รายงานความฉลาดทาง Digital (DQ)

Digital Intelligence Quotient ความฉลาดดา้ นดจิ ทิ ลั โดย นาย นันทวัฒน์ ทองก้อน 634102004 สาขาภาษาอังกฤษ หมู่ 1

คานา รายงานเล่มน้ีจดั ทาข้นึ เพ่อื เป็นส่วนหน่ึงของวชิ านวตั กรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื การส่อื สารการศึ กษาและการเรียนรู้ เพอ่ื ใหไ้ ดศ้ ึกษาหาความรูใ้ นเรอ่ื ง Digital Intelligence Quotient หรอื DQ และไดศ้ ึกษาอย่างเขา้ ใจเพอ่ื เป็นประโยชนใ์ นการเรยี น ผูจ้ ดั ทาหวงั ว่า รายงานเล่มน้ีจะเป็นประโยชนต์ ่อผูอ้ ่าน ท่กี าลงั หาขอ้ มูลเร่ืองน้ี หากมขี อ้ ผิดพลาดหรือขอ้ แนะนาประการใด ผูจ้ ดั ทาขอนอ้ มรบั ไวแ้ ละขออภยั มา ณ ทน่ี ้ดี ว้ ย

สารบญั ชอ่ื บท หนา้ 1. Digital Intelligence Quotient / DQ 1 2. Privacy Management 2 3. Critical Thinking 3 4. Digital footprints 4 5. Digital empathy 5 6. Cybersecurity Management 6 7. Cyberbullying Management 7 8. Screen Time Management 8 9. Digital Citizen Identity 9 10.อา้ งองิ 10

1 Digital Intelligence Quotient DQ ก่อนจะทราบถงึ ทกั ษะดา้ นดจิ ทิ ลั ขอใหค้ านิยามความหมายของประโยคท่วี ่า \"ความเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั \" ทท่ี กุ ประเทศทวั่ โลก คาดหวงั ใหเ้กิดข้นึ ในประชากรของตน คอื \"พลเมอื งผูใ้ ชง้ านสอ่ื ดจิ ทิ ลั และสอ่ื สงั คมออนไลนอ์ ย่างเขา้ ใจบรรทดั ฐาน ของการปฏบิ ตั ติ วั ให้ เหมาะสม และมคี วามรบั ผดิ ชอบในการใชเ้ ทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยง่ิ การสอ่ื สารในยุคดจิ ทิ ลั เป็นการสอ่ื สารทไ่ี รพ้ รมแดนจาเป็นตอ้ งมี ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (DQ: Digital Intelligence) \" ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คอื กลมุ่ ของความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรบั รู้ ท่ี จะทาใหค้ นคนหน่งึ สามารถเผชญิ กบั ความทา้ ทายบนเสน้ ทางของชวี ติ ในยุคดจิ ทิ ลั และสามารถปรบั ตวั ใหเ้ขา้ กบั ชวี ิตดจิ ทิ ลั ได้ ความฉลาด ทางดจิ ทิ ลั ครอบคลุมทงั้ ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคตแิ ละค่านิยมทจ่ี าเป็นต่อการใชช้ ีวติ ในฐานะสมาชกิ ของโลกออนไลน์ กลา่ วอกี นยั หน่ึงคือ ทกั ษะการใชส้ อ่ื และการเขา้ สงั คมในโลกออนไลน์ ดงั นน้ั พลเมอื งดจิ ทิ ลั จงึ หมายถงึ สมาชกิ บนโลกออนไลน์ ทใ่ี ชเ้ครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ น็ต ซง่ึ มคี วามหลากหลายทางเช้อื ชาติ อายุ ภาษา และ วฒั นธรรม ดงั นน้ั พลเมอื งดจิ ทิ ลั ทกุ คนจงึ ตอ้ งมี ‘ความเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั ’ ทม่ี คี วามฉลาดทางดจิ ทิ ลั บนพ้นื ฐานของความรบั ผดิ ชอบ การ มจี รยิ ธรรม การมสี ว่ นร่วม ความเหน็ อกเหน็ ใจและเคารพผูอ้ น่ื โดยมงุ่ เนน้ ความเป็นธรรมในสงั คม ปฏบิ ตั แิ ละรกั ษาไวซ้ ง่ึ กฎเกณฑ์ เพอ่ื สรา้ งความสมดุลของการอยู่ร่วมกนั อย่างมคี วามสุข

2 Privacy Management ดลุ พนิ จิ ในการบรหิ ารจดั การขอ้ มลู สว่ นตวั โดยเฉพาะการแชรข์ อ้ มลู ออนไลนเ์ พอ่ื ป้องกนั ความเป็นส่วนตวั ทงั้ ของตนเองและ ผูอ้ น่ื เป็นสง่ิ สาคญั ทต่ี อ้ งประกอบอยู่ในพลเมอื งดจิ ทิ ลั ทกุ คน และพวกเขาจะตอ้ งมคี วามตระหนกั ในความเท่าเทยี มกนั ทางดจิ ทิ ลั เคารพ ในสทิ ธขิ องคนทกุ คน รวมถงึ ตอ้ งมวี จิ ารณญาณในการรกั ษาความปลอดภยั ของขอ้ มลู ตนเองในสงั คมดจิ ทิ ลั รูว้ า่ ขอ้ มูลใดควรเผยแพร่ ขอ้ มลู ใดไมค่ วรเผยแพร่ และตอ้ งจดั การความเสย่ี งของขอ้ มลู ของตนในสอ่ื สงั คมดจิ ทิ ลั ไดด้ ว้ ย

3 Critical Thinking ความสามารถในการวเิ คราะหแ์ ยกแยะระหวา่ งขอ้ มลู ทถ่ี กู ตอ้ งและขอ้ มลู ทผ่ี ดิ ขอ้ มลู ทม่ี เี น้อื หาดแี ละขอ้ มลู ทเ่ี ขา้ ขา่ ยอนั ตราย รู้ วา่ ขอ้ มลู ลกั ษณะใดทถ่ี กู สง่ ผา่ นมาทางออนไลนแ์ ลว้ ควรตงั้ ขอ้ สงสยั หาคาตอบใหช้ ดั เจนก่อนเชอ่ื และนาไปแชร์ ดว้ ยเหตนุ ้ี พลเมอื งดจิ ทิ ลั จงึ ตอ้ งมคี วามรูค้ วามสามารถในการเขา้ ถงึ ใช้ สรา้ งสรรค์ ประเมนิ สงั เคราะห์ และสอ่ื สารขอ้ มลู ขา่ วสารผา่ นเคร่อื งมอื ดจิ ทิ ลั ซง่ึ จาเป็นตอ้ งมคี วามรูด้ า้ นเทคนิคเพอ่ื ใชเ้คร่อื งมอื ดจิ ทิ ลั เช่น คอมพวิ เตอร์ สมารต์ โฟน แทบ็ เลต็ ไดอ้ ย่างเช่ยี วชาญ รวมถงึ มที กั ษะในการรู้ คดิ ขนั้ สูง เช่น ทกั ษะการคดิ อย่างมวี จิ ารณญาณ ทจ่ี าเป็นต่อการเลอื ก จดั ประเภท วเิ คราะห์ ตคี วาม และเขา้ ใจขอ้ มลู ขา่ วสาร มคี วามรู้ และทกั ษะในสภาพแวดลอ้ มดจิ ทิ ลั การรูด้ จิ ทิ ลั โดยมงุ่ ใหเ้ป็นผูใ้ ชท้ ด่ี ี เป็นผูเ้ขา้ ใจบรบิ ททด่ี ี และเป็นผูส้ รา้ งเน้อื หาทางดจิ ทิ ลั ทด่ี ี ใน สภาพแวดลอ้ มสงั คมดจิ ทิ ลั

4 Digital footprints มรี ายงานการศึกษาวจิ ยั ยนื ยนั วา่ คนร่นุ Baby Boomer คอื กลมุ่ Aging ทเ่ี กดิ ตง้ั แต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใชง้ าน อปุ กรณค์ อมพวิ เตอรห์ รอื โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทข่ี องผูอ้ น่ื และเปิดใชง้ าน WiFi สาธารณะ เสรจ็ แลว้ มกั จะละเลย ไมล่ บรหสั ผา่ นหรอื ประวตั ิ การใชง้ านถงึ 47% ซง่ึ เสย่ี งมากทจ่ี ะถกู ผูอ้ น่ื สวมสทิ ธิ ขโมยตวั ตนบนโลกออนไลน์ และเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ส่วนบคุ คลไดอ้ ย่างงา่ ยดาย ดงั นนั้ ความเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั จงึ ตอ้ งมที กั ษะความสามารถทจ่ี ะเขา้ ใจธรรมชาตขิ องการใชช้ วี ติ ในโลกดจิ ทิ ลั วา่ จะหลงเหลอื ร่องรอยขอ้ มลู ท้งิ ไว้ เสมอ รวมไปถงึ ตอ้ งเขา้ ใจผลลพั ธท์ อ่ี าจเกดิ ข้นึ เพอ่ื การดูแลสง่ิ เหลา่ น้อี ย่างมคี วามรบั ผดิ ชอบ

5 Digital empathy ความสามารถในการเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งความสมั พนั ธท์ ด่ี กี บั ผูอ้ น่ื บนโลกออนไลน์ พลเมอื งดจิ ทิ ลั ท่ีดจี ะตอ้ งรูถ้ งึ คุณค่าและ จรยิ ธรรมจากการใชเ้ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถงึ ผลพวงทางสงั คม การเมอื ง เศรษฐกจิ และวฒั นธรรม ทเ่ี กดิ จากการใชอ้ นิ เทอรเ์ น็ต การ กดไลก์ กดแชร์ ขอ้ มลู ขา่ วสาร ออนไลน์ รวมถงึ รูจ้ กั สทิ ธแิ ละความรบั ผดิ ชอบออนไลน์ อาทิ เสรภี าพในการพูด การเคารพทรพั ยส์ นิ ทาง ปญั ญาของผูอ้ น่ื และการปกป้องตนเองและชมุ ชนจากความเสย่ี งออนไลน์ เช่น การกลนั่ แกลง้ ออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเด็ก สแปม เป็นตน้

6 Cybersecurity Management ความสามารถในการป้องกนั ขอ้ มลู ดว้ ยการสรา้ งระบบความปลอดภยั ทเ่ี ขม้ แขง็ และป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มลู ไม่ใหเ้กดิ ข้นึ ได้ ถา้ ตอ้ งทาธุรกรรมกบั ธนาคารหรอื ซ้อื สนิ คา้ ออนไลน์ เช่น ซ้อื เส้อื ผา้ ชดุ เดรส เป็นตน้ ควรเปลย่ี นรหสั บอ่ ยๆ และควรหลกี เลย่ี งการใช้ คอมพวิ เตอรส์ าธารณะ และหากสงสยั วา่ ขอ้ มลู ถกู นาไปใชห้ รอื สูญหาย ควรรบี แจง้ ความและแจง้ หน่วยงานทเ่ี ก่ยี วขอ้ งทนั ที

7 Cyberbullying Management จากขอ้ มลู ทางสถติ ลิ า่ สดุ สถานการณใ์ นเร่อื ง Cyber bullying ในไทย มคี ่าเฉลย่ี การกลนั่ แกลง้ บนโลกออนไลนใ์ นรูปแบบต่างๆ ทส่ี ูงกวา่ ค่าเฉลย่ี โลกอยู่ท่ี 47% และเกดิ ในรูปแบบทห่ี ลากหลาย อาทิ การด่าทอกนั ดว้ ยขอ้ ความหยาบคาย การตดั ต่อภาพ สรา้ งขอ้ มลู เทจ็ รวมไป ถงึ การตงั้ กลมุ่ ออนไลนก์ ดี กนั เพอ่ื นออกจากกลมุ่ ฯลฯ ดงั นน้ั วา่ ทพ่ี ลเมอื งดจิ ทิ ลั ทกุ คน จงึ ควรมคี วามสามารถในการรบั รูแ้ ละรบั มอื การ คุกคามขม่ ขบู่ นโลกออนไลนไ์ ดอ้ ย่างชาญฉลาด เพอ่ื ป้องกนั ตนเองและคนรอบขา้ งจากการคกุ คามทางโลกออนไลนใ์ หไ้ ด้

8 Screen Time Management ทกั ษะในการบรหิ ารเวลากบั การใชอ้ ปุ กรณย์ ุคดจิ ทิ ลั รวมไปถงึ การควบคุมเพอ่ื ใหเ้กดิ สมดุลระหวา่ งโลกออนไลนแ์ ละโลก ภายนอก นบั เป็นอกี หน่งึ ความสามารถทบ่ี ง่ บอกถงึ ความเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั ไดเ้ป็นอย่างดี เพราะเป็นทร่ี ูก้ นั อยู่แลว้ วา่ การใชเ้ทคโนโลยี สารสนเทศทข่ี าดความเหมาะสมย่อมส่งผลเสยี ต่อสขุ ภาพโดยรวม ทงั้ ความเครยี ดต่อสขุ ภาพจติ และเป็นสาเหตกุ ่อใหเ้กดิ ความเจบ็ ป่วยทาง กาย ซง่ึ นาไปสู่การสูญเสยี ทรพั ยส์ นิ เพอ่ื ใชร้ กั ษา และเสยี สขุ ภาพในระยะยาวโดยรูเ้ท่าไม่ถงึ การณ์

9 Digital Citizen Identity ตอ้ งมคี วามสามารถในการสรา้ งสมดุล บรหิ ารจดั การ รกั ษาอตั ลกั ษณท์ ด่ี ขี องตนเองไวใ้ หไ้ ด้ ทง้ั ในสว่ นของโลกออนไลนแ์ ละ โลกความจรงิ โดยตอนน้ปี ระเดน็ เร่อื งการสรา้ งอตั ลกั ษณอ์ อนไลนถ์ อื เป็นปรากฏการณใ์ หม่ ทท่ี าใหบ้ คุ คลสามารถแสดงออกถงึ ความเป็น ตวั ตนต่อสงั คมภายนอก โดยอาศยั ช่องทางการสอ่ื สารผา่ นเวบ็ ไซตเ์ ครอื ขา่ ยสงั คมในการอธบิ ายรูปแบบใหม่ของการสอ่ื สารแบบมี ปฏสิ มั พนั ธท์ างอนิ เทอรเ์ น็ต ซง่ึ เป็นการแสดงออกเก่ยี วกบั ตวั ตนผา่ นเวบ็ ไซตเ์ ครอื ขา่ ยสงั คมต่างๆ

10 อา้ งองิ - วรพจน์ วงศก์ จิ ร่งุ เรอื ง. (2561). คู่มอื พลเมอื งดจิ ทิ ลั . สบื คน้ 20 สงิ หาคม 2564, จาก https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base/article-pr/1355-goto-citizens21st - Phichitra Phetparee|. (2562). พลเมอื งดจิ ทิ ลั (Digital Citizenship). สบื คน้ 20 สงิ หาคม 2564, จาก https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base/article-pr/1355-goto-citizens21st