platapean

การเล้ยี งปลาตะเพียนขาว คํานํา ปลาตะเพยี นขาวเปน ปลาพน้ื เมืองและเปน ปลาทีค่ นไทยทวั่ ทุกภาค ของประเทศรจู ักปลา ตะเพยี นขาวมชี ่อื สามัญหรอื ภาษาอังกฤษวา Jawa หรอื carp มชี อ่ื ทางวทิ ยาศาสตรว า Puntius gonionotus (Bleeker) เปนปลาทสี่ ามารถ นํามาเล้ียงและเพาะขยายพนั ธุไดง า ยจึงเปน ปลาพื้น เมอื งที่ไดร บั การคดั เลอื กให สงเสรมิ ในการเพาะเลี้ยงชนดิ หน่ึง ในดานโภชนาการนนั้ เปน ปลาที่ไดรับ ความนยิ มอยางกวา งขวางในหมู คนไทยทง้ั ในเมอื งและ ชนบท การเพาะเลยี้ งปลาตะเพยี นขาวไดด าํ เนนิ การเปนครั้งแรกกอนป พ.ศ. 2503 ท่ี สถานปี ระมง (บงึ บอระเพด็ ) นครสวรรคต อ มาการเพาะพันธปุ ลาชนิดนี้ ไดร บั การพฒั นาทัง้ วธิ เี ลียนแบบ ธรรมชาตแิ ละผสมเทียม ซึ่งสามารถ เผยแพร และจาํ หนา ยอยา งกวางขวางในปจ จุบนั แหลงกําเนิดและการแพรก ระจาย ปลาตะเพียนขาวเปนปลาที่มีถนิ่ กาํ เนดิ ดั้งเดมิ อยแู ถบแหลมอินโดจนี ชวา ไทย สมุ าตรา อินเดยี ปากสี ถาน และยังมีชกุ ชุมในถ่ินดงั กลา ว สาํ หรับประเทศไทยเรานนั้ มีอยทู ั่วไปในแหลงน้ําธรรมชาติ อัน ไดแก แมนํา้ หว ย หนอง คลอง บงึ ตาง ๆ ทั่วทกุ ภาคของประเทศ รปู รางลักษณะ ปลาตะเพียนขาวมีลักษณะลําตัวแบนขา ง หวั เลก็ ปากเล็ก ริมฝปาก ขอบสว นหลงั โคงยกสงู ขน้ึ ความยาวจากสดุ หัวจรดปลายหาง 2.5 เทา ของความสงู จะงอยปากแหลม มหี นวดเสน เล็กๆ 2 คู ตน ของครีบ หลงั อยูตรงขา มกับเกลด็ ท่ีสบิ ของเสนขางตวั เกลด็ ตามแนวเสนขางตวั มี 29 -31 เกล็ด ลําตัวมสี เี งิน สว นหลงั มีสคี ลาํ้ สว นทองสีขาว ทโี่ คนของเกล็ดมีสีเทาจนเกอื บดํา ปลาตะเพียนขาว ขนาดโตเตม็ ท่ีมลี าํ ตวั ยาวสูงสุด ถึง 50 เซนติเมตร อปุ นสิ ัยและคณุ สมบัติบางประการ ความเปน อยู

ปลาตะเพียนขาวเปน ปลาทหี่ ลบซอนอยูต ามแมนา้ํ ลําคลอง หนอง บึงทมี่ ีกระแสนํ้าไหลออนๆ หรือนาํ้ น่ิงเปนปลาทที่ นตอสงิ่ เปล่ียนแปลง และสามารถปรับตวั เขา กับสภาพแวดลอมไดดี ทง้ั ยังเจรญิ เตบิ โต ในน้ํากรอยทม่ี ี ความเค็มไมเ กิน 7 สวนพนั อุณหภูมิเหมาะสมสําหรบั ปลาชนดิ น้อี ยรู ะหวา ง 25 - 33 องศา เซลเซยี ส นสิ ยั การกินอาหาร 2.1ระบบการกินอาหาร การตรวจสอบระบบการกินอาหารของ ปลาตะเพยี นขาว ขนาด 12.5 - 25.5 เชนติเมตร พบวา มฟี น ในลาํ คอ (Pharyngeal teeth) เปน ชนิดกดั บดแบบสามแถว มีซ่ีเหงอื กสนั้ ๆ อยหู า ง กนั พอประมาณ ทอทางเดนิ อาหาร กระเพาะอาหารไมมลี ักษณะแตกตา งจากลํา ไส ลําไสม ผี นังบาง ๆ ยาว ขดเปน มว นยาว 2.02 - 2.73 เทา ความยาวสดุ ของลาํ ตัว 2.2 นสิ ยั การกนิ อาการ กลา วกนั วา ลูกปลาตะเพยี นขาววยั ออ น กนิ สาหรา ยเซลลเ ดียวและ แพลงกต อนขนาดเล็ก สวนพวกปลาขนาด 3 - 5 นิ้ว กินพวกพืชนา้ํ เชน แหนเปด สาหรายพุงชะโด ผกั บุง สาํ หรบั ปลาขนาด ใหญส ามารถกนิ ใบพชื บก เชน ใบมันเทศ ใบมันสาํ ปะหลัง หญาขน ๆลๆ พบวา ปลา ตะเพยี นขาวหาอาหารกินในเวลากลางวนั มากกวากลางคืน การแยกเพศ ลักษณะภายนอกของปลาตวั ผูคลา ยคลงึ กันมากแตเ มือ่ ใกลผสมพันธุ จะสังเกตไดงา ยข้นึ คอื ตัวเมียจะมที อ งอูมเปงพนื้ ทอ งน่ิมและรูกน กวา งกวา ปกติ สว นตวั ผูท อ งจะแบนพนื้ ทอ งแข็ง ถาเอามอื ลองรดี เบาๆ ท่ีทองจะมีนาํ้ สีขาวขุน คลายน้าํ นมไหลออกมา หากเอามือลบู ตามแกม จะรสู กึ สากมือ การเพาะพันธปุ ลาตะเพยี นขาว ในการเพาะพนั ธุปลาตะเพียนขาวควรเลี้ยงพอ แมพ ันธเุ อง บอ ขนุ เลี้ยง พอแมพ ันธุค วรเปนบอ ดินขนาดประมาณ 400 ตารางเมตร ถงึ 1ไร โดยปลอย ปลาเพศผูเพศเมยี แยกบอ กนั ในอตั ราประมาณ 800 ตัว/ไรใ หผ กั ตา งๆ หรือ อาหารผสมในอัตราประมาณรอยละ 3 ของนํา้ หนักตวั การเลีย้ งพอ แมป ลา อาจจะ เร่มิ ในเดอื นตลุ าคมหรอื พฤศจิกายน โดยคัดปลาอายปุ ระมาณ 8 เดอื น แยกเพศและปลอยลงบอ เม่ืออากาศ เรมิ่ อุนขน้ึ ในเดอื นกมุ ภาพนั ธควร ตรวจสอบพอแมปลา ถาอวนเกนิ ไปกต็ อ งลดอาหาร หากผอมเกนิ ไปกต็ อ ง เรง อาหาร ท้งั นีค้ วรจะถา ยนา้ํ บอ ยๆ เพื่อเรง การเจรญิ เติบโตของไขแ ละนาํ้ เชื้อ การ เพาะพันธุ จะเร่มิ ได ประมาณเดือนมีนาคมถึงกนั ยายน โดยพอ แมพันธุจะพรอ มท่ีสดุ ในเดอื นพฤษภาคม - มถิ นุ ายน การคดั พอแมพ นั ธุ ปลาเพศเมยี ทม่ี ไี ขแ กจดั จะมที อ งอมู โปงและน่ิม ผนังทอ งบาง ชอ งเพศและชอ งทวารคอ นขา ง พองและยนื สวนปลาเพศผแู ทบจะไมมี ปญ หา เรื่องความพรอมเนอ่ื งจากสรางน้าํ เช่อื ไดดีเกือบตลอดป การฉดี ฮอรโ มน โดยทัว่ ไปจะใชต อ มใตสมองจากปลาจีน หรอื ปลายีส่ กเทศ ฉดี ใน อัตรา 1.5 - 2 โดส ข้ึนกับ ความตอ งการของแมปลาฉีดเพยี งเข็มเดยี ว ปลาเพศผูไมตอ งฉีด ตาํ แหนง ทีน่ ิยมฉีดใตเกลด็ บริเวณใตค รีบ

หลงั เหนือเสน ขางตัวหรอื บริเวณโคนครบี หู ในบางพ้ืนทน่ี ยิ มใชฮ อรโมนสงั เคราะห LHRN ฉดี ในอตั รา 20 ไมโครกรมั /กโิ ลกรมั ควบคกู ับยาเสริมฤทธ์ิ Domperidone ในอตั รา 5 - 1O มลิ ลกิ รัม/กโิ ลกรัม จะมผี ลใหปลา วางไขเชนเดยี วกนั การผสมพนั ธุ การผสมพันธทุ าํ ได 2 วธิ ี คอื l. ปลอยใหพอ แมป ลาผสมพันธกุ ันเอง หากเลอื กวธิ กี ารน้ีเมือ่ ฉดี ฮอรโมนเสรจ็ กจ็ ะปลอยพอแมป ลาลง ในบอเพาะรวมกนั โดยใช อตั ราสว นแมป ลา l ตัว/ปลาเพศผู 2 ตัว บอ เพาะ ควรมพี น้ื ทีไ่ มต ่ํากวา 3 ตารางเมตร ลึกประมาณ l เมตร บอ ขนาดดังกลา ว จะปลอยแมป ลาไดป ระมาณ 3 ตวั เพอ่ื ความสะดวกในการแยกพอแมป ลา ควรใชอวนชองตา หาง ปใู นบอ ไวช ัน้ หน่งึ กอ น แลว จงึ ปลอ ยพอแมปลาลงไป แมปลาจะวางไขห ลงั การฉีดประมาณ 4 - 7 ชว่ั โมง โดยจะไลรดั กนั จนนาํ้ แตก กระจาย เม่ือสงั เกตวาแมป ลาวางไขห มดแลว กย็ กอวนท่ีปไู วอ อกพอแม ปลา จะติดมาโดยไขปลาลอดตาอวนลงไปรวมกนั ในบอ จากน้นั กร็ วบรวมไขปลาไปฟก ในกรวยฟก การ ผสมพนั ธุวิธีนมี้ ีขอดใี นเรอ่ื งคุณภาพของไขที่ไดมกั จะ เปนไขท่ีสกุ พอดี นอกจากนน้ั ผูเพาะยงั ไมตอ งเสยี เวลา รอดวย แตในบางครง้ั ปลาตัวผู อาจไมฉ ีดนาํ้ เช้ือเขาผสมทําใหไขที่ไดไ มฟ กเปนตวั นอกจากนน้ั ไขที่ รวบรวมไดมกั จะไมส ะอาด 2.วธิ กี ารผสมเทยี ม หลังจากฉดี ประมาณ 4 - 5 ชวั่ โมงจะสามารถรดี ไขปลาใดโดยปลา จะมอี าการกระวน กระวายวายน้าํ ไปมารุนแรงผิดปกติ บางตวั อาจจะข้ึนมาฮบุ อากาศบรเิ วณผวิ นํา้ เมือ่ พบวาปลามีอาการ ดังกลา วก็ควรตรวจดคู วามพรอม ของแมป ลา โดยจบั ปลาหงายทอ งขนึ้ โดยตวั ปลายงั อยใู นนา้ํ และ บบี บริเวณ ใกล ชองเพศเบา ๆ หากพบวา ไขพ ุง ออกมาอยางงายดายกน็ าํ แมป ลามารีดไขไ ด การผสมเทียมใชวิธแี หงแบบ ดดั แปลงโดยใชผ า ขับตัวปลาใหแ หง แลว รีดไขลง ในภาชนะทแี่ หง สนทิ จากน้นั นาํ ปลาตวั ผูม ารีดนาํ้ เชื้อลง ผสม ในอัตราสวนของ ปลาตัวผู 1- 2 ตัว ตอไขปลาจากแมไข 1 ตวั ใชข นไกคนไขก บั น้าํ เช้อื จนเขา กนั ดี แลวจึงเตมิ นํา้ สะอาดเล็กนอยพอทวมไขก ารคนเลก็ นอ ยในขั้นตอนน้ีเองเชื้อตัวผู ก็จะเขา ผสมกบั ไข จากนัน้ จึงเตมิ นํา้ จนเตม็ ภาชนะถายนาํ้ เปน ระยะๆ เพ่ือลา งไขใหส ะอาด ไขจ ะคอ ย ๆ พองนํา้ และขยายขนาดขนึ้ จน พองเตม็ ทภี่ ายในเวลา ประมาณ 20 นาที ระหวางชวงเวลาดังกลาวตองคอยถาย น้ําอยเู สมอ เพอ่ื ปองกนั ไมให ไขบ างสว นเสยี เมอ่ื ไขพ องเตม็ ท่แี ลวก็สามารถนําไปฟก ในกรวยฟก ได การอนุบาลลูกปลาตะเพยี น บอ ท่ใี ชเปนบอดินขนาดประมาณครึ่งไรถ งึ หนงึ่ ไร ความลึกประมาณ 1 เมตร กอนปลอ ยลกู ปลา ตองเตรยี มบอใหด เี พือ่ กาํ จดั ศตั รแู ละเพ่ิม อาหารของ ลูกปลาในบอ การอนบุ าลลกู ปลาตะเพียนขาวนี้ระดบั นํา้ ในบอ อนบุ าลขณะเรมิ่ ปลอ ยลกู ปลาควรอยใู นระดับ 30 - 40 เซนตเิ มตร แลวคอยๆ เพิม่ ระดับนา้ํ สปั ดาห ละ 10 เซนติเมตรเพ่อื รักษาคณุ สมบัตนิ ้ํา สวนการใสป ยุ นนั้ หากวางแผน จะอนบุ าลดว ยอาหารสมทบเพียง

อยางเดยี วก็ไมต อ งเตมิ ปุย ในบอ อน่งึ การขนยา ยลกู ปลาลงบอ ดินเม่อื ยา ยลูกปลาลงบอดินแลวใหอ าหาร ซึง่ อาจใชไขตม เอาแต ไขแดงนาํ ไปละลายน้าํ และกรองผา นผา โอลอน แลว นาํ ไปบรรจุในกระบอกฉีดน้าํ และพน ใหทวั่ ผิวนํา้ หรือ ตกั ราดใหท่ัวบอ ปรมิ าณไขท ีใ่ หขนึ้ อยูกับพืน้ ทบ่ี อ บอ 1 ไร ปลอยลกู ปลาประมาณ 1,000 - 1,500 ตวั /ตาราง เมตร เมือ่ ลกู ปลาโตขน้ึ ในวนั ที่ 5 จะเริ่มลดอาหารไขและใหราํ ละเอียด โดย คอ ย ๆ โรยทีละนอ ยรอบ ๆ บอ กะใหราํ แผก ระจายเปน พน้ื ทกี่ วาง ประมาณ 1 วา จากขอบบอ เพราะลูกปลาสวนใหญจะอาศยั อยใู นบริเวณน้ี การสังเกตการกิน อาหารทํายาก เพราะลูกปลายงั ไมขน้ึ มากนิ ท่ผี ิวนา้ํ แตจะคอยกิน อาหารท่คี อ ยๆ จมลง หลงั ใหอ าหารแลวใชแ กว ตกั ลูกปลามาดู ถา ลกู ปลากนิ อาหารดที องจะขาว เหน็ ชัดเจน เมื่ออนบุ าลไปได ประมาณ 2 สัปดาห ลกู ปลาจะ เริม่ ข้ึนมากนิ อาหารทผ่ี ิวนํ้าจะสังเกตการกนิ อาหารไดงายขน้ึ โดยจะโรยรํา ดา นเหนอื ลม รําจะคอย ๆ ลอยโปรงตรงขามตองคอยสงั เกตวาเศษรําทลี่ อยมาตดิ ขอบบอ มีมากนอย เพียงใด ถามีมากก็แสดงวาใหอ าหารมากเกนิ ไปตอ งลดอาหารลง อาหารทใี่ หน ี้ ถาใหไ ดคณุ คา ทางโภชนาการดียิง่ ขึ้นควรผสมปลาปน รอ นแลว ในอตั ราสว น รํา : ปลาปน เทากบั 3 : 1 การใหร าํ อาจจะให วนั ละ 3 - 4 คร้ัง ในระยะแรก ๆ และลดลงเหลอื 2 คร้งั ในเวลาตอมา โดยท่ัวไปเมือ่ อนบุ าล ได 4 - 6 สปั ดาหจะไดล ูกปลาขนาดประมาณ 1 น้วิ อัตรารอด ประมาณรอ ยละ 30 - 40 ซ่ึงหมายความวา จะไดล กู ปลาจาํ นวน 480,000 - 640,000 ตวั /ไร การเล้ียงปลาตะเพียนขาว ปลาตะเพยี นสามารถเจรญิ เติบโตไดดีในแหลง นา้ํ ทว่ั ไป เปน ปลาที่เล้ยี ง งายกินพืชเปน อาหาร อาศัยอยไู ดด ที ง้ั ในแหลง นาํ้ ไหลและแหลงนา้ํ น่ิงแมก ระทงั่ ในนาขาว เมื่ออายุเพียง 6 เดือน กส็ ามารถจะมี นา้ํ หนกั ไดถ งึ คร่ึงกโิ ลกรัม บอ เล้ียง ควรเปน บอ ขนาด 400 ตารางเมตร จนถึงขนาด 1 ไร หรือมากกวาน้ัน ความลกึ ของนาํ้ ในบอควรใหล ึกกวา 1 เมตรข้ึนไป ใชเลยี้ ง ลูกปลาท่ีมีขนาดยาว 5 - 7 เซนติเมตรขน้ึ ไป ในอัตราสว น 3 - 4 ตัว ตอตารางเมตร หรอื 5,000 ตวั /ไร บอใหม หมายถงึ บอทเี่ พิง่ ขุดใหมและจะเร่มิ การเลีย้ งเปน ครัง้ แรกบอ ใน ลักษณะเชน นไี้ มคอ ย มปี ญหาเร่ืองโรคพยาธิท่ตี กคางอยใู นบอ เพยี งแตบอใหม จะมอี าหารธรรมชาตอิ ยูน อย หากภายในบอมี คุณสมบัติของดนิ และน้ําไม เหมาะสมกต็ อ งทําการปรับปรงุ เชน นํ้าและดนิ มีความเปน กรดเปน ดางตาํ่ กวา 6.5 ก็ตอ งใชป นู ขาวชวยในการปรบั สภาพ ระบายนํา้ เขา ใหมรี ะดบั ประมาณ 10 เซนตเิ มตร ทิง้ ไวประมาณ 1 สปั ดาห จึงใสป ุยคอกหรอื ปยุ วิทยา ศาสตร จากนน้ั กร็ ะบายน้าํ เขา ใหมีระดับประมาณ 50 เซนตเิ มตรท้ิงไวอ กี 5 - 7 วันจึงปลอยนาํ้ ใหไดร ะดับตามตองการประมาณ 1 - 1.5 เมตร จงึ ปลอย ปลาลงเลี้ยง บอ เกา หรอื บอ ท่ผี านการเลีย้ งมาแลวหลังจากจับปลาแลว ทําการสบู น้ําออกใหแ หงทง้ิ ไวไ ม นอ ยกวา หน่ึงวนั จากนนั้ ใสปนู ขาวฆา เชื้อโรค และพยาธพิ รอ ม ท้งั ปรับสภาพความเปน กรดเปน ดา งของกน บอ แตถาเปนบอท่มี เี ลนอยมู ากควร ทาํ การลอกเลนขน้ึ กอ นแลวจึงคอ ยใสปนู ขาว จากนัน้ ตากบอ ทง้ิ ไวอ ีก 7

วันแลว จงึ ปฏบิ ัตเิ หมอื นกับบอใหม แตถา ไมสามารถสบู นาํ้ ใหแ หงไดจาํ เปน ตอ งกําจดั ศัตรูปลาใหห มด เสยี กอ น ศัตรขู องปลาตะเพยี น ไดแ ก พวก ปลากินเนอื้ เชน ปลาชอ น ปลาดกุ กบ เขยี ด และงู ควรใชโ ลต น๊ิ สด 1 กโิ ลกรมั ตอปริมาณนํา้ 100 ลูกบาศกเมตร วธิ ใี ชค อื ทุบหรอื บดโลติน๊ ใหละเอยี ดนําลงแช นํา้ ลกึ 1 หรือ 2 ปบ ขยาํ โลติ๊นเพ่ือใหนาํ้ สขี าวออกมาหลายๆ คร้งั จนหมดแลว นําลงไปสาดให ทวั่ บอ ศัตรพู วกปลาดงั กลา ว ก็จะตายลอยขน้ึ มาตอ งเกบ็ ออกทงิ้ อยาปลอ ยให เนาอยใู นบอกอนทีจ่ ะปลอยปลาลงเลี้ยงควรท้ิงระยะไว ประมาณ 10 วนั เพ่ือให ฤทธิ์ของโลต ๊ินสลายตัวเสยี กอน สว นนํา้ ท่จี ะระบายเขามาใหม ควรใชตะแกรง กรอง เอาเศษตา งๆ และปลาอ่นื ๆ ไมใหเขา มาในบอได การใสป ุยในบอ ปลา อตั ราการใสป ยุ คอก ทนี่ ยิ มใชก นั มากสวนใหญอยใู นระดบั 150-200 กโิ ลกรัม/ไร ใสท ุกๆ 2-3 เดือน ปริมาณแตกตางกนั ไปตามสภาพ ของบอ แลความหนาแนน ของปลาทเี่ ลีย้ ง สําหรับอัตราการใชปยุ วิทยาศาสตรกจ็ ะแตกตางกนั ไปตามชนดิ ของปุย คอื - ปุยฟอสเฟต นยิ มใชกนั มากท่สี ดุ ควรใชประมาณ 25-30 กโิ ลกรมั ตอ 6 ไร ตอ 6 เดือน - ปุย ไนโตรเจน อตั ราการใชไมค อ ยแนน อนแตกตา งกนั ไปแตล ะทอ งถน่ิ เชน ปุยแอมโมเนยี เหลว มีไนโตรเจนอยุ 20 เปอรเ ซน็ ต ใช 150 ลิตร ตอ 6 ไร - ปยุ ผสม เอ็น-พ-ี เค -300-500 กิโลกรัมตอ 6 ไร ตอ ป การเล้ียงปลาตะเพียนในบอ ดนิ บอ ท่เี หมาะสมควรมีขนาดเน้อื ท่ี ทีผ่ วิ นาํ้ มากกวา 400 ตาราง เมตร ขึ้นไป ลกึ ประมาณ 1-1.5 เมตร หลงั จากเตรยี มบอดงั กลา วมาแลว ปลอยลกู ปลาขนาด 1.5-2 เซนติเมตร ในอตั รา 3-4 ตัว/ตารางเมตร ใหอ าหารวันละ 2 เวลา เชา -เยน็ ในอัตรา 3-4 เปอรเซ็นต ของนา้ํ หนักตวั ปลา รปู บอท่เี ลีย้ งควรมรี ะบบการระบายนํา้ ท่ีดี การเลย้ี งปลาตะเพยี นในนาขาว ควรมเี น้อื ทปี่ ระมาณ 10-15 ไร การดดั แปลงพ้นื ท่นี าใหเ ปนนา ปลากส็ ามารถปฏิบตั ไิ ดง า ย โดยขุดดนิ ในพืน้ ที่นารอบๆ ถมเสรมิ คนั ดินใหส ูงขึ้น ทาํ ใหด นิ มคี วามแข็งแรง จะทําใหเกดิ ครู อบคนั ดิน สามารถเกบ็ กักนาํ้ ใหข ังอยใู นพนื้ ทนี่ าใชส ําหรบั เลีย้ งปลาคทู ่ขี ุด ควรมีขนาดกวาง ไมนอยกวา 50 เซนตเิ มตร ลึกประมาณ 30 เซนติเมตร คันดนิ ควรสงู ประมาณ 75-100 เซนติเมตร หรอื คันดิน สูงกวา ระดับนาํ้ สงู ประมาณ 60 เซนตเิ มตร กวา ง 50 เซนตเิ มตร มุมท่จี ะเปนทางระนาบน้ําออกจากนาควร เปน ดา นทีต่ ่ําทสี่ ุด ถาเปน ไปไดขุดหลุมกวา ง 1เมตรยาว 1 เมตร ลกึ 60-70 เซนตเิ มตร ไวเ พอ่ื สะดวกในการ จับปลา โดยปลาจะจะมารวมกนั ในหลุมน้ี เมือ่ เวลาน้ําลดในฤดูเก็บเกยี่ ว ขนาดของปลาที่ปลอยลงเลีย้ ง ใชขนาด 3-5 เซนตเิ มตร ขึน้ ไป ปลอยอัตรา 400-600 ตวั /ไร การ ใสป ยุ และการใหอาหารประมาณจะ นอยกวาการเลี้ยงแบบอ่ืนๆ คือ ใหอ าหารเพียงวนั ละคร้งั การปลอยปลา จะปลอยหลังจากดาํ กลา ประมาณ 7 วัน ปลอยน้ําเขา นาใหส ูงประมาณ 1 ฟตุ ใชร ะยะ เวลาในการเล้ยี ง ประมาณ 3-4 เดอื น ซึ่งจะพอดีกับขาวสกุ ปลากโ็ ตมขี นาดพอนาํ ไปจาํ นายตามทองตลาดได การเลยี้ งปลา ตะเพยี นขาวสามารถเล้ียงรวมกับ ปลาชนดิ อื่นได เพอื่ เปน การใชประโยชนภายในบอ ไดเตม็ ที่ ปลาแตละ

ชนดิ ที่ปลอ ยลงเลี้ยงรว มกนั จะตอ งโตไดข นาดตลาดในเวลาพรอ มกนั เพื่อสะดวกในการ เก็บเกย่ี วผลผลติ ปลาที่เหมาะสมกบั การเล้ยี งปลาตะเพยี นขาวจะตอ งไมมนี ิสัยชอบทํารา ยปลาชนดิ อน่ื และไมควรเปนพวก ปลากินเนอ้ื ปลาท่ีจะเล้ียงจนโตไดข นาดตามตองการ นอกจากใชอ าหารธรรมชาตซิ ึง่ มอี ยใู นบอผูเ ล้ยี ง จําเปนตอ งใหอ าหารเพม่ิ เตมิ เพ่ือเปน การเรง ให ปลามอี ัตราการเจรญิ เตบิ โตเรว็ ขึ้น อาหารสมทบดงั กลา ว ไดแก แหนเปด และไขน ้ํา(ไขนาํ้ เปนพชื ที่เกิดขนึ้ ลอยอยบู นผิวนา้ํ ปะปนกบั พวกจอกแหน มีลักษณะเปนเมด็ กลมๆ ขนาดเทา ๆ กับสาคเู มด็ เลก็ ท่ยี งั ไมแ ชน้ํามสี คี อ นไปทางสเี ขียวออ น ใชโ ปรยใหกนิ สด) เศษผกั ตา งๆ โดยวธิ ีตม ใหเ ปอยผสมกบั รําหรือ ปลายขาวที่ตมสกุ กากถว่ั เหลอื ง กากถว่ั ลสิ ง ใชแขวนหรอื ใสกระบะไมไ ว ในบอ สว นอาหารจาํ พวกเนอื้ สตั วหรือสตั วทมี่ ีชวี ิต เชน ตวั ไหม ปลวก ไสเดือน มด หนอน ฯลฯ ใชโปรยให กนิ พวกเครื่องในและเลอื ดของพวกสัตวจ า งๆ เชน สุกร โค กระบอื ใชบ ดผสมคลุกเคลากบั รําและปลายขา ว ซ่ึงตมสุกแลว นาํ ไปใสไ ว ในกระบะไมในบอ ตน ทุนและผลผลิตของการเลีย้ งปลาตะเพยี นขาว ปลาตะเพียนขาวท่ีเลยี้ งกนั ตามอัตราการปลอยปลาท่ีกลา วแลว จะมี ผลผลติ ไรล ะประมาณ 800 - 1,000 กโิ ลกรัม ใชเ วลาเลยี้ งประมาณ 7-8 เดือน มนี ้ําหนกั ประมาณ 3 - 4 ตัว/กิโลกรัม โดยมีตน ทนุ ประมาณ 8,000-10,000 บาท/ไร และตน ทุนท่สี าํ คญั คอื คา อาหาร ซง่ึ คดิ เปนรอ ยละ 45 ของ ตน ทุนทงั้ หมด ราคา จาํ หนายประมาณ 22 บาท/กิโลกรมั รายรับประมาณ 17,600-22,000 บาท/ไร (สว นเศรษฐกิจการประมง ,วชิราภรณ ไกรอํ่า,2549) ปญหาและอุปสรรคตางๆ ปญหาท่วั ไป ที่มักจะพบ ไดแ ก ปลา ไมเจรญิ เติบโตเทา ทค่ี วร ทั้งน้ี เพราะไมไ ดถายเทนา้ํ เปน ประจาํ จึงทําใหเกิดเหบ็ ปลาและหนอนสมอ อันเปนพยาธิ ของปลา หรือโรคจากบักเตรี ซึ่งเกดิ จากการเล้ียง ปลาแนน เกนิ ไป ศตั รู ของปลาตะเพยี นขาว ไดแ ก ปลาชอน ปลาชะโด ปลาดกุ กบ เขยี ด งูกนิ ปลา และนก ฯลฯ ปญ หาใหญอกี ประการหนง่ึ คือ การลกั ขโมยซง่ึ มวี ิธกี ารหลายอยาง เชน ใชต าขา ย แห กระชัง ลอบทาํ ใหน กั เลี้ยงปลาประสบการขาด ทนุ มากหลายรายแลว อน่งึ ปญหาเหลา น้ีผเู ลีย้ งควรศึกษาและแกไ ขโดยใกลช ิด พรอ มท้ัง ปฏบิ ตั ติ ามคาํ แนะนาํ ในดาน วิชาการจากเจา หนาที่ของกรมประมงอยา ง เครงครัด

ตน ทุนและผลตอบแทน ตนทนุ การผลิตปลานลิ 1กิโลกรัมในฟารมเลี้ยงขนาด 1-3 ไร ประกอบดว ยตน ทุนคงทไ่ี ดแก ทีด่ นิ คา ขดุ บอ เคร่อื งสบู นํา้ ฯลฯ มูลคา 10-12 บาท และตน ทนุ ผนั แปร ไดแ ก พันธปุ ลา คาอาหาร นา้ํ มัน เชอ้ื เพลิง ฯลฯ มูลคา 4-6 บาท รวมเปน ตน ทนุ ทงั้ ส้นิ 14-18 บาท ตอผลผลิตปลานิล 1 กโิ ลกรัม จากขอมูล พบวาถาเล้ียงปลานิลดว ยอาหารสมทบเพยี งอยา งเดยี ว จะทําใหตนทนุ การผลิตสูงกวาราคาตลาด ดังน้นั เกษตรกรควรเลีย้ งปลานิลรว มกับปลาชนิด อน่ื ๆ โดยเฉพาะการเล้ียงรว มกับสตั วบ กหรือใชน ้าํ จากบอ ปลา กินเนื้อ เชน ปลาดกุ ปลาชอ น ซงึ่ มเี ศษอาหารและปยุ สําหรบั พืชนา้ํ ซึง่ เปนอาหารของปลานิล นอกจากนี้การ ใชแรงงานในครอบครวั จะเปน แนวทางลดตน ทุนการผลติ ไดอ กี ทางหนง่ึ แนวโนมการเล้ียงปลาตะเพยี นขาว ปลาตะเพียนขาวเปน ปลาพืน้ บา นของคนไทย ประชาชนนิยมบริโภค อยางแพรห ลาย สวนของผู เลยี้ งปลาตะเพยี นขาวเปนปลาท่เี ล้ียงงาย เจริญเติบโต เร็วเปนที่ตองการของตลาด สาํ หรบั ตน ทุนการผลติ ก็ไม สงู มาก ดังนัน้ การ เลี้ยงปลาชนดิ น้ีจงึ เปน ทางเลอื กท่นี าสนใจอกี ทางหน่งึ