ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΤΥΠΟΥ 17-11

1 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  γνώμες Πηγή: ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Σελ.: 44 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Επιφάνεια: 464.05 cm² Αρθρογράφος: Κυκλοφορία: 55380 Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ γνώμες ΥΠΟ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ Ταοχέδιαγια την Attica Bank Φιλόδοξα σχέδια έχει η διοίκηση της Attica Bank υπό τον Κώστα Μητρό- πουλο (σκίτσο) καθώς η τράπεζα ολο ­ κληρώνει τη φάση της εξυγίονσης του ισολογισμού - είχαν γίνει έγκαιρα τιτ- λοποιήσεις - και είναι έτοιμη να μπει στη φάση της ουσιώδους ανάπτυξης. Με ενεργητικό 3,4 δισ., καταθέσεις 2,4 δισ. και δάνεια 1,8 δισ., η τράπεζα έχει ένα πλεονέκτημα που δεν το έχουν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες. Αστό είναι το μικρό της μέγεθος που όπως υποστηρίζουν από την τράπεζα μπορεί να διπλασιαστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα αν εκμεταλλευθεί την επικεί ­ μενη αύξηση της ζήτησης για δάνεια, η οποία εκτιμάται πως θα προελθεί από την επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας και τις φοροελαφρύν- σεις σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Βέβαια για να εξυπηρετηθεί αυτή η μόχλευση του ισολογισμού θα χρεια ­ στούν κεφάλαια, γι ’ αστό και σύντομα η τράπεζα θα βγει στις αγορές. Στόχος είναι να συγκεντρωθούν την επόμε ­ νη τριετία σταδιακά περί τα 200-250 εκατ. ευρώ από εκδόσεις ομολόγων ή από την κάλυψη αύξησης κεφαλαίου από τρίτους. Πρωτοβουλίες που εκτός από την αύξηση των χορηγήσεων θα συμβάλουν και στη μερική ιδιωτικο ­ ποίηση της τράπεζας. Οι «μικροί» αντέχουν Στο λιανεμπόριο τροφίμων τα σου ­ περμάρκετ έχουν μεν το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς με 57%, αλλά το 43% του τζίρου πραγματοποιείται σε εξει- δικευμένα καταστήματα όπως φούρ ­ νοι, κρεοπωλεία, μίνι μάρκετ, μανά ­ «Ξεπεράστε τη φοβία» «Διαμάχη ενός άλλου αιώνα» είναι αυτή για τα ελλείμματα, απεφάνθη ο Εμανουέλ Μακράν. Από τις στήλες του βρετανικού «Economist» ο γάλλος πρόεδρος καταφέρθηκε με σφοδρό- τητα εναντίαν της Γερμανίας, που πα ­ ραμένει «πεισματικά προσκολλημένη στο όριο 3% του Συμφώνου Σταθε ­ ρότητας». Διότι «εκείνο που χρει ­ άζεται η Ευρώπη είναι να κάνει ό,τι κάνουν οι Κινέζοι και οι Αμε ­ ρικανοί: επεκτατική αναπτυξιακή πολιτική και επενδύσεις». βικα κ.ά Πρόκειται για στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που δείχνουν ότι οι Ελληνες σε αντίθεση με τους πολίτες στην Ευρώπη δεν κάνουν μαζικά τις αγορές τους από τις μεγάλες αλυσίδες αλλά προτιμούν τα καταστή ­ ματα της γειτονιάς είτε λόγω εγγύτητας με το σπίτι ή το γραφεία είτε λόγω των διαπροσωπικών σχέσεων που έχουν αναπτύξει διαχρονικά με τους ιδιο ­ κτήτες τους. Στην Ευρώπη το 80% των πολιτών πραγματοποιούν τις αγορές τροφίμων από τις μεγάλες αλυσίδες. Μια άλλη ανάγνωση των ευρημάτων του ΙΕΛΚΑ είναι ότι οι αλυσίδες σου ­ περμάρκετ έχουν μπροστά τους πεδία δόξης λαμπρό για να κερδίσουν και άλλους πελάτες αν ακολουθήσουν μία ακόμη πιο επιθετική πολιτική τιμών. Η κόντρα Τον προηγούμενο Μάρτιο έγινε ευρέως γνωστή η ρήξη στις σχέσεις της πλειο- ψηηιίας της ΓΣΕΕ με τη συνδικαλιστι ­ κή παράταξη του ΚΚΕ Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ), μέσα από επεισόδια που οδήγησαν στη ματαίωση του συνεδρίου της τριτοβάθμιας οργά ­ νωσης στην Καλαμάτα αρχικώς και στη συνέχεια στη Ρόδο. Από τότε «κύλησε πολύ νερό». Μεσολά ­ βησε δικαστικός ο διορισμός διοίκησης στη ΓΣΕΕ (με την ίδια παραταξιακή σύνθεση), έγιναν εκλογές στη χώρο και εξελέγη νέα κυβέρνηση, ωστόσο η κα ­ τάσταση στο συνδικαλιατικό κίνημα όχι μόνο δεν βελτιώθηκε, αλλά παραμένει το ίδιο έκρυθμη. Το ΠΑΜΕ εξακολουθεί να «διαλύει» βιαίως - - τα συνέδρια των δευτεροβάθμιων οργανώσεων που δεν διαθέτουν την «επιθυμητή σύνθε ­ ση αντιπροσώπων», ενώ συνεχίζεται ο «πόλεμος ανακοινώσεων και καταγ ­ γελιών» από τα «δύο μέρη». Υπό αυτές τις συνθήκες αναρωτιέται κανείς πώς θα πραγματοποιηθεί το νέο συνέδριο της ΓΣΕΕ, που διέταξε το δικαστήριο να γι'νει «εντός έξι μηνών»...

2 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΜΑΚΑΡΟΝΑΣ: Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΖΥΜΑΡΙΚΩΝ ΔΕΝ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΟΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ Πηγή: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ Σελ.: 62-63 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Επιφάνεια: 2247.56 cm² Αρθρογράφος: Κυκλοφορία: 8500 Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΜΑΚΑΡΟΝΑΣ Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΖΥΜΑΡΙΚΩΝ ΔΕΝ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΟΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ Τέσσερις παίκτες και πέντε brands τα δίνουν όλα για να κατακτήσουν μια θέση στο ελληνικό τραπέζι - Οι ιστορίες πίσω από τα ονόματα και οι ανατροπές με τις νέες διατροφικές τάσεις ΜΑΡΙΑΣΜΙΛΙΛΟΥ [email protected] Μ ΠΟΡΕΙ ΑΛΛΟΙ να έχουν τ ’ όνομα, αλλά κι εμείς οι Ελ ­ ληνες έχουμε τη χάρη, κα ­ θώς μετά τους Ιταλούς κα ­ ταλαμβάνουμε τη δεύτερη θέση στην Ευρώπη σε κατανάλωση ζυμα- \" ρικών. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ζυμαρικών, η Ελλάδα κατατάσσεται στην τέταρτη θέση της διεθνούς κατάταξης που ·· αφορά στην κατανάλωση ζυμαρικών, μετά την Ιταλία, την Τυνησία και τη Βενεζουέ ­ λα. Συγκεκριμένα, η μέση κατά κεφαλήν m κατανάλωση ζυμαρικών στη χώρα υπολο­ γίστηκε περίπου στα 11,1 κιλά κατ ’ άτο ­ μο. Η εγχώρια αγορά ζυμαρικών εκτιμάται ότι αγγίζει τα 180 εκατ. ευρώ ετησίως και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται μετρώνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Γεγονός το οποίο σημαίνει συγκέντρωση δυνάμεων σε λίγους και ισχυροποιημέ ­ νους παίκτες. Δύο στην κούρσα της πρωτιάς Με τις μάρκες Misko και Barilla, την πρω ­ τοκαθεδρία στα μερίδια αγοράς κατέχει η Barilla Hellas Α.Ε., ακολουθεί, επίσης με υψηλά μερίδια, η Μέλισσα - Κίκιζας (κα ­ τέχουν το 43,3% και το 36% της αγοράς αντίστοιχα), ενώ έπονται οι εταιρείες Eurimac Α.Ε. με το εμπορικό σήμα ΜΑ- ΚΒΕΛ και η Δάκος Παναγιώτης ΣΠ ΑΒΕΕ με τα ζυμαρικά Ηλιος. Τέσσερις παίκτες, πέντε εμπορικά σήματα και δεκάδες μι ­ κρότερες επιχειρήσεις, μεταξύ αυτών και συνεταιρισμοί που διεκδικούν την προ ­ τίμηση του Ελληνα καταναλωτή στο ράφι των σούπερ μάρκετ αλλά και σε μικρότερες γωνιές του λιανεμπορίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Infobank, σε μερίδια αγοράς κυριαρχούν οι Barilla και Κίκιζας, εταιρεί ­ ες οι οποίες από κοινού καταλαμβάνουν ποσοστό άνω του 75% σε έναν κλάδο που ούτως ή άλλως χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό συγκέντρωσης σε λίγες και μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις. Αν και ανήκει στον ιταλικό κολοσσό Barilla, η Misko στη συνείδηση του Ελ ­ ληνα καταναλωτή είναι άρρηκτα συνδε- δεμένη μ ’ εκείνη την ιστορική διαφήμιση της δεκαετίας του ’ 80 με πρωταγωνιστή τον Ακάκιο, τον καλόγερο που ξεκινούσε με το γαϊδουράκι του για τα ψώνια της μο ­ νής, και ο ηγούμενος του μοναστηριού τού υπενθύμιζε: «Ακάκιε, μην ξεχάσεις τα μα ­ καρόνια να είναι Misko». Λίγοι, ωστόσο, γνωρίζουν ότι η επωνυμία των ζυμαρικών προέρχεται από τις πρώτες συλλαβές των οικογενειών Μιχαηλίδη και Κωνσταντίνη, οι οποίοι ίδρυσαν το 1927 στον Πειραιά την πρώτη υψηλών προδιαγραφών εται ­ ρεία ζυμαρικών. Χρονιά-ορόσημο για την ιστορία της Misko υπήρξε το 1991, όταν ο 74χρονος Ελευθέριος Μαντζίκας, μοναδικός επι ­ ζών εκ των ιδιοκτητών, αποφάσισε μαζί με τους υπόλοιπους μετόχους και κληρο ­ νόμους να πουλήσει την εταιρεία στον με ­ γαλύτερο όμιλο ζυμαρικών παγκοσμίως, την ιταλική Barilla. Παρά την εξαγορά, ο Ακάκιος παρέμεινε πιστός στην εταιρική ταυτότητα της εταιρείας και ως τις μέρες μας είναι το σήμα κατατεθέν στις συσκευ- ασίες των προϊόντων της Misko. Το 2000 η μητρική εταιρεία δημιούργησε μια νέα μονάδα παραγωγής στη Βοιωτία, την τρί ­ τη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, που παράγει και πωλεί ζυμαρικά στην Ελλάδα με σημα ­ ντική εξαγωγική δραστηριότητα. Η Barilla Hellas, σύμφωνα με τα οικο ­ νομικά στοιχεία του 2018, κατέχει μερί ­ διο αγοράς από 40% έως 45% ως προς την αξία πωλήσεων και ως προς τον όγκο πω- λήσεων από 38% έως 42%. Ο κύκλος εργα­ σιών της εταιρείας διαμορφώθηκε σε 73,6 εκατ. ευρώ από 72 εκατ. ευρώ το 2017. Τα μεικτά κέρδη αυξήθηκαν κατά 1,6% και διαμορφώθηκαν στα 33,1 εκατ. ευρώ από 32,6 εκατ. ευρώ το 2017. Το μεικτό περι ­ θώριο κέρδους παρέμεινε σταθερό στα επί ­ πεδα του 45%. Τα λειτουργικά έξοδα κατέ ­ γραψαν αύξηση και ανήλθαν σε 28,9 εκατ. ευρώ από 27,3 εκατ. ευρώ το 2017. Πα ­ ράλληλα, τα αποτελέσματα προ φόρων και τόκων παρουσίασαν κάμψη και διαμορ ­ φώθηκαν σε 6,6 εκατ. ευρώ από 7,5 εκατ. ευρώ το 2017. Τα κέρδη μετά από φόρους ανήλθαν στο επίπεδο των 4,4 εκατ. ευρώ. Μέλισσα, η άγνωστη ιστορία Κατά πόδας, με μερίδια αγοράς που ξεπερ ­ νούν το 33%, ακολουθεί η Μέλισσα - Κί ­ κιζας ΑΒΕΕ, μια αμιγώς ελληνικής κατα ­ γωγής εταιρεία που ιδρύθηκε το 1947 με έδρα τη Λάρισα. Η ιστορία της οικογένει ­ ας Κίκιζα ξεκινά πριν από περίπου έναν αιώνα, όταν αποφάσισαν να φύγουν από το Ναύπλιο για την πρωτεύουσα και να ασχοληθούν με το εμπόριο λιανικής. Στην οδό Λένορμαν και Παλαμηδίου, στο Με ­ ταξουργείο, το κατάστημα τροφίμων που «έτρεχαν» τα 12 αδέρφια της οικογένει ­ ας Κίκιζα εξελίχθηκε γρήγορα σε ιδιότυπο μίνι μάρκετ που άφησε εποχή. Με πρόσω-

3 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΜΑΚΑΡΟΝΑΣ: Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΖΥΜΑΡΙΚΩΝ ΔΕΝ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΟΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ Πηγή: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ Σελ.: 62-63 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Η επέκταση της Κίκιζας ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ του 2000 η αναπτυξιακή πορεία της Μέλισσα - Κίκιζας συνεχίστηκε με τις εξαγορές των εταιρειών Ζυμαρικά Στέλλα Α.Ε., Παραδοσιακά Ζυμαρικά Βλάχα Α.Ε., Γλυκά Καζινό Α.Ε., Ζυμαρικά ΑΒΕΖ Α.Ε., ενώ παράλληλα άρχισε να διακινεί μέσω του δικτύου της και τις γνωστές κομπόστες και φρούτων Del Monte. To 2012 ανέλαβε την αποκλειστική αντιπροσωπεία των προϊόντων της πολυεθνικής Heinz (κέτσαπ και διάφορες συνοδευτικές σάλτσες). πικό 35 υπαλλήλων και δύο ταμεία οι Αθη ­ ναίοι ήξεραν όχι «στου Κίκιζα» μπορείς να βρεις ό,τι επιθυμήσεις. Η φήμη του ήταν τόσο μεγάλη που έδωσε το όνομά του στη γειτονιά και αργότερα, τη δεκαετία του ’ 60, «η γειτονιά του Κίκιζα» έγινε ακόμη και τραγούδι από τον Γιώργο Ζαμπέτα. Λίγα χρόνια μετά ανέθεσαν στο μακαρονοποι- είο «Δήμητρα» να φτιάξει ζυμαρικά με τη φίρμα τους και κάπως έτσι οι δύο επιχει ­ ρήσεις συνεταιρίζονται το 1938.0 νεαρός τότε Αλέξανδρος Κίκιζας αναλαμβάνει τη διεύθυνση του μακαρονοποιείου, που αρ­ γότερα θα το μετονομάσει «Μέλισσα», ως σημείο αναφοράς στην εργατικότητα και την τιμιότητα, για τις οποίες φημιζόταν η οικογένεια. Σήμερα η Μέλισσα - Κίκιζας ΑΒΕΕ Τρο­ φίμων, με τζίρο 70 εκατ. ευρώ και προσω­ πικό 210 ατόμων, συγκαταλέγεται στις με ­ γαλύτερες εταιρείες τροφίμων στην Ελλά ­ δα και ήδη η τρίτη γενιά της οικογένειας προετοιμάζει την περαιτέρω ανάπτυξή της. Το 2018 ήταν πολύ δυνατή χρονιά για την Κίκιζας, καθώς κατέγραψε αύξηση σε τζίρο και κέρδη. Συγκεκριμένα, η εταιρεία, σύμ ­ φωνα με τα δημοσιοποιημένα στοιχεία, αύξησε τον όγκο πωλήσεών της κατά 5,1%, ενώ η άνοδος σε αξία έφτασε το 2,5% και διαμορφώθηκε στα 66,939 εκατ. ευρώ. Τα προ φόρου κέρδη του ομίλου διαμορφώ ­ θηκαν σε 6,016 εκατ. ευρώ από 6,172 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος και τα καθα ­ ρά κέρδη άγγιξαν τα 4,5 εκατ. ευρώ έναντι 4,458 εκατ. ευρώ. Με σφραγίδα από τη Βόρεια Ελλάδα Μακαρονάδες τρίτης γενιάς είναι και η οικογένεια Κωνσταντινίδη, που βρίσκεται στο τιμόνι της ΜΑΚΒΕΛ από το 1948. Τα αδέλφια Κωνσταντινίδη, με καταγωγή από τη Σμύρνη, είχαν εξαγοράσει τη θεσσαλο- νικιώτικη βιοτεχνία ζυμαρικών Ερμής στα τέλη του 1939 και λίγα χρόνια αργότερα αποφάσισαν να βαφτίσουν τη νέα εταιρεία τους Μακαρονοποιία Βορείου Ελλάδος, εξ ου και ΜΑΚΒΕΛ. Σήμερα τα ζυμαρικά ΜΑΚΒΕΛ παράγονται στο Κιλκίς από την εταιρεία Eurimac Α.Ε., μια ελληνική καθε- τοποιημένη βιομηχανία από τις πιο σύγ ­ χρονες στην Ευρώπη. Με δυνατά χαρτιά τον ισχυρό εξαγωγικό χαρακτήρα αλλά και τον υψηλό τζίρο που επιτυγχάνει στην εγχώρια αγορά, κυρίως στην κατηγορία προϊόντων ιδιωτικής ετι ­ κέτας, η Eurimac είναι έτοιμη για τα επό­ μενα βήματά της, όπως η ενίσχυση του brand name της στην ελληνική αγορά. Πε ­ ρίπου το 70% της παραγωγής της γίνεται για ιδιωτικές ετικέτες και το 30% αφορά σε δικά της σήματα. Τα προϊόντα της ΜΑΚΒΕΛ βρίσκονται σε 50 χώρες, είτε ως δικά της σήματα είτε ως προϊόντα που παράγει για λογαρια ­ σμό μεγάλων εταιρειών λιανικής (private label), ενώ το 40% της παραγωγής της κα- τευθύνεται σε χώρες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, από την Αγγλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία μέχρι την Κούβα, τη Βραζιλία και την Ιαπωνία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Eurimac Κερδίζουν έδαφος τα ολικής άλεσης ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ αγορά τα ζυμαρικά ολικής άλεσης «τρέχουν» με διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης, βάσει των στοιχείων της Nielsen, αποιυπώνοντας ανάγλυφα τη σημαντική τάση της εποχής, που κάνει στροφή σε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Συγκεκριμένα, στα ζυμαρικά ολικής άλεσης καταγράφεται αύξηση 23%, ενώ διψήφια θετική μεταβολή το α ' εξάμηνο του έτους εμφάνισαν επίσης οι επιμέρους κατηγορίες των χρωματιστών ζυμαρικών (20,8%) και των βιολογικών (12,5%). Η τάση ανόδου των πωλήσεων σε αξία στις λοιπές υποκατηγορίες ήταν 3,9% στα ζυμαρικά με αυγό, 8,01% στα γεμιστά και 2,6% στα ζυμαρικά χωρίς γλουτένη. Η μοναδική υποκατηγορία που παρουσίασε μικρή κάμψη κατά 0,6% ήταν εκείνη των κλασικών ζυμαρικών από σιμιγδάλι. αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα ζυμαρι ­ κών, με 120 άτομα προσωπικό και πλάνο επενδύσεων για τα επόμενα χρόνια στα 7 εκατ. ευρώ. Στο εξωτερικό διατίθενται τα ζυμαρικά με την επωνυμία ΜΑΚΒΕΛ, ενώ συμπληρωματικά έχουν αναπτυχθεί οι επωνυμίες Latino, Familia, Grande Pasta κ.ά. Η Βιομηχανία Ζυμαρικών Ηλιος ιδρύ ­ θηκε το 1932 στην Ελευσίνα και από τότε έχει καταγράψει στο ενεργητικό της δεκά ­ δες αλλαγές, με κορυφαίο ορόσημο την εξαγορά του συνόλου των μετοχών της το 1995 από τον αλευροβιομήχανο Παναγιώ ­ τη Σπ. Δάκο. Εκτοτε η επωνυμία τροποποι­ ήθηκε σε Βιομηχανία Ζυμαρικών Ηλιος - Παναγιώτης Σπ. Δάκος. Για την ιστορία αξίζει να αναφερθεί ότι το 1934 οι εγκατα ­ στάσεις της μεταφέρθηκαν στο κέντρο της Αθήνας σε ιδιόκτητο εργοστάσιο, στην οδό Γιατράκου στο Μεταξουργείο, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Ιο ΕΠΑΛ Αθηνών, ενώ το 1937 πέρασε στην ομόρρυθμη εται ­ ρεία των αδελφών Α. Σακκαλή. Το 1974 η εταιρεία εκσυγχρονίστηκε και μεταφέρθη ­ κε σε νέο κτίριο στο 11ο χλμ. της εθνικής m οδού Αθηνών Λαμίας, - όπου βρίσκεται μέ ­ χρι σήμερα. Τα πρώτα ζυμαρικά της εταιρείας ονομά ­ ζονταν Sante, ενώ τα ζυμαρικά Ηλιος, που ξέρουμε μέχρι σήμερα, άρχισαν να κυκλο ­ φορούν μετά το τέλος του Β ' Παγκόσμιου Πολέμου. Το 1971 η Βιομηχανία Ζυμαρι ­ κών Ηλιος εξαγοράζει τη Ροδίτικη Βιομη ­ χανία Ζυμαρικών Rosol και είναι σε θέση να παράγει μόνη τα προϊόντα της και να τα διανέμει. Η απήχηση ήταν μεγάλη και κυρίως στα νησιά του Αιγαίου. Το 1981 τα πρώτα ελληνικά ζυμαρι ­ κά «Ολικής Αλέσεως Ηλιος» αποτέλεσαν ^ μια πρωτοποριακή σειρά προϊόντων για την Ελλάδα της εποχής εκείνης, η οποία, μάλιστα, σημείωσε μεγάλη επιτυχία στις αγορές του εξωτερικού. Με την αλλαγή της διοίκησης ο 21ος αιώνας βρήκε την εται ­ ρεία να ολοκληρώνει τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση της υπάρχουσας εγκα ­ τάστασης. Σήμερα οι Μύλοι Παν. Δάκου παράγουν περισσότερα από 50 διάφορε- τικά είδη αλεύρων, σιμιγδαλιών, μειγμά ­ των κ.ά., καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα των απαιτήσεων της αγοράς. Επειτα από μια . σειρά καθοριστικών αλλαγών στη δομή και τη λειτουργία της εταιρείας, η Βιομηχανία Ζυμαρικών Ηλιος στην αγορά είναι σταθε ­ ρά ανοδική. Διακινεί τα προϊόντα της σε όλα τα κανάλια διανομής, ενώ στους μελ ­ λοντικούς στόχους της είναι η διεύρυνση της παρουσίας της στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

4 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  Σούπερ μάρκετ εναντίον παντοπωλείων Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Σελ.: 53,65 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Επιφάνεια: 913.74 cm² Αρθρογράφος: Κυκλοφορία: 14860 Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Μάχη μεταξύ σούπερ μάρκει και παντοπωλείων Τα παντοπωλεία και τα μεμονωμένα καταστήματα -οπωροπωλεία, ιχθυοπωλεία κ,λπ.- δέχθηκαν ισχυρό πλήγμα στη διάρκεια της κρίσης, αλλά πλέον έχουν ανασυνχαχθεί. Αρκετά μετασχηματίζονται σε νχελικαχέ- σεν συνεργαζόμενα με μικρούς παραγωγούς και εμπλουτίζουν την ποικιλία ίων προϊόντων τους, έχοντας το πλεονέκτημα να λειτουργούν και Κυριακές με άδεια μίνι μάρκει ή φιλικών. Τα μεγάλα σούπερ μάρκει ανχε- πιτίθενται, ανχιλαμβανόμενα τον κίνδυνο να μην αποσπάσουν γρήγορα μερίδια ή ακόμη και να χάσουν έδα ­ φος από ία μεμονωμένα καταστήματα νέας μορφής. Σελ. 13

5 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  Σούπερ μάρκετ εναντίον παντοπωλείων Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Σελ.: 53,65 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Σούπερ μάρκετ εναντίον παντοπωλείων Πώς τα παραδοσιακά καταστήματα τροφίμων εξελίσσονται σε ντελικατεσεν για να συγκρατήσουν μερίδια αγοράς Εξέλιξη αριθμού καταστημάτων τροφίμων 2010-2018 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Μεταβολή Μεμονωμένα καταστήματα* 6.394 5.731 5.172 4.674 4.725 4.723 4.583 4.413 4.368 - 31 , 69 % Μίνι μάρκετ 6.778 6.301 5.538 5.426 5.562 5.712 5.700 5.732 5.673 - 16 , 30 % Εκπτωτικά καταστήματα 515 193 200 194 195 196 211 205 208 - 59 , 61 % Σούπερ μάρκετ 2.520 2.518 2.468 2.440 2.498 2.490 2.337 2.422 2.462 - 2 , 30 % ΣΥΝΟΛΟ 16.207 14.743 13.378 12.734 12.980 13.121 12.831 12.772 12.711 - 21 , 57 % Της ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΜΑΝΙΦΑΒΑ Λιγότερα κατά περίπου 3.500 σε σύ ­ γκριση με το 2010 ήταν το 2018 τα καταστήματα τροφίμων στην Ελλά ­ δα, με την κρίση να επιδρά κατα ­ λυτικά σε μικρές αλλά και σε επι ­ χειρήσεις - κολοσσούς του κλάδου. Εκτός από τα «λουκέτα», η μείωση του αριθμού των καταστημάτων κα ­ ταδεικνύει τη συγκέντρωση στον κλάδο του λιανεμπορίου τροφίμων, η οποία έλαβε δύο μορφές: συγ ­ χωνεύσεις και εξαγορές μεγάλων αλυσίδων και στροφή των κατα ­ ναλωτών από τα μεμονωμένα κα ­ ταστήματα τροφίμων στα σούπερ μάρκετ, κυρίως λόγω των εκτετα ­ μένων προσφορών και των χαμη ­ λότερων τιμών που μπορούν να παρέχουν τα τελευταία. Πάντως, ο βαθμός συγκέντρω ­ σης του λιανεμπορίου τροφίμων παραμένει χαμηλός σε σύγκρι ­ ση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώ ­ ρες (υπολογίζεται σε 57% έναντι 70%-80% στην Ευρώπη), φαινό ­ μενο που οφείλεται σε τρεις κυρί ­ ως λόγους: στον κατακερματισμό του λιανεμπορίου που προϋπήρχε, στην ύπαρξη πολλών απομακρυ ­ σμένων περιοχών και νησιών, όπου δεν είχαν αναπτυχθεί -τουλάχι ­ στον μέχρι πρόσφατα- οι μεγάλες αλυσίδες, αλλά και στη στρατηγική επιλογή που έκαναν αρκετές μι ­ κρές επιχειρήσεις να επενδύσουν σε προϊόντα προστιθέμενης αξίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κα ­ ταγραφής στον κλάδο των τρο ­ φίμων που διενεργεί κάθε χρόνο η εταιρεία ερευνών αγοράς IRI, το 2018 ο συνολικός αριθμός των καταστημάτων τροφίμων διαμορ ­ φώθηκε σε 12.711 έναντι 16.207 το 2010, καταγράφοντας μείωση 21,57% (σ.σ. η IRI καταγράφει το δίκτυο σε Αττική, Θεσσαλονίκη, Βόρεια Ελλάδα, Κεντρική Ελλάδα, Πελοπόννησο και Κρήτη). Ακόμη και σε σύγκριση με το 2017 πα- ρατηρείται μείωση του συνολικού αριθμού των καταστημάτων, έστω και αν αυτή είναι μικρή. Το 2017 εί ­ χαν καταγραφεί από την IRI 12.772 καταστήματα τροφίμων. Δεν άνιεξαν Οι μεγαλύτερες απώλειες κατά την περίοδο 2010-2018 παρατη ­ ρούνται στα λεγάμενα μεμονωμέ ­ να καταστήματα τροφίμων (πρό ­ κειται για καταστήματα όπως είναι τα κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, οπω ­ ροπωλεία κ.ά.). Ο επιχειρηματικός χάρτης του λιανεμπορίου τροφί ­ μων περιελάμβανε 2.026 λιγότερα μεμονωμένα καταστήματα τροφί ­ μων το 2018 σε σύγκριση με το 2010, με την ποσοστιαία μείωση Αύξηση εισοδήματος και στροψή στα ελληνικά προϊόντα στηρίζουν τις μικρές επιχειρήσεις στο λιανεμπόριο τροφίμων. να διαμορφώνεται σε 31,69%. Πάντως, ο ρυθμός μείωσης των καταστημάτων αυτής της κατηγο ­ ρίας έχει επιβραδυνθεί σε σύγκρι ­ ση με τα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν «εξαφανίζονταν» κατά εκα ­ τοντάδες από τον χάρτη επιχει ­ ρήσεις της κατηγορίας αυτής. Για παράδειγμα, μέσα σε μία χρονιά, το 2011 σε σύγκριση με το 2010, είχαν μειωθεί κατά 663 καταστή ­ ματα, το 2012 κατά 559 σε σχέση με το 2011, το 2013 κατά 498 σε σύγκριση με το 2012. Η επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης των μεμονωμένων κατα ­ στημάτων οφείλεται αφενός στο μεγάλο «ξεκαθάρισμα» που έγινε στις αρχές της κρίσης και αφετέ ­ ρου στον εκσυγχρονισμό των πα­ ραδοσιακών κρεοπωλείων, ιχθυο ­ πωλείων, αρτοποιείων, ακόμη και των μπακάλικων, κίνηση που είχε ως συνέπεια να κερδίζουν πάλι αρ ­ κετούς καταναλωτές. Εκτός από ανακαινίσεις, αρκετές από τις επι ­ χειρήσεις αυτής της κατηγορίας επένδυσαν στον εμπλουτισμό του μείγματος προϊόντων και υπηρεσι ­ ών που προσφέρουν. Πολλά κρε ­ οπωλεία διαθέτουν πλέον έτοιμα προς μαγείρεμα κρέατα (μπιφτέ ­ κια, σουβλάκια, ρολά), ενώ έχουν τοποθετήσει στα ράφια τους χει ­ ροποίητα ζυμαρικά, έτοιμες σάλ ­ τσες, όλα συνήθως προϊόντα από μικρές βιοτεχνίες και οικοτεχνί ­ ες από διάφορα μέρη της Ελλά ­ δας, ιχθυοπωλεία πωλούν όχι μό ­ νο νωπά ψάρια, αλλά επιπλέον τα μαγειρεύουν παρέχοντας ταυτό ­ χρονα υπηρεσίες κατ ’ οίκον πα ­ ράδοσης, ενώ τα μπακάλικα έχουν εξελιχθεί σε αρκετές περιπτώσεις σε σύγχρονα ντελικατέσεν, διαθέ ­ τοντας ποικιλία προϊόντων, κυρί ­ ως μικρών παραγωγών. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, διαθέτοντας άδεια καταστήματος ψιλικών ή μίνι μάρκετ, έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν ακόμη και Κυριακές. Στην εξέλιξη αυτή βοήθησε αφε ­ νός η έστω και ελαφρά ανάκαμ ­ ψη του διαθέσιμου εισοδήματος την τελευταία διετία, αλλά και η στροφή προς τα ελληνικά προϊό ­ ντα, τάση που ξεκίνησε στα χρό ­ νια της κρίσης και καθιερώθηκε ως «οικονομικός πατριωτισμός». Τις μικρότερες απώλειες από πλευράς αριθμού καταστημάτων είχαν τα σούπερ μάρκετ. Το 2018 καταγράφηκαν 2.462 καταστήμα ­ τα αυτής της κατηγορίας έναντι 2.520 το 2010, κάτι που συνιστά μείωση 2,30%. Κι αυτό διότι πα ­ ρά τις ευρείες ανακατατάξεις που επήλθαν στη συγκεκριμένη κα ­ τηγορία, με πολλές αλυσίδες να αλλάζουν χέρια, δεν επήλθαν ση ­ μαντικές ποσοτικές αλλαγές στα δίκτυα καταστημάτων. Μάλιστα, το 2017 και το 2018 καταγράφηκαν αυξητικές τάσεις σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, καθώς οι αλυσίδες απέκτησαν παρουσία και σε περιοχές όπου δεν είχαν πριν, όπως για παράδειγμα οι νησιωτικοί τουριστικοί προορισμοί. Το 2017 ο αριθμός των σούπερ μάρκετ αυξή ­ θηκε σε 2.422 σε σύγκριση με το 2016, ενώ το 2018 ο αριθμός τους διαμορφώθηκε σε 2.462. Ειδικές «γωνιές» Αν και κυριαρχούν στο λιανε ­ μπόριο τροφίμων, οι αλυσίδες σού­ περ μάρκετ, αντιλαμβανόμενες τον κίνδυνο να μην αποσπάσουν γρή ­ γορα μερίδια ή ακόμη και να χά ­ σουν έδαφος από τα μεμονωμένα καταστήματα νέας μορφής, προ­ χωρούν ήδη σε ανάλογες κινήσεις. Εκτός από το γεγονός ότι έχουν διευρύνει σημαντικά τη διάθεση νωπών προϊόντων (φρούτων, λα ­ χανικών, κρεάτων, ψαριών, άρτου), συνεργάζονται επίσης με μικρούς παραγωγούς. Η επιλογή αυτή είχε γίνει αρχικά από την «ΑΒ Βασι- λόπουλος» και ακολούθησαν στη συνέχεια και οι λοιπές αλυσίδες, με τη «Σκλαβενίτης», μάλιστα, να δημιουργεί και ειδική γωνιά σε συ­ γκεκριμένο μεγάλο κατάστημά της.

6 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  Κατανάλωση και δυναμική ανάπτυξης Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Σελ.: 53,61 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Επιφάνεια: 382.85 cm² Αρθρογράφος: Κυκλοφορία: 14860 Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Κατανάλωση και δυναμική ανάπτυξης Του Αντώνη Ζαΐρη

7 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  Κατανάλωση και δυναμική ανάπτυξης Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Σελ.: 53,61 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Κατανάλωση και δυναμική ανάπτυξης Του ΑΝΤΩΝΗ ΖΑΪΡΗ* Η κατανάλωση των νοικοκυ ­ ριών συνιστά βασικό πυλώ ­ να ανάπτυξης της ελληνι ­ κής οικονομίας και μεγέθυνσης του ΑΕΠ της, αφού η τελευταία συμμετοχή της στο ΑΕΠ ανέρχε ­ ται σε ποσοστό πάνω από 75%. Ως εκ τούτου, η στρατηγική που θα εκπονηθεί από πλευράς πο­ λιτείας αλλά και επιχειρήσεων είναι απαραίτητο όχι να προκα- λέσει φοβικές και κατασταλτικές παρεμβάσεις μείωσής της, αλ ­ λά αντίθετα να ενισχύσει τους μηχανισμούς μεταστροφής της εσωστρεφούς κατανάλωσης ει- σαγόμενων ειδών σε προϊόντα κατανάλωσης εγχωρίως παρα- γόμενα με υψηλη προστιθέμενη αξία και πλεονεκτήματα ικανά να αναμετρηθούν με αντίστοιχά τους στις διεθνείς αγορές. Με άλλα λόγια, ο εξαγωγικός προσανατολισμός της οικονο ­ μίας στην πράξη προϋποθέτει αγαθά και υπηρεσίες με ανταγω ­ νιστικό πλεονέκτημα που συμμε ­ τέχουν επί ίσοις όροις ποιοτικής και τιμολογιακής ανταγωνιστικό- Η συμμετοχή ιης κατανάλωσης στο ελληνικό ΑΕΠ υπερβαίνει το 75%. τητας στον διεθνή καταμερισμό προϊόντων και εργασίας. Η πορεία της κατανάλωσης, βεβαίως, συναρτάται με τη γενι ­ κότερη εικόνα της διεθνούς οι ­ κονομίας, αλλά και του επιπέδου των μισθών της. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέχρι σήμερα δυναμική της ελληνικής οικονομίας δεν επιτρέπει, λόγω της ισχνότητάς της, να επανέλ ­ θουμε σε συνθήκες απασχόλησης και επίπεδα αμοιβών που προϋ- πήρχαν της κρίσης. Και απ ’ ό,τι φαίνεται, θα πάρει αρκετό χρόνο. Αν συγκρίνουμε, για παρά ­ δειγμα, την καταναλωτική δα ­ πάνη των ελληνικών και ισπα ­ νικών νοικοκυριών, μιας άλλης χώρας του Νότου, θα διαπιστώ ­ σουμε τόσο συγκλίσεις όσο και αποκλίσεις. Μία από τις συγκλί ­ σεις είναι ότι μεγάλο μέρος των δαπανών τους προορίζεται σε έξοδα για είδη διατροφής και στέγασης. Μία επίσης από τις αποκλίσεις είναι ότι τα ισπανι ­ κά νοικοκυριά έχουν επανέλθει σε επίπεδο δαπανών στα προ κρίσης επίπεδα. Προφανώς και στις δύο χώ ­ ρες τυχόν κυβερνητικές αποφά ­ σεις για αυξήσεις κατώτατου μι ­ σθού, μείωση φορολογίας και ΦΠΑ σχετίζονται με την ενδυ ­ νάμωση του αγοραστικού δια ­ θέσιμου εισοδήματος αλλά και με το συνολικό επίπεδο κοινω ­ νικοοικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας. Στη χώρα μας, η μη ­ νιαία δαπάνη νοικοκυριών για το 2018 ανήλθε σε περίπου 1.441 ευρώ, μικρή αύξηση της τάξης του 2% σε σύγκριση με το 2017, ενώ στην Ισπανία σε περίπου 2.490 ευρώ, που σημαίνει αύ ­ ξηση 2,34% σε σύγκριση με το 2017. Στα προ κρίσης επίπεδα, η μεν Ελλάδα εμφάνιζε δαπά ­ νη 2.120 ευρώ, ενώ η Ισπανία 2.648 ευρώ (Imtituto National de Eatadiatica, πρεσβεία Μαδρί ­ της - Γραφείο ΟΕΥ, ενημερωτικά σημειώματα). Οσον αφορά την κατανομή στις τρεις βασικές κατηγορίες αυτής της δαπάνης, για τα μεν ελληνικά νοικοκυριά τα είδη διατροφής αντιπροσωπεύουν 20,2%, η στέγαση 14,1% και οι μεταφορές 13%, ξενοδοχεία, κα ­ φενεία και εστιατόρια 10,8% (Πη­ γή: Ελληνική Στατιστική Υπη ­ ρεσία), ενώ αντίστοιχα για τα ισπανικά νοικοκυριά τα τρόφιμα και ποτά 14,4%, κατοικία, νερό, ηλεκτρισμός, αέριο 30,73%, με ­ ταφορές 12,69% και ξενοδοχεία, καφενεία, εστιατόρια 9,87%. Οσον αφορά τη μακροοικο ­ νομική εξέλιξη των μεγεθών της οικονομίας μεταξύ των δύο χω ­ ρών, έχουμε να παρατηρήσου ­ με τα εξής: Με βάση επίσημα στοιχεία του εννεαμήνου 2019, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυ ­ ξης της ελληνικής οικονομίας κυμάνθηκε στο 1,5%, ενώ στο δεύτερο τρίμηνο άγγιξε το 1,9% σε ετήσια βάση. Οι ακαθάριστες από την άλλη επενδύσεις παγίου κεφαλαίου το δεύτερο τρίμηνο 2019 εμφάνι ­ σαν μείωση κατά 5,8%, συγκρι- νόμενες με το αντίστοιχο τρί ­ μηνο του 2018. Ενώ στις ίδιες συγκρίσεις τριμήνων οι εξαγωγές βελτιώθηκαν κατά 5,4%, ταυτό ­ χρονα ωστόσο υπήρξε και αύ ­ ξηση των εισαγωγών στο 3,9% των αγαθών και στο 2,8% των υπηρεσιών. Από την άλλη, το Γενικό Συμ ­ βούλιο Οικονομολόγων στην Ισπανία επανατοποθετήθηκε σχετικά με τον ρυθμό ανάπτυ ­ ξης της οικονομίας από το 2,2% στο 1,9% για το 2019, αλλά και η ισπανική κεντρική τράπεζα επα ­ ναπροσδιόρισε τη στάση της με πρόβλεψη για την οικονομική ανάπτυξη από το 2,4% στο 2%. Ταυτόσημα με τη χώρα μας οι ευεργετικές επιπτώσεις της ιδιωτικής κατανάλωσης έχουν σημαντική συνδρομή στη με ­ γέθυνση του ΑΕΠ. * 0 κ. Αντώνης Ζαΐρης είναι αναπληρωτής αντιπρόεδρος ΣΕΛΠΕ, μέλος της Ενωσης Αμερικανών Οικονομολόγων (ΑΕΑ) και της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (ΑΡΑ).

8 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  «Κρύος ιδρώτας» από την πτώση του τζίρου Πηγή: ΜΠΑΜ Σελ.: 1,5 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Επιφάνεια: 1152.68 cm² Αρθρογράφος: Κυκλοφορία: 0 Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΖΙΡΟΥ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ (ΕΩΣ 30%) ΤΡΟΜΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ 5

9 ; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1  «Κρύος ιδρώτας» από την πτώση του τζίρου Πηγή: ΜΠΑΜ Σελ.: 1,5 Ημερομηνία έκδοσης: 17-11-2019 Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ «Kpuos ιδρώταβ» από την πτώση του τζίρου Συναγερμός έχει σημάνει στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Στην αγορά κάνουν λόγο για μείωση ακόμα και 30%, εν αναμονή των επίσημων στοιχείων Πενταετής αηοβογιομός ΕΤΗ/ΜΗΝΕΣ ΓΕΝ. ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝ.ΔΕΙΚΊ 2015 100 100 2016 97,9 999,4 2917 99,6 100,3 2018 100,6 102 6/2019 106,6 106,4 7/2019 106 1Q64 8/2019 107,8 107,9 ' (εκτός καυσίμων - λχπαντχκών) Σ ε δύσκολη περίοδο έχει μπει η αγορά, υποστηρί ­ ζουν παράγοντες, με με ­ ρικούς κλάδους να κάνουν λό ­ γο για μειώσεις των τζίρων που φτάνουν σε ορισμένες περιπτώ ­ σεις μέχρι και το 30% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Αυτές οχ πληροφορίες έχουν προκαλέσεχ ανησυχία στο Μα- ξίμου που έχει θέσει σε συνα ­ γερμό το οικονομικό επιτελείο. Γιατί; Διότι στην κυβέρνηση θε ­ ωρούν την οικονομία προνομι ­ ακό πεδίο και ήδη σε πρώτη φά ­ ση ΐίαταγράφονται επιτυχίες. Όπως βλέπετε στον πίνα ­ κα η κυβέρνηση 1 ξεκίνησε με ανόδους στους τζίρους, σύμφω ­ να με το Δείκτη Κύκλου Εργα ­ σιών στο λιανικό εμπόριο, που δημοσιεύει η Ελληνική Στατι ­ στική Αρχή. Ο Γενικός Δείκτης ανέβηκε τον Αύγουστο από το 106,6 που τον παρέλαβε από την προηγούμενη κυβέρνη ­ ση στο 107,8, ενώ παρόμοιες εί ­ ναι οχ αυξήσεις σχεδόν σε όλους τους τομείς δηλαδή, στα κατα ­ στήματα ειδών διατροφής, στα σούπερ μάρκετ, στα πολυκατα ­ στήματα, στα καύσιμα και λχπα- ντχκά αυτοκινήτων, στα τρόφι ­ μα, τα ποτά και τον καπνό, στα βιβλία, χαρτικά και λοιπά ήδη, ενώ είχαν κάμψη τομείς όπως τα φαρμακευτικά και τα καλλυ ­ ντικά, τα έπιπλα, τα ηλεκτρικά είδη, ο οικιακός εξοπλισμός, η ένδυση και υπόδηση. Σύμφωνα με τους παράγο ­ ντες της αγοράς, οχ λόγοι που παρατηρεΐταχ αυτό το φαινόμε ­ νο της μείωσης των τζίρων εί ­ ναι: Α) Οχ μεγάλες προσδοκίες που έφερε αλλαγή η της κυβέρ ­ νησης έκανε πολλοϋςΈλληνες να ξοδέψουν περισσότερα χρή ­ ματα το καλοκαίρι, ωστόσο, οχ μισθοί δεν έχουν αυξηθεί, η οι ­ κονομία δεν αλλάζει από τη μία στιγμή στην άλλη και τώρα αναγκάζονται να μαζευτούν πε ­ ρικόπτοντας δαπάνες. Β) Δόθηκαν αρκετά χρήματα για τις ρυθμίσεις. Αυτό μπορεί να ωφέλησε τα ταμεία του κρά ­ τους, αφού μειώθηκε η φορο ­ διαφυγή και η εχσφοροδχαφυ- γή, ωστόσο, είναι χρήματα που έλεχψαν από την αγορά και αυτό προκαλεΐ προβληματισμό. Αυτό που προκαλεί προβλη ­ ματισμό στο οικονομικό επιτε ­ λείο είναι ότι στην αγορά επι ­ χειρηματίες υποστηρίζουν ότι υπάρχει μείωση έως 30% όχι σε σχέση με το καλοκαίρι, αλλά σε σχέση με πέρσι. Και την προ ­ ηγούμενη χρονιά υπήρχε μεί ­ ωση στους κύκλους εργασιών τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώ ­ βριο και Νοέμβριο σε σχέση με το καλοκαίρι, αλλά για την κυ ­ βέρνηση θα είναι μεγάλος ο πο ­ νοκέφαλος αν επαληθευτούν αυτά τα άσχημα μηνύματα, διό ­ τι θα αποτελέσεχ ένα καλό επι ­ χείρημα για την αντιπολίτευση να αντεπχτεθεΐ στα θέμα της οι ­ κονομίας και της αγοράς. Πάντως, ψυχραιμότερες φωνές λένε ότι αυτό δεν είναι φαινόμενο που αφορά το Γενι ­ κό Δείκτη, αλλά επί μέρους δεί ­ κτες. Δηλαδή, για παράδειγμα μπορεί να ισχύει στην κατηγο ­ ρία της ένδυσης και της υπόδη ­ σης, όπου είχαμε μεγάλη πτώ ­ ση από το καλοκαίρι μέχρι και το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμ ­ βρίου με αποτέλεσμα να μένουν απούλητα τα χειμερινά προϊό ­ ντα παρά τις ενδιάμεσες εκπτώ ­ σεις που κάνουν τα καταστήμα ­ τα του λιανεμπορίου. Απόδοση των μέτρων Η «ΜΠΑΜ» συνομίλησε με έμπειρο σε θέματα της αγο ­ ράς στέλεχος τηςκυβερνητικής πλεχοψηφΐας και μας επιβεβαί ­ ωσε τον προβληματισμό αυτό. «Πράγματι υπάρχουν μηνύμα ­ τα που δείχνουν ένα πρόβλημα στην αγορά αυτή την περίοδο και έχει να κάνει με διάφορους παράγοντες. Ωστόσο, δεν είναι καθολικό, αλλά αφορά επχμέ- ρους κλάδους της οικονομίας», ήταν η πρώτη του αντίδραση. Και στο ερώτημα πώς θα αντιμετωπίσει η κυβέρνηση ένα τέτοιο πρόβλημα, εφόσον επιβεβαιωθούν όλα αυτά και στις στατιστικές, όταν θα δημο ­ σιευτούν, η απάντησή του ήταν: «Η κυβέρνηση έκανε τις φο- ροελαφρϋνσεις όπως οφείλε. Όμως, αυτά δεν γίνονται από τη μία ημέρα στηνάλλη. Θα χρεια ­ στεί λίγο καιρός για να φανούν στην αγορά οχ ευεργετικές πο ­ λιτικές που ασκήσει η κυβέρ ­ νηση. Αυτό και παράλληλα με τις επενδύσεις που αναμένουμε να γίνουν, θα δώσουν νέα ώθη ­ ση στην οικονομία, θα μεγαλώ ­ σει ο παραγόμενος πλούτος και θα ωφεληθεί τόσο το Δημόσιο αφού θα μεγαλώσουν τα έσοδά του, όσο και η αγορά διότι θα κι ­ νηθεί χρήμα και θα αυξηθούν οχ τζίροι». Επχκοινωνχακά, πάντως, πρόβλημα στην κυβέρνηση δεν έχει δημχουργηθεί. Τον τε ­ λευταίο καιρό υπήρξαν δημοσι ­ εύματα για τη μείωση τουτζίρου στο Χρηματιστήριο και μόνο η δημοσιοποίηση μίας έρευνας του εμπορικού συλλόγου των Χανιών, που έδειξε ότι το μήνα Σεπτέμβριο υπήρξε μείωση του τζίρου κατά 2%. Σημείο «κλειδί» για την κυ ­ βέρνηση είναι τι θα γίνει και το μήνα Δεκέμβριο, όπου παρα ­ δοσιακά λόγω των εορτών κα ­ ταγράφεται ο μεγαλύτερος κύ ­ κλος εργασιών και στον γενικό δείκτη και στους επί μέρους κλάδους. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙ- ΖΑ δεν κατάφερε ποτέ να πχά- σει την καλύτερη επίδοση της κυβέρνησης Σαμαρά, κινούμε ­ νη οριακά, στα καλύτερό της, στα νούμερα που παρέλαβε το 2015.