BV_11_BOOKS_FINAL

50 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ykuAk fhðkLkwt fk{ {kýMkLkk økò çknkhLkwt Au. ®[íkkLkwt fkhý Ëqh fhðk{kt ðktÄku LkÚke, Ãký MkkiÚke Mkkhku hMíkku ®[íkkLke ykËíkÚke AqxðkLkku Au. ®[íkkLke ykËíkLkku yMkhfkhf WÃkkÞ {LkLku ftE Lku fEt fk{fks{kt «ð]¥k hk¾ðwt, ®sËøkeLkk «íÞuf ZtøkLkwt nkMÞsLkf YÃk rÃkAkLkðwt yLku ykÃkýkÚke fkuEf ðÄw {kuxku ®[íkk fhðkðk¤ku õÞktf Au íkuðe ©Øk fu¤ððe íku Au. (54) y¿kkLk {Lk ykÃkýe ytËh Eïh fu Ãkh{ þÂõíkLkwt ykMkLk Au íku{ Mk{SLku íkuLku þw¼ rð[khku, þw¼ MktËuþkyku-MktfÕÃkku ykÃkðk òuEy.u (55) ®n{ík ûkrýf yr¼{kLkLkku Q¼hku LkÚke, ®n{ík øk{u íkuðk Mktòuøkku ðå[u yýLk{ hnuðkLke økwÃík «rík¿kk Au. ®n{íkðkLk {kýMk r{ÚÞkr¼{kLke nkuE Lkk þfu. ykðku {kýMk {q¤¼qík heíku Lk{ú nkuÞ yLku yux÷wt Mk{síkku nkuÞ Au fu {kýMkLke ®sËøke yf¤ þÂõík WÃkh yntfkhLke Mkðkhe LkÚke. nfefíku ®n{ík {kýMkLke Ãkh{ ©Øk{ktÚke «økxu Au. (56) {kýMkLke ®sËøke Mk{ÞLkwt rþÕÃk Au yLku Mk{Þ ÃkkuíkkLke ík{k{ rþÕÃkf]ríkykuLku çkËÕÞk s fhu Au. Mk{ÞLke yk íkkMkehLku {kýMku çkhkçkh rÃkAkLkðe òuEyu. çkË÷kíke yðMÚkkykuLku yLkwfq¤ ÚkðkLke MkqÍ yLku Mk{s yuýu fu¤ððe s òuEyu. (57) {kýMkku øk{u íkux÷k Ãkkfk, fkçku÷ yLku ðnuðkh zkÌkk nkuÞ íkku Ãký ÃkkuíkkLkk ðnuðkh rðrLk{Þ{kt òÛÞu yòÛÞu rË÷Lkk Äzfkh W{uÞko rðLkk hne þfíkk LkÚke. (58) MðkÚkoLkk ykxkÃkkxk ðå[u ykÃkýu yuðtw {kLke çkuXe Aeyu fu {kýMkkuLku çkeò ÃkkMkuÚke ÷uðwt s øk{u Au- yk ðkík ¾kuxe Au. {kýMkkuLku ÷uðwt sYh øk{íkwt nþu, Ãký íku{Lku ykÃkðkLkwt Ãký øk{íkwt nkuÞ Au yLku rË÷ ÚkkÞ íÞkhu ík{Lku ykÃkðkLkwt íkuLku {Lk ÚkkÞ íkux÷e ík{khe ÞkuøÞíkk yuLkk {Lk{kt ðMku íkku íku ykÃkíke ð¾íku Ãknu÷kt ík{Lku ÞkË fhþu.

‘WÃkkMkLkk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 51 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (59) {k-çkkÃkLke yu Vhs Au fu MktíkkLkLku ÃkkuíkkLke Mkk[e ÂMÚkrík ytøku rðïkMk{kt ÷u. fkuE ðkh çkk¤f fu rfþkuh ÃkkuíkkLkk MkkuçkíkeykuLke nheVkE{kt fux÷ef nhfíkku fhe çkuMkíkku nkuÞ Au. fkuE Ãký øk]nMÚk rLk¾k÷MkÃkýu ÃkkuíkkLke ÃkrhÂMÚkrík rðþu MktíkkLkLku ðkfuV fhu Au íÞkhu íku MktíkkLkLku fwxwtçkLkku MktÃkqýo MkÇÞÃkËLkwt {kLk ykÃku Au. (60) ík{khk {kxu y{wf {kýMk þwt {kLku Au, yøkh þwt fnu Au íku {n¥ðLkwt LkÚke. MkkiÚke ðÄw {n¥ðLkwt íkku yu Au fu ík{u ík{khk rðþu þwt {kLkku Aku ? ík{khe Mkk{uLkk ykûkuÃkku ík{u íkÆLk swêk {kLkíkk nku íkku ík{khu yux÷k çku[uLk çkLkðkLke sYh LkÚke. ík{khe Mkk{uLkk ykûkuÃkku{kt ík{Lku ftE Ãký íkÚÞ ÷køkíkwt nkuÞ íkku ík{khk {kxu ðÄw Mkkhku hMíkku ík{khe yu ºkwrxykuLku Ëqh fhðkLke fkurþþ fhðkLkku Au. (61) fkuE Ãký {kýMkLke ÃkkMku þwt Au íkuLke ®f{ík {ÞkorËík Au, fkuE Ãký {kýMk þwt Au íkuLke s ¾he ®f{ík Au. ykÃkýk{kt fnuðík Au fu ½h{ktÚke ðh Lk ÚkkÞ ðh{ktÚke ½h ÚkkÞ. íkuLkku yÚko ÔÞkÃkf heíku òuEyu íkku yuðku Au fu r{÷fíkÚke {kýMk çkLkíkku LkÚke Ãký {kýMkÚke r{÷fík çkLku Au. (62) ‘nwt fktE fhe þõÞku Lknª’ yu ÷køkýe s Lkfkhkí{f Au. ík{u ¾hu¾h yuðwt {kLkíkk nku fu yíÞkh MkwÄeLke ík{khe ®sËøke{kt ík{u ftE fhe þõÞk LkÚke íkku ík{u ftE Ãký fhe çkíkkððkLke íkiÞkhe nsw Ãký fhe þfku Aku. ykÃkýu fux÷kf yðu k {kýMkku Ãký òuEyu Aeyu suyku øk{u íku ô{hu Ãký Lkðwt fk{, Lkðe íkk÷e{ fu Lkðku yÇÞkMk þY fhe Ëu Au. (63) ¼q¾ ¼ktøkku fu yAík xk¤ku íku{kt fktE ¾kuxwt LkÚke, Ãký Lkehkuøke {kýMkLke ¼q¾ {hðe Lkk òuEyu. yk ¼q¾ Ãkkuíku s {kýMkLkwt yuf MkËT¼køÞ Au íku ¼q÷ðk suðwt LkÚke. Ëw:¾Úke Aqxfkhku {u¤ððkLkwt çkhkçkh Au, Ãký Mkw¾ yuðwt Lkk ¾heËðwt su{kt Ëw:¾Lke s ¼qíkkð¤ nkÞu . Mkw¾ yLku Ë:w ¾ ®sËøkeLkk yuf s [÷ýLkk çku «fkh Au. Mk¾w {kuxe Lkkux Au yLku Ëw:¾ LkkLke Lkkux Au íkuðku ykÃkýku rnMkkçk ¾kuxku

52 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK Au. Mkk[wt ÃkqAku íkku LkkuxLke fkuE ®f{ík LkÚke íku{ktÚke ík{u su {u¤ðku Aku íku s yøkíÞLkwt Au. (64) su{Lku ®sËøkeLke yLkku¾e MkVh {kýðe Au íku{Lku Mkw¾ yLku Ëw:¾ çkLLkuLkk Ãkuz÷ Ãkh Ãkøk hk¾ðkLkwt øk{u Au. íku{Lku ÃkkuíkkLkk Mkw¾{kt çkeòLku ¼køkeËkh çkLkkððk Au. íku{Lku çkeòLkk Ëw:¾{kt Mkk{u÷ ÚkðkLkwt Ãký øk{u Au. (65) suyku ®sËøke{kt ¼kiríkf MkV¤íkk þkuÄu Au íku{Lku Ãký yuf ûkýu yLkw¼ð ÚkkÞ Au fu ®sËøkeLkwt Mkk[wt Mkw¾ ÃkiMkkÚke {¤íkwt LkÚke. ÃkiMkk íkkçkuËkhe ¾heËe þfu, ðVkËkhe ¾heËe LkÚke þfíkk. ÃkiMkk {kýMkLku ¾heËe ykÃku, íkuLkku «u{ {u¤ðk Lkk ykÃku. ÃkiMkk ík{Lku «þtMkk ¾heËe ykÃku íku ík{Lku Mkk[e fËh yÃkkðe Lkk þfu. ÃkiMkkÚke ík{Lku «rMkrØ {¤e þfu ÃkiMkkÚke rMkrØ Lkk {¤u. (66) suLke ÃkkMku su LkÚke íku íkuLku Mkk[wt ÄLk ÷køku Au, Ãký fux÷kf {kýMkku ykðe f{eLku f{e økýíkk LkÚke. (67) {kýMku rMkØktíkLkk Lkk{u, Lkeríkþk†Lkk Lkk{u, fkuELkk Ãký Lkk{u ÃkkuíkkLkk økòLke çknkh ËkuzðkLke sYh s LkÚke. Ëu¾kËu¾eÚke, çkeòLke fËh fu «þtMkk {u¤ððk ykÃkýk ÃkkuíkefkÃkýkLku AkuzeLku øk{u íku fhðkLke sYh LkÚke. (68) ykÃkýe ®sËøke LkÞko ÷kuneLkk MktçktÄkuÚke çkLku÷e LkÚke. ykÃkýe ®sËøke ÷kuneLke rLkMkçkík rðLkkLkk ÷køkýeLkk MktçktÄkuÚke Mk{]Ø çkLku Au. ÷kuneLkk MktçktÄ{kt Ãký ßÞkt ÷køkýe ½qtxkÞ Au íÞkt s íku MktçktÄku SðLk {kxu ykÄkhYÃk çkLku Au. ÷køkýe Lkk nkÞu yLku {kºk ÷knu eLkku MktçktÄ nkuÞ íkku íku{ktíke ¾kMk fþwt {¤íkwt LkÚke. (69) {hðk {kxu ®n{ík òuEyu yu{ ykÃkýu fneyu Aeyu, Ãký Sððk {kxu {kýMkLku ðÄw ®n{íkLke sYh Ãkzu Au yLku su ®n{ík çkíkkðu Au íku Auðxu Sðu Au. (70) su{Lku ¾hu¾h Sððwt Au yLku ftEf fhðwt Au íku{ýu çkeS yLkuf «ríkfq¤íkkykuLke MkkÚku íkrçkÞíkLke «ríkfq¤íkkLku Ãký fkçk{q kt ÷ðu e Ãkzu Au.

‘WÃkkMkLkk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 53 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (71) {kýMkLke ÃkkuíkkLke ytËh s ©ØkLke ¾kux nþu íkku íkuLku ÃkkuíkkLke ®sËøkeLkku Mkk[ku MðkË Lknª {¤u. (72) Ÿ½Lku çknkhLkk nðk{kLk fhíkkt Ãký ík{khe ytËhLkk nðk{kLk MkkÚku ðÄw rLkMçkík nkuÞ Au. rËðMk¼h Ãkrh©{ fheLku yLku Lkehkuøke þhehLke ík]»kk-¼¾q Mktíkku»keLku Mkqíku÷ku {kýMk ½Mk½Mkkx Ÿ½e òÞ Au yLku Mkðkhu òøku Au íÞkhu yMkkÄkhý MVqŠíkLkku yLkw¼ð fhu Au. íku økheçk yLku Ëw:¾e nkuE þfu Au, Ãký íkuLke Mk{MÞk Ÿ½ LkÚke s LkÚke. (73) {kýMkLke MkkhÃk{kt ykÃkýe ©Øk ykMu khe økE Au yLku ykÃkýu yuðwt s {kLkeyu Aeyu fu yk ËwrLkÞk{kt fktE Mkkhwt Au s Lknª. ËwrLkÞk{kt ½ýwt çkÄwt ¾hkçkLku Au, {kýMk ½ýwt çkÄwt ¾hkçk fhu Au íku ðkík sYh [k÷e Au, Ãký çkÄwt s ¾hkçk Au yLku çkÄkt s ¾hkçk Au íku{ {kLkðwt íku ykÃkýe ÃkkuíkkLke s árüLke økt¼eh ¾k{e nkuE þfu Au. (74) ík{khu {]íksLkku MkkÚku ftE «ÞíLkÃkqðof MktçktÄ rLk¼kððkLkk nkuíkk LkÚke. íku MktçktÄ Mkns heíku [k÷íkku s hnu Au. ík{Lku su r«Þ níkku íku økÞku Ãký íkuLku su ftE r«Þ níkwt íku çkÄtw Ãkkíu kkLke MkkÚku ÷ELku økÞku LkÚke. su økÞku Au íku ½ýtw çkÄtw {fq eLku økÞku Au. íkuLku Vhe Mk{òu, Vhe Wfu÷ku, VheÚke [knku, ík{khwt çk¤ ðÄþu. (75) MkV¤íkkLke ÄqLkLke {kuxe {w~fu÷e yu Au fu íku{kt fËe fkuE Ãký {kýMkLku yuf MkV¤íkkÚke Mktíkku»k Úkíkku LkÚke. yuf MkV¤íkk {¤u yux÷u çkeS þkuÄðe Ãkzu Au. yu yuf yuðku þhkçk Au su{kt Ëhuf ÃÞk÷e yuf íkhMk s ÃkuËk fhu Au. MkV¤íkkLkk AuðxLkk Míkt¼ Ãkh ÃknkU[ðk {kxuLke íkk÷kðu÷e{kt ®sËøkeLkk hkus-çkhkusLkk ykLktË, ÔÞÂõíkøkík Mktíkku»kLke þõÞíkkyku yLku fwxwtçk SðLkLke ½ýe çkÄe økwtòþ Lkü ÚkkÞ íkuðwt çkLku Au. Auðxu ykÃkýu suLku MkV¤íkk fneyu Aeyu íku ®sËøkeLkk {uËkLkLkk yLkfu Ãkx yLku Ãkèk{ktÚke {kºk yfu s ÷exe nkuÞ Au. •

54 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK MkwðkõÞkuLkku Mkt[Þ Ãkt[k{]ík yr¼»kuf : ÷u¾f ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞk (1) {kýMkLke S¼{kt ¼økðkLku nkzfwt LkÚke {qõÞwt yux÷u yu íkku øk{u íÞkhu øk{u íku çkku÷e Lkk¾u ! yuLke WÃkh ykÃkýku fkçkq LkÚke nkuíkku ! Ãký, yk íkfo ¾kuxku s Au. S¼Lku ykÃkýu su{ ðk¤eyu íku{ ð¤e þfu. S¼ MðkËLku Ãkkh¾u Au. ¾kðkLke [eòuLkku MðkË Ãkkh¾e þfLkkhe {kýMkLke S¼u þçËkuLkku- ðkýeLkku MðkË Ãkkh¾ðkLke þÂõík fu¤ððe Ãkzu Au. fþku rð[kh fÞko ðøkh çkku÷u÷k þçËkuLke ½ýe {kuxe ®f{ík [qfððe Ãkzíke nkuÞ A.u (2) ½ýk çkÄk {kLkðeyku ®sËøkeLkk Mkwøk{ MktòuøkkuLke ðå[u Ãký ®[íkk fÞko fhíkk nkuÞ Au. ð¤e, ®[íkk yíÞtík [uÃke hkuøk Au. yufLke ®[íkk çkeò yLkufLku Ãký ®[íkk fhðk «uhu Au. (3) yksu ËwrLkÞk¼h{kt {kLkrMkf rð»k{íkk yLku {kLkrMkf {tËeLkk hkuøkeykuLke MktÏÞk ðÄe Ãkze Au. fkuEf ykfktûkk, RåAk fu y¿kkík ÃÞkMk íku{Lku ÃkhuþkLk fhu Au. {kýMku ÃkkuíkkLke {kLkrMkf MðMÚkíkkLkwt hûký yLku síkLk fhðwt òuEyu. íku{kt Ãkh{uïhLku nksh {kLkeLku Ãkwhw»kkÚko ûkuºk Lk¬e fhðwt Ãkzu yLku íkuLke fMkkuxe yu s nkuÞ Au fu íkuLkkÚke fkuELku yLÞkÞ fu nkrLk Lk ÚkkÞ. (4) {kýMk çkeswt ftE fhe þfu fu Lkk fhe þfu {kýMku {kýMk çkLkðkLkku «ÞíLk fhðku òuEyu yLku {kºk ½hLke çknkh s Lknª ÃkkuíkkLkk ½hLke ytËh ÃkkuíkkLkk fwxwtçkesLkku ðå[u {kýMk íkhefu s Sðu yLku

‘Ãkt[k{]ík yr¼»kuf’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 55 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ðíkuo íkuðwt íkuýu fhðwt s òuEyu. (5) ykÃkýu òuEyu Aeyu fu SðLk{kt yLkuf «Mktøkkuyu Mknus E»ÞkoLkku fu ÃkqðoøkúnLkku ¼kð ykÃkýe LkSfLke fu ËqhLke ÔÞÂõíkykuLkwt Mkk[wt {qÕÞ yktfðk{kt ykÃkýLku Lkzu Au. su ÔÞÂõík Mkk{u Mknus Ãký yýøk{ku nkuÞ íkku íku ÔÞÂõíkLkk nòh økwýLke Mkk{u yuf Ëwøkwoý rn{k÷ÞLkwt YÃk Ãkfze ÷u Au. (6) {kíkk {kºk fq¾Úke s {kíkk çkLku Au, íkuðwt LkÚke. Ëhuf †e{kt {kíkí] ð íkku Ãkzu÷wt s nkuÞ Au. yíÞtík Ÿzwt yLku yrð¼kßÞ. ¼økðkLk ©ef]»ýLke çku {kíkk níke yuf sL{Ëkºke Ëuðfe yLku yuf «u{Ëkºke sþkuËk (ÞþkuËk). f]»ý ËuðfeLktËLk íkhefu yku¤¾kÞk yLku ÞþkuËkLktËLk íkhefu Ãký yku¤¾kÞk. (7) MktMkkh{kt Mkkh Au fu íku yMkkh Au íku {kýMkLke ÃkkuíkkLke íkuLku {kýðkLke fu ðuXðkLke ºkuðz Ãkh ykÄkh hk¾u Au. fux÷kf yuLkwt þw¼íð þkuÄu Au yLku þw¼íð ÃkuËk Ãký fhu Au. çkeò fux÷kf íku{kt {kºk yþw¼íð þkuÄu Au yLku yu s {u¤ðu Au. ynª íkku çkÄwt s Au, ík{khe ÃkkuíkkLke árü yLku ¾kus Ãkh ytrík{ «kÂÃíkLkku ykÄkh Au. (8) ykí{níÞk yu ®sËøkeLkk ðhËkLkLkku ELkfkh yLku yÃk{kLk Au. yux÷u s ykí{níÞkLku fkÞhíkk økýðk{kt ykðe Au. rðfx MktòuøkkuLke ðå[u MkkÚkof heíku Sððtw yu {kýMkLkku Ä{o yLku fíkÔo Þ Au. (9) yk{ swyku íkku zh yu ykí{hûkkLkku [kufeËkh Au, Ãký [kufeËkh yuðku íkku Lkk s nkuE þfu fu íkuLkk fkhýu s {kýMkLkwt ykí{økkihð ;t ðkÞ. (10) Ÿ[k SðLkÄkuhýLkku {kun yux÷ku çkÄku ðÄe økÞku Au fu Mktíkku»k yu s Mkk[wt Mkw¾ yuðe ðkík swLkðkýe ÷køku Au. ystÃkku «økríkLkwt yuf ÷ûký ÷køku Au. f{kýe ðÄu Au, SðLkÄkuhý ô[wt ykÔÞkLkku ynuMkkMk ÚkkÞ Au, Ãký ½hLkkt Mkw¾þktríkLkwt þwt ? fux÷kÞ ½hku{kt çkk¤fku LkkufhkLu kkt ÃkLkkhu Ãkzâkt nkuÞ Au yLku ½ýk çkÄk rfMMkkyku{kt {kíkk-rÃkíkkLke MÚkq¤ nkshe s çkk¤fLku òuðk {¤u Au. çkk¤fLke

56 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLkwt rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK fktEf VrhÞkË ykðu íÞkhu s {k-çkkÃkLkwt æÞkLk òÞ Au. (11) Ëhuf {kýMkLku MLkunLke ¼q¾ Lku ÃÞkMk nkuÞ A.u ík{u suLku «{u ykÃke hÌkk Aku íkuLku «u{ ÷uðkLke sux÷e sYh Au íkuLkk fhíkk ík{khu «u{ ykÃkðkLke rðþu»k sYh nkuÞ Au. fkuELku ík{khku ÍkÍku MLkun Lknª {¤u íkku yu Ëw:¾e Lknª ÚkkÞ Ãký ík{u «u{ Lknª ykÃkku íkku ík{khk ÓËÞ{kt ¾kuxfk suðwt ÷køkþu. (12) YÃk yLku ÄLkLke ÂMÚkrík{kt Mk{ÞLke MkkÚku ÃkrhðíkoLk ykðe þfu Au, Ãký {q¤¼qík heíku Mkkhku, «u{k¤, WËkh Mð¼kð øk{u íkuðk ykt[fk ðuXe þfu Au, Ãk[kðe þfu Au. (13) ËhufLku ÃkkuíkkLke {kLÞíkkLkku yrÄfkh Au- Ãkhtíkw {kLÞíkk ykøk¤ fheLku íkuLku fkuELke «íÞuLkk Ãkqðoøkún fu îu»k¼kð fu E»Þkoð]r¥kLkk nrÚkÞkhYÃku ðkÃkhðe Lknª òuEyu. {kLÞíkk «k{krýfíkk nkuðe òuEyu, íkuLkku WÃkÞkuøk fkuELku ¾wþ fhðk fu Lkk¾wþ fhðkLkk EhkËkÚke Lknª Úkðku òuEyu. (14) òíku Mkw¾e Úkðk{kt su ykLktË {¤u Au íku fhíkkt çkeòLku Mkw¾e fhðk{kt su ykLktË {¤u Au íku Wå[ fkurxLkku nkuÞ Au. ík{u çkeòLkk ¼kuøku ykLktË fu Mkw¾ {u¤ððk {Úkku Aku, íku{kt yuf ÃkþwLke {Úkk{ý Au, Ãký ík{u ík{khk ¼kuøku çkeòLku fþwt Ãký ykÃkku Aku íÞkhu ík{u Mkk[e {kýMkkELke þku¼k «kÃík fhku Aku. (15) Ä{o yux÷u þwt ? Eïh{kt ©Øk yu {q¤¼qík Ä{o, Ãký {Lkw»Þ{kt {Lkw»ÞLke ©Øk yu Ãký Ãkh{ Ä{o. {kýMk{kt ©Øk Lknª nkuÞ yLku {kºk Eïh{kt s ©ØkLke ðkík ykøk¤ fheyu íkku íku{kÚt ke ®nMkk yLku ÃkþwíkkLke ykzÃkuËkþku WËT¼ðe þfu Au. {kýMk{kt {kýMkLku Mkk[e ©Øk nþu íkku yu ©Øk íkuLku EïhLkk ÃktÚku Ëkuhe sþu. (16) ¼kiríkfðkË yLku yæÞkí{ðkË{kt Ãkzâk ðøkh ykÃkýu {kºk {kLkððkËLku fuLÿ{kt hk¾eyu íkku ½ýe çkÄe {kÚkkfqx{ktÚke ykÃkýu çk[e sE þfeyu. (17) ykÃkýLku øk{u fu Lkk øk{u, Ãký ð]ØkðMÚkkyu ÃknkU[u÷e ÔÞÂõíkykuyu

‘Ãkt[k{]ík yr¼»kuf’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 57 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK SðLkLkku ðÄw Ãkzíkku {kun Akuzðku s Ãkzu Au. AuðxLkwt íkuzwt øk{u íÞkhu ykðe ÃknkU[ðkLke {kLkrMkf íkiÞkhe hk¾ðe s Ãkzu Au. (18) su{ ®sËøkeLkk çkeò «&™kuLkku {wfkçk÷ku Äehs, MknLkþÂõík yLku ®n{íkÚke fhðku Ãkzu Au íku{ íkrçkÞíkLke çkkçkík{kt Ãký LkkLkk {kuxk «&™ku{kt yk s yr¼øk{ Ëk¾ððkLkwt yrLkðkÞo Au. (19) yksu ykÃkýu ði¿kkrLkf yr¼øk{ yLku íkfoþwØ rLkýoÞLku «kÄkLÞ ykÃkðkLkk Lkk{u ½ýe çkÄe Xkufh ¾kE hÌkk Aeyu. fkuE ðkh íkku yuðtw ÷køku Au fu ykÃkýe çkwrØ yLku nkUrþÞkhe WÃkh ðÄw Ãkzíkku ¼kh {qfe ykÃkýu yuðe heíku ðíkeoyu Aeyu fu òýu ykÃkýLku EïhLkk fu MkËT¼køÞ{kt fþe ©Øk s hne LkÚke ! (20) yksu ykÃkýu suLku rþûký fneyu Aeyu íku{kt {kºk rLkSoð {krníkeLkk økts rMkðkÞ fþwt s LkÚke yLku ykÃkýu suLku MkÇÞíkk fu MktMfkh økýeyu Aeyu íku{kt {kºk ykÃkýwt çknkhLkwt yuf {nkuhwt yLku ðuþÚke ðÄkhu fþwt s LkÚke. ðMkwÄið fwxwtçkf{T {kLkLkkhe ykÃkýe MktMf]ríkLkku ÷øk¼øk nÙkMk ÚkE [qõÞku nkuÞ íkuðwt LkÚke ÷køkíkwt ? fku{ yLku Ä{oLkk ¼u˼kðÚke Ãký rðþu»k yuf ¼u˼kð òuðk {¤u Au : òýu {kýMk s {kýMkLku rĬkhu Au !! (21) {kýMkLku MknkÞ¼qík ÚkðkLke {kýMkLke þÂõík {ÞkorËík Au, Ãký ðuËLkk{kt ¼køkeËkh ÚkðkLke þÂõík {kýMkLkk niÞk{kt ¼hÃkqh Au. fu{ fu fktxku fktxkLku fkZu íku{ yuf {kýMkLke ðuËLkk çkeò {kýMkLke ðuËLkkLkku WÃk[kh çkLke þfu Au. (22) {kýMk fkuELku {ËË fhu, fkuELkwt ¼÷wt fhu Ãký íku fktE fÞko ÃkAe ÃkkuíkkLke ÃkeX fu Akíke Lk Úkkçkzu yu {kýMk {kxu fkuELku Ãký ykËhLke ÷køkýe ÚkkÞ. (23) fux÷kf {kýMk ¾hkçk fu MðkÚkeo nþu Ãký ½ýk çkÄk {kýMkku íku{Lke øk{u íkux÷e {ÞkoËk Aíkkt Mkkhk nkuÞ Au. ykÃkýu çkÄk {kýMkkuLku yuf ÷kfzeyu nktfe Lkk þfeyu. (24) ÍqÃt kzkÚke {ktzeLku {kuxk {nu÷ MkÄw e fkEu {kuxe fu LkkLke ÔÞÂõíkLke yfu

58 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK rðþu»k nkshe yLkw¼ðkÞ Au yLku yu s òýu Mk{økú Ãkrhðkh fu rLkðkMkMÚkkLkLkku Sð nkuÞ yuðwt ÷køku Au. ykðwt fu{ ÷køku Au íku ykÃkýu òýeyu Aeyu yuðku Ëkðku fhe Lkk þfeyu- òýíkk íkku LkÚke. {kºk yLkw¼ðeyu Aeyu. (25) ÃkhksÞLke ÷køkýeLku íkkçku ÚkÞk rðLkk su rðfx ÃkrhÂMÚkríkLkku Mkk{Lkku fhu Au íku Auðxu Síku Au. Ëw:¾Úke ¼køkðkLku çkË÷u íkuLku øk¤u ÷økkzðk su íkiÞkh Au íkuLkkÚke Auðxu Ëw:¾ s Awxfkhku {u¤ððkLke fkurþþ fhu Au. (26) {kýMk ßÞkhu ÃkkuíkkLkk ûkuºkLke fkuE Ãký ÔÞÂõíkLku ÃkkuíkkLkk «ríkMÃkÄeo YÃku òuðkLku çkË÷u ¾wË ÃkkuíkkLku s ÃkkuíkkLkku nheV {kLkeLku økEfk÷Lku çkË÷u yks yLku yksLku çkË÷u ykðíkefk÷u ðÄw ykøk¤ sðkLkku «k{krýf Ãkwhw»kkÚko fhu íkku íku sYh fktEf «kÃík fhe þfu Au. (27) y{urhfk{kt fux÷kf íkçkeçkkuyu [[ko fhe Au- yMkÌk ÃkezkLke ðå[u ®sËøkeÚke Awxfkhku {u¤ððkLkku hMíkku Mkkhku-MðuåAkyu ykí{níÞk ! ykðe ykí{níÞkLku fkuE ®n{ík{kt ¾Ãkkðe þfu yLku fkuE yuLku fkÞhíkk Ãký ÷u¾kðe þfu, Ãký ½ýk çkÄk {kýMkkuyu yíÞtík rðfx Mktòuøkku{kt ykí{níÞkLke AxfçkkheLkku WÃkÞkuøk fhðkLkku MÃkü ELfkh fÞkuo Au. SðLk yu Ãkkuíku s yuf Mktøkúk{ Au yLku þqhðehu {uËkLk Akuzðwt Lknª òuEyu. (28) ykÃkýu øk{u íkuðku çkw÷tË Ëkðku fheyu Ãký nfefík yu Au fu ykÃkýu yufçkeòLku çkhkçkh yku¤¾ðkLkku Ëkðku fÞko ÃkAe Ãký ¾hu¾h yufçkeòLku ¾kMk yku¤¾íkk LkÚke, Ãkhtíkw ykÃkýu {kLke Lkk þfeyu yuðe fxu ÷ef Mkå[kEyku nkÞu Au. ®sËøkeLke fkEu f Ãk¤u s íku Mkk{e ykðu Au. ytíkhLkk yu ysðk¤u ykÃkýLku Ëu¾kÞ Au fu suLku çknw rLkfxLkk ÷uÏÞk níkk íku ðkMíkð{kt ½ýkt Ëqh níkkt yLku suLku Ëqh fu yýMk{sw økÛÞk níkk íku ykÃkýe MkkÚku níkk yLku íku{ýu ykÃkýLku íku{Lke ÃkkuíkkLke ytËh {kLkðtíkw MÚkkLk ykÃÞwt níkwt. fþe ytøkík økýíkheÚke Lknª {kºk MLkunÚke.

‘Ãkt[k{]ík yr¼»kuf’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 59 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (29) ykÃkýLku fkEu ðkh yuðwt ÷køku Au fu s{u fkuE Ãký {kLkðeLktw Ãkkíu kkLktw yuf ykÞkusLk nkuÞ Au ík{u fwËhíkLkwt fu ¼køÞLkwt Ãký yuf ykÞkusLk nkuÞ Au. (30) Ëiðíkðk¤k {kýMkku yÂøLkÃkheûkk{kt çk¤eLku ¼M{ LkÚke ÚkE síkk, ðÄw íkusMðe yLku «kýðkLk çkLkeLku çknkh ykðu Au. (31) økEfk÷u su r{ºk níkku íkuLke MkkÚku rð¾ðkË Úkþu íkuÚke fheLku su{ ¼qíkÃkqðo r{ºk çkLke sE Lkk þfu íku{ fkuE Ãký MktçktÄ{kt LkkLke fu {kuxe ykt[ ykðu Ãký fkuE s MktçktÄ ¼qíkÃkqðo çkLke Lkk þfu. (32) {q¤¼qík heíku {kýMk ¾hkçk fu økwLkuøkkh LkÚke. ¾hkçk íkku íkuLkk Mktòuøkku nkuÞ Au. ykÃkýu suLku ‘ÃkkÃk’ fu ‘{nkÃkkÃk’ økýeyu Aeyu íkLu kk {q¤{kt Ërhÿíkk, yMk{kLkíkk, yLÞkÞ suðk Mkòt uøkku sðkçkËkh LkÚke nkuíkk ? ({ík÷çk fu sðkçkËkh nkuÞ Au) (33) çkeò Sðíkkt Ãkþwyku, Ãkt¾eyku fu çkeò fkuE Sðku MðÃLk òuðkLke þÂõík Ähkðíkk nþu fu Lkrn íku ykÃkýu òýíkk LkÚke, Ãký Eïhu {kLkðeLku yk yý{ku÷ ðhËkLk ykÃÞwt Au. MðÃLkku îkhk íku yuf s ®sËøke{kt yufMkku ®sËøkeLkku Mkw¾Ëw:¾Lkku yLkw¼ð fhe þfu Au. (34) ½ýe ðkh LkMkeçk {kýMkLke {òf fhu Au. íkuLku [ezðu Au, íkkuçkkn ÃkkfhkððkLke fkurþþ fhu Au, Ãký {kýMk ÃkkMku yuf þÂõík Au- «khçÄLkk ÃkrhnkMkLku nMke fkZðkLke. sLq kk s{kLkkLkk {kýMkku fnuíkk fu ¼E, nMkeLkuÞ ðuXðwt yLku hzeLkuÞ ðuXðwt, íkku nMkeLku s þk {kxu Lkk ðuXðwt. (35) yksfk÷ LkðËtÃkíkeyu ònuh{kt «u{«ËþoLk fhíkkt òuðk {¤u Au. íkku ½ýk çkÄk rfMMkk{kt yufçkeòLkwt yÃk{kLk fhíkkt Ãký Ëu¾kÞ Au. økkZ «u{MktçktÄ{kt {kLk-yÃk{kLkLkku ÏÞk÷ nkuE Lkk þfu íku{ sYh {kLkeyu Ãký íku{ yÃk{kLkLkwt «ËþoLk íkku ònuh{kt Lk s fhkÞ. (36) yuf {kýMk íkhefuLke þku¼k ¢kuÄLkk yuf s ðtxku¤{kt økw{kðe Ëuðe Lkk nkuÞ íkku {Lk{kt WËT¼ðu÷e ¢kuÄLke ÷køkýeLku {Lk{kt s Mk{kðe ËuðkLkwt {Lkkuçk¤-ykí{çk¤ fu¤ððwt Ãkzu.

60 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLktw rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (37) {kýMkLkk ÷ktçkk EríknkMk{kt ykÃkýu òuE þfeyu Aeyu fu ðíkoLkLke ®nMkkLkk {wfkçk÷u ðkýeLke ®nMkkyu yLkuf {kýMkkuLkk «ký ÷eÄk Au fu ÃkAe ðk{eLke ®nMkkÚke yu Sðíkkt hÌkkt Aíkkt {he økÞkLke ÷køkýe yLkw¼ðe [qõÞk Au. (38) søkík¼hLkkt MkkrníÞ{kt «u{ rðþu ½ýwt çkÄwt ÷¾kÞwt Au yLku Aíkkt Mðefkhðwt s Ãkzu fu Ãkh{uïhLke su{ fkuE íkuLkku Ãkkh Ãkk{e þõÞwt LkÚke. yuLke yLkw¼qrík ÚkE þfu, Ãký íkuLkwt fkuE yuðwt çkkÌk MðYÃk LkÚke fu suLku MÃkþeo þfkÞ fu ykt¾ ðzu òuE þfkÞ. ¾hu¾h «u{ çku ÔÞÂõíkyku ðå[uLkk ykf»koý WÃkhktík fktEf økqZ ík¥ð Au. (39) ðeíke økÞu÷k Mk{Þ{ktÚke fþku Mkkh økúný fhðku nkuÞ íkku fhe þfku Ãký íkuLku ¼rð»ÞLkk LkfþkLke sqLke fkçkoLk fkuÃke Lkk Mk{òu. ykðíkefk÷Lkk fkhu k fkøk¤{kt fktEf Lkðk yûkh Ãkkzku. Lkðku MktfÕÃk fhe Lkðe ÞkusLkk fhku. Lkðk Ãkwhw»kkÚkoLkku Lkfþku [eíkhku. (40) Mkw¾Ëw:¾{kt y[r÷ík hneLku {iºke rLk¼kðLkkhku fkuE r{ºk {¤u íkku yu {kýMkLkwt {kuxwt MkËT¼køÞ. (41) {Äwh ð[LkLku y¥khLkk Ãkq{zkLke su{ fkLk{kt hk¾ðwt, Vw÷kE Lkk sðwt-òíku s ðktMkku ÚkkçkzðkLke fkurþþ Lkk fhðe. fzðwt ð[Lk øk¤e sðwt, ½ýe çkÄe rníkfkhf ykhkuøÞ«Ë Ëðkyku fzðe nkuÞ, fzðe ðMíkwyku økwýfkhe nkuE þfu Au. (42) ÷ktçkw ykÞw»Þ fu xqtfwt ykÞw»Þ-{kýMk ÃkkuíkkLkku «íÞuf rËðMk MkkÚkof heíku Sðu íkku Ãkqhíkwt økýkÞ. fux÷kf {kýMkku ÷kufkuLku nMkkðeLku òÞ Au. fux÷kf hzkðeLku Ãký òÞ Au. nMku íku{kt nktMke Lkk nkuÞ yLku yktMkw{kt ytsr÷ s nkuÞ íkku ½ýwt çkÄwt {éÞwt fnuðkÞ. (43) «íÞuf «¼kík yuf Lkðe ®sËøkeLkku ykht¼ çkLku A.u fux÷kf {kýMkku hkrºkLke Ÿ½{kt s yk MkMt kkh Akzu eLku [kÕÞk òÞ yðu wt Ãký çkLku A.u Ãkh{kí{kyu Mkðkhu ík{Lku íkkò{kò søkkzâk, Lkðe ®sËøkeLkwt ðhËkLk ykÃÞwt íkuLku ðÄkðe ÷uðwt òuEyu. (44) {LkLku {khe þfkíkwt LkÚke, Ãký íkuLku Auðx «çk¤ RåAkþÂõíkÚke

‘Ãkt[k{]ík yr¼»kuf’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 61 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ytfwþ{kt íkku ÷uðwt s Ãkzu Au. (45) fkuE fkuE ðkh {kýMkLku «&™ ÚkkÞ fu ¼qíkfk¤ yLku yá~Þ ¼rð»ÞLke ðå[u ¼ªMkkÞu÷k ðíko{kLk{kt Sððwt fE heíku ? Ãkhtíkw ykðku çkÄku rð[kh fhðkLku çkË÷u Ëhuf {kLkðe {kxu ‘yks’ s íkuLke ÃkkuíkkLke Au. (46) yksLkwt SðLk øk{íkwt Lkk nkuÞ íkku íkuLku çkË÷ðkLke «k{krýf fkurþþ fhðe òuEyu, Ãkhtíkw Mkøkðz¼Þko Ã÷uxVku{o Ãkh çkuMkeLku øk{u íku økkze{kt [ze çkuMkðkLke Ãkkuf¤ ðkíkÚke fþwt s LkeÃkS Lkk þfu. Q÷{ktÚke [q÷{kt Ãkzðk Lk {køkíkk nku íkku «ðíkoíke ÃkrhÂMÚkríkLkku Mðefkh fhðku Ãkzu. (47) {kýMk {kýMk ðå[uLkku MLkun fu ÷økkð çkwrØLke ¼qr{fkyu Lknª Mk{S þfkÞ. «u{ ©ØkÚke çktÄkÞ Au. ©ØkÚke Sðu Au yuLk ©ØkÚke s çkwrØyu sL{kðu÷k MktþÞkuLku Ëqh fhu Au. (48) {kýMkku yufçkeò MkkÚku ͽzâk fhu Au f{u fu, íku{Lke ÃkkuíkkLke òý çknkh Ãký íkuyku ÃkhMÃkhLku [knu Au. SðLkLku [knu A.u yk MkMt kkhLku Ãký [knu Au. (49) fxu ÷kfLku Ãkkíu kkLke òík yLku çkeò {kýMkk-u Ãkkíu kkLke LkSfLkk {kýMkku Ãký Mk{òíkk LkÚke. yuLkwt yuf hnMÞk Au fu ykðe ÔÞÂõíkyu ¾wËLke òý çknkh ÃkkuíkkLke òíkLku s rĬkhíke nkÞu Au. Ãkkíu kkLke òík «íÞu s íku{Lku ¼khk¼u kh yýøk{ku nkuÞ Au. yuLkk ÃkkÞk{kt íku{Lkwt yr¼{kLk nkÞu Au. yu{Lkku yntfkh yux÷e nËu ðÄe økÞku nkuÞ Au fu íku{Lku ykMkÃkkMkLkk {kýMkku yufË{ ðUríkÞk yLku yçkÄw ÷køku Au. (50) fux÷ef ðkh ¢kuÄÚke yk[hðk{kt ykðu÷e ®nMkf ðkýeÚke fËe Mk¤øke Lkk QXu yuðk rË{køk Ãký Mk¤øke QXu Au yLku yu ykøk XkhðkLkwt {w~fu÷ s Lknª fux÷ef ðkh yþõÞ çkLke òÞ Au. fkuELkwt rË÷ Ëw¼kÞ, r{òs çkøkz,u yÃk{kLk ÷køku yuðwt çkku÷ðwt Lkk òuEyu- Mkk[wt nkuÞ fu Mkk[wt {kLkíkk nkuÞ íkku Ãký Lknª. •

62 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ©e ¼qÃkík¼kE ðzkuËrhÞk f]ík ‘Ãkt[k{]ík yk[{Lk’{ktÚke MkwðkõÞku (1) {kýMk {kýMk ðå[uLkku MLkunMktçktÄ øk{u íkux÷ku Mkå[kEÚke ¼Þkou nkuÞ íkku Ãký yu{kt ¼híkeykux ykÔÞk s fhu Au. yux÷u {kýMku yux÷e ¾uðLkk hk¾ðe òuEyu fu íkuLkk fkuE yuf MktçktÄ{kt ßÞkhu ¼hÃkqh ¼híke ykðu íÞkhu çkhkçkh {kýu yLku ykxu ykðu íÞkhu Ãký íkuLkwt {Lk LkkLkwt Lk fhu. MLknu Lktw ðnýu Sðíktw s hk¾u yLku ðnýu Lkku {køko Ãký [kuϾku hk¾u. (2) {kýMkLku ÃkkuíkkLke òíkLku {kxu {kLk yLku økkihðLke Mkk[e ÷køkýe nkuÞ Au íÞkhu íkuLku yuf swËk s «fkhLkku ykí{rðïkMk yLku ¾wþr{òS {¤u Au. {kuxk ¼køku fkuE {kýMkku òýe òuELku fkuELkwt yÃk{kLk fu yðøkýLkk fhíkk LkÚke. {kuxk ¼køku yòýÃkýu s íkuyku ykðwt fhe çkuMku Au. fkuE økV÷íkÚke [k Zku¤e çkuMku fu E†eLke økz ðe¾e Lkk¾u íkuLkkÚke Mkk{k {kýMkLkk {kLkLkk ½zk{kt {kuxku økkçu kku Ãkze síkku LkÚke. (3) {kýMku Sððk {kxu çkeòLkk SðLk{kt Mkk{u÷ Úkðwt Ãkzu Au yux÷u fþk s fk{ rðLkk-MðkÚkoLke fkuE ykÃk-÷u rðLkk Ãký {kýMku {kýMk MkkÚku Mk¾w Ëw:¾Lke ðkík fhðe Ãkzu A-u yfu çkeòLkkt Mkw¾Ëw:¾Lkkt LkkLkk-t {kuxkt rnMkkçkku Ãkíkkððk Ãkzu Au. (4) {kýMkLkk {kýMk MkkÚkuLkk ‘yçkku÷k’ ¾wË ®sËøke MkkÚkLu kk s yçkku÷k çkLke òÞ Au. fux÷kf {kýMkku ÃkkuíkkLke ðkík çknkh Ãkze sðkLke çkefu òýu {qtøkk hnu Au yÚkðk ¾qçk ykuAwt çkku÷u Au, Ãkhtíkw ykÃkýk

‘Ãkt[k{]ík yk[{Lk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 63 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK suðk Mkk{kLÞ {kLkðeykuLke ®sËøke{kt yuðkt íkku ð¤e þwt hnMÞku nkuÞ fu çknkh Ãkze sðkÚke hk»xÙeÞ Mk÷k{íkeLku fu ÃkkuíkkLke ytøkík Mk÷k{íkeLku fkuE Ĭku ÃknkU[e òÞ ? {kýMk {kýMk MkkÚku ¾wÕ÷k rË÷u MktðkË fhu íkku íku ÃkkuíkkLke òíkLku ðÄw Mkkhe heíku Mk{sðkLke fkurþþ fhe þfu Au. Ëhuf {kýMkLku ðkík fhðk {kxu fkuEf Xufkýwt òuEyu Au. (5) ¾wþçkkuËkh htøkeLk Ãkw»Ãkku{kt ¾wþçkku yLku htøk ÃkkA¤Úke W{uhðk{kt ykðu÷k økwýku LkÚke. ©Øk Ãký çknkhÚke [kUxkze þfkÞ íkuðe ðMíkw fu LkMw k¾ku LkÚke. íku ytËh s W{hu e þfkÞ yLku ytËhÚke s WËT¼ðe þfu íku{s ð]rØ Ãkk{e þfu. su fktE {kýMku rMkØ fÞwO Au íku {kºk þwØ íkfo fu çkwrØÚke LkÚke ÚkÞwt íÞkt Ãký ©Øk yLku MVwhýkyu s [{ífkhku fÞko Au. (6) ‘Eïh õÞkt Au ?’Lke çkq{ku Ãkkzíkk Ãknu÷kt {kýMku Ãkkuíku {kýMk íkhefu ÃkkuíkkLke nkshe ÃkwhkððkLke Au. {kýMku ÃkkuíkkLke ytËh ÃkqýoÃkýu «økx ÚkðkLkwt Au yLku ßÞkhu Mkk[ku {kýMk «økx ÚkkÞ Au íÞkhu íÞkt Eïh Ãký «økx ÚkE òÞ Au. (7) zkçkku s{ýku Ãkøk ðkhkVhíke Ãkzu íkku [÷kÞ. Mkw¾Ëw:¾Lkwt ykðwt s Au. Mkw¾Lke yufÄkhe ÂMÚkrík Mkw¾ ykÃke Lk þfu Ëw:¾ Ãký yufÄkhwt MknuðkÞ Lknª. (8) {kýMkLke ®sËøke MktðËu Lk yLku M{]ríkLkk çku MÚkt¼ WÃkh Ãkøk xufðeLku Q¼e Au. (9) {kýMk MktÃkr¥kðkLk nkuÞ yLku ðihkøÞ òøku íkku MktÃkr¥k AkuzeLku MktLÞkMkeLkk frXLk {køkuo ykøk¤ ðÄu íkku íkuLkk íÞkøkLke Mkå[kE Mðefkhðe Ãkzu, Ãký {kýMk òíku Q¼e fhu÷e fu ykðe Ãkzu÷e sðkçkËkhe{ktÚke Aqxe Ãkzðk fu Axfe Ãkzðk ½h Akuzu íkuLku ðihkøÞLkwt Lkk{ þku¼u Lknª. (10) çkÄk s Mkçt kÄt k{u kt sux÷e ÷uýËuý nkuÞ íkux÷e s ÷uðkÞ fu ËuðkÞ A,u Ãký {k-çkkÃkkuyu ÃkkuíkkLkk MktíkkLkku MkkÚkuLkk MktçktÄ{kt ¾kMk yux÷wt

64 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLktw rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK Mk{sðk suðwt Au fu Mkít kkLk ÃkkuíkkLkk s hrw Äh {kMt kLkk çkLku÷kt nkuÞ íkku Ãký íku{Lku {kLkrMkf heíku Vhe Ë¥kf ÷uðkt Ãkzu Au yLku íku{Lku yuf Mðíktºk «eríkÃkkºk ÔÞÂõíkLkku Ëhßòu ykÃkðku Ãkzu Au. (11) fkuEfLku fþwtf ykÃkðk {kxu Ãknu÷kt {u¤ððwt Ãkzu Au yLku fþwtf {u¤ððk {kxu ½ýe {nuLkík-{kÚkkfqx fhðe Ãkzu Au. (12) fux÷ef ðkh Mkw¾ Ãký Ëw:¾Lkku nkÚk ÃkfzeLku {kýMkLke ÃkkMku ykðu Au. Ëw:¾Lkku nkÚk ÃkfzeLku Mkw¾ Mkk{u ykðu íÞkt MkwÄe Äehs Ähðe òEu y.u (13) økw÷kçk fu fkuE Ãký Ãkw»Ãk ÃkkuíkkLke ¾w~çkku {kºk Ãkkuíku Ãke òÞ yLku ÃkkuíkkLke ytËh s Ëkçke Ëu íkku íkuLkkÚke íkuLke ytËh fþwt ðÄíkwt LkÚke. ¾w~çkku Vu÷kELku ðÄu Au íku s heíku MktÃkr¥k fkuELkk Ãký ¾hu¾h ¾Ãk{kt ykðu íÞkhu íkuLke MkkÚkofíkk ðÄu Au. (14) {kýMku ¾hu¾h Mkw¾e Úkðwt nkuÞ yLku fkuE Ãký yðMÚkk{kt Mkw¾e s hnuðwt nkuÞ íkku íkeðú rLkhkþk yLku íkeðú W¥kusLkkLke ÷køkýe Ãkh ytfwþ hk¾ðku s Ãkzu Au. (15) {kýMk òíkLku ÷ktçkk yLkw¼ðu Mk{òÞwt Au fu Mk{Þ fkuELke MkkÚku nkuíkku LkÚke. Mkki Mk{ÞLke ytËh yLku Mk{ÞLke MkkÚku A.u Mk{Þ fkEu Lke {wêe{kt LkÚke, ykÃkýu Mkki Mk{ÞLke {wêe{kt Aeyu. (16) {n¥ð sL{Lkwt Ãký LkÚke yLku fuðk XkX{kXÚke {Þko íkuLkwt Ãký LkÚke. {n¥ð íkku fuðe heíku ík{u SÔÞk Aku íkuLkwt Au. ík{khe ytËh fux÷k ykLktËLkwt, fux÷k þw¼Lkwt yLku fux÷e MkwtËhíkkLkwt rLk{koý fÞwO yLku yu{ktÚke yuftËh fux÷k «¼wíðLkku-MkíÞLkku yfo ÃkkBÞk yu s {n¥ðLkwt Au. (17) ðÄw Ãkzíke økt¼ehíkk yLku ðÄw Ãkzíkwt ¼khu¾{Ãkýwt «çk¤ yn{T¼kð{ktÚke WËT¼ðu Au. Mð{kLk Mkkhe ðkík Au, Ãký íkuLku VwøøkkLke su{ Vw÷kðeLku sçkhk yntfkh{kt Vuhðe Lkk¾ðk{kt ykðu íÞkhu {kýMkLku zøk÷u Lku Ãkøk÷u Xkufh ðkøkðkLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au.

‘Ãkt[k{]ík yk[{Lk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 65 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (18) {kLkðeLkwt SðLk {éÞwt Au íkku íkuLku çkhkçkh {kýku yLku yuf÷Ãkuxk çkLkeLku Ãký Mkk[k yÚko{kt fkuELkkÚke SðLk {kýe þfkíkwt LkÚke. (19) fBÃÞwxh yLku {øksLke Mkh¾k{ýe s ÚkE þfu yuðwt LkÚke. {kýMkLkk {øks sux÷wt þÂõíkþk¤e fBÃÞwxh nsw çkLÞwt LkÚke. (20) yuf ÃkÏw ík ðÞLkku yLku ÃkÏw ík Mk{sLkku {kýMk su heíku çkk¤fLke MkkÚku fk{ Ãkkzu, çkk¤f ÃkkMkuÚke fk{ ÷u íku heíku s yk søkík MkkÚku ðnuðkh fÞko rðLkk Aqxfku s LkÚke. yufË{ W~fuhkE sðk{kt, yufË{ {khwt fu {hwt yuðk ÍLkqLk{kt ík{khu s rðþu»k økw{kððkLkwt ykðþu. çkk¤fLku þwt ? søkíkLku þwt ? íkuLku rþûkk fhðkLkku ík{khku fkEu Ãký «ÞkMk yk¾hu íkku ík{Lku s rþûkk ÚkE nkuÞ íkuðe ÂMÚkrík{kt ík{Lku {qfe Ëuþu. (21) fkuE ykÃkýLku yku¤¾u íkuLkwt {n¥ð çknw s {ÞkorËík Au. ðøkh yku¤¾kýu Mkhq s ík{khe Mkk{u nMku yLku hkºku [tÿ fu íkkhkyku ík{khe Mkk{u ykt¾ {ª[fkhu yLku ík{u íkuLku Mk÷k{ fhe þfku íkux÷e rÃkAkLk Ãkqhíke Au. (22) {kuze íkku {kuze Ãký Sðíku Sð MkL{kLk fu fËh ÚkkÞ íku yuf MkËT¼køÞ. ykðe ÔÞÂõíkykuLku LkMkeçkËkh s økýðe Ãkzu. {kýMkLke ÷ktçke íkðkhe¾ íkku yuðe Au fu ½ýk çkÄk ÷kÞf {kýMkku íku{Lkk SðLk Ëhr{ÞkLk MkL{kLk fu fËh ÃkkBÞk s LkÚke. (23) {U nkÚk{kt ÷eÄu÷wt fk{ fhðwt fu Lkk fhðwt yuðe rîÄk ËhufLku õÞkhuf Lku õÞkhuf {qtÍðu Au. yk {kxu {kýMku ÃkkuíkkLkku SðLkÄ{o-MðÄ{o Lk¬e fhðku Ãkzu Au. SðLkÄ{o-MðÄ{o çkòððkLke «k{krýf fkurþþ{kt fux÷ef ðkh rLk»V¤íkk Ãký {¤u-yu rLk»V¤íkk {kýMkLku {tsqh nkuðe òuEyu. SðLkÄ{o Lk¬e fhðk {kxu {kýMku ÃkkuíkkLke ytËh òuðwt Ãkzu-ytíkhkí{k ZtZku¤ðku Ãkzu. EïhLku «kÚkoLkk fheLku Úkkuzwt ysðk¤wt {køkðwt Ãkzu yLku ÃkAe yuf yVh rLkýoÞ ÷uðku Ãkzu.

66 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (24) ÃkiMku xfu Mkw¾e økýkÞ íkuðk fwxwtçkku{kt f÷uþLkwt fkhý íkeðú MðkÚkðo ]r¥k, ðÄw Ãkzíkku yntfkh, MknLkþÂõíkLkku y¼kð yLku AkLke E»ÞkoLke íku{s ðuhÍuhLke ÷køkýe{kt Ãkzu÷wt nkuÞ Au. (25) {kýMkLkk þhehLke h[LkkLkku yÇÞkMk fheyu íkku ¾kíkhe ÚkkÞ Au fu {hLkkh fhíkkt íkkhLkkhLkku yá~Þ nkÚk Mkðoºk nksh Au. (26) ykÃkýu çkeòLkk fkS Úkíkkt Ãknu÷kt yux÷wt Mk{sðkLke sYh nkuÞ Au fu ®sËøke çkÄkLku {kxu yufMkh¾e LÞkÞe nkuíke LkÚke, Ãký {kýMkkLu ku ®sËøkeyu, Mk{ksu, Mktòuøkkuyu ½ýku yLÞkÞ fÞkuo Au. fux÷kf {kýMkkuLku ®sËøke {LkÃkMktË rðfÕÃkku ykÃkíke nkuÞ Au. çkeò ½ýktLku ®sËøke yuf s {køkoLke Mkktfze fuze WÃkh nktfíke nkuÞ Au. ykðk {kýMkku «íÞu ykÃkýu LÞkÞLkk Lkk{,u MkíÞLkk Lkk{,u rMkØktíkLkk çknkLku fXkuh ÚkE þfeyu Lknª. (27) ykÃkýu {kLke Lkk þfeyu yux÷wt çkÄwt yu ÃkkuíkkLkk sL{ MkkÚkuLkk ðkhMkk{kt ÷ELku ykÔÞku nkuÞ Au. yk çkÄe çkkçkíkku WÃkh íkuLkku fkuE ytfwþ LkÚke Aíkkt Eïhu íkuLku RåAkþÂõík ykÃke Au yLku ÃkkuíkkLkk rnMMku ykðu÷k {kxeLkk ®Ãkz{ktÚke fuðe {qŠík Q¼e fhðe íkuLke Aqx íkuLku ykÃke Au. (28) {kýMkLke fhwýíkk yu Au fu «ð]r¥kLke ÃkkuíkkLke ¼q¾Lku s SðLk Mk{su Au yLku ¾hu¾h su fhðkLkwt fk{ Au-SððkLkwt- yuLku fk{ fýíkku s LkÚke su SððkLkwt ¾hwt fk{ Au íkuLku Þktrºkf çkLkkðe Ëu Au. (29) {kýMkLkwt {Lk yuðwt Au fu yuf ðkh SíkLkku Ëkuh þY ÚkkÞ yux÷u íkuLku ðÄw{kt ðÄw SíkðkLkwt ÍLkqLk [Zu. (30) fwËhíku {kýMk{kt E»ÞkoLke yuf LkkLke fu {kuxe f¤ {qfe Au ík{khu íkuLku yuf h[Lkkí{f-MksoLkkí{f [ktÃk{kt VuhððkLke Au. E»Þko MkhMkkE {kxuLke þÂõík çkLkðe òuEyu. çkeò fkuELku ÃkkAk Ãkkzðk {kxu ÃkkuíkkLke òíkLku s ÃkkAe ÃkkzðkLkwt ÍLkqLk çkLkðe Lk òuEyu. (31) ykÃkýku Ãkwºk nkuÞ fu Ãkwºke nkuÞ, sqLkku þk¤k fku÷usLkku ËkuMík nkuÞ fu sqLkku Ãkzkuþe nkuÞ, íkuLke MkkÚku ykÃkýu su ð¾íku fk{ Ãkkze hÌkk

‘Ãkt[k{]ík yk[{Lk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 67 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK nkuEyu íku ð¾íkLkk ÃkhMÃkhLkk MktòuøkkuLkku rð[kh fhðku òuEyu. Mkøkku Ãkºw k nkÞu íkku Ãký íkuLkk Mðíktºk ÔÞÂõíkíð yLku MÚkkLkLke yËçk s¤ðkÞ íku heíku íkuLke MkkÚku ðíkoLk fhðwt òuEyu. (32) {kýMk Ãkkíu kkLke sYrhÞkíkLkku økwýkfkh fÞko s fhu Au. yu yuðtw {kLku Au fu su{ MkkÄLkku-Mkøkðzku ðÄw íku{ Mkw¾-þktrík yLku {kus {ò ðÄkhu ! Ãký MkkÄLkku Mkw¾ ykÃkðkLkku yuf yk¼kMk h[u Au, ÃkAe yuf yuðe ûký ykðu Au fu ßÞkhu yu{ ÷køku Au fu yk MkkÄLkku ðøkh íkku ykhk{Úke SðkÞ s Lknª íÞkhu s çkhkçkh yu MkkÄLkku fkt íkku yxfe òÞ Au fkt fkuEf fkhýMkh økkÞçk ÚkE òÞ Au yLku íkwhík ík{khe Ëþk Ãkkýe{kt íkhVzíkkt {kA÷k suðe ÚkE òÞ Au. (33) ©Øk {hrsÞkík rð»kÞ Au s Lkrn. ©Øk yrLkðkÞo sYrhÞkík Au. ©Øk V¤u Au ík{u kÚt ke [k¬u Mk fþfwt Mkkhtw LkeÃksu A.u ©ØkLku çkË÷u þtfk hk¾ðkÚke fu ¼zf hk¾ðkÚke SððkLkwt s {w~fu÷ çkLke òÞ Au. (34) yrðïkMk yux÷u òýu «kýhûkf çkÏíkh yu{ Mk{SLku fux÷kf fnu Au fkuELkku s rðïkMk fhðku Lknª Lku Ëkuzðwt s Lknª yux÷u XMu k ðkøku s Lknª Lku ! Ãk ykÃkýu yLkw¼ðu òýeyu Aeyu fu [k÷ðwt íkku Ãkzu s Au. hMíkkLkku rðïkMk fheLku [k÷ðwt Ãkzu Au fkuE ðkh Xkufh Ãký ðkøku Au, Ãký {kýMku [k÷ðwt íkku Ãkzu s Au. Ãkøk {kÚku hk¾eLku [k÷e þfkíkwt LkÚke. {kÚkk WÃkh yrðïkMkLkku ¼kh {qfeLku Sðe þfkíkwt LkÚke. (35) {kýMkku Mkw¾Mk{]rØLkk rËðMkku{kt ÃkkuíkkLke økEfk÷ ¼q÷e òÞ Au ! Ãký {kýMku fËe ¼q÷ðwt Lkk òuEyu fu yk çkÄe Mk{ÞLke çkr÷nkhe Au ! nwt yux÷u fkuý ? {khwt LkMkeçk yux÷u þwt ? yntfkhLkk yu çkÄk WËTøkkhku r{ÚÞk Au. {kýMk yksLku ¾qçk {kýu-yksLkku rËðMk sYh {kýu-ykðíkefk÷ Ãký yuðe s Mkw¾Ë nþu íkuðe ©Øk Ãký hk¾e þfu, Ãký økEfk÷ fËe ¼q÷ðe Lknª ! (36) øk{u íkux÷k rðÃkheík Mktòuøkku{kt Ãký fux÷kf {kýMkku rfM{ík yLku Mktòuøkku Mkk{u çknkËwheÚke ÷zu Au yLku MkkÚku MkkÚku ®sËøkeLke çkkS{kt

68 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLktw rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK nkhe sðkLkku ELkfkh fhu Au yLku ®sËøkeLke {kus Ãký {kýe þfu Au íkuýu níkkþ yLku rLkr»¢Þ çkLkðkLke sYh LkÚke. (37) {kýMk yuf zkìõxhLkk [wfkËkLku fu yuf ðfe÷Lkk [wfkËkLku fu yuf r{ºkLkk [wfkËkLku LkMkeçkLkku yk¾he VUMk÷ku Mk{S çkuMku íkku õÞkhuf ÃkMíkkÞ Au. {kýMku íkku Eïh{kt ©Øk hk¾eLku þwØ çkwrØÚke su rLkýÞo fhðk suðku ÷køku íku s rLkýoÞ fheLku íkuLkk ykÄkhu s MkknMkð]r¥k MkkÚku ykøk¤ ðÄðwt òuEyu. (38) ðkýeLke þwrØ yLku Mk{]rØ {kxu {kiLk ykð~Þf Au, Ãký ðkýeLkku Ãkkh Ãkk{e økÞu÷k {kxu ykðwt {kiLk y{qÕÞ Au. Mkk{kLÞ {kLkðeyku {kxu íkku ðkík[eíkLkku fkuE rðfÕÃk s LkÚke. ðkík[eíkLkku yÚko çkku÷çkk÷k fÞko fhðwt yðu ku LkÚke. {kýMkLke {kýMk MkkÚkLu ke MkøkkELkk yuf MktðkË YÃku s íkuLkwt ¾hwt {n¥ð Au. (39) Ëhuf {kLkðeLkk SðLk{kt fkuE yuðe Mkw¾Ë fu Ëw:¾Ë ûký ykðe nkuÞ Au fu su yuLke ÞkËËkMíkLkk ykfkþ{kt Íeýk íkkhkLke su{ Íøk{øku Au. (40) ¼køÞLku Ëku»k Ëuðku fu níkkþk{kt zqçke sðwt yu SðLkLke fkuE Mk{MÞkLkku Wfu÷ LkÚke. yuLkku fkuE Wfu÷ nkuÞ íkku y¾qx ©Øk MkkÚku SðLk{kt Mkíkík Ãkwhw»kkÚko fhðkLkku s Au. (41) {kºk Mkkhe íktËwhMíke {kxu s ykÃkýwt SðLk LkÚke, {kºk Mkkhe íkrçkÞík yu ®sËøkeLkwt ÷ûÞ Lkk çkLke þfu. íkrçkÞík yuf MkkÄLk Au yLku {kýMkLkwt ÷ûÞ íkku MkkÚkof heíku Sððwt yu s nkuE þfu. (42) yuf {kýMk çkeò {kýMkLku ÃkkuíkkLkk suðku s økýu, yuLke «íÞu fhwýk Ëk¾ðu íkku {kýMkLke yLku yk MktMkkhLke rMkf÷ çkË÷kE òÞ. (43) fux÷kf {kýMkku y{wf fk{ fhðk {kxu yLkwfq¤ MktòuøkkuLke hkn òuÞk fhu Au, Ãký ykðk MktÃkqýo Mktòuøkku íkku fËe ykðíkk s LkÚke. {kýMk MktòuøkkuLkk yZkh ðktfk ytøkkuLkku yÇÞkMk fheLku-ytËks fkZeLku ÃkkuíkkLke çkÄe s þÂõík MkkÚku Äkhu÷e rËþk{kt ykøk¤ ðÄðkLkku Ãkwhw»kkÚko fhe þfu.

‘Ãkt[k{]ík yk[{Lk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 69 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (44) fkuE yÃkðkËYÃk Mktòuøkku çkkË fheyu íkku {kýMkLkk SðLk{kt yuðe fkuE ÃkrhÂMÚkrík ykðíke s LkÚke fu su{kt íkuLku {kxu SðLkLkku ytík ykýðkLktw yrLkðkÞo çkLke òÞ. {kuxu ¼køku {kýMk SðLkLkku Mkk{Lkku fhLkkhe çknkËwheLkk y¼kðLku ÷eÄu ykÃk½kík fhu Au. ykÃk½kík {kýMkLke fkÞhíkkLkwt AuÕ÷wt ÃkøkrÚkÞwt Au. (45) {kýMkLkwt SðLk Mkw¾Ëw:¾Lke, íkzfk AktÞkLke yuf ÷e÷k Au. ¼køÞLkk çk¤u Ãkwhw»kkÚko WËT¼ðu Au fu Ãkwhw»kkÚko{ktÚke ¼køÞ çkLku Au ? yuLkku MÃkü W¥kh {u¤ððkLkwt íkku {w~fu÷ Au, Ãký çkLLku «&™ku{kt fþwtf íkÚÞ Au. yk ÂMÚkrík{kt {kýMku ÃkkuíkkLke hwr[ yLku þÂõík yLkwMkkh fkÞo fhíkk hnuðwt. fktEf Ãký fhðwt íku {kýMkLkk nkÚk{kt Au. íkuLkwt V¤ íkuLkk ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt LkÚke. (46) yuf s {kýMkLke yufÚke ðÄw Açkeyku nkuÞ Au. {kuxk ¼køku yuf s {kýMkLke çku zÍLk Açkeyku nkuÞ Au yLku íku{ktÚke fkuE yuf s Açke Mkk[e Au yLku çkeS çkÄe Açke ¾kuxe-çkLkkðxe Au íku{ fne þfkÞ Lknª. (47) f÷kfkhLkk ÓËÞLkku htøk ¼¤u íÞkhu yu h[Lkk yËT¼wík fu ÃkAe çkuLk{qLk çkLke òÞ A.u rË÷Lkku høt k Lkk {¤u íÞkt MkÄw e ík{u kt fkEt f ¾xq íktw ÷køku A.u yk ðkík {kLkðeLkk Ëhuf Ãkwhw»kkÚkoLku y[fw ÷køkw Ãkzu Au. (48) MksofLke ¾hu¾he rMkrØ yLku MkkrníÞLkk Wå[ ELkk{Lke «kÂÃíkLku fkuE MktçktÄ LkÚke. ykÃkýLku Mðefkhðwt øk{u fu Lkk øk{u Ãký ELkk{ «kÃík Úkðwt fu Lkk «kÃík Úkðwt yu ¼køÞLke ÷e÷kLkku s ¼køk økýðku Ãkzu. fkuE Ãký MksLo kLku çkÄe Ãkheûkkyku ÃkMkkh fÞko ÃkAe ÷kufÓËÞ{kt íkku MÚkkLk {u¤éÞk ðøkh Aqxfku s LkÚke. íkuLkwt AuÕ÷wt rþ¾h yu s nkuE þfu. (49) {kýMk ßÞkhu RåAu-Ít¾u íÞkhu íkuLku MkV¤íkk {¤e òÞ yuðwt çkLkíkwt LkÚke. MkV¤íkk ßÞkhu {¤ðkLke nkuÞ íÞkhu s {¤u Au. Ãkwhw»kkÚkoLkk «íkkÃku s ßÞkhu V¤ ÃkkfðkLke ûký ykðþu íÞkhu s yu V¤ Ãkkfþu.

70 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLktw rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (50) Ëhhkus hkrºkLkk ytÄfkhLku MkqÞo rð¾uhe Lkk¾eLku «fkþ Vu÷kðu Au. yðu ku s yuf MkqÞo {kýMkLkk yít khkí{k{kt A.u su y©ØkLkku ytÄfkh AuËeLku ykí{©ØkLkku «fkþ ÃkkÚkhu Au. yu íkus s {kLkðeLkwt ysuÞ çk¤ Au. (51) {kLkðe Äkhu íkku ÃkkuíkkLkk Mð¼kð{kt ÃkrhðíkoLk rMkØ fhe þfu Au, Ãký yuLku {kxu RåAkçk¤ MktfÕÃkþÂõík òuEyu. (52) {kýMk ßÞkhu {kýMkLke fËh fhíkkt þe¾þu yLku yuLkwt ynuMkkLk {kÚkk WÃkh Äkhý fhðkLke Lk{úíkk Ëk¾ðþu íÞkhu yk MkMt kkh{kt ½ýku çkÄku íkLkkð Ëqh ÚkE sþu. (53) {kýMkLku {kxu yuf s Mk÷k{ík {køko Au. ÃkkuíkkLkwt fkÞo rLkckÃkqðof fhðwt-ÃkkuíkkLkku Mktíkku»k yu s íkuLkku {kÃkËtz ! çknkhÚke «{kýÃkºkku þkuÄðk{kt ½ýwt çkÄwt òu¾{ Au. Mkk[wt «{kýÃkºk {u¤ððkLke «k{krýf fkurþþ Ãký Lkfk{e Lkeðzu Au. {kLkðeLkwt fkÞo Sðíkwt hnu yux÷wt s çkMk Au. (54) yçkku÷kLku fkhýu {kLkð {kLkð ðå[uLkk MktçktÄ{kt yLkuf økqt[ku ÃkuËk ÚkkÞ Au. yk yçkku÷kLku ÷eÄu øktq[ku ðÄíke s òÞ Au. yuf LkkLkfze økktX {zkøkktX çkLke òÞ Au. yçkku÷kLke Ëeðk÷ øk{u íkux÷e Ÿ[e [ýku Ãký ÷køkýe íkku {híke LkÚke. yçkku÷k íkku hnu s Au ! ÃkAe õÞkhuf fxkufxeLke Ãk¤u yçkku÷kLke Ëeðk÷Lku ÷køkýeLkkt Ãkqh íkkuze Lkk¾u Au. (55) {kíkk yLku rÃkíkk ðtËLkeÞ Au-ykËhýeÞ A.u yu «u{ ykÃku, Mkít kkLkLku Mk{òððkLke fkurþþ fhu íku MktíkkLkLkwt MkËT¼køÞ. MktíkkLk {kíkk- rÃkíkkLku Mk{su yu yu{Lkwt MkËT¼køÞ. çkkfe ðze÷kuLke yk¿kkLke ðkík yksLke ËwrLkÞk{kt fkuELku ÃkMktË Ãkzu íkuðe LkÚke. (56) þk¾ yuf ðMíkw Au yLku rðïkMk yu y÷øk ðMíkw Au. ÔÞÂõík{kt yíkqx rðïkMk nkðu ku yu yuf ðkík Au yLku ÔÞÂõíkLke MkØhíkk{kt-þk¾{kt ¼hkMu kku nkuðku íku sËw e s ðkík A.u ÔÞÂõík{kt ßÞkhu Ãkkfku rðïkMk nkuÞ Au íÞkhu yu ÔÞÂõíkLkk WÚk÷ÃkkÚk÷ ðå[u Ãký yu rðïkík íkqxíkku LkÚke.

‘Ãkt[k{]ík yk[{Lk’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 71 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (57) ‘Mkw¾’Lke yðMÚkk nfefíku {LkLke yðMÚkk Au. ‘Mkw¾’ íkku {kýMkLkk {LkLkku r{òs Au, íkuLkku ykÄkh Mkw¾ MkøkðzLkkt MkkÄLkku Ãkh LkÚke. Mk¾w ykÃkýe ytËh s Au yLku ykÃkýu íkuLku õÞkft Lku õÞktf çknkh þkuÄeyu Aeyu. ykÃkýu ykÃkýe ÃkkuíkkLke òík WÃkhÚke ßÞkhu LkshLku ¾MkuzeLku çknkh Lksh fheyu íÞkhu s ¼kLk ÚkkÞ fu çkeò ½ýk çkÄkLkk {wfkçk÷u ykÃkýLku Ëw:¾Lkku ¼køk ykuAku {éÞku Au. (58) ½ýk çkÄk rfMMkk{kt MknkLkw¼rq íkLke ðkýe fhíkk MknkLk¼w rq íkÃkqýo {kiLk ðÄw yMkhfkhf çkLke hnu Au. (59) hkusçkhkusLkk SðLk{kt ykÃkýu su fktE Mkkhwt Ãkk{eyu Aeyu íkuLke fËh fhíkk LkÚke yLku ßÞkhu fktEf LkkLkfze ¾k{e Mkk{u ykðu íÞkhu heíkMkh Qf¤e QXeyu Aeyu, yk fuðku LÞkÞ ? (60) ½ýk çkÄkt fk{ku yuðk nkÞu Au fu su{kt fkuE rðþu»k ¿kkLk ðøkh fkÞo MkV¤ Úkíkwt LkÚke. ÔÞðnkrhf SðLk{kt Mkk{kLÞ ¿kkLk WÃkhktík fkuEf rðþu»k ¿kkLkLke-fkuE ykøkðe MkqÍLke sYh Ãkzu Au yLku yu nkuÞ íkku fkuEf ðkh {w~fu÷ fkÞo Ãký [Ãkxe ðøkkzíkkt ÚkE òÞ Au. (61) «íÞuf yýÄkhe ykÃkr¥kLkk «Mktøku {LkLke ÂMÚkrík s rLkýkoÞf çkLke hnu Au. suLkwt {Lkkuçk¤ {sçkqík nkuÞ íku s yk¾hu Síku Au fu fMkkuxe{ktÚke MkktøkkuÃkktøk Ãkkh Qíkhu Au. (62) rð¿kkLk ykÃkýLku ½ýe çkÄe çkkçkíkkLu ke òýfkhe ykÃkðk Mk{Úko Au, Ãký {kLkðeLke yktíkh [uíkLkkLkk rðfkMkLke fÚkk yu Lk fne þfu. yktíkrhf ÃkrhðíkoLkLkwt hnMÞ {Lkkurð¿kkLk Ãký Ãkqhwt Mk{òðe Lk þfu. (63) ykÃkýkt rLkfxLkk MðsLkku{kt hnu÷k Ëiðík fu økwtòþLke ÞkuøÞ fËh ykÃkýu ½ýe ðkh LkÚke fhe þfíkk. (64) {kýMkLkwt ¼køÞ íkuLkk YÃk-htøk, çkwrØ{íkk fu þiûkrýf Wå[íkkLkwt ykurþÞk¤wt LkÚke nkuíkwt. (65) Lkk{ fu ELkk{ çkLLkuLkwt yuf {ÞkorËík ykÞw»Þ nkuÞ Au.

72 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLkwt rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (66) ÃkkuíkkLkk MktíkkLkkuLku íku{Lkk çkkÌkYÃk fu çknkhLke [íkwhkE þk¤k fku÷usLke {kfoþexkuLku ykÄkhu {q÷ððk suðk-íkuLkkt ykÄkhu s íku{Lkwt AuðxLkwt {qÕÞktfLk fhðk suðwt LkÚke. Mkk[wt fneyu íkku Mkkhe {kíkk fu Mkkhk rÃkíkkLkwt ÷ûký yu s Au fu íku Mkít kkLk «íÞuLkk MLkunLku YÃk-yYÃk fu MkV¤íkk rLk»V¤íkkLkk ºkksðu íkku¤eLku Lkk ðnU[u. (67) ÷u¾fLkwt Lkk{ fu íkuLku {¤u÷k ELkk{Lke Ãk]åAk fÞko ðøkh Mkk{kLÞ ðk[f MkwtËh f]ríkLku ÓËÞMkhMke [ktÃku Au. (68) ½ýk çkÄk Ãkrhðkhku{kt Ãkrhýeík ÞwðkLk íkuLke {kíkk yLku ÃkíLke ðå[uLkk ‘ËkuLkÄúwð’Úke çktÄkÞu÷ku nkuÞ Au. ½ýe ðkh ÃkíLkeLku øk{u íku {kíkkLku ÃkMktË LkÚke yLku {kíkkLku øk{u íku ÃkíLkeLku ÃkMktË LkÚke, Ãký Mk{sËkh {kíkk fkuELku ¾çkh Lkk Ãkzu yu heíku Äehu Äehu ÃkkuíkkLkwt «¼kðûkuºk ykuAwt fhe Lkk¾u Au yLku ÃkwºkðÄqLku ðÄw yrÄfkhku MkkÃU kðk {ktzu Au. (69) nwt nðu yuf÷ku s Awt yu{ fnuLkkhe ÔÞÂõík Ãký fËe yuf÷e nkuíke LkÚke. íkuLke ytËh Sðíke yLku rðËkÞ ÷E [qfu÷e yLkuf ÔÞÂõíkyku ðMku÷e nkuÞ Au. (70) {kýMk fkuE Lku fkuE ÃkrhÂMÚkrík{kt yuf÷ku Ãkze òÞ Au yLku yux÷u íkýu u ÃkkuíkkLke òík MkkÚku Sððk íkiÞkh Úkðwt Ãkzu Au. yufktík ykÃkýLku yf¤kðu Au, ykÚke {kýMku Sððk {kxu fkuE Lku fkuE ÔÞÂõíkLku MLkun ykÃkðku Ãkzu Au yLku fkuE Lku fkuE ÔÞÂõíkLkku MLkun {u¤ððku Ãkzu Au. (71) MLkunLkk yLku ÷kuneLkk {kýMkku ½ýku {kuxku Ëkðku fhu Au, Ãký ßÞkhu ÃkheûkkLke ûký ykðu Au íÞkhu yu MktçktÄ{kt fux÷ku Ë{ Au íkuLke ¾çkh Ãkzu Au. (72) fkuE Ãký ÔÞÂõíkLkk þktík Mkw¾e MktMkkh{kt ôçkkrzÞk {qfðkLke ykËík fux÷kfLku nkuÞ Au. ¾hu¾h íkku su ÷kufku Ãkkuíku ytËhÚke çk¤e hÌkk nkuÞ Au íkuyku ßÞkt Lku íÞkt ykøk ÷økkzðk Lkef¤e Ãkzu Au. •

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK Ãkh¾ : ÷u. ¼qÃkík ðzkuËrhÞk, Lkð¼khík «fkþLk, «Úk{ ykð]r¥k sqLk-1991 ‘Ãkh¾’Lke ‘Ãkh¾’ ‘Ãkh¾’ ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkwt rððu[LkLkwt ÃkwMíkf Au. íku{kt 21 ÃkhËuþLkk ÷u¾fku yLku íku{Lke fkuEf Lku fkuEf f]rík rðþu ðkík Au. yk WÃkhktík økwshkíke MkkrníÞLkk Mkkík Lkð÷fÚkkfkhku yLku íku{Lke f]rík rðþu ðkík Au, íkÚkk 15 rððu[Lk ÷u¾ku Au. yk ÃkwMíkf ÷u¾fu Mð. Íðuh[tË {u½kýeLku yÃkoý fÞwO Au yLku {u½kýe rðþu ÷ÏÞwt Au fu ðkíkko yLku rððu[Lk çkLLkuLkk Mkk[k Ãkh¾tËk yuðk {u½kýeLku MkkËh yÃkoý. su{Lke f]ríkyku ÃkMktË fhe Au íku ík{k{ ÷u¾fkuLkk Vkuxkyku ÃkwMíkfLke þYykík{kt ykÃÞk Au. nwt Ãkkuíku 1961{kt M.A.(rð»kÞ : økwshkíke-MkMt f]ík) MkkÚku fhíke níke íÞkhu ÃkuÃkhku ÷¾ðk yLkuf rððu[fkuLkk ÃkwMíkfku heVh fhðk Ãkzu÷k, Ãkhtíkw rððu[LkLkwt ykx÷wt Wå[¿kkLk Ähkðíkwt ÃkwMíkf «Úk{ ð¾ík s {U òuÞwt. ÷u¾f rððu[Lk rðþu ÷¾u Au- Lkð÷fÚkkLkwt rððu[Lk fËk[ MkkiÚke ðÄw y½hwt Au. {kýMkLkk ytíkhtøk SðLkLke yLku rsðkíke ®sËøkeLke ytÄkhe, yøkku[h øk÷eyku{kt íku ík{Lku ÷E òÞ Au. íkuLkwt rððu[Lk fhLkkhLku ®sËøkeLkk Ÿzký yLku ÔÞkÃkLkku ftEf ytËks nkuðku òuEyu. SðLk rðþuLke ðk[fLke Mk{sýLku rðMíkkhu yLku Ÿze çkLkkðu íku MkkrníÞLke ðkíkko yLku {kýMk íkhefuLke ík{khe rs¿kkMkkLku Mktíkku»keLku yxfe òÞ íku {LkkuhtsLkLke ðkíkko. íku{Lkku Ëkðku Au fu økwshkík ÃkkMku {kir÷f Mksofku Au, Ãký {kir÷f rððu[fku Au ¾hk ? íku{Lkwt yu{ Ãký fnuðwt Au fu rððu[fu Lkð÷fÚkkLkwt rððu[Lk fhíkkt Ãknu÷kt nòhku Lkð÷fÚkkyku ðkt[u÷e nkuðe òuEyu yLku

74 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLktw rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ¼qÃkík¼kEyu ¾hu¾h nòhku Lkð÷fÚkkyku ðkt[e s Au. íku{Lkk ½hLkk ºký ¾tz{kt íkku {kºk ÃkwMíkfkuLkk VçkkxkuLkk fçkkxku ¼hu÷k Ëu¾kÞ Au. çkeò ¾tzku hnuðk {kxu íkÚkk yLÞ hk[-h[e÷k {kxu Au. ykðe ÔÞÂõík s ykðwt rððu[LkLkwt ÃkwMíkf ykÃke þfu. ynª ÃkwMíkfLkwt rðntøkkð÷kufLk s fheþ. ¾hu¾h su{Lku MkkrníÞ{kt hMk Au íku{ýu yk ÃkwMíkf ðMkkððwt-ðkt[ðwt òuEyu. (1) yuLÚkLke xÙk÷u kuÃkuyu Ãkkuíku ‘Ä ÷kMx ¢kurLkf÷ ykuV çkkMkkoux’Lku Ãkkíu kkLke W¥k{ Lkð÷fÚkk økýe Au yLku rððu[fku Ãký ík{u s {kLku Au. xÙku÷kÃu ku fnu Au, ‘nwt íkku {khe fÚkk{kt {khk SðLkLkk Mkw¾Ëw:¾, ðkíkkofkh çkLkðk {kxuLke {khe {nuLkík, {khk rð[khku yLku yr¼«kÞkuLkku ÏÞk÷ hsq fhðk {køkwt Awt. {U ®sËøkeLkk swËk swËk [nuhk {nkuhk òuÞk íkuLke hMk«Ë fÚkk ykÃkðkLke fkurþþ fhe Au. (2) E{e÷e çkúkLu xLu ke ðwÄ®høk nkExTMk : E{e÷e ºkeMk ð»koLke ô{hu {]íÞw Ãkk{e. íkuLkk 29{k ð»kuo yk Lkð÷fÚkk «økx ÚkE. ºký çknuLkku{kt íku MkkiÚke LkkLke níke. yk yuf MkhMk {kir÷f fÚkk Au. E{e÷eLke yk fÚkk òýu Mk{ÞLkk çktÄLkLke çknkh fktEf yLktíkLkk ykuðkhu Q¼u÷e fÚkk Au. yu çku ÃkuZeLke-çku fwxwtçkkuLke fÚkk Au. çku nðu÷eLke fÚkk Au- çku {kýMkLke fÚkk Au. fÚu kuheLk yLku neÚkõ÷eVLke fÚkk A.u neÚkõ÷eV ¾÷LkkÞf Au, Ãký fuÚkuheLkLku Mkðkoí{¼kðu [knu Au. fuÚkuheLk fk{ð]r¥k, ÔÞÂõíkøkík Mð¼kð yLku Mkk{krsf ÂMÚkríkLke yMk{kLkíkk yku¤tøke síke r«Þík{k íkhefu «økx ÚkkÞ Au. ¾qçke yu Au fu çku ykí{kyku yufçkeòLku Ít¾u Au. íkuyku çkLLku yufçkeòLku LkSf ¾U[u Au yLku nzMku÷u Au. LkðkELke ðkík yu Au fu yk {nkLk «u{fÚkk{kt «u{eyku ðå[u þheh MktçktÄ LkÚke. íkÆLk ðtXe økÞu÷k yLku fkçkq çknkh [kÕÞk økÞu÷k Ãkwºk {kxu {kíkkLkku «u{ ÃkkuíkkLke RåAk rðhwØ òuh fÞko fhu yuðku fkuEf «u{ fuÚkurhLk neÚkõ÷eV íkhV yLkw¼ðu Au. neÚkõ÷eV yuf yLkkÚk SÃMke çkk¤f Au. suLku fuÚkuheLkLkk rÃkíkk ÷eðhÃkw÷Lkk çktËhÚke ÷E ykÔÞk A.u fuÚkuheLkLkk rÃkíkk íkuLku MLkun fhu Au, Ãký íkuLkku ¼kE-neÚkõ÷eVLku rĬkhu Au, ºkkMk ykÃku Au.

‘Ãkh¾’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 75 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK neÚkõ÷eV y¼ý Au. fuÚkuheLkLkk MktMkkhLkwt çkeswt Ãkizwt íku çkLke þfu íku{ LkÚke. fuÚkuheLk rþrûkík, MktMfkhe fwxwtçkLke fLÞk Au. íku Ezøkh ÷eLxLkLku Ãkhýu Au. fuÚkuheLk fçkq÷ fhu Au fu neÚkõ÷eV «íÞuLkku «u{ Íkz MkkÚku s{eLkLke {q¤ MkøkkE suðku Au ßÞkhu ÷eLxLk «íÞuLkku «u{ Vq÷Lke su{ fh{kE òÞ íkuðku Au. neÚkõ÷eV fuÚkuheLk «íÞu ðuh ÷uðk RåAu Au íkuÚke ÷tzLk sELku ¼ýe økýeLku ÃkkAku ykðu Au. fuÚkuheLkLke LkýtËLku s Ãkhýu Au. fuÚkuheLk LkýtËLku [uíkðu Au fu neÚkõ÷eV ¾hu¾h íkuLku «u{ fhíkku LkÚke. LkýtË {]íÞw Ãkk{u Au. fuÚkuheLk yuf çkk¤feLku sL{ ykÃku Au. íkuLkwt Lkk{ Ãký fuÚkuheLk hk¾ðk{kt ykðu Au. neÚkõ÷eV fkðkËkðk fhu Au. nðu÷eLkku fçkòu ÷E ÷u Au. Ezøkh ÷eLxLk Ãký {]íÞw Ãkk{u Au. Auðxu neÚkõ÷eV {]íÞw Ãkk{u Au. E{e÷e çkúkuLxuLke yLktík «u{Lke yk fÚkkLku yËT¼wík MkV¤íkk {¤e yLku yksu 21{e MkËe{kt Ãký íkuLke Lkðe Lkðe ykð]r¥kyku «økx ÚkÞk fhu Au. (3) þk÷kuox çkúkuLxuLke ‘suELk ykÞh’ : þk÷kuox E{e÷eÚke çku ð»ko {kuxe níke. çkLLku çknuLkkuLke fÚkk{kt MkkBÞ ½ýtw Au yLku Aíkkt {q¤¼qík heíku çkLLku fÚkkyku swËe Au. þk÷kuoxLke sL{ íkkhe¾ 1816, 21 yur«÷. rÃkíkk ÃkuxÙef çkúkuLxu yLku {kíkk {urhÞk çkúuLkðu÷Lkwt yu ºkeswt MktíkkLk níke. þkçkkuxo Lke ºký ð»kLo ke ô{hu {kíkk {]íÞw Ãkk{u A.u ÃkAe {kMke WAuhu Au. rÃkíkkLkk ðk[Lk-÷u¾LkLkk þku¾Lkk fkhýu ºkýu çknuLkku Ãký ÷¾ðk «uhkÞ Au. suELk ykÞhLkku LkkÞf hku[uMxh çknkhÚke yíÞtík fXkuh Au, Ãký ÓËÞÚke fku{¤ Au. çkLLku çknuLkkuLke fÚkk{kt yuðwt fktEf Au fu su yksu Ãký ÷kufkuLku ykf»kuo Au. þk÷kuox çkúkuLxuyu 38 ð»kLo ke ô{hu ÷øLk fÞko Ãký yuf s ð»ko ÃkAe íku {]íÞw Ãkk{e, Ãký ‘suELk ykÞh’ Lkð÷fÚkk {kxu íku y{h Au. (4) s{oLk ÷u¾f xku{Mk {kLk- ÷wçkuf þnuh{kt E.Mk. 1975Lke Aêe sLq ku íkuLkku sL{. rÃkíkk yLkksLkk {kuxk ðuÃkkhe níkk yLku {kíkk yuf

76 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLktw rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ©e{ít k rÃkíkkLke Ãkwºke níke. 26 ð»kLo ke ô{hu xku{MkLke ‘çkwzLk çkwúõMk’ Lkð÷ çknkh Ãkze yLku Ä {ursf {kWLxuLk Lkð÷ {kxu 1929{kt Lkkuçk÷ ELkk{ {éÞwt. 1912{kt xku{MkLke 37 ð»koLke ô{hu íkuLke ÃkíLke fkríkÞkLku ûkÞhkuøk ÷køkw Ãkzâku. MðexTÍh÷uLzLkk MkLu kuxkurhÞk{kt ÃkíLkeLke Mkkhðkh {kxu íkuyku hÌkk. íkuÚke {ursf {kWLxuLk ðkíkko{kt íkuLke yMkh Au. ðkíkkoLkku LkkÞf nkLMk fuMxÃk íkuLkk rÃkíkhkE ¼kELke ¾çkh fkZðk MkuLkuxkurhÞ{{kt økÞku níkku, Ãký íkLu ku Ãký ûkÞ ÷køkw Ãkzu Au. íÞkt Mkkík ð»ko hnu Au. íkuLku òík òíkLkk yLkw¼ðku ÚkkÞ Au. ®sËøke yLku {]íÞw çkLLkuLkwt hnMÞ íku Mkkhe heíku Mk{S þfu Au. (5) ‘zkuLk rfnkìxu’Lkku Mksof MkkðoLxeMk zkuLk rfnkìxuLku Ãkrù{Lkk rððu[fkuyu «Úk{ ykÄwrLkf Lkð÷Úkk økýe Au. Mk{hMkux {ku{u íkuLkk rðþu ÷ÏÞwt Au fu fkuE Ãký ¼k»kkLkk MkkrníÞ{kt ykÃkýLku Sðtík yLku ÞkËøkkh ÷køkíkkt Ãkkºkku yøkkWLkk Ãkkºkk{u ktÚke s Wíkhe ykðíkk nkuÞ Au, Ãký MkUfzku ð»ko{kt Ãknu÷e ðkh zkuLk rfnkìxu yuf {kir÷f Ãkkºk Au. zkuLk rfnkìxu «uÞMkeLke Ãkqò fhíkkt ðeh LkkÞfkuLke htøkËþeo fÚkkykuLke nktMke Qzkððk {kxu ÷¾kÞu÷e Lkð÷ Au. yk yuf nkMÞhrMkf Lkð÷ Au. Aíkkt íku Ãkkºk VkhMk fu nkMÞfÚkk LkÚke. Ëhuf ÂM{ík ÃkkA¤ Q¼u÷k yuf yktMkwLkwt hnMÞ ÷u¾f çkhkçkh òýu Au. 1547Lkk MkÃxuBçkhLke 29{eyu sL{u÷k yk ÷u¾fLke f]rík søkík{kt yksu Ãký Wå[ MÚkkLku rçkhksu Au. yk WÃkhktík yu÷uõÍktzh zw{k, xkìÕMxkuÞ, [kÕMko rzfLMk, çkkÕÍkf, MxuLÄk÷, ze. yu[. ÷kuhuLMk, nh{kLk {uÕðe÷, {kMko÷ «Mík, {køkkohux {eþ÷- (økkuLk ðeÚk Ä ðeLzLke ÷ur¾fk), çkkuheMk ÃkkMxhLkkf ðøkuhu ÷u¾fku íkÚkk íkuLke f]rík rðþu ©e ¼qÃkík¼kEyu rððu[Lk fÞwO Au. økwshkíke Lkð÷fÚkkfkhku{kt fLkiÞk÷k÷ {wLkþe, Íðuh[tË {u½kýe, ÃkLLkk÷k÷ Ãkxu÷, Eïh Ãkux÷efh, {kunB{Ë {ktfz, rË÷eÃk hkýÃkwhk, [tÿfktík çkûke íkÚkk yu{Lke fkuE Lku fkuE Lkð÷fÚkk rðþu rððu[Lk fÞwO Au. yk{ktÚke f. {wLkþeLke Ãk]rÚkðeðÕ÷¼ rðþu òuEyu.

‘Ãkh¾’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 77 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK fLkiÞk÷k÷ {wLkþe yLku íku{Lke Lkð÷ Ãk]rÚkðeðÕ÷¼– ytøkúuS ¼k»kkLku rðfxkurhÞk ÞwøkLkk yrÄf y÷tfkhku yLku ykðhýkuÚke {wõík fheLku «ðkrníkk yLku ÃkkhËþofíkk ykÃkðkLkku Þþ y{urhfLk Lkð÷fÚkkfkh yLkoMx nru {øðuLku fux÷kf rððu[fku ykÃku Au. íku{ økwshkíke ¼k»kkLku sqLke þi÷e{ktÚke çknkh fkZeLku íkuLku hýfku yLku òu{ ykÃkðkLkwt fkÞo su Úkkuzk ÷u¾fkuyu fÞwO íku{kt f. {wLkþe {ku¾hu Au. 1886 rzMkuBçkh, 29{eyu ¼Y[{kt íku{Lkku ¼køkoð çkúkñý fw¤{kt sL{ ÚkÞku. ðfe÷, Äkhkþk†e, hksfeÞ Lkuíkk, Mk{ksMkÄw khf, fuð¤ýefkh ðøkhu u ¼kíkeøk¤ ÔÞÂõíkíð Ähkðíkk {wLkþeLkku {q¤ ykí{k MksofLkku Au. ‘Ãk]rÚkðeðÕ÷¼’Lke h[Lkk Mk{Þu íku{Lke {kLkrMkf ÂMÚkríkLkku r[íkkh íku{Lkk ykí{fÚkkí{f ‘MkeÄkt [Zký’ ÃkwMíkf{kt {¤u Au. {wLkþeLkku ykí{k MksofLkku Au yLku ðk[Lk{LkLke yMkh nXu ¤ MkkÂíðf ð]r¥kLkkt {kLkð çkLkðkLke Mkíkík {Úkk{ý{kt A.u {wLkþe ÷¾u Au, ‘{khk rðfkMkLktw rLkheûký {U 1918{kt nwt yuf÷ku {nkçk¤uïh økÞku íÞkhu ykhtÇÞwt. {khk Ãkøk nuX¤ ßðk¤k{w¾e Vkxâku níkku íkuLkwt {Lku ¼kLk ÚkÞwt. 1907Úke nwt «kýkÞk{ fhíkku, økeíkkLkk fux÷kf [hýku Lku MkqºkkuLkku sÃk fhíkku Lku ðihkøÞ fu¤ððk {Úkíkku. {Lku «íkerík ÚkE fu yk ð»kuo nwt íku{kt rLk»V¤ økÞku níkku. yk «ÞkuøkÚke {khwt yk[hý þwØ ÚkÞwt níkwt, Ãkhtíkw yk «Þkuøk Mðk¼krðf Lknkuíkku. WÃkhLkwt ÃkhkÞwt Ëçkký nkuÞ yuðku f]rºk{ yLku nkrLkfkhf níkku. yk «ÞkuøkÚke MktÞ{ ÷kæÞku níkku, Ãký WÕ÷kMk rðLkkLkku. fkuE çkkðku fzðwt {kuZwt fhe, ºkkMke ºkkMke Ãkt[kÂøLk{kt çkuMku fu çkkýþGÞk Ãkh Mkqyu íku{ nwt çkÄwt fhíkku níkku. æÞkLk-þÂõík fu ykLktË ÷kððkLku çkË÷u Mkkuxe ÷E øk¼hkðíkk su÷hLke økhs Mkkhíkwt níkwt. YÃk, hMk, øktÄ, MÃkþoLku þçËLku ðþ fhðk {U økúef rþÕÃkf]ríkykuLke Açkeyku {khe ÃkkMku níke íku VUfe ËeÄe níke, Ãký ßÞkhu fkuE Mkwhu¾ktøk †e fu Ãkwhw»k Lkshu [zu íÞkhu íkuLke þkherhf yÃkqðoíkk fuðe nþu íkuLkwt r[ºk fÕÃkLkk{kt ¾zwt Úkíkwt. {U {h[kt ðøkhLkwt MkkËwt ¼kusLk ¾kðkLkwt þY fÞwO, Ãký hMkLke Mkqû{íkk {Lk{kt Ãkkh¾e þfkíke. þu{kuLk fu ykMxeMÃkkuLkkt Úkkuzk xeÃkk{kt hnu÷ku hMk ðÄkhu Mkqû{ fu{ ÷køku Au íkuLkku rð[kh fhíkku {kËf frðíkk

78 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLktw rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ðkt[ðkLkwt Akuze ËeÄu÷wt, Ãký {khe M{hý þÂõík, þuçke, rÃkÞuh ÷qELkk fu sÞËuðLkk økeíkøkku®ðËLke fkEu rð÷kMke ÃktÂõíkyku ÃkkA¤ ½{q íke. ntw ¼kUÞ Ãkh Mkqíkku Ãkhtíkw {khe fÕÃkLkk Mkwtðk¤ku MÃkþo Ít¾íke. ©e f. {Lw kþeLkk ‘Ãk]rÚkðeðÕ÷¼’Lke h[Lkk 1919 fu 1920{kt ÚkE íÞkhu {wLkþe çkºkeMk ð»koLkk níkk. {khk {LkLkku fkuÞzku Wfu÷ðk{kt nwt {øLk níkku íÞkhu ‘økwshkíkLkku LkkÚk’ Ãkqhe ÚkE yLku Mkk{rÞfLkk íktºkeyu çkeS ðkíkko {køke yLku {U ‘Ãk]rÚkðeðÕ÷¼’Lke þYykík fhe. íkuyku ÷¾u Au fu {]ýk÷ Ãký nwt s Awt yLku {wts Ãký nwt s Awt nwt {Úkk{ý{kt níkku fu f]rºk{ heíku MktÞ{ fu¤ððku fu SðLkLkku Mðk¼krðf ykLktË {kýðku ? Ãk]rÚkðeðÕ÷¼ yk{ ykí{fÚkkLkwt yuf «fhý çkLku Au. {]ýk÷ yu ¾U[íkkýLke yuf çkksw {wts çkeS çkksw {]ýk÷ nkhe. yuLkku þw»f ðihkøÞ økw÷k{økeheLke stSh suðku ÷køku Au. {wts rðsÞe ÚkÞku. Ãk]rÚkðeðÕ÷¼ {khk ÓËÞLke ßðk¤k{ktÚke «økx ÚkE Au yLku ðÄw f÷kí{f Au. yuLkwt Lkkxf ÚkÞwt yuLkk ÃkhÚke [÷r[ºk Ãký QíkÞwO. íkuLkwt ¼k»kktíkh rnLËe, {hkXe, çktøkk¤e yLku fkLkze{kt Ãký ÚkÞwt. swËe swËe fkurxLkk {kýMkkuyu ‘Ãkr] ÚkðeðÕ÷¼’ Ãkh ÃkkuíkkLkku ÃkwÛÞ«fkÃu k Xk÷ÔÞku Au, Ãký {wLkþe ÷¾u Au. {U MkhMðíkeLke Ãkqò rþþw¼kðu Mðefkhe Au. {U yuLku [hýu {khtw niÞwt [ehe ‘Ãk]rÚkðeðÕ÷¼’ Ähu÷wt Au. yu Ãkw»Ãk fkuELku LkehMk ÷køku íkku yu{kt {khu þwt ? ©e ¼qÃkík¼kE ÷¾u Au fu økwshkíke MkkrníÞLkwt yk Ãkw»Ãk-‘Ãk]rÚkðeðÕ÷¼’ søkík MkkrníÞ{kt MÚkkLk Ähkðu yuðwt Au. ©e ¼qÃkík¼kELkk 15 rððu[Lk ÷u¾kuLkku Mkkh yk «{kýu ykÃke þfkÞ. ÷u¾f ÃkkuíkkLke Mkqû{ yLkw¼qrík ðzu yuðwt MksoLk fhu, yuðe ËwrLkÞk ¾ze fhu su{kt ðÄw{kt ðÄw ðk[fku Mkk{u÷ ÚkE þfu. ðk[fkuLku íÞkt ¼q÷k Ãkze økÞk suðwt Lk ÷køku. ÃkkuíkkLkk s SðLk fu ÔÞÂõíkíðLkku fkuE ytþ yk{kt Íe÷kÞu÷ku ÷køku yLku ðk[f ðkíkko Ãkqhe fhu íÞkhu íkuLku ÷køku fu Ãkkíu kkLku ¾çkh Ãký Lkk Ãkze yu heíku ÃkkuíkkLke ytËh fþwtf çkË÷kE økÞwt Au íÞkhu ÷u¾fu ÃkkuíkkLkwt Mkk[wt rLkþkLk Ãkkh Ãkkzâwt íku{ fne þfkÞ. •

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK yksLke ðkík - yuf Í÷f ‘nk, E rfÞku !’ ÷u¾f : ©e ¼qÃkík¼kE ðzkËu rhÞk «fkþf : Lkð¼khík MkkrníÞ {trËh Lkð÷fÚkkfkh, Lkðr÷fkfkh, ®[íkf yLku Ãkºkfkh ¼qÃkík¼kELkwt yk ÃkwMíkf swËe s ¼kík Ãkkzu Au. Mkk{kLÞ heíku ÷kufku íku{Lku Ãkt[k{]ík yLku ½hu çkkrnhuLkk ÷u¾ku îkhk rðþu»k yku¤¾u Au, Ãkhtíkw yk ÃkwMíkf{kt ÃkºkfkhLke f¤k MktÃkqýÃo kýu Ãkktøkhu Au. yk ÃkwMíkfLkku «fkh MktðkË ÷u¾Lk Au. ÷u¾f Ãkkuíku yk rðþu «MíkkðLkk{kt fnu Au, ‘‘Ãkrhr[ík fu yÃkrhr[ík çku ÔÞÂõíkyku {¤u Au yLku {kºk yuf MktðkËYÃku ftE Lku ftE ðkík fhu Au... íku{kt yLkuf rð»kÞku ykðhe ÷uðk{kt ykÔÞk nkuÞ Au. Lkkýkt yLku Lkkufhe- ÄtÄkLkk «&™ku, {kUøkðkhe, Ëuþ{kt çkLkíke ½xLkkyku, hksfkhýLkk [t[÷ «ðknku– yu çkÄk rð»kÞku yk{kt ykðhe ÷uðk{kt ykÔÞk Au.’’ yk ÃkwMíkf{kt 162 MktðkËku Au. su ‘Mk{¼kð’Lke ËirLkf ykð]r¥k 16 sqLk, 2003Úke 1 yur«÷, 2004 MkwÄe{kt hkus yuf yuf MktðkË AÃkkÞu÷. íkuLkku Mktøkún yux÷u yk ÃkwMíkf yksLke ðkík. yk MktðkËku{kt ÷u¾fLke y¾qx çkwrØ«rík¼k, rLkheûký þÂõík íkÚkk h{qsð]r¥kLkk ËþoLk ÚkkÞ Au. fux÷ef ðkh fxkûk îkhk {kŠ{f nkMÞ LkeÃksu Au yLku yk MktðkËku SðLkLke ðkMíkrðfíkkLku Wòøkh fhu Au. Ëhuf MktðkËLkk ytík{kt yuf Mkq[f ðkõÞ ykðu Au. ‘nk, E rfÞku !’ yk WÃkhktík MktðkËLke þYykík{kt yÚkðk ðå[u õÞktf ‘¾çkhËkh !’ þçË y[qf ykðu Au.

80 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLktw rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ynª ykÃkýu çku «Mktøkku ÷u¾fLke ¼k»kk{kt s òuEþwt yLku çkeò «Mktøkku{ktÚke ÔÞõík Úkíke íku{Lke çkwrØ«rík¼k íkÚkk h{qsð]r¥k rLknk¤eþwt. 5 ykuøkMx, 2003yu LkkUÄkÞu÷ MktðkË. ¼kE, ¾kMk MktðkËËkíkk, þk¤k yLku ËwfkLkku çktÄ hk¾ðk fkUøkúuMku ÷kufkuLkku Mknfkh {køÞku Au ! ykX{e ykuøkMxu økk{zkt çkÄt Lkk yu÷kLkLku MkV¤ çkLkkððkLkku rLkýoÞ Ãký ÷uðkE økÞku Au ! rðhkuÄÃkûk{kt fkUøkúuMkðk¤k nkuÞ fu ÃkAe ¼khíkeÞ sLkíkk Ãkûkðk¤k nkuÞ, ËhufLke ÃkkMku yuf Mk{kLk fkÞo¢{ nkuÞ s Au. fkuELku yk{kt {øks [÷kððkLke sYh s Lknª ! yuf s {tºk Mke{ Mke{ ¾q÷ ò ! yux÷u çkÄwt çktÄ s fhe ËuðkLkwt ! nkMíkku ! þk¤k çktÄ ! ËwfkLk çktÄ ! {øks çktÄ ! çktÄLkku fkÞo¢{ yuðku Au fu çktÄLke nkf÷Lku ÷eÄu ftE Lku fEt çktÄ hnu, õÞktf yÚkzk{ý ÚkkÞ yLku rðhkuÄ ÃkûkLkku fkÞo¢{ ykøk¤ Lku ykøk¤ [k÷u ! MkMÃkuLMk Q¼ku ÚkkÞ, ðøkh fkÞo¢{u òík òíkLkk LkkLkk {kuxk fkÞo¢{ku ÃkuËk ÚkE òÞ ! Ãký çkÄwt çkÄt fhðkÚke rðãkÚkeoykuLkwt rþûký fkÞo çkøkzu, ËwfkLkku çktÄ fhðkÚke ðuÃkkh-ÄtÄk ¾kuhðkÞ, fkh¾kLkk çktÄ fhðkÚke WíÃkkËLk ½xu ! yk íkku «òLku ÃkkuíkkLku s LkwfMkkLk Lkrn ? yksfk÷ «òLkwt rð[khðkLke ðkík s õÞkt Au ? ðh {hku, fLÞk {hku, økkuhLkwt íkh¼kýwt ¼hku yuðe s ðkík Au ! ykðk fkÞo¢{ku yk¾hu MkV¤ ÚkkÞ ¾hk ? yuLku rLk»V¤ fkuý çkLkkðu ? çktÄLke nkf÷Lke Mkk{u MkeÄku Ãkzfkh VUfðkLke ®n{ík õÞktÚke fkZðe ? yu ík{khe ðkík Xef Au, Ãký þwt yu ðkík Mkk[e LkÚke fu ykÃkýLku fk{ fhðwt øk{íkwt LkÚke ? hò Ãkkzðe ðÄw øk{u Au ! hò{kt su {ò Au íku fk{ fhðk{kt õÞkt Au ? ‘nk, E rfÞku !’ 19 sw÷kE, 2003 (MktðkË)

‘nk, E rfÞku !’ - yksLke ðkík - yuf Í÷f l 81 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK (÷u¾f yk MktðkË{kt hkSLkk{kLke h{ík fE heíku [k÷u Au íkuLkku ykzfíkhku rLkËuoþ fhu Au.) ‘yksLke fkuE ¾kMk ðkík nkuÞ íkku y{Lku fnku r{. LÞqÍ yurzxh!’ ‘¾çkhËkh, yksLke ðkík- yksLkk ¾wþ¾çkh íkku yu Au fu ½eLkk Xk{{kt ½e ZéÞwt ! ÃkkuíkkLkk Mk{íkk Ãkûk{ktLkk s íku{Lkk rðhkuÄeyku îkhk ÚkÞu÷k «nkhku ÃkAe hu÷ðu «ÄkLk íkhefu hkSLkk{wt ykÃke ËuLkkhk Lkeríkþf{w khu Ãkkíu kkLkwt hkSLkk{wt ÃkkAwt ¾U[e ÷eÄtw Au yLku ÃkkAwt fk{fks Mkt¼k¤e ÷eÄtw A.u ’ yu{kt ð¤e Lkðwt þwt ? hkSLkk{kt íkku ÃkkAk ¾U[e ÷uðkLke økýíkheÚke s yÃkkíkk nkuÞ Au ! fux÷kf hksfkhýeyku íkku yuðe Ãkqðoþhík MkkÚku s hkSLkk{wt r¾MMkk{ktÚke çknkh fkZu Au íku ík{u ÃkkAwt ¾U[kðe ÷uòu. íkku ÃkAe ykðwt Lkkxf fhðkLke sYh ¾he ? ‘¼÷k {kýMk, «ÄkLkku çkeswt fktE fhe þfu fu Lkk fhe þfu Ãký ÷kufkuLku Úkkuzwt {LkkuhtsLk íkku ykÃku fu Lk®n ?’ ‘ykÃkýk Ëuþ{kt Mkk[k rË÷Lkk «ÄkLkku Ãký níkk ! hu÷ðu «ÄkLk ÷k÷çknkËwh þk†eyu hkSLkk{wt Lknkuíkwt ykÃke ËeÄwt ?’ ‘Mkku xfk{ktÚke yufkË xfk yuðku Lkef¤u fu su ¾hu¾h Ãkkíu kkLke Lkiríkf sðkçkËkhe MðefkheLku hkSLkk{wt ykÃkeLku ÃkkAku {¬{ hnu ! çkkfe íkku hkSLkk{wt ykÃke ËuðkLke h{ík fhu !’ ‘ykðwt fhðkLkku yÚko þku ?’ ‘yÚko íkku çkeòu ftE Lkrn ! fux÷kfLku LkkLkk{kuxk «Mktøku hkSLkk{kLkwt fkzo QíkhðkLke ‘nkuçke’ nkuÞ Au ! hkSLkk{wt ËeÄwt yLku íkhík ÃkkAwt ¾U[e ÷eÄwt !’ ‘Ãký Lkeríkþfw{khLkk rfMMkk{kt íkku íku{Lkk Mk{íkk ÃkûkLkk {kýMkkuyu s WnkÃkkun Lknª fhu÷ku ?’ ‘swyku ¼kE, ÃkûkLkwt Lkk{ Mk{íkk Ãkkxeo ¼÷u hkÏÞwt Ãký nfefík{kt yu ‘rð»k{íkk Ãkkxeo’ s Au ! ík{u LkÚke òýíkk fu Mk{íkk ÃkûkLkk Lkuíkk ßÞksu o VLkkoÂLzÍ yLku Lkeríkþfw{khLke ykt¾ku ÷zu Au !’

82 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLktw rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ‘fkuEÃký Ãkûk{kt LkuíkkykuLke ykt¾ku yLku nkÚk-Ãkøk ÷zíkk nkuÞ Au ! çkLLku sýLke S¼ íkku yuðe ÷zíke nkuÞ Au fu Lkk ÃkqAku ðkík ! S¼{ktÚke {Ä xÃkfíkwt nkuÞ íku{ ÷køku Ãký nfefíku Íuh s ðhMkíkwt nkuÞ !’ ‘y{Lku yu s Mk{òíkwt LkÚke fu yufçkeòLku íktøk fheLku hkSLkk{kLke h{ík h{kzðk{kt yu{Lku þwt {ò ykðu ?’ ‘yhu yu{Lku ¾qçk {ò Ãkzu Au ! Ãknu÷kt hkSLkk{wt ykÃku yLku ÃkAe ÃkkuíkkLkk Úkkuzkf xufuËkhku ÃkkMku WnkÃkkun fhkðu fu íku{Lkwt hkSLkk{wt Mðefkhe þfkÞ s Lknª ! hkSLkk{wt ÃkkAwt ¾U[kðíkk yk ðÃkkËkh MkirLkfku ÄhýktLke Ä{fe Ãký ykÃke Ëu !’ ‘nk, E rfÞku !’ nðu çkeò MktðkËku{kt «økx ÚkÞu÷k ÷u¾fLkk rð[khku òuEyu : rÃkíkk ÃkheûkkLkwt Ãkrhýk{ ÷ELku þk¤k{kÚt ke ykðu÷ ÃkwºkLku fux÷k xfk {kõMko ykÔÞk íkuLkk rðþu ÃkqAu Au. Ãkwºk fnu Au, LkkÃkkMk ÚkÞku A,tw Ãký LkkÃkkMk ÚkÞku yux÷u Lkðk [kuÃkzkLkku ¾[o fhðku Lkrn Ãkzu yu ¾çkh yksLke {kUøkðkheLkk s{kLkk{kt ¾wþ¾çkh s fnuðkÞLku ? rÃkíkk fnu Au fu íkuyku WËuÃkwh-sÞÃkwh Vhðk økÞk Au. nwt íÞkt òô ? yk{ ¾kíkh Ãkh Ëeðku fhðkLke ðkík Au. íkku yuf MktðkË{kt yuf rÃkíkk ÃkkuíkkLkk ºký ÃkwºkLkk ÄtÄk rðþu r{ºkLku ðkík fhe hÌkk Au, yuf zkìõxh, çkeòu [kxozo yufkWLxLx yLku ºkeòu nuhfxªøk Mk÷wLk [÷kðu Au. nuhfxªøk Mk÷wLk Mkkt¼¤eLku r{ºkLku ykt[fku ÷køku Au, Ãký rÃkíkk MÃküíkk fhu Au fu f{kÞ Au MkkiÚke ðÄw yu s. çkkfeLkk çku {k¾k {khu Au. íÞkhu r{ºkLkk {w¾{ktÚke Mkhe Ãkzu Au, ‘nk, E rfÞku !’ yuf MktðkË{kt økwshkíkeykuLkk økku¤ yLku {eXwt (MkkuÕx) ðÄw Ãkzíkk ¾kðkLke ðkík ykðu Au. Ãkrhýk{u zkÞkrçkxeMk yLku nkE ç÷z«uMkh ÷kufkuLku ÃkhuþkLk fhu Au yuðe ðkík Au. íÞkhu ÷u¾f ytík{kt MkhMk h{qs fhu Au, «&™fíkko ÃkqAu Au ík{Lku ykðku fkuE hkuøk ¾hku ? ‘Lkk S, y{Lku økkzkrçkxeMk yLku ÷kì «uþh Au !’ ‘nk, E rfÞku !’

‘nk, E rfÞku !’ - yksLke ðkík - yuf Í÷f l 83 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK yuf rhÃkkuxoh økðLkohu Þkusu÷e Ãkkxeo{kt Ãkkíu kkLkk ÃkwºkLku MkkÚku ÷E ykðu A.u økðLkoh Ëhuf xuçk÷ ÃkkMku sELku ÃkºkfkhkuLku {¤íkk níkk. yfu xçu k÷ ÃkkMku økÞk. íÞkt rhÃkkuxohLke çkksw{kt íkuLkku 14-15 ð»koLkku Ãkwºk Ãký ¼kusLk {kýe hÌkku níkku. økðLkohu ÃkqAâwt, yk ík{khku Ãkwºk Au ? íkuLkk sðkçk{kt rhÃkkuxohu fÌkwt. nk, íkrçkÞíkLkk fkhýu {khkÚke ¼kusLkLku çkhkçkh LÞkÞ LkÚke ykÃke þfkíkku. íkuÚke ÃkwºkLku MkkÚku ÷kÔÞku Awt. økðLkoh þwt çkku÷u ? nk, E rfÞku ! ðhMkkË ykuAku Ãkzu íÞkhu ÃkkýeLkk yufyuf xeÃkkLkwt síkLk fhðkLke nkf÷ fhðk{kt ykðu. íkuLkku fuðku yrððuf ÚkkÞ Au íku Mkkt¼¤ku. ÃkeðkLkk ÃkkýeLke ðkík çkkË fhíkkt fÃkzkt Äkuðk {kxu, Lknkðk {kxu fu Äkuðk {kxu fu çkeò fkEu fk{ {kxu ËrhÞkLktw Ãkkýe ðkÃkhðkLkku ðxnwf{ çknkh Ãkkzku. íkhík s nkshsðkçke Ãkºkfkh fnu, Xef Au, Ãký ËrhÞkLkwt Ãkkýe Ëhuf þnuh yLku økk{zk{kt ÃknkU[kzðwt fE heíku ? ÃkkEÃk÷kELkku Lkk¾ðk{kt fux÷k ÃkiMkk òuEyu? yLku «&™fíkko [qÃk- nk E rfÞku. yksfk÷ fku÷uòu yLku þk¤kyku ¼ýkððkLkk çkË÷u {kºk Ãkheûkk fuLÿku s çkLke økE Au. íku{kt rðþu çku ðk÷eyku ðkík[eík fhe hÌkk Au. yuf ðk÷e fnu Au, fku÷us{kt ¼ýeøkýeLku Auðxu íkku ÃkheûkkLke íkiÞkhe s fhðkLke Au ! Ãký rðãkÚkeoyku íkku yu{Lke yLkku¾e þi÷eÚke çknkh õ÷kMk{kt ¼ýeLku íkÚkk økkEzku ðkt[eLku íkiÞkhe fhu s Au. «kuVuMkhkuLku Ãký ÷tøkhLku Mkk[ððkLke Lkrn, Ãkøkkh íkku {¤ðkLkku s. çkeò ðk÷e fnu Au, ykðwt s nkuÞ íkku ÃkAe ÞwrLkðŠMkxeyu fku÷uòu [÷kððe s þwt fk{ òuEyu ? {kºk ÃkheûkkfuLÿku [÷kððkLkk ! økk{{kt h¾zíkkt fqíkhktykuLkku ºkkMk ðÄe òÞ yLku VrhÞkË ykðu íÞkhu MkwÄhkEðk¤k fqíkhkLku ÃkfzeLku ÷E òÞ, Ãkhtíkw Úkkuzk f÷kfku fu rËðMkku ÃkMkkh ÚkkÞ íÞkt fqíkhk ÃkkAk ykðe òÞ. yuf økk{Lke MkwÄhkELkk «{w¾u Wfu÷ fkZâku. økk{Lke çknkh ïkLkLkøkh ðMkkÔÞwt. çkÄkLku íÞkt {kuf÷e ykÃÞk. íku{Lkk ¼kusLkLke Ãký MkhMk ÔÞðMÚkk fhe. ykðwt fhðk Aíkkt fqíkhk íkku ÃkkAk ¼køke ykÔÞk. ykLkwt hnMÞ þwt ? økk{Lkk ðÞkuð]Ø {kýMku fÌkwt fu fqíkhkt ðVkËkh «kýe økýkÞ Au. yu{Lku {kýMkku

84 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ðøkh hnuðwt Lkk øk{u ! fqíkhkykuLku {kýMkkuLke sux÷e {kÞk Au yux÷e {khk {kýMkkuLku fqíkhk {kxu LkÚke ! yuf MktðkË{kt hksfkhýLke [[ko fhíkkt yuf ¼kE fnu Au ykÃkýk Ëuþ{kt hksfkhýÚke [rZÞkíkku fu LkVkfkhf çkeòu fkuE ÄÄt ku LkÚke ! íkLu kku r{ºk fnu Au, r{. ËkuZzkÌkk, Ãký òu hksfkhýLkku ÄtÄku fhíkk Lk ykðzu íkku yu ÄtÄku þuhMkèk fhíkktÞ ðÄw òu¾{e Ãkwhðkh ÚkkÞ ! Mkuðk yLku {uðkLkwt ÞkuøÞ r{©ý fhðkLke VkuBÞwo÷k ykðzíke nkuðe òuEyu ! hksfkhý rðþuLkk çkeò yuf MktðkË{kt yuf ÔÞÂõík çkku÷u Au fu ykÃkýk Ëuþ{kt ÷kufþkneLku nk÷íke [k÷íke hk¾ðk{kt ‘økwLkuøkkhku’ yLku ¼qríkÞk MkÇÞkuLkwt «ËkLk Au. ¼qríkÞku MkÇÞ yux÷u ík{u øk{u íku Mkk[wt fu fÂÕÃkík Lkk{ ykÃkeLku íkuLke {uBçkh Ve ¼hkðe Ëku. yux÷u {tz¤Lkk [kuÃkzu íku Sðíkku ! ¼qíkLkk MðYÃku Sðíkku ! Mðøko÷kuf yLku ELÿ÷kuf, Ãkkíkk¤÷kuf ðøkuhu rðþu ykÃkýu ½ýwt Mkkt¼¤eyu Aeyu. Mðøko÷kuf{kt ELÿ yLku yÃMkhkyku ðMku Au, Ãkhtíkw yuf rhÃkkuxoh fnu Au, ykÃkýk yksLkk hksfkhýeyku çkÄk ELÿ s LkÚke þwt ? yu{Lke MkkÚku fkuE Lku fkuE yÃMkhkyku òðu k {¤u Au ! yhu yk Ãk]Úðe Ãkh Ãkkíkk¤÷kfu Ãký Au. fkhý fu økwÃík «ð]r¥k fhLkkhk ÷kufkuLkku ynª íkkuxku LkÚke yLku Lkhf÷kuf íkku ykÃkýe ykt¾ Mkk{u hkus hkus ykÃkýu ynª s òuEyu Aeyu. ¼qÏÞk Ãkuxu ¼sLk Lkk ÚkkÞ yuðe WÂõíkLku òýu fu ®nËwykuLkk WÃkðkMk MkkÚkof fhu Au. siLkku yLku {wÂM÷{Lkk WÃkðkMk-hkuò swËe ðkík ! ®nËwyku{kt íkku ¼kusLkíÞkøk nkuÞ s Lkrn, yu{ fu{ òýku Aku ? Mkkt¼¤ku- ÷øke nku ¼q¾ íkku E{kLk zøk{økkíkk ni, ¼hk nku Ãkux íkku MktMkkh Íøk{økkíkk ni ! Ãkrík-ÃkíLkeLkk MktçkÄt {kt õÞkhfu Ãkríkðúíkk †e fhíkkt ÃkíLkeðíú kk Ãkhw w»kku Ãký nkuÞ Au. yfu Ãkrík fnu Au fu, {khk ©e{íkeLku {khk nkÚkLkwt ¼kusLk s ¼kðu Au. yu {kLku Au fu økÞk ¼ð{kt nwt {kuxku hMkkuEÞku s nkuEþ ! nwt fk{-ÄtÄk ÃkhÚke øk{u íkux÷ku {kuzku ½hu ykðwt- íku ¼q¾e çkuMke hnuþu yLku nwt ykðeLku hMkkuE çkLkkðwt ÃkAe s y{u s{eyu. ð¤e íku fnu Au fu ykÃkýu yuf s Úkk¤e{kt s{eyu íkku «u{ ðÄu ! Ãký {q¤ {wÆku yu Au fu íku ÃkkuíkkLke Úkk¤e {ktsðe Lk Ãkzu {kxu ykðwt fnu Au.

‘nk, E rfÞku !’ - yksLke ðkík - yuf Í÷f l 85 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK swøkkh fËe çktÄ Lkrn ÚkkÞ þwt ? çku r{ºkku yk rðþu þwt fnu Au íku òuEyu. swøkkhLke h{ík{kt ÃkkðhÄk ÚkE økÞu÷k çkwfeykuLku çkwf fhðkLkwt yþõÞ s Au. Mkk{kLÞ {kLkðeyku Ãký ftEf {u¤ððk {køkíkk nkuÞ Au. íkuyku þhík ÷økkzu Au fu ¼khík Síkþu fu ÃkkrfMíkkLk ? yhu ËkuMík, y{khk ½h{kt ftEf ðkík ÚkkÞ yLku y{khk {ík MkkÚku ©e{íke Mkt{ík Lkk ÚkkÞ íÞkhu íkhík Ãkzfkh VUfu çkku÷ku. ÷køke þhík ? fkÞËku øk{u íkux÷ku fzf fhku, Ãký íkuLkk y{÷ {kxuLkwt íkºt k íkku {ÞkorËík s nkuÞ Lku ! swyku ËkYçkÄt eLke çkkçkík{kt Ãký yuðwt s ÚkkÞ Au Lku ? frð hksuLÿ þknLku 91 ð»koLke ô{hu ¿kkLkÃkeX yuðkuzo {éÞku íkuLke ðkík [k÷e. r{ºku fÌkwt, {khk Mkknuçk yk ô{hu yuðkuzo {éÞku yu Þ MkËT¼køÞ ! çkkfe yuðwt Au fu ELkk{ku-yuðkuzkuo{kt Ãký fktEf ½k÷{u÷ [k÷íke nkuÞ Au. fux÷ef ðkh y{wf frð fu ÷u¾fLku y{wf MkL{kLk Lkk {¤u yuðe nX ÃkfzeLku fkuE Mkknuçkku çkuMke økÞk nkuÞ Au. hksuLÿ þknLkku rfMMkku yÃkðkËYÃk ! çkkfe fux÷k çkÄk fuMk{kt «rík¼k MktÃkLLk MksofLke E»Þko fhLkkhkLke yuf xku¤e nkuÞ Au ! íku{Lku suLkwt Lkk{ øk{íkwt Lkk nkuÞ yu Lkk{ õÞktf {kLk-MkL{kLkLke ÞkËe{kt ykðu yuðwt Ëu¾kÞ íkku íkhík çkeswt Lkk{ ykøk¤ fhu ! yu fuðe heíku çkLku Au Mkkt¼¤ku ! Lkð÷fÚkkfkh ÃkLLkk÷k÷ Ãkxu÷ y{khk r{ºk. yu{Lku yk yuðkuzo {éÞku íÞkhu y{u yuLku yr¼LktËLk ykÃÞk, íkku yu fnu ¼kE ! yk yuðkuzo y{Lku yux÷u {éÞku fu {nkLkw¼kðku yu yuðkuzo frð MkwtËh{TLku {¤u yuðwt RåAíkk Lknkuíkk. yux÷u y{khe ÃkMktËøke ÚkE ! ÃkkuíkkLkk MðkÚkoLkk fwtzk¤kLke çknkh Lkef¤eLku rð[khðkLkwt fu ðíkoLk fhðkLkwt fk{ çknw Úkkuzk {kýMkku s fhe þfu Au. yu [¬h{k{t s Ãkøkkh ðÄkhkLke {køkýeyku yLku ¼úük[kh [kÕÞk fhu Au. yuLku ÷økíkku MktðkË [kuxËkh Au. y{urhfk fËe ¾hu¾h ÃkkrfMíkkLk Ãkh Lkk¾wþ Lk ÚkkÞ. òufu Ëu¾kð fhu. su{ fkuELkku Akufhku íkkuVkLke çkkhfMk nkuÞ íkku çkkÃk íkuLkku ðktMkku ¾kLkøke{kt Úkkçkzu yLku ònuh{kt XÃkfku ykÃkðkLkku Ëu¾kð fhu yuLkk suðwt

86 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ykÚke s ÃkkrfMíkkLk fk~{ehLkwt økk{tw økkÞk fhu A.u y{ru hfk ÃkkMku rËÔÞ árü Au (W÷xk yÚko{kt) y{urhfkLke ËkLkík yuðe Au fu ÃkkrfMíkkLk ÃkkMku ftE Ãký nkuÞ íkku íku y{urhfk ÃkkMku nkuðk çkhkçkh s Au ! y{urhfk {kuxku ¾tz Au. íkuLku fk~{eh ÷ELku þwt fhðwt Au ? yhu ¼÷k ¼kE ! yuLku ÷~fhe Úkkýkt MÚkkÃkðk Au. {w¾{U hk{ çkøk÷ {U Awhe ! WÃkhÚke þktríkLke ðkík yLku ytËhÚke fktEf ykt[fe ÷uðkLke ðkík ! yksLkk {kuçkkE÷ VkuLkLku ÷økíkk h{qS MktðkËku Ãký yk{kt Au. yk ÃkwMíkf{kt ykí{ MktðkËku îkhk yksLke ËwrLkÞk rðþuLke ík{k{ {krníke {¤u Au. su yksu 2010{kt Ãký yux÷e s íkkS Au. òýu, yksLke s ðkík !! •

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK [kh nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku yLku íkuLkk ÷u¾f ©e ¼qÃkík¼kE ðzkuËrhÞk-«fkþf Lkð¼khík MkkrníÞ {trËh ‘‘nkMÞ yux÷u SðLkLke yMktøkríkyku ÃkhLkwt n¤ðwt ®[íkLk yLku íkuLke f÷kí{f yr¼ÔÞÂõík’’ MxeVLk ÷efkuf («rMkØ nkMÞ÷u¾f) ©e ¼qÃkík¼kEyu yLkuf Mkk{krsf Lkð÷fÚkkyku, ®[íkLkkí{f ÷u¾ku yLku E.Mk. 2000Úke 2006Lkkt økk¤k Ëhr{ÞkLk [kh nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku økwshkíke MkkrníÞLku ykÃke Au. yk{ktÚke (1) ¾k÷e r¾MMku {u¤k{kt - E.Mk. 2000 (2) ÷ðMko õ÷çk E.Mk. 2003 (3) Mk¥kh Ãkt[k Ãkt[kýw E.Mk. 2004 (4) Ãkkhfu ÃkiMku ÃkË{Mke E.Mk. 2006{kt «økx ÚkE Au. yk ík{k{ Lkð÷fÚkkyku Lkð¼khík MkkrníÞ {trËh (y{ËkðkË) «økx fhe Au. ‘¾k÷e r¾MMku {u¤k{kt’Lke «MíkkðLkk{kt ÷¾u f Ãkkíu ku ÷¾u Au, ‘‘Mk¼t ðík: økwshkíke ¼k»kkLke MkkiÚke Ãknu÷e nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkk MkËøkík ©e h{ý¼kE Lke÷ftXu ÷¾e. íku ‘¼ÿt¼ÿ’. ©e ÄLkMkw¾÷k÷ {nuíkk yLku Mð. ©e ßÞkuíkeLÿ Ëðu îkhk ‘y{u çkÄk’ nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkk {¤e. íku s «{kýu Mð. ©e [Lw ke÷k÷ {rzÞkLke ‘MkÄhk sMu køt kLkku Mkk¤k’u Ãký ðk[t ðe øk{u íkðu e yfu nkMÞfÚkk s Au. ÄehwçkuLk Ãkxu÷Lke ‘økøkLkLkkt ÷økLk’ Ãký nkMÞfÚkk s Au. yk rMkðkÞ çkeS fkuE nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkk ÞkË ykðíke LkÚke.’’ nðu ¼qÃkík¼kEyu [kh-[kh nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku ykÃke Au. ÷u¾fLkk r{ºkkuyu íku{Lku sýkÔÞwt fu ík{khk ®[íkLkkí{f ÷u¾ku{kt íkÚkk çkeS Lkð÷fÚkkyku{kt ík{khku [nuhku ®[íkLkþe÷ yLku zkÌkku z{hku ÷køku Au. òufu ík{khe MkkÚkuLke ðkík[eík{kt nkMÞrðLkkuËLkk Vwðkhk Qzu Au. íkku þk {kxu nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku LkÚke ÷¾íkk ? yLku ÷u¾fu Ãkzfkh Íe÷e ÷eÄku. «Úk{ Lkð÷fÚkk ‘¾k÷e r¾MMku {u¤k{kt’ «økx ÚkE. E.Mk. 2000Lkk sw÷kE{kt yLku òýu fu ÷u¾fLku nÚkkuxe ykðe økE. ðkík[eík{kt su nkMÞ rðLkkuË yLku ÔÞtøk níkk íku nðu ÃkwMíkf{kt «økx ÚkÞk.

88 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLktw rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK E.Mk. 2003{kt «økx ÚkE ‘÷ðMko õ÷çk’ yLku ÞwðkLkkuLkk niÞkt Íw{e QXâk. økwshkík{kt y{wf Mknfkhe çkUfkuyu su QX{ýkt fÞkO íkuLkkt yLkMw kÄt kLk{kt ÷u¾fu 2004{kt «økx fhe Mk¥kh Ãkt[k Ãkt[kýw.t Lkk{ s Mk[q ðu Au fu 85Lku çkË÷u 95 ÚkkÞ íkuLke ÃkkA¤ fktEf økhçkz Au. yk ðkMíkrðf nfefíkLku ÷u¾fu nkMÞ îkhk Lkð÷fÚkk{kt «økx fhe Au. 2006{kt «økx ÚkE ‘Ãkkhfu ÃkiMku ÃkË{Mke’. yk Lkð÷fÚkkLkk LkkÞf çkktfu rçknkhe fzfk níkk, Ãkhtíkw ÷u¾fLkk þçËku{kt fneyu íkku yksLke MkhfkhLke su{ yu ÷k¾ku YrÃkÞk Q¼k fhe þfíkk. ‘Ãkkhfu ÃkiMku ÃkË{Mke’ Lkð÷fÚkkLkk yk{w¾{kt ©e fkÂLík hk{e ÷¾u Au, [Zíke sðkLke{kt Mkt½»ko{Þ ðeík÷u e ®sËøkeLkk {eXk-{kXk yLku ðÄkhu íkku {kXk yLkw¼ðu ËwrLkÞkËkheLkwt su þkýÃký ¼qÃkík¼kE{kt ykÔÞwt íku{ktÚke çku Mkhðkýeyku Mkúðe-çknkh ykðe. yuf Mkhðkýe íku nkMÞLke-¼qÃkík¼kE Xkufh ¾kELku nMke òýu Au yLku çkeòLke XkufhLku nMke Lkkt¾eLku ‘½eLkk Xk{{kt ½e’ fhe òýu Au. çkeS Mkhðkýe Au MknkLkw¼qríkLke. SðíkhLkk Íuh yu{Lku fzðkðϾ çkLkkððkLku çkË÷u Ãkkfx yLku «u{k¤ çkLkkÔÞk Au. Ãkz¾u çkuX÷u kLku WËkMk, rLkhkþ, níkkþ fu ÃkAe ¼khu¾{ fhe {qfðkLku çkË÷u fXýkEykuLkku Mkk{Lkku fhðkLktw fkiðík yu{ýu ÃkkuíkkLkk ytøkík MkøkktMktçktÄeyku{kt fÞwO Au íku s heíku yu{Lke Lkð÷fÚkkykuLkkt Ãkkºkku Ãký ykðzu íku heíku ys{kðe-nksh Mkku nrÚkÞkh økýe «kÃík ÃkrhÂMÚkríkyku{ktíke {køko fkZðk {Úku Au. yk ÃkkºkkuLku ÃkkuíkkLke Lkçk¤kELke Ãkqhe òý Au. yu ÃkkºkkuLku fXýkEyku Mkk{u ÍÍq{íkk hk¾eLku Ãký ÓËÞÚke fqýk s hkÏÞk Au. yk Lkð÷fÚkkykuLke yk ¾qçke Au yLku yu ¾qçke ÷u¾fLke ÃkkuíkkLke yr¼òík WËkhíkkÚke LkeÃkS Au. yLku yk fkhýÚke s ÃkkuíkkLke MktMÚkk ‘Mk{¼kð nkWMk’Lku ‘ÃkºkfkhkLu ktw rÃkÞh’ íkuyku økýkðu Au yLku Ëhuf ¼qíkÃkqðo íkÚkk ðík{o kLk Ãkºkfkh ynª ¾qçk s n¤ðkþ yLkw¼ðu Au, yu nfefík Au. íkku ‘Ãkkhfu ÃkiMku ÃkË{Mke’ Lkð÷fÚkkLku ykðfkh ykÃkíkkt ©e n»koË Ãktzâk ÷¾u Au, ¼qÃkík¼kELkk nkMÞ{kt MkkiBÞ, MktMfkh MktÃkLLk yLku çkwrØÃkqýo

[kh nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 89 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK nkMÞLkwt ËþoLk ÚkkÞ Au. rðÏÞkík nkMÞfkh ðwznkWMkLke su{ ¼qÃkík¼kELke f÷{{kt s Lknª SðLkherík{kt Ãký nkMÞð]r¥k A÷kuA÷ ¼hu÷e Au. íkuyku yu{ Ãký fnu Au fu yk s fkhýÚke ¼qÃkík¼kE {¤ðk suðk yLku {éÞk ÃkAe {{¤kððk suðk {kýMk ÷køku Au. nðu Ëhuf Lkð÷fÚkk rðþu MktûkuÃk{kt rðntøkkð÷kufLk fheyu : 1) ‘¾k÷e r¾MMku {u¤k{kt’- yk ÃkwMíkf nwt y{ËkðkË økÞu÷e íÞkhu íkk. 18-8-2000yu ©e ¼qÃkík¼kEyu {Lku, {khk ÃkríkLku íkÚkk {khe ÃkwºkeLku Mk«u{ ¼ux yu{ ÃkkuíkkLkk nMíkkûkh{kt ÷¾eLku ykÃku÷wt, su {khk nkÚk{kt yíÞkhu Au. «Úk{ yk ÃkwMíkfLkwt ðk[Lk {khe Ëefhe MkkuLkk÷eyu fhu÷wt. íkuLkk ðk[Lk-÷u¾LkLkk þku¾Lku fkhýu íkuLkku f{hku y÷kÞËku s Au. yk¾k rËðMk{kt íkuýu yk f]rík ðkt[e Lkk¾e yLku ðkt[íkk ðkt[íkk ðå[u yux÷u {kuxuÚke nMku fu íkuLkk nkMÞLkk Ãkz½k yk¾k ç÷kuf{kt Mkt¼¤kÞk fhu. ÃkAe {U yk Lkð÷fÚkk ðkt[e. WÃkhÚke nMkíkk Ëu¾kíkk {kLkðeLkk SðLk{kt fuxfux÷e ÔÞÚkk AwÃkkÞu÷e nkuÞ Au yuLkku y{Mkkh yk Lkð÷fÚkk ykÃku Au. hkòçkkçkwLkk Ãkkºk{kt õÞktf Lku õÞktf ÷u¾fLkk SðLkLke Íkt¾e Ëu¾kÞ Au. ËeLkfh ÃkkXf r÷r¾ík íku{Lkk SðLk[rhºkLku ykÄkhu yk nwt fnwt Awt. ð¤e ¼qÃkík¼kE yLku ¼kLkwçkuLkLkk 50 ð»koLkk ÷øLkSðLk ÃkAe ÷¾kÞu÷e yk Lkð÷fÚkk ÷u¾fu ÃkkuíkkLkk ÃkíLke ¼kLkwçknuLkLku yÃkoý fhe Au yLku ÷ÏÞwt Au, ‘yzÄk MkifkLke ÷ktçke SðLkÞkºkk{kt Ëw:¾kuLkwt {kuxwt Ãkkux÷wt nMkíkk [nuhu ÃkkuíkkLkk rþhu Ÿ[fLkkh ¼kLkwçknuLk ðzkuËrhÞkLku ykËh yÃkoý.’’ ÃkLLkkLkk Ãkkºk{kt ¼kLkwçknuLkLkku AwÃkkÞu÷ku [nuhku Ëu¾kÞ Au. AwÃkkÞu÷ku yux÷k {kxu fu ¼kLkwçknuLku {kºk SðLk{kt {qf heíku MknLk s fÞwO

90 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLkwt rðntøkkð÷kfu Lk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK Au. rþûkf rÃkíkkLku Ãký ÃkkuíkkLkk SðLkLke {w~fu÷e fËe çkíkkðe s LkÚke. ÃkkuíkkLkk [kh Ãkwºkku MkhMk heíku fu{ ykøk¤ ðÄu, yu s ¾uðLkk nt{uþk hk¾e Au. rzMkuBçkh 29, 2010{kt ¼kLkwçkuLku yk ÃkkŠÚkð søkík{ktÚke rðËkÞ ÷eÄe. íku{Lku ©Øktsr÷ yÃkoý fhðk rLkr{¥ku s yk {khk ÷u¾Lkwt MksoLk ÚkÞwt Au. ¾k÷e r¾MMku {¤u kLke Lkkrðfk ÃkLLkk ¾w÷uyk{ ÃkkuíkkLkk ÃkríkLku yLkuf xfkuh fhu Au. hkòçkkçkw yuf Mkkhk Ãkºkfkh Au, Ãkhtíkw MktòuøkðþkíkT yLku SðLkþi÷eLkk fkhýu ½h{kt nt{uþk ÃkiMkkLke yAík s hnu Au. yufLke xkuÃke çkeòLkk rþh Ãkh yu LÞkÞ fkÞ{ ÃkiMkkLke økkuXðý {kxu íku{Lku fhðku Ãkzâku nkuÞ Au. Lkð÷fÚkkLke þYykík{kt hkòçkkçkw ÃkkuíkkLkwt Lkðwt Lkfkuh xeðe ÷ELku hkufzk YrÃkÞkLke sYhíkLku fkhýu ðu[ðk {kxu ÷E òÞ Au. hkòçkkçkw ÃkkMku ÃkiMkk nkÞu fu Lk nkÞu , Ãký ðíkLo k hkò suðwt. fkÞ{ rhûkk{kt VhLkkhk, fhe{ rhûkkðk¤ku íku{Lke yk ÃkiMkkLke yAík rðþu yLku hkòçkkçkwLkk hkòþkne ðíkoLk rðþu çkhkçkh òýu Au. íkuLkku ÷k¼ Ãký fhe{ õÞkhuf ÷u Au. hkòçkkçkwyu xeðe ðuåÞwt íku{ktÚke ÃkkuíkkLke {w~fu÷e hsq fheLku Úkkuzk ÃkiMkk íkuýu Ãký fZkÔÞk yLku hkòçkkçkwLkwt rË÷ yuðwt fu íkhík Ãkeøk¤e òÞ. yk çkkçkík Ëhuf MkkÚkuLkk ÔÞðnkh{kt níke. íkuLkku ÷k¼ çkÄk s QXkðíkk. ykðk y{ehe Mð¼kððk¤k hkòçkkçkw ½hu ÃkkAk VÞko íÞkhu ÃkíLke ÃkLLkkyu Mk{k[kh ykÃÞk fu fktrík Lkðwt xeðe ykÃke økÞku Au. ÃkíLkeLku ÷køÞwt fu Lkðe xufTLkku÷kuSðk¤wt xeðe ÷uðwt nþu íkuÚke s ykøk¤Lkwt xeðe ðu[e LkkÏÞwt nþu ! çkeò Mk{k[kh ÃkLLkkyu ykÃÞk fu {fkLk{kr÷f fhMkLk¼kE ºký {rnLkkLkk [ze økÞu÷k ¼kzkLkk ÃkiMkk ÷uðk ykðu÷k. ÃkLLkkLkk çkÄk s ËkøkeLkk hkòçkkçkwyu ðu[e Lkk¾u÷k yLku ð¤e Lkðk nehkLkk ËkøkeLkk ÷E ËuðkLke ðkík fhu Au íÞkhu ÃkLLkk fnu Au fu {khu Lkf÷e ½huýkt Ãký [k÷þu Ãký ÃkAe yu ÃkkAk ÷uðkLkk Lkrn. hkòçkkçkwLku ßÞkurík»k Ãký ykðzu ! ykÚke yksu rþðkLke íkuLke ÃkkMku ykððkLke níke. ÃkLLkkyu fÌkwt, fu nwt {khwt Ãký ¼rð»Þ òýðk RåAwt Awt. hkòçkkçkwyu fÌkwt fu {khwt Lkrn ? íÞkhu ÃkLLkkyu su sðkçk ykÃÞku íku Mkq[f Au– ‘ík{khwt ¼rð»Þ rðÄkíkk Ãký Ãkqhwt òýu Au fu fu{ íkuLke {Lku ¾çkh LkÚke.’

[kh nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 91 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK rþðkLke hkòçkkçkwLku økwhw {kLkíke níke. hkòçkkçkwLkwt ÔÞÂõíkíð øksçkLkkf {kunf níkwt. S¼u íkku ò{u MkhMðíke ðMku ! yLku Ëhuf ûkuºkLkwt yËT¼wík ðk[Lk ! íkuÚke ðkík yuðe heíku fhu fu Mkk{k {kýMkLku þehkLke su{ øk¤u Qíkhe òÞ, Ãký ÃkLLkkyu yksu fÌkwt, ‘hkò, yks íkku ík{khku [nuhku Ãkkuíku s yuf ykùÞor[nTLk çkLke økÞku Au. ík{Lku ¾kuxwt Lk ÷køku íkku ík{khe SðLkMktrøkLke íkhefu yux÷wt fnwt fu, ík{khe ò¤{kt ykðu yuðe yk {kA÷e {Lku ÷køkíke LkÚke.’ hkòçkkçkwyu økwMMku ÚkELku ÃkLLkk WÃkh nkÚk WÃkkzðkLkku Ëu¾kð fÞkuo yLku ÃkAe nMke ÃkzeLku çkkuÕÞk, ‘ÃkLLkk, íkLku nsw hkòçkkçkwLkk fhk{íke rË{køkLke ¾çkh LkÚke. yk Akufhe MkkÚku {iºkefhkh fheLku ynª Lk ÷kðwt íkku íkwt fnusu fu hkòçkkçkw VxT ! hkòçkkçkw ‘¼krðLkku ¼uË’ yu fkÞko÷Þ{kt yuf ßÞkurík»kLku {¤ðk WÃkzâk. íÞkt sELku òuÞtw íkku yu íkku ÃkkuíkkLkku yuf sqLkku r{ºk Ë÷Mkw¾ níkku. ßÞkurík»kLkwt þe¾eLku þtfh÷k÷ Lkk{ Äkhý fhu÷wt. hkòçkkçkwyu fkhý ÃkqAâwt íkku fnu fu, ¼økðkLk rð»ýw yLku þtfhLkk MknMkú Lkk{ Au íkku nwt çku-[kh {khk Lkðk Lkk{ Ãkkzwt íkku þwt ÚkE sðkLkwt Au ? ð¤e yk Lkk{Úke {khku ÄtÄku Ä{Äkufkh [k÷u Au. ð¤e, ykðk ßÞkurík»kLku fkuE hksfkhýeLkku xufku {¤e òÞ ÃkAe ÃkqAðwt s þwt ? þtfh÷k÷ çkÄkLku Þ¿k fhkðeLku MkV¤íkkLke ¾kíkhe ykÃku yLku fkøkLkwt çkuMkðwt yLku zk¤Lktw Ãkzðw,t çku- ºký rfMMkk{kt Þ¿k fhkÔÞk ÃkAe økúknfLku MkV¤íkk {¤e, ÃkAe íkku þtfh÷k÷Lkku ÄtÄku [k÷ðk ÷køÞku. yk yLku ykðe yLkuf çkkçkíkku hkòçkkçkw ykÃkýLku fnu Au íku{ktÚke nkMÞ rLk»ÃkLLk ÚkkÞ Au. ÃkkMku fhkuzku YrÃkÞk ykððkLkk Au. Äe{u Äe{u ¾hu¾h hkòçkkçkwyu ÃkkuíkkLkk ½hLkwt {fkLk, VkuLk ðøkuhu {u¤ðe ÷eÄku. yuf rËðMk ÃkLLkk ÃkqAu Au hkòçkkçkw {Lku Mkk[uMkk[wt fnku çku-ºký fhkuz YrÃkÞk ykððkLke þwt ðkík níke ? hkòçkkçkw Ëký[kuheLkk ¾çkhe íkhefuLke ¼qr{fk Ãkkuíku õÞkhuf ¼sðþu yuðk íkuLku MðÃLkk ykðíkk níkk. hkòçkkçkw AuÕ÷u yufhkh fhíkkt fnu Au fu yuf Ãkrík íkhefu {khe

92 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkMw íkfkuLkwt rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK ÷kÞfkík rMkØ fhðk nwt WíMkwf hÌkku Awt. fux÷ef ðkh {Lku ÷køku Au fu íkkhk suðe økwýðkLk ÃkíLkeLkku Ãkrík ÚkðkLku nwt ÷kÞf LkÚke. {Lku fux÷ef ðkh yuðe økktze fÕÃkLkk fhðkLkwt øk{u Au fu {khe s nkUrþÞkheÚke, {khe s ÞwÂõík- «ÞwÂõíkÚke {Lku fkuE yuðwt {kuxwt ELkk{ {¤u fu {khe yu rMkrØ òuELku ík{u yu{ ÚkkÞ fu {khk Ãkrík{kt fktEf Ëiðík Au ! ÃkLLkk ¾wþ ÚkELku fnu Au fu çkÄe ©e{tík †eyku fhíkkt nwt Mkw¾e Awt. (2) ÷ðMko õ÷çk : «økx ÚkE 2003{k.t ykLkk rðþu ÷u¾f fnu Au fu yk ðkíkko Ãkqhíkwt {U yuf ík¾Õ÷wMk Äkhý fhu÷wt yLku íku ‘ykMkÃkkMk’ {uøkuÍeLk{kt Úkkuzk ð»ko Ãknu÷kt nÃíkkðkh «økx ÚkE níke. [kÕMko zefLMkLke ‘Ãkeõðef ÃkuÃkMko’ ðkíkko ÷ktçkk Mk{Þ ÃkAe {U VheÚke ðkt[e yLku {Lku yuf n¤ðk ðkíkko ÷¾ðkLkwt {Lk ÚkÞwt. íku «økx ÚkE íÞkhu Mkkhku ykðfkh {¤u÷ku. ÞwðkLk niÞktLke «ýÞLke Ít¾Lkk yLku {kºk «u{Lkk s «u{{kt Ãkzu÷e ÔÞÂõíkykuLke {LkkËu þk yk Lkð÷fÚkk{kt ÔÞõík ÚkkÞ A.u «{u {kt Ãkz÷u e ÔÞÂõíkykuLkk rð[kh-ðíkoLk ðøkhu Lu kku ÏÞk÷ ðkíkkLo kk Ãkkºkku ÷ð ÷~fhe, Lkkíi k{, çkkçkw rçkÂM{÷, çkk÷{, xeLkk, frðíkk ðøkhu uLkk Ãkkºk ÃkhÚke ykðu Au. (3) Mk¥kh Ãkt[k Ãkt[kýwt : 2004{kt «økx ÚkE. økwshkík{kt {kÄðÃkwhk WÃkhktík su Mknfkhe çkUfkuLkwt QX{ýwt ÚkÞwt, fkuEfu íkuLku Ë¥kf ÷uðe Ãkze yuðe çkUfLke ðkík WÃkhÚke fÕÃkLkkLkk ík¥ðku W{uheLku ÷u¾fu yk Lkð÷fÚkk ÷¾e Au. ðkíkkoLkwt Lkk{ s Mkq[ðu Au fu 17x5 = 85 Lkrn Ãký 95 ÚkkÞ Au. yux÷u fktEf økhçkz Au.

[kh nkMÞhrMkf Lkð÷fÚkkyku’Lkk Mkwrð[khkuLkku Mktøkún l 93 KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK çkUfkuLkk fÞk ¾kíkkyku ¼qríkÞk nkuÞ Au, suLkku WÃkÞkuøk íkuLkk {q¤ {kr÷fku ð»kkuo MkwÄe LkÚke fhíkk. íkuðk ¾kíkk Ãkh fux÷kf WXkðøkehLke Lksh nkuÞ Au. y÷çk¥k yk ¾kíkkyku yk «fkhLkk Au íkuLke òý íkku çkUfLkk yrÄfkheyku s ykÃkíkk nkuÞ Au. yk{kt fk¼i ktz ÃkkA¤ çkUf yrÄfkheLku Ãký 10Úke 20 xfk hf{ {¤íke nkuÞ Au. ðkíkkoLke þYykík{kt ÃkkuíkkLku þuX økýíkk LkkÚkk÷k÷ ÃkkuíkkLkk {wLke{ Mktíkku»ke÷k÷ ÃkkMku íÞkøk÷û{e Mknfkhe çkUfLke [ufçkwf {økkðe ÃkkuíkkLkk ¾kíkk{ktÚke yuf fhkuz YrÃkÞkLkku [uf ÷¾u Au. Mktíkku»keLku ¾qçk yk½kík ÷køku A.u fkhý fu þuXLkk ¾kíkk{kÚt ke {kºk ºkýMkku ËMk YrÃkÞk WÃkze þfu íku{ Au. Mktíkku»ke fnu Au fu þuX ík{Lku íkku Ãkfzþu s Ãkhtíkw {Lku íkku «Úk{ s ÃkfzeLku ÷E sþu, Ãký LkkÚkk÷k÷ øk{u íku{ fheLku Mktíkku»keLku {Lkkðe ÷u Au. ykðe heíku {u¤ðu÷k ÃkiMkkÚke LkkÚkk÷k÷ ykurVMk ¾ku÷u Au. LkkÚkk÷k÷Lku ft[Lk (ÃkiMkk)Lke MkkÚku fkr{Lke (†e){kt Ãký ¾qçk hMk nkuÞ Au. ykÚke ÃkíLke MkkÚku yýçkLkkð ÚkkÞ Au. íkuLkku Akufhku Ãký LkkÚkk÷k÷ suðk s çk¾zstíkh [÷kðu Au. ykðk økkuMk{kuxk¤k fhíkkt LkkÚkk÷k÷u Auðxu ÃkfzkE sðkLke çkefu MkMt kkh Akuze MkkÄw çkLkðtw Ãkzu Au. MkkÄw Ãký fuðk ? ZkUøke MkkÄw. ÃkiMkk {u¤ððk òíkòíkLkk íkqík Q¼kt fhu Au. (4) Ãkkhfu ÃkiMku ÃkË{Mke : 2006{kt «økx ÚkE. ÷u¾f «MíkkðLkk{kt ÷¾u Au fu, ‘Ãkkhfu ÃkiMku ÃkË{Mke’Lkwt {wÏÞ Ãkkºk çkktfurçknkhe Ëhuf ÔÞÂõíkLkk SðLkLke ykMkÃkkMk õÞktf Lku õÞktf Lkshu Ãkzíkwt nkuÞ Au. yk Lkð÷fÚkk Ãknu÷kt MktËuþk{kt Äkhkðkrnf MðYÃku «økx ÚkE níke. ðkíkkoLkku WÃkkz swyku ! çkktfurçknkhe yuðwt Lkk{ níkwt fu íku{Lku fkuE yku¤¾íkwt Lk

94 l ©e ¼qÃkík ðzkuËrhÞkLkk 11 ÃkwMíkfkuLkwt rðntøkkð÷kufLk KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK nkuÞ yuðwt ¼køÞu s çkLku ! íkuyku fzfk níkk, Ãký yksLke MkhfkhLke su{ yu ÷k¾ku YrÃkÞk Q¼k fhe þfíkk yLku Ãkkhfu ÃkiMku {nkLk ÃkwÛÞLkkt fk{u fhíkk. ÷kuLk ÷ELku ÃkkAk ykÃkðk{kt {kLkíkk Lkrn, fu{ ? íkku fnu Au fu yÚu ke ÄLkLkwt rð»k[¢ [kÕÞk fhu Au. çkktfu rçknkhe yuðk yuðk rðÄkLkku fhu Au fu nMke nMkeLku Ãkux Ëw:¾ðk {ktzu. r{ºk ºktçkf÷k÷ fnu Au fu ¼kE çkktfu nwt íkku ¼kzkLkk {fkLk{kt hnwt Awt. íkku çkktfu fnu Au, {khk ËkuMík, þheh{kt su ykí{k hnu Au íkuLkk {kxu þheh yu ¼kzkLkwt ½h Au. øk{u íÞkhu ¾k÷e fhðwt Ãkzu. fktE Ãký Ëw:¾e {kýMkLku yuðwt fnuíkk fu fkuE Ãký «&™ nkuÞ íkku {Lku fnuòu. nwt Ãk¤ðkh{kt yuLkku Wfu÷ ÷kðe ykÃkeþ ! Ãký nfefík þwt níke ? çkktfu rçknkhe yLkuf ÷kufkuLkk SðLk{kt «&™ku Q¼k fhíkk yLku íkuLkk Wfu÷Lkku yk¼kMk Q¼ku fheLku çkkËþkne Zçku ÃkkuíkkLkku SðLkrLkðkon fhíkk. çkktfuLku ÷kufkuLkk ¼ku¤Ãký{kt yíkqx rðïkMk níkku. [khu [kh ÃkwMíkfkuLkwt {w¾Ãk]c yufË{ ykf»kof Au yLku AuÕ÷k Ãk]c{kt ¾wË ÷u¾fLkku [nuhku fkxqoLk suðku çkíkkÔÞku Au. ©e fkÂLík hk{e ÷¾u Au fu ÷u¾fLke yk Lkð÷fÚkkyku òu W{kþtfh òuþe nÞkík nkuík yLku íku{ýu ðkt[e nkuík íkku sYh íku{Lke ÃkeX Úkkçkzík. yu su nkuÞ íku Ãký ðk[f íkhefu ykÃkýLku íkku ÷u¾fLke ÃkeX ÚkkçkzðkLkwt {Lk ÚkkÞ íkuðe s fÚkkyku Au ! •

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK hksfeÞ Lkuíkk MkkÚku... ÷u¾f r{ºkku MkkÚku...