่

บทท่ี 2 ไข้เลอื ดออก ไขเ้ ลอื ดออก บางคนเดนิ เข้าโรงพยาบาลไปนอนรักษาง่ายๆ ไม่กว่ี ันก็กลับบา้ น แตบ่ างคนสามารถมีอาการหนักจนถึง ขน้ั เขา้ ห้องไอซยี ู ให้เลือด ให้น้ำเกลอื หากรา่ งกายอ่อนแอจนไม่สามารถต้านทานไหว หรือเขา้ ส่ภู าวะติดเชื้อในกระแส เลือด กอ็ าจเสยี ชีวติ ภายในเวลาไม่กว่ี ันไดเ้ ช่นกนั ปัจจุบันไขเ้ ลือดออกกำลงั เป็นปญั หาด้านสาธารณสุขและการแพทย์ของประเทศไทย เพราะแต่ละปีมผี ู้ปว่ ยจากทุก ภาคเปน็ จำนวนมากส่วนใหญเ่ ป็นเด็กท่มี ีอายตุ ำ่ กว่า 15 ปี และโรคนี้มักระบาดมากในฤดฝู นเพราะมียงุ ลายชุกชุม ไข้เลือดออก เกิดจากอะไร ไขเ้ ลอื ดออกเกดิ จากการติดเช้ือไวรสั เด็งกีซง่ึ เป็นไวรสั ชนดิ หน่ึง มยี ุงลายเปน็ พาหะนำโรค กลา่ วคือ ยงุ ลายจะกัดคนที่ เป็นโรคไขเ้ ลือดออกกอ่ นแล้วจึงไปกดั คนท่ีอย่ใู กล้เคียงกจ็ ะเป็นการแพร่เช้อื ใหค้ นอ่นื ๆ ต่อไป อาการของโรคไขเ้ ลือดออก แบง่ เป็น 3 ระยะไดแ้ ก่ • ระยะท่ี 1 ระยะไขส้ งู ผปู้ ว่ ยจะมีไขส้ งู เกิดข้ึนฉับพลนั และไข้จะสูงลอยตลอดเวลาอยปู่ ระมาณ 2-7 วนั กินยาลดไข้ ไข้ มกั จะไม่ลด หนา้ แดง ตาแดง ปวดเม่ือยกลา้ มเนอื้ ปวดศีรษะ กระหายน้ำ เบ่อื อาหาร อาเจยี น ซมึ บางรายอาจปวด ท้องบริเวณใตล้ น้ิ ป่ีหรือชายโครงขวาหรือปวดท้องทว่ั ไป และอาจมีท้องผกู หรือถา่ ยเหลวร่วมดว้ ย สว่ นมากมักไม่มี อาการคัดจมูก นำ้ มกู ไหลหรือไอมากแต่บางรายอาจมีอาการเจ็บคอ คอแดงและไอเล็กน้อยประมาณวันท่ี 3 อาจมีผืน่ แดง ไม่คันขึ้นตามแขนขาและลำตัวอยปู่ ระมาณ 2-3 วัน บางรายอาจมจี ำ้ เขียวหรอื จุดเลือดออกเกิดขน้ึ ซ่ึงมีลักษณะ เปน็ จดุ สีแดงเล็กๆ ข้นึ ตามหน้า แขนขา ซอกรักแร้ ในชอ่ งปาก และอาจคลำพบตับโตกดเจบ็ เกิดขึ้นได้ ในระยะนี้ถ้ามี อาการรุนแรงจะปรากฏอาการระยะที่ 2 ต่อไป • ระยะที่ 2 ระยะช็อกและมเี ลือดออก อาการมกั จะเกิดช่วงวนั ที่ 3 - 7 ของโรคซ่งึ ถือวา่ เปน็ ช่วงวกิ ฤต โดยอาการไข้จะ ลดลงอยา่ งรวดเร็วแต่ผปู้ ่วยมักมอี าการทรุดหนักและมีภาวะช็อกเกิดขนึ้ คอื กระสับกระสา่ ย เหงอื่ ออก ตัวเย็น มือเท้า เยน็ ปัสสาวะออกนอ้ ย ชพี จรเตน้ เบาแต่เร็ว ความดันเลือดต่ำ ซมึ นอกจากนี้อาจมีเลือดออกตามผวิ หนังหรือมีจ้ำเขยี ว พรายย้ำขน้ึ เลอื ดกำเดาไหล อาเจยี น และถ่ายอจุ จาระเป็นเลือดสดๆ หรอื เปน็ สีกาแฟ ระยะน้ีกินเวลาประมาณ 24 – 48 ชม. ถ้าไม่ไดร้ บั การรักษาทีท่ ันท่วงทีอาจอนั ตรายถึงชวี ิตได้ แต่ถ้าผปู้ ่วยสามารถผา่ นช่วงวกิ ฤตนี้ไปได้กจ็ ะเข้าสู่ ระยะท่ี 3 • ระยะที่ 3 ระยะฟน้ื ตวั ในรายทไี่ ด้รับการรักษาถกู ต้องและทันท่วงที ภาวะชอ็ กไมร่ นุ แรงอาการต่างๆจะเริ่มดขี ึน้ และ อาการทแี่ สดงวา่ ผูป้ ่วยดีข้นึ คือ เร่มิ รบั ประทานอาหารได้ ลุกนงั่ ได้ และรา่ งกายจะคอ่ ยๆฟนื้ ตวั สูส่ ภาพปกติ ระยะน้ี อาจกนิ เวลาประมาณ 2-3 วัน รวมระยะเวลาของโรคไขเ้ ลอื ดออกที่ไมม่ ภี าวะแทรกซอ้ นประมาณ 7-10 วนั ไขเ้ ลือดออก อันตรายถึงชีวิต ผปู้ ว่ ยบางรายแคม่ ีอาการไข้ข้ึนสูง พอไข้ลดก็กลบั บา้ นไดเ้ ลย แตผ่ ูป้ ว่ ยบางรายอาการหนกั ท้งั น้ขี ้ึนอยู่เชื้อท่ไี ดร้ บั และ ภมู ติ ้านทานโรคของตวั ผ้ปู ว่ ยเอง จึงทำให้ความรนุ แรงของอาการไขเ้ ลอื ดออกในแต่ละคนไมเ่ ท่ากนั

ช่วงทอี่ นั ตรายทสี่ ดุ ของโรคไข้เลือดออก ในชว่ งทีร่ ักษาตัวจนไขล้ ด ภายใน 48 ชัว่ โมง ผปู้ ว่ ยทีม่ อี าการหนกั อาจเกดิ อาการชอ็ ก หรอื เลอื ดออกตามร่างกาย ซ่ึง สาเหตจุ ากการเสียชีวติ ในโรคนี้กม็ าจากอาการช็อก รา่ งกายขาดน้ำอย่างรุนแรง (แม้เราจะไมเ่ ห็นผปู้ ว่ ยมีอาการขาดน้ำ จากภายนอกแตย่ า่ งใด) นำ้ ในหลอดเลอื ดจะไหลไปอยใู่ นเน้ือเยื่อขา้ งเคียง ความดนั เลือดลดลง จนเกดิ อาการชอ็ ก ตามมา แตห่ ากไม่แสดงอาการใดๆ กจ็ ะถือวา่ ปลอดภัยแล้ว โรคไข้เลือดออก ตดิ ต่อได้อย่างไร โรคไข้เลอื ดออก มกั ตดิ ตอ่ จากคนไปสู่คน ซึ่งมียุงลายเป็นตัวพาหะที่สำคญั (Aedes aegypt) โดยยุงตัวเมียจะกัดและ ดดู เลอื ดของผปู้ ว่ ยที่มเี ชื้อไวรัสเดงกี จากนน้ั เช้อื จะเข้าไปฟักตวั และเพิ่มจำนวนในตวั ยุงลาย ทำใหม้ เี ชือ้ ไวรัสอยใู่ นตวั ของยงุ ตลอดระยะเวลาของมันประมาณ 1 - 2 เดือน แลว้ ถ่ายทอดเช้อื ไปสคู่ นท่ีถกู กัดได้ ยงุ ลายเปน็ ยุงที่อาศัยอยูใ่ น บรเิ วณบา้ น มักออกกัดเวลากลางวนั มีแหล่งเพาะพนั ธุ์ คือ นำ้ นงิ่ ท่ีขงั อยูใ่ นภาชนะเก็บน้ำต่างๆ อาทิ โอ่ง แจกนั ดอกไม้ ถว้ ยรองขาตู้ จาน ชาม กระป๋อง หม้อ ยางรถยนต์ หรอื กระถาง เป็นตน้ โรคไข้เลอื ดออก พบโดยมากในฤดฝู น เนื่องจากในฤดูน้เี ดก็ ๆ มักจะอยบู่ า้ นมากกวา่ ฤดูอ่ืนๆ อีกท้ังยุงลายยังมีการแพร่ พนั ธุม์ ากในฤดฝู น ซึ่งในเมืองใหญๆ่ อย่าง กรุงเทพฯ อาจพบโรคไขเ้ ลือดออกน้ีได้ตลอดทั้งปี ลกั ษณะของยงุ ลาย ยุงลายท่ีเป็นพาหะของโรคไข้เลือดออก คือ ยุงลายตัวเมีย มีลักษณะเปน็ ลายสีขาวสลับดำท่ที อ้ ง ลำตวั และขา พบมาก ตามบ้านอยู่อาศัยและในสวน ออกหากินในเวลากลางวนั และขยายพนั ธโ์ุ ดยวางไข่ในน้ำน่ิง พบบ่อยตามภาชนะท่ีมนี ้ำ ขงั เช่น โอง่ นำ้ แจกนั ดอกไม้ จานรองขาตู้กับข้าว ยางรถยนต์เก่า และเศษวสั ดุอน่ื ๆ เปน็ ตน้ การรักษาโรคไขเ้ ลอื ดออก การรักษา โรคไขเ้ ลือดออก นั้นยงั ไมม่ ียาตา้ นเช้ือไวรัสทม่ี ีฤทธิ์เฉพาะตัวสำหรับกำจัดเช้อื ไวรัสเดงกี การรักษาตาม อาการจงึ เป็นสง่ิ ทสี่ มควรทำมากทสี่ ดุ ในขน้ั แรกเม่ือมีไขส้ ูงจะให้ยาพาราเซตามอล หา้ มใหใ้ ช้ยาแอสไพรินเดด็ ขาด เพราะจะทำใหเ้ ลอื ดออกรนุ แรงขนึ้ หากมีอาการคลื่นไส้อาเจียนใหใ้ ชย้ าแก้คลืน่ ไส้และให้ด่มื น้ำเกลือแร่ หรือนำ้ ผลไม้ คร้งั ละน้อยๆ แตบ่ ่อย รวมถงึ สังเกตอาการอย่างใกลช้ ิด เพ่ือไม่ให้เกิดภาวะช็อคได้ ซ่งึ ภาวะชอ็ คสว่ นใหญ่มักเกิดข้นึ ในช่วงท่ีไขล้ ด ผ้ปู กครองควรทราบอาการ ไดแ้ ก่ อาการปวดท้อง ปสั สาวะน้อยลง มีอาการกระสับกระสา่ ย หรอื เซ่ือง ซมี มือเทา้ เย็นพร้อมๆ กบั ไข้ลด หนา้ มดื เป็นลมง่าย หากเกิดอาการเชน่ นใี้ หร้ ีบนำตวั ส่งโรงพยาบาลทันที การปอ้ งกนั ตนเองไมใ่ ห้ถกู ยุงลายกัด 1. นอนในมุง้ หรือห้องทีม่ ีมุ้งลวด 2. จุดยากนั ยงุ หรอื ใช้ยาทาหรอื ยาฉดี กนั ยุง และควรใช้อย่างระมดั ระวัง 3. ไม่ควรอยู่ในบริเวณท่ีอับลมหรือเปน็ มมุ มืด มีแสงสว่างน้อย 4. หมน่ั อาบนำ้ ชำระรา่ งกายใหส้ ะอาดเพราะเหงื่อจะดึงดดู ให้ยุงกัดมากข้นึ วิธคี วบคมุ แหล่งเพาะพันธ์ยุ ุงลาย ทำได้ดังนี้ 1. กำจดั - ทำลาย - ฝัง - เผา เศษภาชนะที่ไมใ่ ช้ภายในบ้านและบรเิ วณรอบบ้านไม่ให้มนี ้ำขัง 2. ควรปดิ ฝาโอ่งน้ำดมื่ น้ำใช้ ให้สนิท 3. ใส่ผงซักฟอกหรือนำ้ ส้มสายชูหรือเกลือแกงหรือข้ีเถ้าหรือทรายอะเบต หรือเทน้ำเดอื ดลงในจานรองขาตู้ ทุกสัปดาห์

4. ใส่ปลาหางนกยูงลงในอา่ งบัว ถังเกบ็ นำ้ ในห้องน้ำเพื่อกนิ ลูกน้ำ 5. ขัดลา้ งภาชนะเกบ็ กกั น้ำ เพ่ือขจัดยุงลาย 6. เปลย่ี นนำ้ ในแจกนั ดอกไม้ทุก 7 วัน เพ่อื ทำลายไขย่ งุ ลาย 7. ทำความสะอาดรางระบายน้ำฝนใหส้ ะอาด 8. ปรบั ปรงุ สภาพแวดล้อมรอบบ้าน ชุมชน ใหส้ ะอาด การดูแลตนเองหากเป็นโรคไข้เลอื ดออก 1. ในระยะ 2 - 3 วนั แรกของการเปน็ ไข้ถ้ายังรบั ประทานอาหารและดมื่ น้ำได้ ไมอ่ าเจยี น ไมป่ วดท้อง ไม่มจี ้ำเลือด ขึ้นและยังไมม่ ีอาการเลือดออกหรอื ภาวะชอ็ กเกดิ ข้นึ ควรปฏิบัติดงั นี้ - ให้ผ้ปู ่วยพกั ผอ่ นมากๆ - หากมีไขส้ งู ให้ใชผ้ า้ ชุบน้ำเชด็ ตัวบ่อยๆและให้ยาลดไข้พาราเซตามอล ผใู้ หญก่ ิน 1-2 เม็ด เดก็ โต ½ - 1 เม็ด เดก็ เล็ก ใช้ชนดิ นำ้ เช่อื ม 1- 2 ชอ้ นชา ถ้ายงั มีไขร้ ับประทานซ้ำได้ทุก 6 ช่วั โมง หา้ มให้ยาแอสไพริน โดยเด็ดขาด เพราะอาจทำให้มเี ลือดออกได้ง่ายข้ึน - ถา้ เปน็ ผปู้ ่วยเด็กและเคยชกั ควรให้รบั ประทานยากันชักไว้กอ่ น - รบั ประทานอาหารอ่อนๆ เช่น ขา้ วตม้ โจ๊ก และดื่มน้ำมากๆ - เฝา้ สังเกตอาการผ้ปู ่วยอยา่ งใกลช้ ดิ 2. ถา้ ผู้ป่วยอาเจยี นมากหรือมีเลือดออกหรือมีภาวะช็อกเกิดขึ้นควรรีบส่งโรงพยาบาล เรื่องทต่ี อ้ งรเู้ กย่ี ว ไข้เลือดออก ถึงแมว้ ่าเราจะรสู้ าเหตุว่า 'โรคไขเ้ ลอื ดออก' นนั้ เกิดมาจากอะไร และควรที่จะปฏบิ ตั ิตวั เพือ่ ให้หา่ งไกลสงิ่ เหล่านนั้ อย่างไร แต่กย็ ังขอ้ มูลอีกไมน่ ้อยทเ่ี ป็นความเช่ือผิด รวมถงึ สิ่งท่ยี ังไมร่ ู้อีกมาก วนั นี้เราจะลองเอาใหไ้ ด้ทบทวนกันอกี คร้งั เพื่อใหก้ ารป้องกันไข้เลือดออกสมบูรณ์แบบมากยิง่ ขน้ึ 1. เมอ่ื เปน็ ไข้เลอื ดออกแล้วจะไม่กลับมาเปน็ อีก จริงๆ เร่อื งนกี้ ็มที งั้ ถูกและผิด เพราะเม่อื เปน็ ไข้เลือดออกครั้งแรกแลว้ รา่ งกายของเรากจ็ ะมีภมู ิคุ้มกันเพื่อป้องกนั ไมใ่ ห้ กลับมาเป็นอกี แต่ ! เช้ือไวร้ ัสที่เป็นตน้ ตอของไข้เลือดออกนีม้ อี ยู่ 4 สายพนั ธ์ุ หากติดเช้ือจากสายพนั ธุ์ใดสายพนั ธห์ุ น่ึง แลว้ กจ็ ะมีภมู คิ ุ้มกันของสายพันธน์ ั้น ถ้าหากเราตดิ เช้ือเป็นครั้งท่ี 2 ซ่ึงเปน็ คนละสายพันธุ์กนั กบั ในตอนแรก ภมู ิค้มุ กนั ท่มี ีก็จะปอ้ งกนั สายพนั ธุใ์ หม่น้ีไมไ่ ดท้ ัง้ หมด ก็อาจทำใหเ้ ป็นไขเ้ ลอื ดออกได้อีก และอาจรนุ แรงกว่าเดมิ มาก 2. กลุ่มอายทุ ่ีป่วยเป็นไข้เลือดออก จากเก็บรวบรวมข้อมูล กย็ งั พบว่ากลมุ่ อายุท่ีป่วยเป็นโรคไข้เลอื ดออกสงู สดุ คือ กล่มุ อายุ 10 - 14 ปี รองลงมาเปน็ กลุม่ อายุ 5 - 9 ปี , 15 - 24 ปี , 25 - 34 ปี ปดิ ท้ายด้วยกลุ่มอายุ 0 - 4 เดอื น ซ่งึ ผปู้ ว่ ยท่ีพบไดม้ ากทสี่ ดุ จะเป็น นักเรียน ฉะนัน้ เม่ือต้องใช้ชวี ตอยใู่ นโรงเรยี นกต็ ้องระมดั ระวงั ไมใ่ ห้อยกู่ ัด หรอื อยู่ในบริเวณนำ้ ขงั ท่ีอาจเป็นแหล่ง เพาะพนั ธุ์ยุงได้ 3. ถึงมีผู้ป่วยมาก แต่กย็ งั ไม่มียาฆ่าเช้ือไวรัสเดงกี่ รกู้ นั ดีว่าโรคไข้เลือดออกนน้ั เกิดจากเชือ้ ไวรสั เดงก่ี ซ่ึงตอนน้ีทางการแพทย์ยังไมม่ ยี าสำหรบั ฆ่าเช้ือให้หายได้ 100% เปอรเ์ ซ็นต์ ทำไดเ้ พียงรักษาไปตามอาการ ทัง้ ยังตอ้ งเฝ้าระวงั ภาวะช็อกและเลือดออกอย่างใกลช้ ิด โดยแพทย์ก็จะมี หลักในการรกั ษา คือ ใหย้ าพาราเซตามอลในระยะท่ีมีไข้สงู หา้ มใชย้ าแอสไพริน เพราะจะทำให้อาการเลือดออก รุนแรงขนึ้ ดูการเปล่ยี นแปลงของเกร็ดเลอื ดเป็นระยะ และมใี ห้สารน้ำชดเชยเพราะผปู้ ่วยจะเบอ่ื อาหาร มีอาการ อาเจียน ทำให้ขาดน้ำและโซเดยี ม นอกจากนั้น ยงั ต้องเฝา้ ระวังภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ท่ีจะตามมาดว้ ย

บทที่ 3 วิธีการดำเนินงาน โครงการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก จัดขน้ึ ในวนั ที่ 10 เดือน กันยายน พ.ศ. 2563 ณ กศน.อำเภอเฝ้าไร่ เป็นการจดั อบรมประเภทบรรยายโดย นางณธิดา ภณโคตรจักร เป็นวิทยากร มีข้นั ตอนดงั นี้ การวางแผน (plan) - ประชุมคณะทำงาน เพ่ือชีแ้ จงความเป็นมาและวตั ถุประสงค์ของโครงการส่งเสริมสขุ ภาพและป้องกัน ปญั หาโรคไข้เลือดออก - เขยี นโครงการส่งเสรมิ สุขภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก - ขออนุมัตโิ ครงการสง่ เสรมิ สุขภาพและป้องกันปัญหาโรคไข้เลือดออก การปฏิบัติ( D-Do) - จัดกิจกรรมตามโครงการสง่ เสรมิ สขุ ภาพและป้องกันปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก การตรวจสอบ (C-check) - ประเมนิ ผลโครงการส่งเสริมสุขภาพและปอ้ งกนั ปญั หาโรคไขเ้ ลอื ดออก - สรุปผลโครงการสง่ เสรมิ สขุ ภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก - รายงานผลโครงการสง่ เสรมิ สุขภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก การแกไ้ ขปรับปรงุ (A-Action) - การสรุปผลโครงการสง่ เสริมสุขภาพและปอ้ งกันปญั หาโรคไข้เลอื ดออก เพื่อนำไปปฏิบตั ิ/ปรับปรงุ ตอ่ ไป ข้อมูลในการดำเนนิ งาน 1. พ้ืนท่ดี ำเนินการ ณ กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ หมู่ที่ 11 ตำบลเฝ้าไร่ อำเภอเฝ้าไร่ จงั หวดั หนองคาย 2. กลุ่มเป้าหมาย นักศกึ ษากศน.ตำบลทั้ง 5 ตำบล จำนวน 50 คน 3. เครื่องมือที่ใช้ในการจัดกจิ กรรมตามโครงการในครงั้ นี้ จาก กศน.อำเภอเฝ้าไร่ การดำเนนิ การ 1. พิธีเปดิ โครงการ โดย นายทวศี ักดิ์ สุทธศรี ผอ.กศน.อำเภอเฝ้าไร่ 2. บรรยายใหค้ วามรโู้ ดยวิทยากร นางณธดิ า ภณโคตรจักร นักวิชาการสาธารณสขุ ชำนาญการ เป็นวทิ ยากรใหค้ วามรู้ ดังน้ี 1. จัดอบรมใหค้ วามรู้โครงการส่งเสริมสขุ ภาพและป้องกันปญั หาโรคไขเ้ ลือดออก 2. กิจกรรมป้องกันและช่วยกันทำลายแหล่งเพาะพนั ธ์ุกำจัดลกู น้ำยุงลาย ,พน่ หมอกควันกำจัดยุงตวั แก่ 3. สรุปโครงการสง่ เสริมสขุ ภาพและป้องกันปญั หาโรคไขเ้ ลือดออก การประเมินผล แบบประเมนิ ความพงึ พอใจ ซง่ึ แบง่ ออกเปน็ 2 ตอนคอื 1. ข้อมูลทัว่ ไป 2. ระดับความพอใจ 3. การวิเคราะหข์ ้อมลู

สรุปแบบประเมนิ ความพึงพอใจ สรปุ แบบประเมินความพึงพอใจของผเู้ ข้ารว่ มกจิ กรรม การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอเฝ้าไร่ โครงการสง่ เสริมสุขภาพและปอ้ งกันปัญหาโรคไขเ้ ลอื ดออก วนั ท่ี 10 เดือน กันยายน พ.ศ. 2563 ณ กศน.อำเภอเฝ้าไร่ หมู่ท่ี 11 ตำบลเฝ้าไร่ อำเภอเฝ้าไร่ จังหวัดหนองคาย ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อำเภอเฝา้ ไร่ ************************************************** คำช้แี จง ใส่เครื่องหมาย  ลงในชอ่ งทีต่ รงกับข้อมูลของท่านเพียงช่องเดียว ตอนที่ 1 ขอ้ มูลท่วั ไป 1. เพศ จำนวน คิดเป็นร้อยละ จำนวน คดิ เปน็ รอ้ ยละ รวม(คน) คดิ เป็นรอ้ ยละ ชาย หญิง 25 50 28 56 53 106.00 2. อายุ ชว่ งอายุ จำนวน(คน) คดิ เป็นร้อยละ ลำดบั 15 – 19 ปี 21 42 1 20 – 29 ปี 13 26 2 11 22 3 30 – 49 ปี 8 16 4 53 50 ปขี ึน้ ไป 106.00 รวม 3. ระดับการศึกษา ระดับ จำนวน(คน) คดิ เปน็ รอ้ ยละ ลำดบั ประถมศึกษา 8 16 1 มัธยมศึกษาตอนตน้ 22 44 2 มัธยมศกึ ษาตอนปลาย 23 46 3 รวม 53 106.00

ตอนท่ี 2 ระดบั ความพอใจในการอบรม (ทำเครอื่ งหมาย  ในข้อทท่ี ่านเหน็ ด้วย) 5 หมายถงึ พอใจมาก 4 หมายถงึ พอใจ 3 หมายถงึ คอ่ นข้างพอใจ 2 หมายถึง ไมพ่ อใจ 1 หมายถึง ควรปรับปรุง ตารางท่ี 2.1 ตารางขอ้ มลู ขอ้ ประเด็นการสำรวจความพึงพอใจ ระดับความคดิ เหน็ 1 5432 - 1. ดา้ นกระบวนการ/ข้นั ตอนในการจดั กิจกรรมฝึกอบรม - - 1.1 ขัน้ ตอนในการฝึกอบรมเข้าใจง่าย ไม่ย่งุ ยากซับซอ้ น 45 8 - - - 1.2 ขั้นตอนในการจัดฝกึ อบรมมีความเหมาะสมชดั เจนในรายละเอียด 40 13 - - - - 1.3 ระยะเวลาในการจัดฝกึ อบรมมคี วามเหมาะสม 43 10 - - - - 2. ด้านการให้บริการของเจ้าหน้าท่/ี วทิ ยากร - 2.1 ใหบ้ รกิ ารด้วยความสภุ าพและเปน็ กนั เอง 40 13 - - - 2.2 มีความเอาใจใสแ่ ละเตม็ ใจใหค้ วามรู้ 42 11 - - 2.3 รบั ฟังปญั หาหรอื ข้อซกั ถามของผู้เข้ารบั การฝึกอบรมด้วยความเตม็ ใจ 45 8 - - 2.4 ให้คำอธบิ ายและตอบข้อสงสัยได้ตรงประเด็น 40 13 - - 2.5 มีความชดั เจนในการให้คำแนะนำทเ่ี ป็นประโยชน์ 45 8 - - 3. ด้านสถานที่ สิ่งอำนวยความสะดวกและอ่นื ๆ 3.1 ความเหมาะสมของอาคาร/สถานท่ี 45 8 - - 3.2 ความพรอ้ มของอุปกรณ์ ส่ือการเรยี นรู้ ที่ใช้ฝกึ อบรม 43 10 - -

ตารางท่ี 2.2 การวเิ คราะหข์ ้อมูล ระดับความคดิ เห็น 1 5 4 32 ขอ้ ประเด็นการสำรวจความพึงพอใจ - 90 % 16 % - - - 1. ดา้ นกระบวนการ/ขนั้ ตอนในการจดั กิจกรรมฝกึ อบรม 80 % 26 % - - - 1.1 ข้นั ตอนในการฝกึ อบรมเข้าใจงา่ ย ไม่ยงุ่ ยากซบั ซอ้ น 86. % 20 % - - 1.2 ข้ันตอนในการจดั ฝึกอบรมมคี วามเหมาะสมชัดเจนในรายละเอียด - 1.3 ระยะเวลาในการจัดฝึกอบรมมคี วามเหมาะสม 80 % 26 % - - - 84 % 22 % - - - 2. ด้านการให้บรกิ ารของเจา้ หน้าที่/วทิ ยากร 90 % 16 % - - - 2.1 ใหบ้ รกิ ารดว้ ยความสุภาพและเปน็ กันเอง 80 % 26 % - - - 2.2 มคี วามเอาใจใส่และเตม็ ใจให้ความรู้ 90 % 16 % - - 2.3 รบั ฟงั ปญั หาหรอื ขอ้ ซักถามของผ้เู ขา้ รบั การฝกึ อบรมดว้ ยความเตม็ ใจ - 2.4 ใหค้ ำอธบิ ายและตอบข้อสงสยั ได้ตรงประเด็น 90 % 16 % - - - 2.5 มคี วามชัดเจนในการให้คำแนะนำที่เปน็ ประโยชน์ 86. % 20 % - - 3. ดา้ นสถานที่ สิ่งอำนวยความสะดวกและอ่ืน ๆ 3.1 ความเหมาะสมของอาคาร/สถานที่ 3.2 ความพรอ้ มของอปุ กรณ์ สอื่ การเรียนรู้ ทีใ่ ชฝ้ กึ อบรม ขอขอบคุณทใ่ี ห้ความร่วมมือ กศน.อำเภอเฝ้าไร่

บทที่ 4 สรปุ ผล อภิปราย ขอ้ เสนอแนะ โครงการสง่ เสริมสุขภาพและปอ้ งกันปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก จดั ขึ้นใน วนั ท่ี 10 กันยายน 2563 ณ กศน. อำเภอเฝ้าไร่ สรุปวัตถุประสงค์วิธีดำเนนิ การ ผลการดำเนินงานสรุปผล อภปิ ราย ขอ้ เสนอแนะตามลำดบั ดังนี้ วตั ถุประสงค์ 1. เพ่ือควบคุมและปอ้ งกันโรคไข้เลือดออกและโรคไขป้ วดข้อยุงลาย 2. เพอื่ กำจัดลูกนำ้ ยุงลาย และกำจดั ตัวแก่ยงุ ลาย 3. เพือ่ เผยแพร่ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคไขเ้ ลือดออก ไขป้ วดข้อยุงลาย และแมลง ใหบ้ ุคคล ครอบครัว ชุมชน มศี กั ยภาพในการชว่ ยกันดูแลและลดการแพร่ระบาด 4. เพือ่ สง่ เสริมให้นักศึกษามคี วามรแู้ ละเข้าใจตระหนักในการปอ้ งกันโรคไข้เลือดออก และไข้ปวดข้อยุงลาย วธิ ดี ำเนนิ การ ผ้เู ขา้ รว่ มโครงการสง่ เสริมสขุ ภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไข้เลือดออก จัดขึ้นใน วันท่ี 10 กันยายน 2563 ณ กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ จำนวน 53 คน 1. เน้อื หาทเี่ รยี นรู้ในการเขา้ ร่วมกจิ กรรมโครงการสง่ เสริมสขุ ภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไข้เลอื ดออก 2. เครื่องมือทีใ่ ช้ในการประเมนิ โครงการ ได้แก่ แบบสอบถามความพึงพอใจ จำนวน 53 ฉบับ ได้รบั คืน จำนวน 53 ฉบบั คิดเป็น 106 % (เปา้ หมาย 50 คน ดำเนินโครงการได้ 53 คน) สรปุ ผลการดำเนนิ งาน ผเู้ ข้ารว่ มโครงการ ผู้ตอบแบบสอบถาม กลุ่มผ้เู รียน สว่ นใหญ่เป็นผู้หญงิ จำนวน 28 คน ร้อยละ 56 และ เป็นผู้ชาย จำนวน 25 คน รอ้ ยละ 50 มีชว่ งอายุ 15 – 19 ปี ร้อยละ 42 อายุ 20 – 29 ปี ร้อยละ 26 อายุ 30-49 ปี ร้อยละ 22 อายุ 50 ปขี ึ้นไป ร้อยละ 16 และระดับประถมศึกษา ร้อยละ 16 มัธยมศกึ ษาตอนตน้ ร้อยละ 44 และ ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย รอ้ ยละ 46 การประเมนิ โครงการส่งเสรมิ สุขภาพและป้องกนั ปัญหาโรคไข้เลือดออก ปรากฏวา่ บรรลุตามวตั ถุประสงค์ ของโครงการ รอ้ ยละ 100 อภปิ รายผล จากการดำเนินตามโครงการส่งเสริมสขุ ภาพและป้องกนั ปญั หาโรคไข้เลอื ดออก นักศกึ ษา กศน.อำเภอเฝ้าไร่ ที่เข้ารว่ มโครงการมคี วามรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคไข้เลือดออก ไขป้ วดข้อยุงลาย และแมลง ใหบ้ ุคคล ครอบครัว ชุมชน มศี ักยภาพในการช่วยกันดแู ลและลดการแพร่ระบาด ขอ้ เสนอแนะ กศน.อำเภอเฝ้าไร่ ควรสนบั สนนุ สง่ เสริมใหม้ กี ารจัดโครงการส่งเสริมสขุ ภาพและป้องกันปญั หาโรค ไขเ้ ลือดออก เพราะเปน็ โครงการทีด่ ีมีประโยชนต์ อ่ นักศึกษาและสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในชีวติ ประจำวันได้

ภาคผนวก

ภาพกิจกรรม

ภาพกจิ กรรม โครงการสง่ เสริมสขุ ภาพและปอ้ งกันปัญหาโรคไขเ้ ลอื ดออก นายทวศี กั ดิ์ สทุ ธศรี ผอ.กศน.อำเภอเฝา้ ไร่ ประธานโครงการส่งเสรมิ สุขภาพและป้องกันปญั หาโรคไข้เลือดออก นายอภวิ ฒั น์ จริ ะชาติ ครู อาสาสมัคร ฯ กลา่ วรายงานโครงการส่งเสริมสขุ ภาพและป้องกันปญั หาโรคไขเ้ ลือดออก นกั ศกึ ษาลงทะเบียนเข้ารว่ มโครงการ

วทิ ยากรโดย นางณธดิ า ภณโคตรจักร นกั วชิ าการสาธารณสขุ ชำนาญการ สาธิตการทำนำ้ หมักไล่ยุง อาหารเบรก อาหารกลางวนั ทำลายแหล่งเพาะพนั ธ์ุ กำจดั ลกู นำ้ ยงุ ลาย + พน่ หมอกควันกำจัดยุง

แบบประเมิน ความพงึ พอใจ

แบบประเมินความพึงพอใจของผเู้ รียนตอ่ การเรยี นรู้ โครงการสง่ เสริมสขุ ภาพและป้องกันปัญหาโรคไขเ้ ลือดออก วนั ที่ 10 เดอื น กันยายน พ.ศ. 2563 สถานท่ีจัด ณ กศน.อำเภอเฝ้าไร่ หมู่ที่ 11 ตำบลเฝา้ ไร่ อำเภอเฝ้าไร่ จังหวัดหนองคาย ************************* ส่วนที่ 1 ข้อมลู ท่วั ไป คำชแ้ี จง โปรดใสเ่ ครื่องหมาย ลงในช่องทต่ี รงกบั ข้อมลู ของท่านเพียงชอ่ งเดียว เพศ  ชาย  หญิง อายุ  16-39 ปี  40-59 ปี  60 ปีขนึ้ ไป การศึกษา  ประถมศึกษา  มัธยมศกึ ษาตอนตน้  มัธยมศึกษาตอนปลาย ส่วนท่ี 2 ด้านความพึงพอใจของผเู้ รียน/ผูร้ บั บรกิ าร คำช้ีแจง ใส่เคร่อื งหมาย / ลงในช่องวา่ งท่ีตรงกับความคดิ เหน็ ของท่านเพียงชอ่ งเดียว ระดับความพึงพอใจ ที่ ประเดน็ การถาม พอใจ 543 2 1 ดมี าก ดี พอใช้ ต้อง ตอ้ งปรบั ปรุง ปรบั ปรงุ เรง่ ดว่ น 1 ดา้ นกระบวนการ/ข้นั ตอนในการจัดกิจกรรมฝึกอบรม 1.1 ขน้ั ตอนในการฝกึ อบรมเข้าใจงา่ ย ไมย่ ุ่งยากซบั ซอ้ น 1.2 ขน้ั ตอนในการจัดฝกึ อบรมมีความเหมาะสมชดั เจนในรายละเอียด 1.3 ระยะเวลาในการจัดฝึกอบรมมีความเหมาะสม 2 ดา้ นการให้บรกิ ารของเจา้ หน้าที่/วทิ ยากร 2.1 ใหบ้ รกิ ารดว้ ยความสุภาพและเป็นกนั เอง 2.2 มีความเอาใจใสแ่ ละเตม็ ใจให้ความรู้ 2.3 รบั ฟงั ปัญหาหรอื ขอ้ ซักถามของผเู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมด้วยความเตม็ ใจ 2.4 ใหค้ ำอธบิ ายและตอบขอ้ สงสัยได้ตรงประเดน็ 3. ด้านสถานที่ ส่ิงอำนวยความสะดวกและอ่ืน ๆ 3.1 ความเหมาะสมของอาคาร/สถานท่ี 3.2 ความพร้อมของอปุ กรณ์ สื่อการเรียนรู้ ท่ีใช้ฝกึ อบรม ข้อคิดเหน็ อืน่ ............................................................................................. ......................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ขอขอบคุณทใี่ ห้ความร่วมมือ กศน.อำเภอเฝ้าไร่

คณะผู้จดั ทำ ทป่ี รกึ ษา ผูอ้ ำนวยการ กศน.อำเภอเฝ้าไร่ นายทวีศกั ดิ์ สุทธศรี ครอู าสาสมคั รฯ นายอภิวัฒน์ จริ ะชาติ ครู กศน.ตำบล ครู กศน.ตำบล คณะผูจ้ ดั ทำ ครู กศน.ตำบล ครู กศน.ตำบล 1. นางสุภาวดี สนิ เทาว์ ครู กศน.ตำบล 2. นางพรทพิ ย์ เต็มสระน้อย ครู กศน.ตำบล 3. นางร่งุ นภา กลา้ หาญ ครู กศน.ตำบล 4. นางสาวพทุ ธชาติ ดำเนิน ครู กศน.ตำบล 5. นางสาวเมธาพร แสนสวาท ครู ศรช. 5. นางสาวธารินี ชมุ จันทร์ ครู ศรช. 6. นางเสาวนติ ย์ สายไธสง ครู ศรช. 7. นายธนกฤต ศรีบัว ครู ศรช. 8. นางสาวนติ ฉากร บุตรเวียงพันธ์ ครู ศรช. 9. นางสาววชั ราภรณ์ วุฒจิ ิรพงศ์ 10. นางสาวทกั ษิณา โพธ์พิ ันธราช ครู กศน.ตำบล 11. นางสาวยุวดี แก้วบบุ ผา 12. นายไพฑรู ย์ เล่ยี มกลาง รวบรวม เรยี บเรียง และรูปเลม่ นางสาวธารนิ ี ชมุ จันทร์