Individual...

Individual Psychology จดิ าภา สงวนหริ ญั สกุล

คำนำ หนังสือเล่มนีเ้ ป็นส่วนหน่ึงของวิชาคอมพิวเตอร์ ผู้จัดัำ า ไำค้ น้ ควา้ รวบรวมขอ้ มูลเก่ียวกับจัดิตวิ ยาปัจัดเจัดกบุคคล เพ่ือเป็น ประโยชนส์ าหรบั ผู้ ่ีตอ้ งการศึกษาหรือตอ้ งการนาความรูไ้ ปใช้ ประโยชนต์ อ่ ไป จัดำั าโำย นางสาวจัดิำาภา สงวนหิรญั สกลุ

สำรบญั หน้า ความ กุ ขใ์ จัด งั้ หมำลว้ นเกิำจัดาก “ความสมั พนั ธก์ บั ผคู้ น” 2 ปมำอ้ ย 3 ปมเำน่ 4 ชีวิตคนเราไมใ่ ช่การแขง่ ขนั กนั คนอ่ืน 5 การยอมรบั ขอ้ ผิำพลาำไม่ใช่ “ความพา้ ยแพ”้ 6 ภารกิจัดของชีวิต 7

โลกไม่ไำส้ บั สนว่นุ วาย “ตวั เรา” ต่างหาก ่ี าให้โลกสับสนวุ่นวาย ไม่มีใครอยู่ในโลก อย่างปราศจัดากอคติ เราแตล่ ะคนลว้ นอยใู่ นโลก ส่วนตัว ่ีตัวเองเป็นคนปั้นแต่งขึน้ มา ั้งนั้น ำังนั้น โลก ่ีเราเห็นกับโลก ่ีคนอ่ื นเห็น จัดงึ แตกตา่ งกนั # กา้ วแรกของการเปล่ยี นแปลงอยู่ ่ีการตระหนกั รู้ # คาตอบเป็นส่งิ ่ีคณุ ควรออกไปคน้ หาำว้ ยตวั เอง # ไม่สาคัญว่าคุณไำ้ หรือไม่ไำอ้ ะไรมาบา้ ง ุกอย่าง ขึน้ อยู่กับว่า คุณจัดะใช้สิ่ง ่ีมีอยู่ให้เป็นประโยชน์ไำ้ อยา่ งไร 1

ความทกุ ข์ใจทั้งหมดล้วนเกิดจาก “ความสัมพนั ธ์กับผูค้ น” ความรูส้ ึกเหงาไม่ไำเ้ กิำขึน้ เพราะคณุ อย่เู พียงลาพงั ความเหงา คือ การ ่ีคณุ รูส้ กึ แปลกแยกจัดากคนอ่ืน ๆ ่ีรายลอ้ มอย่รู อบตวั # มนุษยเ์ ราเกิำมาเป็นส่ิงมีชีวิต ่ีไรพ้ ลังอานาจัด และเราก็ ปรารถนา ่ีจัดะหลำุ พน้ จัดากสภาพนนั้ 2

เรา กุ คนลว้ น “อยากกา้ วหนา้ ” เรามีเปา้ หมายหรอื ความฝันบางอย่าง ่ีอยากเำินไปใหถ้ ึง แตถ่ า้ ไม่สามารถไปถึงจัดำุ ่ีหวงั ไำก้ ็จัดะรูส้ กึ เหมือนตวั เอง ต่าตอ้ ย เราต้องก้าวไปข้างหน้าเพ่ือกาจัดัำความรู้สึกต่าต้อยของ ตัวเอง อย่าพอใจัดกับสภาพ ่ีเป็นอยู่ในปัจัดจัดุบัน เราควรก้าวต่อไปแม่จัดะก้าวเำียว ก็ตาม เราตอ้ ง าใหต้ วั เองมีความสขุ มากขนึ้ แตห่ ลายคนขาำความกลา้ ่ีจัดะ ก้าวเำิน และไม่อาจัดยอมรับความจัดริง ่ีว่า “ความมุมานะสามารถ เปล่ียนแปลงสภาพ ่ีเป็นอยู่” ไำ้ คนพวกนีจ้ัดะเอาแต่อา้ งวา่ “อย่างเรานะไม่ มีปัญญาหรอก” หรอื “พยายามไปก็เ ่านนั้ ” แลว้ ยอมแพไ้ ปโำย ่ียงั ไม่ไำล้ ง มือ าอะไรำว้ ยซา้ # ปมำอ้ ย คอื ส่งิ ่ีเกิำขนึ้ เม่ือเราเรม่ิ เอาความรูส้ กึ ต่าตอ้ ย มาเป็นขอ้ อา้ ง คน ่ีแสำงปมำอ้ ยออกมาผ่านคาพูำ และ ่า าง หรือคน ่ีชอบพูำว่า “เพราะเป็นแบบนีเ้ ลย าแบบนั้น ไม่ไำ”้ ลึก ๆ แลว้ เขากาลังอยากจัดะบอกว่า “ถ้าไม่เป็น แบบนีฉ้ นั ก็คงมคี ณุ คา่ และความสามารถไปแลว้ ” 3

คน ่ียืมอานาจัดของคนอ่ืนมา าใหต้ วั เองำเู หนือกว่านั้น สำุ า้ ย แลว้ ก็ตอ้ งมีชีวติ อย่ภู ายใตเ้ งาของคนอ่ืน โำยไมไ่ ำใ้ ชช้ ีวิตของตวั เองเลย ปมเำ่น คือ การ ่ีคนคนหน่ึง ุกข์ รมาณกับความรูส้ ึกต่าตอ้ ย ในขณะเำียวกันก็ไม่มีความกลา้ พอ ่ีจัดะรบั มือกับมันอย่างสรา้ งสรรค์ ำว้ ยความพยายามพฒั นาตนเอง แต่ถึงอย่างนนั้ เขาก็รงั เกียจัดการ าตวั เป็นคนมีปมำอ้ ย คนเหลา่ นีจ้ัดึงมกั จัดะหนั ไปชำเชยขอ้ บกพรอ่ งของตวั เอง ำ้วยวิธี ่ีง่ายกว่า เขาจัดะ าราวกับว่าตัวเองเหนือกว่าคนอ่ืน และ ลมุ่ หลงอย่กู บั ความรูส้ กึ เหนือกวา่ แบบจัดอมปลอม # ตราบใำ ่ียงั เอาความ กุ ขม์ าเป็นอาวธุ เพ่ือ าใหต้ วั เอง เป็นคน ”พเิ ศษ” คนคนนนั้ กจ็ ัดาเป็นตอ้ งพง่ึ พาความ กุ ขไ์ ป ตลอำกาล 4

ชวี ติ คนเรำไมใ่ ช่กำรแขง่ ขนั กบั คนอน่ื เวลาพำู ถึงคาว่า “การแสวงหาความเหนือกวา่ ” คนสว่ นใหญ่มกั นึกถึงคน ่ีอยากจัดะเหนือกว่าคนอ่ืนจัดนพรอ้ มจัดะเหยียบหัวใครก็ไำ้ เพ่ือให้ตัวเองอยู่สูงกว่าคนอ่ืนแน่นอนว่าแอำเลอรไ์ ม่เห็นำ้วยกับ พฤติกรรมแบบนนั้ เราควรมอง “การแสวงหาความเหนือกว่า” ว่าเป็น การเำินอยู่บนพืน้ ราบเสมอกัน “การแสวงหาความเหนือกว่า” คือ ความตงั้ ใจัด ่ีจัดะกา้ วเำินไปขา้ งหนา้ ำว้ ยตวั เองไม่ใช่การแข่งขนั เพ่ือให้ ไำอ้ ยสู่ งู กวา่ คนอ่ืน # เราไมไ่ ำเ้ ำนิ ไปขา้ งหนา้ เพ่ือ ่ีจัดะแข่งขนั กบั คนอ่ืน แตเ่ พ่ือกา้ วไปไำไ้ กลกวา่ จัดำุ ่ีตวั เองยืนอยใู่ นปัจัดจัดบุ นั # ถ้าคุณคิำว่าความสัมพันธ์กับคนอ่ืนคือการ แข่งขนั ความสขุ ของคนอ่ืนจัดงึ ไมต่ า่ งอะไรกับ “ความ พา่ ยแพข้ องตวั เอง” หากใจัดเราจัดำจัด่ออยู่กับการแพ้ชนะ ความรูส้ ึกต่าต้อยก็ย่อม ตามมาเป็นธรรมำา เพราะคุณจัดะคอยเปรียบเ ียบตัวเองกับคนอ่ืน คอยคิำว่าเราจัดะชนะคนโนน้ เราแพ้คนนีจ้ ัดนเกิำเป็นปมำอ้ ยขึ้นมา และในไม่ชา้ คณุ จัดะมองคนอ่ืน และโลก งั้ ใบเป็น “ศตั รู” 5

กำรยอมรบั ขอ้ ผดิ พลำดไมใ่ ช่ “ควำมพำ่ ยแพ”้ ถา้ เราคิำวา่ ตวั เองเป็นฝ่ายถกู ก็เ ่ากบั วา่ อีกคนเป็นฝ่ายผิำ นั ี ่ีคิำเช่นนั้น เรากับอีกฝ่ ายก็ไม่ไำ้เถียงกันเพ่ือหาคา ตอบว่า “ใครถกู ” อีกต่อไป แต่เพ่ือตำั สินว่า “ใครเป็นฝ่ายเหนือกว่า” พำู ง่าย ๆ ก็คือ เม่ือเช่ือว่า “ตัวเองเป็นฝ่ ายถูก” ก็จัดะนาไปสู่การคิำเอาเองว่า “อีกคนเป็นฝ่ายผิำ” แลว้ สำุ า้ ยเราก็จัดะคิำแตเ่ พียงว่า “ฉนั จัดะตอ้ งชนะ” จัดากนนั้ ความสมั พนั ธก์ ็จัดะกลายเป็นการต่อสเู้ พ่ือเอาชนะกันอย่างเต็ม รูปแบบ หากคณุ คิำว่าตวั เองถกู จัดะแพห้ รือชนะก็ไม่สาคญั เพราะถา้ คณุ คิำว่าตวั เองถูกแลว้ ละก็ เร่ืองก็ควรจัดบลงตรงนนั้ ไม่จัดาเป็ นตอ้ งสนใจัด เลยว่าคนอ่ืนจัดะมีความเห็นยังไง แต่คนจัดานวนมากกลับกระโจัดน เขา้ ไปต่อสู้ และพยายาม าใหค้ นอ่ืนยอมแพ้ เพราะพวกเขาคิำไปว่า “การยอมรบั วา่ ตวั เองเป็นฝ่ายผิำ” เ า่ กบั “การยอมรบั ความพา้ ยแพ”้ # การยอมรบั ขอ้ ผิำพลาำของตวั เอง การกลา่ วคาขอโ ษ หรอื การถอนตวั จัดากการตอ่ สนู้ นั้ ไมใ่ ช่ “ความพา่ ยแพ้ # ถา้ มวั แตย่ ำึ ติำกบั เรอื่ งแพช้ นะ เราจัดะไมส่ ามารถเลอื กสง่ิ ่ีถกู ตอ้ งไำ้ 6

ภำรกจิ ของชวี ติ ภารกิจด้านการงาน ไม่มีงานใำ ่ีเราสามารถ าเสรจ็ ัดไำำ้ ว้ ยตวั คนเำยี ว ซง่ึ ถือวา่ ย่งุ ยากนอ้ ย ่ีสำุ เพราะคน ่ีเรามีปฏสิ มั พนั ธำ์ ว้ ยต่าง ก็มีเป้าหมายเำียวกนั น่นั คือ างานใหเ้ สร็จัด ต่อใหไ้ ม่ค่อยถูกชะตากนั ก็ยงั างานำว้ ยกันไำ้ เพราะมีเป้าหมายเำียวกัน และตราบเ ่า ่ียัง คบหากันเพราะเร่ือง “งาน” เพียงอย่างเำียว พอหมำเวลางาน หรือ เปล่ยี นงานเม่ือไหร่ เราก็จัดะกลายเป็นคนอ่ืนคนไกลกนั นั ี พวก ่ีไม่ยอม างาน าการ คือ กลุ่มคน ่ีมีปัญหากับภารกิจัด ำา้ นนี้ เขาอาจัดสญู เสียความภาคภมู ิใจัดในตวั เองจัดนรูส้ กึ ไมอ่ ยากกลบั ไป างานอีก ความรูส้ ึกแย่ ๆ เหล่านีไ้ ม่ไำเ้ ป็นเพราะเขาขีเ้ กียจัด างาน แต่เกิำจัดากความกลวั “ตวั เอง” จัดะเสียศกั ำิ์ศรเี พราะถกู วิพากษว์ ิจัดารณ์ หรือไม่ก็กลัวโำนตราหน้าว่าไรค้ วามสามารถ และไม่เหมาะ ่ีจัดะ างานนี้ ภารกิจด้านการเข้าสังคม คือ ความสมั พนั ธร์ ะหว่างเพ่ือนฝูง ความสมั พนั ธำ์ า้ นนีจ้ัดะไม่จัดากำั อย่แู ค่เร่อื งงาน แตย่ งั รวมถึงเรอ่ื งอ่ืน ๆ ในชีวิตประจัดาวนั ำว้ ย แถมยังเป็นความสมั พันธ์ ่ีพฒั นาไำย้ ากกว่า เพราะจัดะต้องมีระำับความสนิ ่ีมากกว่าเพ่ือนร่วมงาน ่ีมา ร่วมงานกันเพราะถูกบังคับ คนส่วนใหญ่คิำว่าย่ิงมีเพ่ือนมากก็ย่ิงำี แต่จัดานวนเพ่ือนหรือคนรูจ้ัดกั ไม่ไำม้ ีคณุ ค่าอะไรเลย ส่ิง ่ีควรคานึงถึง มากกว่า คือ ระยะห่าง และระำับความสนิ ของความสัมพันธ์ ตา่ งหาก สองส่งิ นีย้ งั เก่ียวกบั ภารกิจัดำา้ นความรกั อกี ำว้ ย 7

ภารกิจด้านความรัก ถือว่าเป็นภารกิจัด ่ีรบั มือไำย้ าก ่ีสุำ นั ี ี ความสมั พันธแ์ บบเพ่ือนพัฒนาไปเป็นแบบคนรกั คาพูำหรือการกระ า บางอย่าง ่ีเคย าไำต้ อนยงั เป็นเพ่ือนกนั ก็กลายเป็นเร่อื งตอ้ งหา้ ม น่นั เป็น เพราะความสมั พนั ธม์ ีความลกึ ซงึ้ มากขนึ้ และระยะหา่ งลำลง ถา้ อย่ำู ว้ ยกันแลว้ รูส้ กึ อึำอำั หรอื ตึงเครียำ ความสัมพนั ธแ์ บบนีอ้ าจัด ไม่ใช่ความรกั แต่เป็นเพียงความใคร่ก็ไำ้ ใน างตรงกันขา้ ม เวลา ่ีเรา รูส้ กึ ว่า “อย่กู ับคนคนนีแ้ ลว้ รูส้ ึกอิสระ” น่นั ถึงเรียกว่าความรกั ความรกั ่ี แ จ้ ัดรงิ จัดะไม่มีความรูส้ ึกต่าตอ้ ย ไม่ตอ้ งพยายามแสำงใหอ้ ีกฝ่ายเห็นขอ้ ำี ของตวั เอง ความรกั คอื ภาวะ ่ีเราตา่ งก็เป็นตวั ของตวั เองไำ้ ใน างตรงกันขา้ ม การผูกมัำสะ อ้ นใหเ้ ห็นถึงจัดิตใจัด ่ีพยายามจัดะ ควบคมุ คนรกั ซ่ึงอาจัดเกิำจัดากความไม่เช่ือใจัดกนั หากเราตอ้ งการ ่ีจัดะอยู่ กบั คน ่ีไม่เช่ือใจัดกนั เราก็คงเป็นตวั ของตวั เองไมไ่ ำ้ อย่างไรก็ตาม ในความสมั พันธ์แบบคนรกั หรือสามีภรรยา ั้งสอง ฝ่ ายมี างเลือก ่ีจัดะ “แยก าง” กันไำ้ ถึงจัดะเป็นสามีภรรยากันมานาน แต่ถา้ รูส้ ึกว่าอย่ำู ว้ ยกนั ต่อไปก็ลาบากก็สามารถเลือก ่ีจัดะแยก างกนั ไำ้ ต่างจัดากความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่ลูก ่ีไม่สามารถ าอย่างนั้นไำ้ หากความรักใคร่แบบคนรักเปรียบเหมือนความสัมพันธ์ ่ีผูกไว้ำ้วย ำา้ ยแำง ความสัมพันธ์แบบพ่อแม่ลูกก็ไม่ต่างอะไรกับการล่ามไวำ้ ว้ ย โซต่ รวนอนั แข็งแกรง่ โำย ่ีในมอื เรามีเครอ่ื งมีแคก่ รรไกรอนั เลก็ ๆ เ า่ นนั้ และต่อให้ความสัมพันธ์นั้นจัดะ าให้คุณยุ่งยากมากแค่ ไหนก็ “หา้ มหนี” คุณต้องไม่หลบเล่ียงหรือประวิงเวลา ่ีจัดะหันหน้ามาคุยกัน ต่อให้สุำ ้ายแล้วจัดะลงเอยำ้วยการ ่ีเราต้องใช้กรรไกรในมือตัำ ความสัมพันธ์ ิ้งไปก็ตาม ส่ิง ่ีห้าม าเำ็ำขาำคือการปล่ อยให้ สถานการณ์ “คาราคาซงั ” แบบเำิมตอ่ ไปโำยไม่ลงมือแกไ้ ขอะไรเลย 8

# การอยากไำร้ บั การยอมรับจัดากคนอ่ืน หรือการเอาแต่ สนใจัดว่าคนอ่ืนจัดะตำั สินคณุ ค่าเรายงั ไง จัดะ าใหเ้ ราใชช้ ีวิต ในแบบ ่ีคนอ่ืนอยากใหเ้ ป็น # ตราบใำ ่ีคณุ ยงั ไมเ่ ลิกสนใจัดคาวิพากษ์วิจัดารณ์ ยงั กลวั ่ี จัดะถกู เกลียำ ยงั ตอ้ งการใหค้ นอ่ืนยอมรบั คณุ ก็ไม่สามารถ ใชช้ ีวิตตามแบบ ่ีตวั เองปรารถนาไำ้ # โชคชะตาไม่ไำถ้ กู กาหนำโำยตานาน แต่เป็นสิ่ง ่ีไำม้ า จัดากการฟาำฟันำว้ ยำาบในมือ 9

เอกสำรอ้ำงองิ คิชิมิ อิชิโร, โคะกะ ฟุมิทะเกะ (2015) กลา้ ท่ีจะถูกเกลียด, 2-313 กรุงเทพ: สานกั พิมพว์ เี ลิร์น Freepik https://www.freepik.com

คนสว่ นใหญ่คำิ ว่า ถา้ อยากมีชีวติ ่ีำี เรอ่ื งหน่งึ ่ีมีความสาคญั คือ เราตอ้ งสรา้ งความสมั พนั ธอ์ นั ำีกบั คนอ่ืน แตน่ ่นั เป็นความเขา้ ใจัด ่ีผำิ เพราะยิ่งคณุ พยายาม าำีกบั คนอ่ืนมากเ า่ ไหร่ กย็ ่งิ หมายความวา่ คณุ ตอ้ ง “ งิ้ ” ชีวิตของตวั เอง มากขนึ้ เ า่ นนั้