2 ใบความรู้ ความเข้มข้นของสารละลาย

ความเขม้ ขน้ ของสารละลาย บทนำ ความเข้มขน้ ของสารละลายเปน็ คา่ ทบ่ี อกใหท้ ราบถงึ ปรมิ าณตวั ละลายท่มี ใี นสารละลายว่ามจี ำนวนมากนอ้ ยเพียงใด ความเข้มข้นของสารละลายเป็นคา่ ท่ีแสดงปรมิ าณของตวั ละลายทีล่ ะลายอยู่ในตวั ทำละลายหรือในสารละลายนั้น ➢ สารละลายเขม้ ขน้ คอื สารละลายทีม่ ีปริมาณตัวละลายมาก ➢ สารละลายเจือจาง คอื สารละลายทมี่ ีปริมาณตวั ละลายนอ้ ย ➢ สารละลายอ่ิมตัว คือ สารละลายทไี่ ม่สามารถละลายตวั ละลายไดอ้ กี ต่อไป ณ อุณหภูมิ ขณะน้นั ซงึ่ ถ้าใส่ตวั ละลายเพิม่ ลงไปอกี จะเหลอื ตะกอนอย่ทู ่กี ้นภาชนะ ➢ สารละลายอ่มิ ตวั ยวดยงิ่ หมายถงึ สารละลายท่มี ีตวั ละลายอยใู่ นปรมิ าณที่เกินกวา่ อัตราที่ ละลายไดท้ ีอ่ ณุ หภูมิห้อง การบอกหนว่ ยความเข้มข้น(unit of solution concentration) บอกไดห้ ลายวธิ ี ดังน้ี 1. รอ้ ยละหรือส่วนใน 100 ส่วน (part per hundred ใช้อักษรย่อ pph) จำแนกไดเ้ ปน็ 1.1 ร้อยละโดยมวล (มวล/มวล) (percentage by weight, % w/w) หมายถึง มวลของตัวละลายที่ละลายใน สารละลาย 100 หนว่ ยมวลเดยี วกัน 1.2 ร้อยละโดยปริมาตร (ปริมาตร/ปริมาตร) (percentage by volume, % v/v) หมายถึง ปริมาตรของตัวละลายท่ี ละลายในสารละลาย 100 หนว่ ยปริมาตรเดียวกนั เชน่ สารละลายเอทานอล (������2������5������������)เขม้ ขน้ รอ้ ยละ 10 โดยปรมิ าตร หมายความวา่ สารละลายเอทานอล 100 ลกู บาศก์เซนตเิ มตร มเี อทานอลบริสุทธ์ิ 10 ลกู บาศก์เซนตเิ มตร (หน่วยปริมาตรอาจเปน็ ลกู บาศกเ์ ดซเิ มตร(������������3) หรอื หนว่ ยลติ ร (������) กไ็ ด้) 1.3 ร้อยละโดยมวลต่อปริมาตร (มวล/ปริมาตร) (percentage of weight by volume, % w/v) หมายถึง มวล ของตัวละลายที่ละลายในสารละลาย 100 หน่วยปรมิ าตร โดยที่หน่วยของมวลและปริมาตรต้องสอดคลอ้ งกัน เช่น ถ้ามวลของ ตัวละลายมีหน่วยเป็นกรัมปริมาตรของสารละลายจะมีหน่วยเป็นลูกบาศก์เซนติเมตร หรือ ถ้ามวลของตัวละลายมีหน่วยเป็น กโิ ลกรัม ปริมาตรของสารละลายจะมีหนว่ ยเปน็ ลูกบาศกเ์ ดซิเมตรหรอื ลิตร

ตัวอยา่ งการคำนวณ 1 นำโซเดียมไฮดรอกไซด์ 2.1 กรัม มาละลายในน้ำได้สารละลายปรมิ าตร 30 cm3 สารละลายน้ีเข้มขน้ รอ้ ยละเทา่ ใดโดยมวลต่อปริมาตร โจทยก์ ำหนด มวลตวั ถกู ละลาย 2.1 g ปริมาตรของสารละลาย = 30 cm3 โจทย์ถาม ความเขม้ ข้นในหน่วยรอ้ ยละโดยมวลต่อปริมาตร วิธีทำ จากสูตร รอ้ ยละโดยมวลต่อปริมาตร = มวลของตวั ถกู ละลาย × ������������������ ปรมิ าตรของสารละลาย = 2.1 X 100 30 =7 ตอบ ความเข้มข้นของสารละลาย เท่ากบั รอ้ ยละ 7 โดยมวลต่อปรมิ าตร หรือ 7 % โดยมวลต่อปริมาตร --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตวั อย่างการคำนวณ 2 นำโซเดยี มไฮดรอกไซด์ 10 cm3 มาละลายในน้ำได้ 20 cm3 สารละลายนีเ้ ข้มขน้ รอ้ ยละเท่าใดโดยปรมิ าตร โจทย์กำหนด ปรมิ าตรตัวถูกละลาย 10 cm3 สารละลาย = ตวั ทำละลาย + ตัวถูกละลาย ปริมาตรของตัวทำละลาย 20 cm3 สารละลาย = 20 cm3+ 10 cm3 ปริมาตรของสารละลาย 30 cm3 >>> สารละลาย = 30 cm3 โจทย์ถาม ความเข้มข้นในหน่วยรอ้ ยละโดยปริมาตร วธิ ที ำ จากสูตร ร้อยละโดยปรมิ าตร = ปริมาตรของตวั ถูกละลาย × ������������������ ปริมาตรของสารละลาย = 10 X 100 30 = 33.33 ตอบ ความเข้มขน้ ของสารละลาย เท่ากบั ร้อยละ 33 โดยปรมิ าตร หรือ 7 % โดยปรมิ าตร

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ความรู้เพิม่ เตมิ 2. สว่ นในพนั ส่วน (part per thousand ; ppt) เป็นหน่วยท่บี อกปรมิ าณตวั ละลาย เปน็ มวลหรอื ปริมาตรทล่ี ะลายในสารละลาย 1 พนั ส่วน - เชน่ ในเนือ้ ปลามีสารปรอทปนเปอื้ นอยู่ 1 ppt หมายความว่า ในเนอ้ื ปลาน้ัน 1 พันกรมั มสี ารปรอท ปนเปอ้ื นอยู่ 1 กรัม 3. ส่วนในลา้ นส่วน (ppm) (part per million) เปน็ หนว่ ยที่บอกปรมิ าณตวั ละลายเปน็ มวลหรอื ปรมิ าตรที่ละลายในสารละลาย 1 ล้านส่วน - เช่น ในแหล่งนำ้ แหง่ หนึ่งมสี ารตะกัว่ ปนเปอื้ นอยู่ 1 ppm หมายความวา่ ในแหลง่ น้ำแหลง่ นนั้ 1 ลา้ นกรัม มีตะก่วั ละลายอยู่ 1 กรมั