02 สีทาเรือกับมาตรฐานงานช่าง โดย ทวิชา เดชมณี

สที าเรือกับมาตรฐานงานช่าง สเี ป็นทีม่ ีความสาคญั อยา่ งหน่งึ ในการดารงชวี ติ ซึง่ มนษุ ยร์ ู้จักสามารถและ นามาใช้ให้เกิดประโยชน์ ในชีวติ ประจาวันมาต้ังแตส่ มัยดึกดาบรรพ์ ในอดตี กาล มนษุ ย์ไดค้ น้ พบสีจากแหลง่ ตา่ งๆ จากพืช สัตว์ ดนิ และแร่ธาตนุ านาชนิดจากการค้นพบสีตา่ งๆเหล่านนั้ มนษุ ย์ได้นาเอาสตี ่างๆ มาใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวาง นอกจากจะใชเ้ พ่อื ความสวยงามใช้สีทาตามร่างกายเพ่อื กระตนุ้ ใหเ้ กดิ ความฮกึ เหมิ เกิดพลงั อานาจ หรือเพ่ือ พลางตวั ออกลา่ สัตว์ มนษุ ย์ยังพบวา่ สสี ามารถชว่ ยรักษาหรอื ยืดอายุการใชง้ านส่งิ ของตา่ งๆ เครื่องใช้ อาวุธ เครื่องมอื สิ่งอานวยความสะดวกอ่ืนๆ พาหนะ เช่น รถลาก เรือ และสีถกู นามาใชใ้ นดา้ นทางทหารต้งั แต่ สมยั ดึกดาบรรพจ์ นถึงปัจจุบัน เพ่อื รักษาและยดื อายุการใชง้ านอาวุธและยทุ โธปกรณต์ ่างๆ นอกจากสีจะใช้ เพ่ือเปน็ การรกั ษาและยดื อายุการใช้งานของยทุ โธปกรณใ์ ห้ยาวนานขน้ึ ยังสามารถใช้สเี พอ่ื การพลางตวั จน ทาให้ข้าศึกมองไม่เห็นหรอื คลาดเคล่อื น แต่ส่งิ ท่ีสาคัญ คือการนาสีไปใช้ใหถ้ ูกต้องเหมาะสม มีประสิทธิภาพ และประสทิ ธิผลมากท่ีสุด เม่ือกล่าวถงึ สีทถ่ี ูกนามาใชด้ า้ นทางทหาร ในปัจจบุ นั มีการคดิ คน้ พฒั นาเทคโนโลยีขบวนการผลติ สีที่มี คณุ ภาพสูง ความคงทนตอ่ สภาพแวดลอ้ มมลภาวะตา่ งๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและมคี ุณสมบัตเิ ศษท่ีแตกต่าง จากสที ัว่ ไป เพ่ือตอบสนองสาหรบั ใช้ในอตุ สาหกรรมทหาร สาหรับสีทาเรอื ท่ใี ช้กองทัพเรอื ไทย1 น้ัน ไม่ใช่เพยี งแคท่ าเพื่อให้ดูเรียบรอ้ ยหรอื สวยงามเชน่ กนั แต่จะ ตอ้ งสามารถรกั ษาสภาพพื้นผวิ ของเรอื รบท้งั ภายในและภายนอกตัวเรือและส่วนตา่ งๆ ของเรอื ทต่ี ้องมีการทาสี เกือบท้ังหมดใหอ้ ยู่สภาพดี การใช้งานไดย้ าวนาน เช่น เหล็ก อลมู เิ นยี ม ใหม้ ีความทนทานตอ่ การใช้งาน และช่วยชลอหรือปอ้ งกนั การผุกรอ่ นของเรือ นอกจากการป้องกนั สนิมและยดื อายกุ ารใช้งานของตัวเรอื แลว้ สที ท่ี าใต้แนวน้ายังช่วยป้องกันการเกาะตวั เรอื ของวัชพืช หรือสัตวน์ า้ หรอื เพรียง (Fouling) เพราะถา้ มาเกาะกับตวั เรอื กนั เปน็ จานวนมาก ก็จะสง่ ผลไปถึงสมรรถทาง เรอื ในด้านการขับเคล่ือนหรอื ทาความเร็วของเรือ ลดลงทาให้เคร่ืองยนตเ์ รอื ทางานหนักขึ้นส้นิ เปลอื งเช้ือเพลิง และสิ่งเหล่าน้ีเปน็ ตน้ เหตุของความเสียหายส่วนต่างๆ ของเรือตามมา ซึ่งกองทัพเรือต้องใชง้ บประมาณเปน็ จานวนมากในแต่ละปีในการแก้ปญั หาดงั กล่าว 1 ชา่ งสเี รอื ศนู ย์พฒั นาอาชีพช่าง กรมอู่ทหารเรอื

นอกจากน้ที างยทุ ธการ สที ี่ทายงั ช่วยพรางตวั เรอื ใหก้ ลมกลืนไปกับสภาพแวดลอ้ ม และเป็นมาตรฐาน ของ Ship camouflage (การ-พรางตัวของเรอื ) ในปี 1935 ตง้ั แตส่ มยั ก่อนสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 มาตรฐาน ของ Ship camouflage น้ี คือสหี มอกอ่อน - แก่ ได้ถูกนามาใช้แพร่หลายเนอ่ื งจากสามารถกลนื ไปกับขอบ ฟ้า (ขอบนา้ ทะเล) ในระยะ 12 ไมล์ 2 ได้สนทิ โดยทีก่ ารตรวจด้วยกล้องสอ่ งทางไกลจะไมส่ ามารถแยกได้ แตส่ ิ่งสาคญั ท่ีสีทาเรอื จะมีประสิทธิภาพในการปกปอ้ งตัวเรือ และสว่ นประกอบตัวเรือตลอดจนการป้องกัน “เพรยี ง“ ได้ตามระยะเวลาท่ตี ้องการ นัน้ มีขัน้ ตอนที่สาคญั โดยเร่ิมต้งั แต่การเตรยี มพน้ื ผิว (Blast-cleaning) ให้ เปน็ ไปตามมาตรฐานสากล เพราะประมาณ 80% ของการผุกร่อนเกิดจากการเตรียมพนื้ ผิวท่ีไม่ดไี ม่ว่าสีจะดีแค่ ไหน มนั กจ็ ะไม่สามารถทางานได้เต็มประสิทธิภาพถ้าพื้นผิวที่เตรยี มไว้ไมด่ ี จึงต้องกาหนดวิธกี ารเตรยี มพื้นผวิ ท่ี เหมาะสมสาหรบั โครงสร้างและด้านอืน่ ๆ เชน่ ตกสะเก็ดขอบตดั เปลวไฟและรอยเชอ่ื ม (ISO 8501-3) โดยเฉพาะการขดั ทาให้เรยี บของมุมและรอยเชอ่ื ม เพอ่ื ใหไ้ ด้พนื้ ผิวท่ีดีสม่าเสมอการเตรยี มพื้นผิวในระดบั ตา่ งๆ อาจทาได้ดว้ ยวิธกี ารทาความสะอาดท่ีแตกต่างกันซ่ึงในส่วนของมาตรฐานการเตรยี มพ้นื ผวิ ท่ีใช้ในปัจจุบนั คอื The Swedish SA standard ISO 8501-1 3ซ่งึ แบ่งออกดงั น้ี ระดบั ความสะอาดของพื้นผวิ เมอ่ื ใช้เคร่ืองพน่ ทรายแบบใช้แรงดันลมสงู 4 Sa. 1 คอื เลือกพ่นเฉพาะทีส่ กปรก หรือพ่นทว่ั ไปบางๆ ผลลพั ธ์ เม่อื มองด้วยตาเปลา่ ผวิ จะ ปราศจากคราบเกลือ/เศษหลงเหลอื จากการเชื่อมติดอยู่ Sa. 2 คือ พ่นตลอดทวั่ ถึง ผลลัพธ์ เมือ่ มองด้วยตาเปล่า ผิวจะปราศจากคราบไขมัน, ฝนุ่ ผง, สนิมผวิ , สนมิ , สี,และคราบเกลือ/เศษหลงเหลอื จากการเช่ือม แตย่ ังมสี ง่ิ ปนเปื้อนท่ตี ดิ อยู่ Sa. 2 ½ คือ พน่ ละเออื ดลออขึน้ และทัว่ ถึงลักษณะของพืน้ ผวิ หลงั การพน่ ทรายแลว้ ปราศจากคราบ ไขมัน สะเกด็ สนมิ สีเก่า ตลอดจนสง่ิ สกปรกอ่นื ๆเม่อื มองด้วยตาเปล่ามรี อยเป้ือนเหลอื อยู่เลก็ นอ้ ยเปน็ จุดๆ หรือเสน้ เลก็ ๆ Sa. 3 คอื พน่ จนเหน็ เนอื้ โลหะสะอาดผลลัพธ์ มองด้วยตาเปล่าผวิ จะปราศจากคราบไขมนั ฝุ่นผงสนิม สีและคราบเกลอื เศษหลงเหลือจากการเชอ่ื ม จะเห็นสขี องพ้นื ผิวเปน็ สโี ลหะเหมอื นกันหมด 2 https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ship_camouflage 3 (1988). The International Organization for Standardization ISO 4 มาตรฐานงานชา่ ง กรมอทู่ หารเรือ

St.2 ใช้เครือ่ งขดั อย่างทัว่ ถงึ ผลลัพธ์ เมื่อมองดว้ ยตาเปล่า ผวิ จะปราศจากคราบไขมนั ฝุ่นผง และ มีสนมิ ผวิ , สนมิ , สี ตดิ ลางๆ รวมทงั้ คราบเกลอื และเศษหลงเหลือจากการเชอ่ื มติดอยู่ St.3 ใชเ้ คร่ืองขดั อย่างละเอยี ดลออและท่วั ถึงผลลพั ธ์ เหมือนกบั St.2 แต่จะเห็นเนือ้ พืน้ ผิวกระจายทว่ั ไป เปน็ มาตรฐานในการเตรยี มพ้นื ผวิ เปน็ ทย่ี อมรับท่ัวโลกทใ่ี ช้สาหรับ หนว่ ยงานท่ีมีหน้าท่ใี นการซอ่ มทา สตี วั เรอื สว่ นเรื่องของการทาสเี รอื นั้นเราสามารถจาแนกประเภทของสีทาเรอื ไดห้ ลายวธิ ี แตท่ น่ี ิยมใชค้ ือ การจาแนกตามตาแหนง่ การทาสี5 ซึ่งสามารถจาแนกได้คอื สีแนวนา้ สีใต้แนวนา้ สีเหนือแนวนา้ สีทา ภายนอก สที าภายใน สีกนั เพรียงเปน็ ต้น สีแนวน้า หมายถงึ สีทใ่ี ช้เคลอื บแถบแนวน้าของเรือ สใี ต้แนวนา้ หมายถงึ สที ี่ใช้เคลอื บส่วนของตวั เรือทั้งหมดทอี่ ยู่ใตแ้ ถบแนวน้า สีเหนอื แนวน้าหมายถงึ สีท่ีใช้เคลอื บพน้ื ผิว ของตวั เรอื ท่อี ยู่เหนอื แนวน้า สีทาภายนอก หมายถงึ สีที่ใชเ้ คลอื บผวิ ทั้งหมดทอี่ ย่ภู ายนอกตัวเรอื และเก๋ง เรอื สที าภายในหมายถงึ สีทใี่ ชเ้ คลอื บพื้นผวิ ท่อี ย่ใู นตัวเรอื และเก๋งเรอื สีกันเพรยี ง หมายถึง สีที่เคลือบสว่ นของ ตวั เรือทอ่ี ยใู่ ต้แถบแนวนา้ เพอ่ื ปอ้ งกันเพรยี งท่อี ยใู่ นนา้ ทะเลยึดเกาะใชเ้ ป็นทอ่ี ยอู่ าศยั ซ่งึ ในปัจจุบันกย็ งั มี การแบง่ คุณสมบัติเฉพาะเจาะจงโดยแบ่งออกเป็นลักษณะการใชง้ านของเรอื ดว้ ยคือ ๑. สีกนั เพรียงสาหรบั เรือว่งิ ชา้ หรือจอดเป็นส่วนใหญ่ ๒. สีกันเพรยี งสาหรบั เรอื ท่วี ิง่ ปานกลางหรอื จอดไมเ่ กิน7 -15 วัน ๓. สีกัน เพรยี งสาหรับเรือที่ใช้ความเรว็ สูงหรือจอดไม่เกนิ 7 วัน 6 สีท่ีใช้ทาแต่ละตาแหน่งนั้นจะมีคุณสมบัติเฉพาะตัวที่ เหมาะสมกับการทาสีเฉพาะสว่ นตาแหน่งนั้นๆ ไมค่ วรใชแ้ ทนกัน การทาสีน้นั ต้องให้ไดค้ วามหนาสี ตาม มาตรฐานทบี่ ริษทั ผผู้ ลติ กาหนด และมาตรฐานการทาสีเรือของกองทัพเรือ เพราะเป็นตวั ช้วี ัดว่าสีทที่ าไป น้ันจะอยไู่ ดน้ านตามระยะทีก่ าหนดจนกว่าถึงเวลานาเรือเขา้ ซ่อมบารุงตามแผนในครงั้ ตอ่ ไป และมปี ระสิทธิภาพ สงู สดุ เป็นการประหยดั งบประมาณในสว่ นของการซ่อมบารงุ โดยเฉพาะสกี ันเพรยี ง ถา้ นาไปใช้ทาไมต่ รงกบั การใช้งานของเรือแลว้ นอกจากจะทาให้สกี ันเพรยี งทใ่ี ช้ทาตวั เรือใตแ้ นวน้านั้นไม่มปี ระสทิ ธิภาพ อาจตอ้ งสิ้นเปลอื ง งบประมาณในการดแู ลรักษาซ่อมทาเรือมากขึ้นดว้ ย ประเภทของสที าเรอื (จาแนกตามชนั้ สี) ในการเคลอื บผิวหนา้ วสั ดุตา่ งๆ สารเคลอื บผวิ หรือสที ใ่ี ช้ เคลอื บจะมีหลายชนั้ ดังนีค้ ือ ชั้นแรกสดุ คอื สีรองพื้นจากน้นั กเ็ ปน็ สชี ั้นกลาง และช้นั สุดทา้ ยจะเป็นสีทบั หน้า สรี องพนื้ (Primers) สรี องพ้นื เป็นสที ่ใี ช้เคลือบในช้นั แรกบนพ้นื ผวิ ของวสั ดุ หนา้ ที่ของสรี องพ้นื คอื จะยึดเกาะกบั พนื้ ผิว เสริมการยึดเกาะระหวา่ งสชี ้ันถดั ไปกบั พื้นผิววสั ดุ ในกรณที ีใ่ ชเ้ คลือบไม้จะชว่ ยป้องกัน มิให้ความชนื้ ซมึ ผ่านผวิ ไม้ ในกรณีที่ใช้เคลือบโลหะจะช่วยป้องกนั ไม่ใหโ้ ลหะเกดิ การกัดกร่อน สีชัน้ กลาง (Undercoats) หมายถงึ สีท่ีใช้เคลือบบนพนื้ ผิวหลังจากผ่านการรองพนื้ หรือการอุดรูมาแล้ว หรือใช้เคลือบสาหรับการเตรยี มพ้นื ผิวทีเ่ คลือบสมี ากอ่ นแลว้ และก่อนการเคลือบช้ันสุดท้าย สีชน้ั ล่างควรมี ความสามารถในการปดิ บงั ผิวหน้าดมี ีสเี ดียวกับช้นั สดุ ท้ายและเขา้ กนั ไดก้ บั สีอ่นื ตัวกลาง หรือสารยึดทใี่ ช้ใน 5 มาตรฐานสที าเรือ กรมพัฒนาการช่าง กรมอูท่ หารเรอื 6 Marinecoatings. Akzonobel .Intermooth 360 TBT Free Self Polishing Copolymer A/F / Interswift 6800HSTBT Free, Low Friction, Self Polishing Copolymer A/F/Interspeed 640TBT Free Polishing Antifouling

สชี ้นั กลาง ไดแ้ ก่ อลั คิดเรซิน ฟนี อลิกเรซนิ สาหรบั ปริมาณของผงสปี ดิ บงั ในสชี ้ันกลางจะมากกวา่ ในฟิลเลอร์ ดังนัน้ ฟิล์มสีทไี่ ดจ้ ากสีช้นั กลางนอกจากจะละเอยี ดแล้วปดิ บงั ผิวหน้าดีแลว้ ยังมสี ีเรยี บสมา่ เสมออกี ดว้ ย และ โดยท่วั ไปความเงาของสีชนั้ กลางจะอยรู่ ะหวา่ งด้านถึงกง่ึ ดา้ น สีทับหนา้ (Topcoats)ช้นั นอกเหนือแนวนา้ สที ับหนา้ อัลคิดเรซนิ (Alkyd Finishes) ในทางปฏบิ ัติ เป็นสที บั หนา้ สาหรับการตกแตง่ ท่ีมคี วามเงาสงู ทามาจาก อัลคิดเรซินชนิด Long Oi lเป็นสว่ นใหญ่ นา้ มัน ทีน่ ยิ มใชท้ าอัลคิดเรซิน ได้แกน่ า้ มนั ลินสีด สอี ัลคิดประเภทนีแ้ หง้ โดยการเกดิ ปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศ และแห้งภายใน๔ - ๘ ชัว่ โมง ให้ฟลิ ์มที่แข็งเงาและทนทานตอ่ การใช้งานไดด้ ี ข้อเสยี ของสอี ัลคิดประเภทน้ี คอื ไม่ทนด่าง ฟิล์มจะบวมและนิ่มเมื่อไดร้ ับความช้ืนจึงไมเ่ หมาะท่ีจะนาไปเคลือบผวิ วัสดทุ ่มี ีความเปน็ ด่างสูง หรือวัสดทุ ่ีต้องแช่อยูใ่ นน้า เหมาะสาหรับเรอื เรอื ไมห้ รือเรอื ใชส้ อยท่วั ไป สีทับหนา้ โพลยี รู เิ ทน (Polyurethane Finish) ชนิด 2 ส่วน (A+B) ทนต่อแดดแรงๆและสภาวะ แวดลอ้ มท่ีเลวร้ายได้ดีเย่ียม ทนกรดด่างท่ไี ม่เข้มข้นมากได้ดีเหมาะกับงานตวั เรือภายนอกและเรอื ทมี่ ีคุณค่าทาง ยทุ ธการสูง แต่ราคาคอ่ นขา้ งแพง มีส่วนผสมสองส่วนต้องใหไ้ ด้สัดส่วนพอดี ถ้ามากหรือน้อยเกนิ สีจะไม่แห้ง สีประเภทอีพอ๊ กซ่ี (Epoxy Paint)สีอีพ๊อกซีเ่ ป็นช่อื สีประเภทหน่ึงที่มสี ่วนประกอบของเรซนิ อพี ๊อกซ่ี ซึ่งเป็นพวงเทอรโ์ มพลาสตกิ (Thermoplastic) และเรซินทีช่ ่วยทาปฏิกิรยิ าแข็งตัว (Curing agent) เช่น อะมนี (Amine) โพลีอะมนี (Polyamine) โพลอี ไมด์ (Polyamide) เปน็ ต้นปฏกิ ิรยิ าที่เกิดข้ึนจะเปลย่ี น สภาพเรซ่นิ อีพอ๊ กซ่ีท่มี นี า้ หนกั โมเลกุลต่า โครงสรา้ งแบบธรรมดาใหม้ โี ครงสร้างโมเลกุลใหญข่ นึ้ ทาให้มีคุณสมบัติ เด่นขึน้ หลายอย่าง เชน่ ความแขง็ ทนทานต่อสารเคมี กรด ด่างสารซักฟอกโซลเวน้ ท์และนา้ อยา่ งไรก็ตาม สีประเภทอพี ๊อกซ่ีไมส่ ามารถทนตอ่ แสงอลุ ตรา้ ไวโอเลตจากแสงแดดได้ จะมีการเส่ือมสภาพเป็นฝนุ่ ผง (Chalking) ดังนน้ั จงึ ไม่เหมาะสมท่จี ะใช้กบั งานภายนอก7 สกี นั เพรียง (Antifouling Paint)8สีกนั เพรยี งหมายถงึ สีชน้ั นอกท่ีใชท้ าเรือระดับแนวน้าและใต้แนวน้า เพือ่ ป้องกนั เพรยี งหรอื ส่ิงมชี วี ิตอนื่ ๆ เกาะ สกี ันเพรียงทดี่ ีจะสามารถชว่ ยลดแรงเสียดทานท่เี กิดข้นึ ทีผ่ วิ ของ เรอื ได้ เพรียงท่เี กาะอย่ทู ี่ผวิ ใต้แนวนา้ ของเรือจะทาใหเ้ กิดความต้านทานตวั เรือขณะที่เรอื แล่นไป “เพรียง” ประเภท โคลน เลน เมือกแรงเสยี ดทานจะเพม่ิ ขน้ึ รอ้ ยละ ๑ - ๒ “เพรียง”ประเภทวชั พืชจะเพ่มิ แรงเสียด ทานขึ้นถงึ รอ้ ยละ ๑๐ “เพรยี ง”ประเภทเปลือกหอย กระดอง จะเพม่ิ แรงเสียดทานขึ้นสงู ถงึ รอ้ ยละ ๔๐ 9 การทาสีใตแ้ นวนา้ นั้นตอ้ งตรวจสอบสภาพอากาศ ทาการวัดอณุ หภูมิและความช้ืนสมั พทั ธ์ของอากาศ ณ บรเิ วณทีจ่ ะทาการพ่นสี แล้วนามาหาอุณหภูมิจุดน้าคา้ ง และวดั อุณหภูมิของพ้ืนผิวทีต่ ้องการจะพน่ สีถา้ อณุ หภูมขิ องพืน้ ผวิ มีคา่ มากกว่าอณุ หภมู ิจุดนา้ ค้าง ๓ องศาเซลเซยี ส 10 หรือมากกวา่ ทาการทาหรอื พน่ สี ได้ 7 การเสอ่ื มสภาพของฟิล์มสี กรมพฒั นาการช่าง กรมอู่ทหารเรือ 8 (๒๕๕๐) มาตรฐานผลิตภณั ฑ์อตุ สาหกรรม สีกันเพรียงไวนิล 9 มาตรฐานงานช่างกรมอ่ทู หารเรอื มอร.๖๒๐-๐๐๐๑-๐๙๓๖ การเตรียมพ้นื ผวิ และการพ่นสีตวั เรอื ใตแ้ นวน้า 10 (๒๕๕๓) การควบคมุ คณุ ภาพดา้ นตวั เรอื / สแี ละระบบการทาสี

จะเหน็ ไดว้ า่ สที าเรอื และการทาสเี ปน็ สง่ิ สาคัญอยา่ งยง่ิ ต่อการบารงุ รกั ษาเรือให้คงสภาพการทางาน ไดย้ าวนานและเกิดประสิทธิภาพสูงสุด การทาสนี อกจากจะเพ่อื ความสวยงามของเรือแลว้ ยังมีประโยชนอ์ ืน่ ๆ เชน่ เปน็ การปอ้ งกนั สนิม ปอ้ งกนั เพรียงปอ้ งกนั รอยขีดข่วน กนั ลนื่ กันไฟ กันความรอ้ นรวมถึงการสะท้อน กลับของเรดาร์ ฯลฯ ดงั นั้นสที าเรือท่ที ี่กองทพั เรอื ไทยใช้ จงึ เป็นไปตามมาตรฐานสากล อยา่ งไรก็ตาม ในการบารงุ รกั ษายุทโธปกรณ์ให้ดารงสภาพให้พร้อมใช้งานไดต้ ลอดเวลานนั้ เป็นเรอ่ื งท่สี าคัญทสี่ ุด ฉะนัน้ ไมว่ ่าจะเป็นผใู้ ช้งานเรือหรือผู้ปฏบิ ตั ิงานงานซอ่ มบารุงในดา้ นใดกต็ ามลว้ นมีความสาคญั ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่า กัน และจะตอ้ งชว่ ยกนั ในการชว่ ยกนั ดูแลและบารงุ รักษาเรือรบของกองทัพเรือ ให้มีความพร้อมอย่เู สมอ บรรณนานกุ รม (ม.ป.ป.)กรมพัฒนาการชา่ ง กรมอู่ทหารเรอื .การเสือ่ มสภาพของฟิล์มสี (๒๕๕๓).กรมพัฒนาการช่าง กรมอยู่ทหารเรอื . สีและระบบการทาสี. การควบคมุ คุณภาพด้านตวั เรือ (ม.ป.ป.) ศนู ยพ์ ฒั นาอาชีพช่าง กรมอทู่ หารเรอื .ช่างสีเรอื (ม.ป.ป.) กรมอูท่ หารเรือ.มาตรฐานงานชา่ ง (ม.ป.ป.) มาตรฐานสีทาเรือ กรมพฒั นาการช่าง กรมอูท่ หารเรอื (๒๕๒๙).มาตรฐานงานชา่ งกรมอทู่ หารเรือ มอร.๖๒๐-๐๐๐๑-๐๙๓๖การเตรยี มพน้ื ผวิ และการพน่ สีตวั เรือ ใต้แนวนา้ (๒๕๕๐).มาตรฐานผลติ ภณั ฑ์อุตสาหกรรม สีกนั เพรียงไวนลิ มอก.607 -2550 (2016) [ Marinecoatings. Akzonobel . Intersmooth 360 TBT Free Self Polishing Copolymer A/F . Interswift 6800HSTBT Free, Low Friction, Self Polishing Copolymer A/F.Interspeed 640TBT Free Polishing Antifouling]

(1988). The International Organization for Standardization: ISO. Swedish standard Standards Institute ISO 8501-1 Ship_camouflage . สืบค้นเมอื 18 กรกฎาคม 2562 จาก https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ship_camouflage