Pastel Colors Simple Vintage Aesthetic Classic Minimalist Playful Doodles Notes A4 Document (1)

มันเทศ นาย ธีรเดช กุลสอนบาล

มันเทศเป็ นอะไร? มันเทศ เป็นพืชอาหารที่มีความสำคัญอันดับที่ ๕ ของโลกรองจากข้าว สาลี ข้าวเจ้า ข้าวโพด และมันฝรั่ง ในประเทศไทยเราแม้จะปลูก มันเทศกันทั่วๆ ไป แต่ไม่ใคร่เป็นล่ำเป็นสันเท่าใดนัก เพราะเรามี ข้าวเจ้าเป็นอาหารหลักอยู่แล้ว

มันเทศ มันเทศเป็นพืชที่เป็นเถาเลื้อยราบไปบนพื้น ดิน มีรากสะสมอาหาร ขยายใหญ่เรียกว่าหัว หัวมัน เทศมีคุณประโยชน์มาก เพราะใช้เป็นอาหาร ของมนุษย์ได้เป็นอย่างดี เราใช้มันเทศปรุงอาหารได้ทั้ง คาวหวาน อาหาร คาวได้แก่ แกงเลียง แกงคั่ว แกงกะหรี่ และแกงมัสมั่น เป็นต้น อาหาร หวาน ได้แก่ มันเทศต้มน้ำตาล มันเทศแกงบวด มันเทศ ทอด มันเทศ เชื่อม มันเทศกวน มันเทศฉาบ มันเทศรังนก และมันเทศเผา เป็นต้น หัวมันเทศ มีปริมาณคาร์โบไฮเดรตสูง จึงใช้รับประทานแทนข้าวได้ นอกจากเป็นอาหารของมนุษย์แล้ว มันเทศ ยังใช้เป็นอาหารสำหรับสัตว์ได้ อีกด้วย เช่น เป็น อาหารหมู อาหารวัว และอาหารแพะ เป็นต้น มันเทศใช้ เป็นอาหารสัตว์ได้ทั้งหัว เถา และใบ ทั้ง ยังเป็นวัตถุดิบของอุตสาหกรรมได้ หลายอย่าง เช่น ใช้ทำแป้ง ทำอัลกอฮอล์ ทำเหล้า และทำน้ำส้ม

มันเทส นับว่าเป็นพืชที่เหมาะกับดินฟ้าอากาศของประเทศไทยอย่างยิ่ง เพราะ สามารถเจริญเติบโตได้ดี และให้ผลผลิตของหัวค่อนข้างสูง มันเทศ ปลูก ได้ปีละ ๒ ครั้ง คือ ในฤดูฝนตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ถึงกลางเดือน มิถุนายน และอีกครั้งหนึ่งหลังฤดูฝน คือ ในราวเดือนกันยายน ถึง พฤศจิกายน การปลูกมันเทศก็เริ่มจากการเตรียมดินไถและพรวน ๒-๓ ครั้ง เสร็จแล้วยกร่องห่างกันประมาณ ๑ เมตร ความสูงของร่องประมาณ ๕๐ เซนติเมตร แล้วตัดเถามันเทศยาวประมาณ ๕๐ เซนติเมตร ฝังลงไป บน สันร่อง ห่างกันประมาณ ๕๐ เซนติเมตร จากนั้นก็พรวนดิน และ กำจัดวัชพืช ถ้าไม่ได้ปลูกในฤดูฝน ก็ต้องคอยรดน้ำ มันเทศจะทอดยอด งอกงาม เมื่อคอยต่อไป ๙๐-๑๕๐ วัน หัวมันเทศก็จะแก่และขุดได้

ประวัติความเป็นมา ของมันเทศ มันเทศมีถิ่นกำเนิดเดิมอยู่บริเวณเขตร้อนของทวีปอเมริกา แต่มันเทศที่ปลูก กันอยู่ในปัจจุบัน นักวิทยาศาสตร์ไม่มีหลักฐานแน่นอนว่า มีวิวัฒนาการ มาจากพืชป่า ชนิดใด อย่างไรก็ดีมนุษย์ก็รู้จักปลูกมันเทศมานานนับพันปีแล้ว ในสมัยโบราณนั้น มันเทศ เป็นอาหารหลักของมนุษย์สองเขต คือ พวกอินเดียน ในอเมริกากลาง และ บริเวณเทือกเขาแอนดีส ประเทศเปรู พวกอินเดียนทั้งสองแหล่งนี้ปลูกข้าวโพด เพื่อใช้ เป็นอาหารหลัก และในขณะเดียวกันก็ปลูกมันเทศด้วย อีกเขตหนึ่ง คือ ชนเผ่าโพลิเน เชียนที่ อาศัยอยู่บนหมู่เกาะต่างๆ ในมหาสมุทรแปซิฟิก และตอนเหนือของเกาะ นิวซีแลนด์ เชื่อกันว่า มันเทศที่ชาวโพลิเนเชียนปลูกกันในสมัยก่อนนั้น นำมาจากทวีป อเมริกาในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๖ หลังจากชาวยุโรปค้นพบทวีปอเมริกา นักสำรวจชาวสเปน

ทางด้านเอเชีย ต้นมันเทศก็ถูกนำมายังอินเดีย ฟิลิปินส์ จีน และญี่ปุ่น โดยนัก สำรวจ สเปน และโปรตุเกส สำหรับประเทศไทยไม่มีหลักฐานบันทึกว่า ได้มีการนำ มันเทศเข้ามาปลูกในสมัยใด แต่เข้าใจกันว่า มีผู้นำมันเทศมาแพร่หลาย ในราวสมัย กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี เพราะมีเรือสำเภาไปมา ค้าขายระหว่างประเทศจีน พวกจีน คงจะได้นำติดมือมา ตามนิสัยที่ไปอยู่ที่ไหน ก็หาพันธุ์พืชไปปลูกบริโภค ในปัจจุบัน มันเทศปลูกกันทั่วไปในประเทศไทย แต่ส่วนใหญ่แหล่งปลูกเป็นจังหวัด

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ มันเทศมีชื่อภาษาจีนว่า \"ฮวงกั้ว\" ชาวพื้นเมืองในอเมริกาใต้ เรียกมันเทศว่า บาตาตาส์ ชาวยุโรปได้เอาสำเนียงชาวพื้นเมืองไปใช้ และเพี้ยนไปเป็น โพ เตโต (potato) เนื่องจากมันมี ๒ ชนิด ด้วยกัน คือ ชนิดหวาน และไม่ หวาน ชนิดหวาน เรียกว่า สวีทโพเตโต (sweet potato) คือ มันเทศ นั่นเอง ส่วนชนิดไม่หวานเรียกว่า ไอริชโพเตโต (Irish potato) เราเรียกว่า มันฝรั่ง มันเทศมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า อิโพเมีย บาตาตาร์ (Ipomoea batatas) และอยู่ในวงศ์คอนโวลวูลาเซีย (Convolvulaceae) พืชที่อยู่วงศ์ นี้ จะพบมากในแถบเส้นศูนย์สูตร และภายใต้แถบศูนย์สูตร มีลำต้นเป็น เถา หรือเป็นพุ่ม ตั้งตรง และมีจำนวนน้อย ที่เป็นประเภทไม้ยืนต้น พืชพวก นี้อาจเจริญในที่แห้งแล้ง ในน้ำ และอาจเป็นพวกตัวเบียน (parasite) โดย ทั่วไปแล้วเมื่อใบหรือลำต้นเป็นแผล พืชในวงศ์นี้จะให้น้ำยางสีขาว

รากมันเทศ ราก มันเทศมีระบบรากแบบรากฝอย ซึ่ง เกิดจากข้อของลำต้นที่ใช้ปลูก หรือเกิดจาก ลำต้น ที่ทอดไปตามพื้นดิน รากมันเทศจะ เป็นที่สะสม อาหารและใช้รับประทานได้

ใบ เป็นแบบใบเดี่ยว เกิดสลับกันบนข้อของลำต้น มี ขนาดและรูปร่างต่างกัน ความแตกต่างของใบนั้น มิใช่เกิดจากพันธุ์เท่านั้น แม้แต่ในต้นเดียวกันก็ อาจมีรูปร่างแตกต่างกันได้ บางใบมีขอบใบเรียบ บางใบมีใบเป็นแฉก และบางใบมีรูปร่างคล้าย หัวใจ เป็นต้น ใบมีขนเล็กน้อย และมักจะมีสีม่วง อยู่ตามเส้นใบ ก้านใบอาจจะยาวหรือสั้น ทั้งนี้ขึ้น อยู่กับพันธุ์นั้นๆ

ประโยชน์ของมันเทศ อาจ จำแนกได้ดังนี้ ๑. ใช้ทำเป็นของคาว เช่น แกงเลียง แกงคั่ว แกงกะหรี่ และแกง มัสมั่น เป็นต้น ๒. ใช้ทำเป็นของหวาน เช่น แกงบวดมัน ทอดรังนก ฉาบ เชื่อม กวน ต้มน้ำตาล และมันปิ้ง เป็นต้น ๓. ใช้ในอุตสาหกรรมการกลั่นสุรา ๔. ใช้เลี้ยงสัตว์โดยเฉพาะสุกร ให้มันเทศอย่างเดียว หรือผสมกับ อาหารอื่นก็ได้ ประโยชน์ ของ หัวมันเทศ หัวมันเทศมีแป้ง โปรตีน ไขมัน และวิตามินต่างๆ ค่อนข้างมาก ดังนั้นจึงใช้เป็นอาหาร มนุษย์และ สัตว์ได้เป็นอย่างดี