พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชนิพนธ์ เพื่อพระราชทานแก่พระเจ้าลูกยาเธอ ๔ พระองค์ ซึ่งเป็นพระราชโอรสชุดแรกที่เสด็จไป ทรงศึกษาวิชาการ ณ ต่างประเทศ

พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จัดทำโดย นายธนดล ตุลสุข ๖๓๑๑๐๒๐๐๘๑๑๔ นักศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์

ก คำชี้แจง หนังสือเล่มนี้ใช้สำหรับเป็นสื่อประกอบการเรียนรู้ ภายในจะมีเนื้อหาเกี่ยวกับวรรณกรรม เรื่อง \"พระบรมราโชวาท\" พระราชนิพนธ์ในพระบามสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ หนังสือเล่มนี้สามารถอ่านเพื่อรับความบันเทิง ตลอดจนผู้ที่สนใจ ในเนื้อหาได้รับประโยชน์ ข้อคิด คติเตือนใจ และสามารถนำไป ประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้

สารบัญ ข ชื่อเรื่อง หน้า คำชี้แจง ก สารบัญ ข พระราชประวัติผู้แต่ง ๑ ประวัติความเป็นมา ๓ พระบรมราโชวาท ๔ บทวิเคราะห์วรรณกรรม ๖ คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ๗ คุณค่าด้านสังคมและวัฒนธรรม ๘ ข้อคิด คติคำสอนและความจรรโลงใจ ๙ บทสรุป ๑๐ ศัพท์หน้ารู้ ๑๑ คำถามทบทวน ๑๒ บรรณานุกรม ๑๓

๑

๒ พระราชประวัติผู้แต่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๓๙๖ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระนางเธอพระองค์เจ้ารำเพยภมราภิรมย์ (ต่อมาได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระเทพศิริ นทราบรมราชินี) พระองค์เสด็จเสวยราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์ราชวงศ์จักรีพระองค์ที่ ๕ ขณะพระชนมายุเพียง ๑๕ พรรษา และเมื่อทรงบรรลุนิติภาวะ พระองค์ได้เสด็จออก ทรงพระผนวชประมาณ ๑ เดือน จากนั้นทรงจัดให้มีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกอีกครั้งหนึ่ง พระองค์ทรงปรับปรุงบ้านเมืองให้ทัดเทียมตะวันตก เช่น ประกาศเลิกทาส เป็นต้น และสนพระราชหฤทัยด้านการศึกษา จึงได้ส่งพระราชโอรสไปศึกษาวิชาการที่ต่างประเทศ ทรงสนับสนุนกิจการโรงเรียนเพื่อหวังให้นำความรู้มาพัฒนาประเทศชาติ ผลงานด้านการประพันธ์ของพระองค์มีทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง เช่น พระราช นิพนธ์ ไกลบ้าน, บทละครเรื่อง เงาะป่า, พระราชพิธีสิบสองเดือน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ สิริรวมพระชนมายุ ๕๘ พรรษา

๓ ความเป็นมา พระบรมราโชวาท คือ คำสอนของกษัตริย์ที่พระราชทานแก่ กลุ่มชนต่าง ๆ เป็นได้ทั้งคำพูดหรือบทพระราชนิพนธ์ ส่วนมากจะเป็น คำพูด แล้วจึงนำมาตีพิมพ์เผยแพร่ “พระบรมราโชวาท” ที่จะได้ศึกษานี้ ......... พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ เพื่อพระราชทานแก่พระเจ้าลูกยาเธอ ๔ พระองค์ ซึ่งเป็น พระราชโอรสชุดแรกที่เสด็จไปทรงศึกษาวิชาการ ณ ต่างประเทศ ได้แก่ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ (พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์) กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ (พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์) กรมหลวงปราจิณกิติบดี (พระองค์เจ้าประวิตรวัฒโนดม) และกรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช (พระองค์เจ้าจิรประวัติวรเดช) เนื้อความแสดงความผูกพันระหว่างรัชกาลที่ ๕ และพระเจ้าลูกยาเธอ ทั้ง ๔ พระองค์ ในฐานะของพ่อและลูก เป็นคำสอนที่มีคุณค่านำมา เป็นแบบในการดำเนินชีวิต

๔ พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบรมราโชวาทนี้มีพระราชประสงค์ให้พระราชโอรสทรง ประพฤติดังนี้ ๑. ให้ไปเรียนหนังสืออย่างเดียว ไม่ให้ไว้ยศว่าเป็นเจ้า ให้ถือบรรดาศักดิ์เสมอลูกผู้มีตระกูล ไม่ให้ใช้ฮิสรอแยลไฮเนสปรินซ์นำหน้าชื่อ ถ้าใครจะเติมหน้าชื่อหรือท้ายชื่อเป็นมิสเตอร์หรือแอสไควร์ก็ได้เพราะการไว้ยศ ไม่เป็นประโยชน์อะไรแก่ตัว จะทำอะไรต้องระวังตัว แม้จะซื้อของก็แพงกว่า คนอื่น ๒. เงินค่าใช้สอย และค่าเล่าเรียน จะใช้เงินพระคลังข้างที่ ซึ่งฝากไว้ใน ธนาคารจะจ่ายให้คนละ ๓,๖๐๐ ปอนด์ เพื่อจะให้เรียนจบภายใน ๑๐ ปี เหตุ ที่ไม่ใช้เงินแผ่นดิน เพราะพระองค์มีพระราชโอรสหลายพระองค์ ถ้าทรงใช้เงิน แผ่นดิน หากพรราชโอรสเสด็จกลับมาแล้ว ไม่ทรงทำราชการให้คุ้มกับเงิน แผ่นดิน ก็จะถูกติเตียน ๓. การเป็นเจ้านายหาช่องทางทำราชการได้ยากกว่าคนธรรมดา ถ้าจะทำ ราชการตำแหน่งต่ำ ๆ ก็ไม่เหมาะแก่ยศศักดิ์ จงอุตสาหะเล่าเรียนด้วยความ เพียร เพื่อจะได้ทำคุณประโยชน์แก่ประเทศชาติ

๕ ๔. อย่าถือตัวว่าเป็นลูกพระเจ้า แผ่นดิน ไม่ต้องการให้อำนาจเกะกะ ถ้า ทำผิดก็จะโดนทำโทษให้เป็นคนอ่อนหวาน ไม่ถือทิฐิมานะ ๕. ให้ใช้จ่ายอย่างประหยัด ไม่ทำใจโตมือโต ถือว่าเป็นลูกกษัตริย์ ให้คิด เสมอว่าเป็นคนจน ควรใช้เงินให้เป็นประโยชน์ ถ้ามีหนี้จะไม่ใช้ให้ ถ้าใช้ให้ ก็ต้องมีโทษ เพื่อไม่ให้ประพฤติอีก และถ้าเอาเงินเบี้ยหวัด และเงินกลางปี ไปใช้หนี้ก็ไม่สมควร ควรเก็บเอาไว้ลงทุนประกอบอาชีพเลี้ยงครอบครัว ๖. วิชาที่จะต้องเรียนให้รู้ จริง ๆ คือ วิชาภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน กับวิชาเลข ส่วนวิชาชำนาญพิเศษจะตัดสินภายหลัง และไม่ให้ตื่น ตัวว่าได้เรียนภาษาต่างประเทศแล้วลืมภาษาไทย บังคับให้เขียนหนังสือถึง พระองค์อย่างน้อยเดือนละฉบับ ถ้าเขียนภาษาอังกฤษไม่ได้ ให้เขียนภาษา ไทย ถ้าเขียนภาษาต่างประเทศภาษาใดภาษาหนึ่งได้ ให้เขียนภาษานั้นแล้ว เขียนคำแปลเป็นภาษาไทย ๗. ได้มอบหมายให้กรมหมื่นเทวะ วงศ์วโรปการ ทรงเป็นธุระทาง กรุงเทพฯ ถ้ามีธุระขัดข้องให้เขียนจดหมายมาปรึกษา ส่วนทางต่างประเทศ ถ้ามีปัญหาให้ปรึกษาราชทูตประจำประเทศนั้น ๆ

๖ บทวิเคราะห์วรรณกรรม เนื้ อเรื่อง พระบรมราโชวาทนี้สะท้อนว่าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง เล็งเห็นคุณค่าของการศึกษา จึงส่งพระราชโอรสไปศึกษาที่ต่างประเทศ เพื่อจะได้นำ ความรู้กลับมาพัฒนาประเทศ โดยพระองค์ได้พระราชทานพระบรมราโชวาทแด่ พระเจ้าลูกยาเธอที่จะเสด็จไปศึกษาต่างประเทศในหลักปฏิบัติอันสมควร จุดมุ่งหมายในการแต่ง เพื่อส่งไปสั่งสอนพระราชโอรส ๔ พระองค์ที่เสด็จไปทรงศึกษาวิชาการ ณ ทวีปยุโรปเป็นรุ่นแรก เพื่อจะได้ปฏิบัติพระองค์ให้ถูกต้อง และดีงาม ลักษณะคำประพันธ์ เป็นความเรียงร้อยแก้วเชิงเทศนาโวหาร ในรูปพระราชหัตถเลขา โครงเรื่อง เป็นการสั่งสอนพระราชโอรสที่ประกอบไปด้วยเหตุผลและทรง ชี้แจงถึง ข้อดีข้อเสียที่จะตามมาทำให้คำสั่งนั้นประกอบไปด้วยเหตุผลที่น่าเชื่อถือ แก่นเรื่อง การไปศึกษาเล่าเรียนในต่างประเทศ ต้องใช้ความอุตสาหะ พากเพียร เพื่อนำความรู้กลับมาพัฒนาประเทศชาติและจำเป็นต้องรู้จักวางตนให้เหมาะสม รวมทั้งรู้จักใช้จ่ายตามเหตุอันควร

๗ คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ศิลปะการประพันธ์ ๑. ใช้คำว่า “จง...” ในประโยคที่เป็นคำเตือน ให้ความรู้สึกเหมือนพ่อแม่ที่ ตามไปตักเตือนลูก เช่น “...จงนึกไว้ให้เสมอว่าเงินทองที่แลเห็นมาก ๆ ไม่ได้เป็นของหามาได้โดยง่าย เหมือนเวลาที่จ่ายไปง่ายนั้นเลย...” ๒. ใช้ภาษาสั่งสอนที่คมคายกินใจ โดยการใช้โวหารเปรียบเทียบที่รุนแรง เช่น “...ถ้าจะถือว่าเกิดมาเป็นเจ้านายแล้วนิ่ง ๆ อยู่จนตลอดชีวิตก็เป็นสบายดังนั้น จะไม่ผิดอันใดกับสัตว์ดิรัจฉานอย่างเลวนัก สัตว์ดิรัจฉานมันเกิดมากิน ๆ นอน ๆ แล้วก็ตาย แต่สัตว์บางอย่างยังมีหนังมีเขามีกระดูกเป็นประโยชน์ได้บ้าง แต่ถ้าคน ประพฤติอย่างสัตว์ดิรัจฉานแล้ว จะไม่มีประโยชน์อันใดยิ่งกว่าสัตว์ดิรัจฉานบาง พวกไปอีก...” ๓. ใช้ภาพพจน์เปรียบเทียบเพื่อให้ผู้อ่านเกิดจินตภาพที่ชัดเจน เช่น “...ชีวิตสังขารของมนุษย์ไม่ยั่งยืนยืดยาวเหมือนเหล็กเหมือนศิลา...” ๔. ใช้คำศัพท์สมัยใหม่และการทับศัพท์ภาษาอังกฤษ ซึ่งปัจจุบันก็ยังใช้กันอยู่ เช่น เก๋ แบงก์ ปอนด์ ฯลฯ

๘ คุณค่าด้านสังคมและวัฒนธรรม ๑. สะท้อนให้เห็นถึงสังคมไทยสมัยก่อนว่ามีเงินเบี้ยหวัด เงินกลางปี และเงินพระคลังข้างที่ ซึ่งแบ่งเป็นส่วน ๆ สำหรับพระเจ้าแผ่นดิน ๒. สะท้อนให้เห็นว่าสังคมไทยในเวลานั้นต้องการคนที่มีความรู้ความสามารถ ทางด้านภาษาและการคำนวณ เพื่อจะได้มาพัฒนาประเทศ รวมทั้งต้องการให้ ไปเห็นว่าต่างประเทศมีการพัฒนาอย่างไร จะได้กลับมาพัฒนาให้บ้านเมือง เจริญรุ่งเรือง ๓. สะท้อนให้เห็นสังคมตะวันตก ว่ามีแบงก์และมีดอกเบี้ยให้สำหรับเงินฝาก ในธนาคาร ๔. สะท้อนให้เห็นถึงความแตกต่างระหว่างสังคมไทยกับสังคมตะวันตก ๕. สะท้อนให้เห็นการปกครองในรูปแบบครอบครัว ว่าพ่อเป็นหัวหน้า ครอบครัว ต้องดูแลอบรมสั่งสอนลูก วางแนวทางชีวิตที่ดีให้แก่ลูก และลูก ต้องเชื่อฟังคำสั่งสอน

๙ ข้อคิด คติคำสอน และความจรรโลงใจ ผู้ที่อยู่ในวัยเรียนควรประพฤติตัวให้เหมาะสม ตั้งใจเรียน รู้จักวางตัว และใช้จ่ายอย่างประหยัด จึงจะเกิดผลดีแก่ตัวเอง การนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ๑. เราไม่ควรถือยศศักดิ์ เพราะจะทำให้ เข้าสังคมลำบากและสิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย ๒. ผู้เล่าเรียนควรรู้ค่าของเงินและตระหนัก ในความลำบากพ่อแม่ที่หาค่าใช้จ่ายมาให้ ๓. เราควรมีความรู้ในวิชาภาษาอังกฤษ และคณิตศาสตร์ เพราะภาษาอังกฤษเป็นภาษา สากลที่ช่วยเปิดกว้างด้านอาชีพ ส่วนคณิตฯ จะนำไปสู่ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์สูง

๑๐ บทสรุป พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นงานเขียนรูปแบบ จดหมายร้อยแก้วที่พระราชทานแก่พระเจ้าลูกยาเธอ ทั้ง ๔ พระองค์ที่เสด็จไปศึกษาวิชาการ ณ ต่างประเทศ แสดงให้เห็นความรักความห่วงใยของพ่อที่มีต่อลูก และแนวคิดในฐานะกษัตริย์ซึ่งสามารถน้อมนำไปใช้ ในหลักการดำเนินชีวิตได้

ศัพท์น่ารู้ ๑๑ เขม็ดแขม่ รู้จักประหยัดในการใช้จ่าย คุมเหง ข่มเหง รังแก ตั้งลงไว้ กำหนดไว้ ทิฐิ ดื้อดึงในความเห็นตน บรรดาศักดิ์ ฐานะของขุนนางซึ่งได้รับ พระราชทานเนื่องจากตำแหน่ง ปฏิญาณ หน้าที่ทางราชการ เช่น ขุน ฟุ้งซ่าน หลวง พระ พระยา ให้คำมั่นสัญญา ในที่นี้หมายถึง มากเกินไป ใช้ในความว่า “อย่าไปอวดมั่ง อวดมี ทำเทียบเทียมเขาให้ ฟุ้งซ่านไปเป็นอันขาด”

๑๒ คำถาม ทบทวน คำชี้แจง จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ครบถ้วนเรียบร้อย ๑. จุดมุ่งหมายของพระราชนิพนธ์ พระบรมราโชวาท คืออะไร ๒. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ ขึ้นเพื่อใคร เพราะอะไร ๓. จงบอกคุณค่าทางด้านสังคมและวัฒนธรรมของพระราชนิพนธ์ เรื่องนี้มาหนึ่งอย่าง พร้อมอธิบาย ๔. พระบรมราโชวาท ทรงพระราชนิพนธ์โดยใช้คำประพันธ์ รูปแบบใด ๕. จงยกตัวอย่างข้อคิด คติเตือนใจ ที่สามารถนำไปประยุกต์ ใช้ในชีวิตประจำวันได้ พร้อมยกตัวอย่างประกอบ

๑๓ บรรณานุกรม ครูยุทธพงษ์ สุมาพันธุ์.2561.พระบรมราโชวาท ม.3. (ระบบออนไลน์).แหล่งที่มาhttps://sites.google.com/site/kruyutnonsi/ phrabrmrachowath-m-3 ทีมงานทรูปลูกปัญญา.2565.ภาษาไทย ม. 3 เรื่อง พระบรมราโชวาท (ระบบออนไลน์).แหล่งที่มาhttps://www.trueplookpanya.com/learning /detail/31748 Jutalak Cherdharan.2565.พระบรมราโชวาท ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 วิชาภาษาไทย.(ระบบออนไลน์).แหล่งที่มาhttps://blog.startdee.com/

๑๔

พระบรมราโชวาท พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

\"อย่าถือว่าเกิดมามีบุญ ต้องถือว่าตัวเกิดมามีกรรม สำหรับจะเทียมแอกเทียมไถทำการที่หนัก การซึ่งจะมีวาสนาขึ้นต่อไปนั้นเป็นความทุกข์มิใช่ความสุข\" พระบรมราโชวาท ในรัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว