การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์(cell transportation)

การลาเลียงสาร เข้า & “เซลล์” ออก CELL TRANSPORTATION

การลาเลียงสารเข้า&ออกเซลล์ การลาเลยี งสาร การลาเลยี งสาร แบบผา่ นเยอ่ื หมุ้ เซลล์ แบบสรา้ งถงุ จากเยอ่ื ห้มุ เซลล์ ชวี วิทยา 1

การลาเลยี งสารแบบผ่านเยอื่ หมุ้ เซลล์ ชวี วทิ ยา 2

การลาเลยี งสารแบบผา่ นเยอ่ื หมุ้ เซลล์ แบบไมใ่ ชพ้ ลงั งาน แบบใชพ้ ลงั งาน (passive transport) (active transport) การแพรแ่ บบธรรมดา ชวี วิทยา 3 การแพรแ่ บบอาศยั ตวั พา ออสโมซสิ

แบบไม่ใช้พลังงาน (Passive transport) ชวี วทิ ยา 4

1. การแพรแ่ บบธรรมดา(simple diffusion) เป็นการเคลอ่ื นที่ของโมเลกลุ จากบรเิ วณสารทมี่ คี วามเขม้ ขน้ มากไปสู่บรเิ วณสารทมี่ คี วามเขม้ ขน้ นอ้ ย จนความเขม้ ขน้ ของสารละลายทงั้ หมดเทา่ กนั เขา้ สูภ่ าวะสมดลุ การแพร่ ชวี วิทยา 5

2. การแพรแ่ บบอาศยั ตวั พา(facilitated diffusion) เปน็ การเคลอ่ื นทข่ี องโมเลกลุ จากบรเิ วณสารทม่ี คี วามเขม้ ขน้ มากไปสูบ่ รเิ วณสารทมี่ ีความเขม้ ขน้ นอ้ ย โดยอาศยั ชอ่ งโปรตนี หรอื โปรตนี ตวั พาทมี่ คี วามจาเพาะทเี่ ยอ่ื หมุ้ เซลลเ์ ปน็ ตวั พาหรอื ขนส่งสาร ชวี วิทยา 6

3. ออสโมซสิ (osmosis) เปน็ การเคลอ่ื นทข่ี องนา้ จากบรเิ วณทสี่ ารมีความเขม้ ขน้ นอ้ ยไปสูบ่ รเิ วณทสี่ ารมคี วามเขม้ ขน้ มาก การออสโมซสิ จะมผี ลทาใหร้ ปู รา่ งของเซลลเ์ ปลยี่ นแปลง ดังนี้ 1) Isotonic solution 2) Hypertonic solution 3) Hypotonic solution ชีววทิ ยา 7

1) Isotonic solution 2) Hypertonic solution 3) Hypotonic solution • ความเขม้ ขน้ ของสารละลายภายในเซลล์ • ความเขม้ ขน้ ของสารละลายภายนอกสงู • ความเขม้ ขน้ ของสารละลายภายในเซลล์ และภายนอกเซลล์เทา่ กนั ทาใหเ้ ซลลม์ ี กว่าภายในเซลล์ นา้ ในเซลลจ์ งึ ออสโมซิ สงู กว่าภายนอกเซลล์ น้าจึงออสโมซสิ รปู รา่ งปกติ สออกจากเซลล์ เซลลจ์ ะมสี ภาพเหยี่ ว เข้ามาในเซลล์ ทาใหเ้ ซลลแ์ ตกหรอื เซลล์ เต่งในเซลลพ์ ชื ชวี วิทยา 8

แบบใช้พลงั งาน (Active transport) ชีววทิ ยา 9

แบบใชพ้ ลงั งาน(active transport) เป็นการเคลอื่ นที่ของโมเลกลุ จากสารทม่ี คี วามเขม้ ขน้ นอ้ ยไปสูค่ วามเขม้ ขน้ มาก โดยอาศยั พลงั งานในรปู ATP จากเซลล์ และโปรตนี ตวั พาในการลาเลยี งสารเขา้ สเู่ ซลล์ ชวี วทิ ยา 10

การลาเลยี งสารแบบสร้างถงุ จากเยอ่ื หมุ้ เซลล์ ชีววทิ ยา 11

การลาเลยี งสารแบบสรา้ งถุงจากเยอื่ หมุ้ เซลล์ การลาเลยี งสารเขา้ สเู่ ซลล์ การลาเลยี งสารออกจากเซลล์ (endocytosis) (exocytosis) ฟาโกไซโตซสิ พโิ นไซโตซสิ การนาสารเขา้ สเู่ ซลล์โดยอาศยั ตวั รบั ชีววิทยา 12

การลาเลยี งสารเขา้ สเู่ ซลล์ (Endocytosis) ชวี วทิ ยา 13

1. ฟาโกไซโตซสิ (phagocytosis) เปน็ การนาสารโมเลกลุ ใหญท่ เี่ ปน็ ของแขง็ หรอื สารทไี่ ม่ ละลายนา้ เขา้ ส่เู ซลลโ์ ดยการยน่ื เทา้ เทยี ม(Pseudopodium) ออกไปโอบลอ้ มสารเหลา่ นนั้ ไวจ้ นกลายเปน็ ถงุ เลก็ ๆ หรือเวสเิ คลิ จากนัน้ ถงุ เลก็ ๆ เหลา่ นีก้ อ็ าจรวมตวั กบั ไลโซโซมและมกี ารยอ่ ย สลายสารเหลา่ น้ีเกดิ ขนึ้ ชีววิทยา 14

2. พิโนไซโตซสิ (pinocytosis) เป็นการนาสารโมเลกลุ ใหญท่ ม่ี สี ภาพเปน็ ของเหลว เข้าสเู่ ซลล์ โดยการทาใหเ้ ยอื่ หมุ้ เซลลเ์ วา้ เขา้ ไปในไซโทพลาสซมึ ทลี ะนอ้ ยๆ จนกระทง่ั กลายเปน็ ถงุ เลก็ ๆ หลดุ เขา้ ไปอยใู่ น ไซโทพลาสซมึ กลายเปน็ เวสเิ คิล ชีววทิ ยา 15

3. การนาสารเขา้ สเู่ ซลลโ์ ดยอาศยั ตวั รบั (receptor-mediated endocytosis) เปน็ การลาเลยี งสารทม่ี โี มเลกลุ ขนาดใหญเ่ ขา้ สู่เซลลโ์ ดย การใชโ้ ปรตีนตวั รบั (Receptor) บนเยื่อหมุ้ เซลลจ์ บั กบั สารทมี่ ี ความจาเพาะ จากนนั้ เยอื่ หมุ้ เซลลจ์ งึ คอดเวา้ หลดุ เขา้ ไปเปน็ เวสิเคลิ ในไซโทพลาสซมึ ชวี วิทยา 16

การลาเลียงสารออกจากเซลล์ (Exocytosis) ชวี วทิ ยา 17

การลาเลยี งสารออกจากเซลล(์ exocytosis) เป็นการลาเลยี งสารขนาดใหญ่ออกจากเซลลโ์ ดยการบรรจุเปน็ ถงุ เวสิเคลิ เม่อื ถงุ เวสเิ คิลเคลอ่ื นทม่ี ารวมตวั กบั เยอื่ หมุ้ เซลล์ สารจะถกู ปลอ่ ยออกนอกเซลล์ ชีววิทยา 18