อิศรญาณภาษิต

บทคาสอนเก่ยี วกบั การใช้ชีวติ 1. สอนให้เรารู้จักฝึกใจใหร้ ูเ้ ท่าทนั กิเลส คือ เอาใจเป็นนายบงั คบั ใจตวั เองให้อยู่ เหนอื กิเลส เพอ่ื จะได้เป็นพาหนะไปสูค่ วามสุข ดงั บทประพนั ธ์ท่วี ่า สาหรับคนเจือจิตจรติ เขลา ด้วยมวั เมาโมห์มากในซากผี ต้องหาม้ามโนมัยใหญย่ าวรี สาหรับขเ่ี ปน็ ม้าอาชาไนย 2. สอนใหเ้ รารู้จักรักษาน้าใจกันพึ่งพาอาศยั กนั ฉะนัน้ เรารักกนั ดกี ว่าเกลียดกัน ดงั บทประพันธ์ทว่ี า่ ชายข้าวเปลอื กหญงิ ขา้ วสารโบราณวา่ นา้ พ่งึ เรอื เสือพึง่ ปา่ อัชฌาสัย เราก็จิตคิดดูเล่าเขากใ็ จ รกั กันไว้ดีกว่าชงั ระวังการ

บทคาสอนเก่ียวกบั การใช้ชีวติ 3. สอนใหร้ ถู้ งึ การประพฤติตนคอื ถา้ ใครดกี บั เราเราก็ควรทจ่ี ะดีกบั เขาตอบ ส่วนคนที่ ทาไม่ดีกับเรา เรากไ็ ม่ควรท่จี ะโกรธเขาเชน่ กัน คนท่ีทาดมี าสบิ ครง้ั ยงั ไมเ่ ทา่ ทาความชั่วแค่ ครึ่งคร้งั ดงั สานวนทว่ี า่ ปลาเนา่ ตัวเดยี ว เหม็นไปทงั้ ข้อง และถึงแม้ว่าเราเป็นผ้ชู ายก็ไมค่ วร ทีจ่ ะดูถกู หรอื ประประเมินคา่ เขาผดิ เช่นกัน ดังบทประพนั ธ์ที่ว่า ผใู้ ดดีดตี อ่ อยา่ ก่อกิจ ผู้ใดผดิ ผ่อนพักอยา่ หักหาญ สบิ ดกี ็ไมถ่ งึ กบั กง่ึ พาล เปน็ ชายชาญอย่าเพอ่ คาดประมาทชาย

บทคาสอนเกย่ี วกบั การใชช้ ีวิต 4. สอนให้ทาความดีอยา่ ทาในสง่ิ ทผี่ ดิ กฎหมายหรอื ทาชว่ั ทกุ คนตอ้ งตายด้วยกนั ท้งั นน้ั เพราะฉะนน้ั จงทาความดไี ว้ ดงั บทประพนั ธท์ ่ีว่า รกั สน้ั นัน้ ให้รอู้ ยเู่ พียงสั้น รักยาวนัน้ อยา่ ให้เยน่ิ เกินกฎหมาย มิใชต่ ายแตเ่ ขาเรากต็ าย แหงนดูฟ้าอยา่ ใหอ้ ายแกเ่ ทวดา 5. สอนใหร้ ้จู กั แยกแยะอยา่ เช่ือในสง่ิ ทต่ี าไม่เหน็ เพราะทีเห็นนน้ั อาจไม่ใช่ความจรงิ ท้งั หมด ดังบทประพนั ธท์ วี่ า่ บ้างโลดเล่นเตน้ ราทาเป็นเจา้ เป็นไรเขาไมจ่ ับผิดคดิ ดขู ัน ผมี ันหลอกช่างผตี ามทมี นั คนเหมอื นกันหลอกกนั เองกลัวเกรงนัก

บทคาสอนเกีย่ วกบั การใช้ชีวติ 6. สอนให้คนเราไมค่ วรพ่ายแพแ้ ก่อปุ สรรค ต้องดิ้นรนขวนขวายต่อสู้ ชีวิตตอ่ ไป ดงั บทประพนั ธท์ ี่ว่า เอาปลาหมอเป็นครดู ูปลาหมอ บนบกหนออตุ ส่าหเ์ สอื กกระเดือกกระดกิ เขาย่อมว่าฆา่ ควายเสียดายพรกิ รกั หยอกหยิกท้งั ตวั อยา่ กลวั เลบ็

บทคาสอนเกย่ี วกบั การรู้จกั คิด ไตรต่ รอง พจิ ารณา 1. สอนให้รเู้ กยี่ วกับการเตือนใหเ้ รารู้จักคิด พิจารณา สารวจตวั เองทกุ ๆวนั อยา่ ดถู ูก ความดหี รือความชวั่ ว่าทาเพยี งเล็กน้อยเพราะมันจะสะสมไปเร่อื ย ๆ และมากขึน้ ทุกที ดงั บทประพนั ธท์ ่วี า่ อย่าดถู ูกบญุ กรรมว่าทาน้อย น้าตาลยอ้ ยมากเม่อื ไรได้หนักหนา อยา่ นอนเปล่าเอากระจกยกออกมา สอ่ งดหู นา้ เสยี ทหี นึ่งแลว้ จึงนอน 2. สอนว่าใหร้ ้จู ักคดิ ใครค่ รวญ ไตรตรองกอ่ นจะพดู หรอื ทาสง่ิ ใด ดงั บท ประพนั ธท์ ี่วา่ เห็นตอหลกั ปกั ขวางหนทางอยู่ พเิ คราะห์ดคู วรทงิ้ แล้วจึงถอน เหน็ เต็มตาแล้วอยา่ อยากเป็นปากบอน ตรองเสียกอ่ นจึงค่อยทากรรมทง้ั มวล

บทคาสอนเกย่ี วกับการรจู้ กั คดิ ไตร่ตรอง พิจารณา 3. สอนให้มใี จคอหนกั แน่นไม่หลงเชือ่ ยุยงโดยง่าย ใหร้ ้จู ักไตรต่ รองให้ดเี สีย กอ่ นท่ี จะคล้อยตามคาพดู ของผู้อ่นื ดงั บทประพนั ธ์ทวี่ า่ อนั เสาหนิ แปดศอกตอกเปน็ หลัก ไปมาผลกั บ่อยเข้าเสายังไหว จงฟงั หูไวห้ คู อยดูไป เชือ่ น้าใจดกี วา่ อยา่ เชื่อยุ

คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์ การเลน่ เสยี งสมั ผสั อกั ษร เพ่อื ให้เกดิ ความไพเราะ ดงั ตวั อย่าง ๏ หญงิ เรียกแม่ชายเรียกพ่อยอไวใ้ ช้ มนั ชอบใจข้างปลอบไมช่ อบดุ ท่หี ่างปิดทชี่ ิดไชใหท้ ะลุ คนจกั ษเุ หล่หลิ่วไพล่พลว้ิ พลกิ

คุณคา่ ด้านความรู้ อิศรญาณภาษติ มีเนื้อหาคาสอนทห่ี ลากหลาย ดังตอ่ ไปนี้ ๑. สอนใหเ้ ห็นความสาคัญของปญั ญาแต่อยา่ อวดรู้ ดังที่ว่า \"จะเรยี นคมเรยี นเถดิ อย่าเปิดฝกั \" คอื ให้เป็นคนใฝรู้ แต่ให้เก็บความรไู้ ว้ใช้เมอ่ื ถงึ เวลาสมควร เชน่ เดียวกับการสอน ใหร้ ้จู ริงแตม่ ิให้โอ้อวด ดงั ทว่ี ่า \"ถงึ รูจ้ รงิ นงิ่ ไว้อย่าไขรู้\"

คุณคา่ ด้านความรู้ ๒. สอนใหร้ จู้ ักคิดใครค่ รวญ ไตร่ตรองกอ่ นจะพูดหรือทาสิ่งใด ดงั ท่ีวา่ ๏ เหน็ ตอหลกั ปักขวางหนทางอยู่ พิเคราะห์ดูควรทิ้งแล้วจงึ ถอน เหน็ เตม็ ตาแลว้ อยา่ อยากทาปากบอน ตรองเสียกอ่ นจึงค่อยทากรรมท้งั มวล

คณุ ค่าดา้ นความรู้ ๓. สอนใหพ้ จิ ารณาขอ้ บกพร่องของตนเองเพื่อจะไดป้ รบั ปรุงแก้ไข ดังทวี่ า่ \"อย่านอนเปล่าเอากระจกยกออกมา สอ่ งดูหนา้ เสียท่หี นง่ึ แล้วจนึ อน\" คากลอนนีส้ อนว่าเราควรสารวจจิตใจของตนเองอยู่เปน็ นิจ วา่ คิดดที าดีอยหู่ รอื ไม่ เพื่อจะไดเ้ ตือนตนอยู่เสมอ

คุณคา่ ด้านความรู้ ๔. สอนให้มใี จหนักแน่น ไมห่ ลงเช่อื คาพูดยุยงโดยง่าย ให้รู้จักไตรต่ รองให้ดีเสียก่อนท่จี ะคลอ้ ยตามคาพดู ของผ้อู ื่น ดังที่วา่ ๏ อันเสาหนิ แปดศอกตอกเปน็ หลัก ไปมาผลักบอ่ ยเข้าเสายงั ไหว จงฟงั หไู ว้หูคอยดไู ป เชอื่ นา้ ใจดีกวา่ อยา่ เช่อื ยุ

ขอ้ คดิ จากเร่ือง 1. ควรรจู้ กั เกบ็ เงินและขยนั ทางาน 2. ควรรจู้ กั ระมัดระวงั คาพดู 3. ควรเปน็ คนออ่ นน้อมถอ่ มตน 4. ควรรจู้ ักการใช้คนวา่ จะใช้ใครควรพดู ดๆี กบั เขา 5. ควรเคารพผใู้ หญ่เพราะทา่ นมีประสบการมากกวา่

Thanks!