Vizier Historia Nr 2 2016

VIZIER NEW H SPECIAAL VERHAAL IN DEZE UITGAVE I S De 36ste Ulster `divisie’ en de aanval op T de Schwaben Redoubt- België 1916 O RJAARGANG 1 I AVerschijnt vijf keer perjaar als extra bijlage vanMagazine’T ArsenaalAugustus 2016 NR 2

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2Page 2 Op 1 juli 1916 begon de beruchte Slag aan de Somme waarbij op die eerste dag meer dan 57.000 Britse mannen werden gedood, gewond, vermist of krijgsgevangen werden gemaakt. Dit offensief was een gezamenlijke geallieerde inspanning van het Britse en Franse leger. DE 36STE ULSTER DIVISIE en de aanval op het schwaben redoubt In het onderstaande verhaal wordt de speciale aandacht gevestigd op één onderdeel van die strijd: de aanval van de 36ste Ulster Division op het Schwaben Redoubt. Om twee redenen was dit een belangrijke sector voor de Britten.  In oorlogstijd is artilleriewaarneming de sleutel tot alle succes en de bezetting van hooggelegen gronden was daarom van het grootste belang; van daaraf kon men de gehele omgeving overzien en controleren.  Voorts was het bezit van de enige goede weg achter de Duitse loopgraven noodzakelijk als de Britten een doorbraak in het open terrein achter de Duitse linies wilden maken. Daarom was een van de Britse doelstellingen voor die eerste dag het veroveren van het dorp Pozières, een klein dorp acht kilometer achter het Duitse front. De Duitsers, die dit strategische belang onderkenden, hadden op dit acht kilometer diepe terrein vier complete loopgraafsystemen aangelegd.De Ierse troepen zouden die eerste dag het Schwaben Redoubt innemen en ook de tweede Duitse linie ter hoogte van Thiepval bereiken. ’s Avonds moesten zij zich terugtrekken tijdens een grote Duitse tegenaanval, verzwakt als zij waren door grote verliezen en gebrek aan ammunitie.De 36e Ulster Division ontving voor de betoonde moed de hoogste Britse onderscheiding: het Victoria Cross. 

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 INLEIDING Op 1 juli 1916, toen de ‘Big Push’ aan de Somme eindelijk begon, kwamen de Britse en de Franse infanterie vroeg in de ochtend uit hun loopgraven om de Duitsers uit hun veelal hoger gelegen stellingen te verdrijven.Het was niet de meest gunstige sector voor een offensief. De Duitsers zaten al sinds oktober 1914, diep ingegraven in de kalkheuvels aan de noordoever van de rivier de Ancre en hadden van alle kanten uitzicht op de geallieerde posities.Er was hier een reeks van dalen en uitlopers die loodrecht op de frontlijn liepen. In elk dal liepen Duitse loopgraven recht naar achteren naar de hoger gelegen gronden en op iedere uitloper was er wel een door de Duitsers versterkt dorp of een Redoubt. Opmerking: een Redoubt is een vooruitgeschoven fortificatie die bedoeld is om een verder naar achteren gelegen hoofdwerk te beschermen. Deze Redoubts omvatten een systeem van loopgraven die aan alle kanten verdedigd konden worden en waar grote schuilplaatsen (z.g. ‘dug-outs’) onder waren gebouwd. Daarin konden de Duitse soldaten schuilen tijdens de hevige Britse bombardementen en het aanvalsspervuur. Masefield schreef hierover: “Bijna overal aan dit oude front moesten onze mannen heuvel-op om aan te vallen... De vijand had uitkijkposten met prachtige vergezichten over Frankrijk en het gevoel dat zij op een plek zaten die de omgeving beheerste. Onze manschappen zaten onder aan deze heuvels van waaruit niet veel meer te zien was dan dat, vlak boven hun hoofd, het ene bolwerk na het andere dagelijks versterkt werd.”Page 3

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 De Franse dorpen waren in DE 36STE Duitse forten veranderd, Rechts van de Ulsters betonnen schuilkelders en lag de linkerflank van grote slaapzalen waren de 32ste Divisie, die de metersdiep in de opdracht had het versterkte dorp Thiepval kalkrotsen uitgegraven, te veroveren. Hoewel het veilig voor alles behalve Britse bombardement het voor het zwaarste Engelse dorp en het Château in puin hadden geschoten, geschut. Fortificaties waren de kelders nog waren gebouwd en er was intact en vormden zij een tweede, derde en soms uitstekende schuilplaatsen voor de een vierde verdedigers. De gehele loopgravenlinie aangelegd westelijke kant van het dorp, het Château op een terrein dat inbegrepen, was door de gemiddeld een diepte van Duitsers in een reeks van zeer sterke zes kilometer had. mitrailleursnesten Op 1 juli 1916 lag de omgebouwd.De taak van de 36ste Ulster Divisie was sector van de 36ste de rivier over te steken Ulster Divisie aan het en de Duitse tweede Somme Front dwars op het linie bij het dorp moerasachtige dal van de Grandcourt te veroveren. Op hun weg daar naar toe rivier Ancre. Hun lag niet alleen de linkerflank lag op de Duitse frontlijn maar vlak achter deze eerste hogere gronden ten frontlinie lag de noorden van de rivier tussenlinie met het (aanleunend aan de 29ste Schwaben Redoubt. divisie). Hun rechterflank lag op de hoge gronden ten zuiden van de rivier, het noordelijk einde van Pozières Ridge.Page 4

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 DE VOORBEREIDING Voor hun openingsaanval hadden de Ulsters één groot voordeel: hun eigen frontlijn lag op de bosrand van Thiepval Wood zodat hun verzamelposities voor de Duitsers verborgen bleven. Om 6.00 uur ‘s morgens verzamelden tien Ulster bataljons zich in het bos. Ongeregeld Duits artillerievuur veroorzaakte enkele doden en gewonden. “In Thiepval Wood beëindigden Billy McFadzean en zijn maten hun voorbereidingen in een korte, nauwe verzamelloopgraaf. Kisten met handgranaten werden geopend en de handgranaten werden verdeeld.Vijandelijke granaten vielen hier en daar in het bos omdat de Duitsers op zoek waren naar geschikte doelen in de Ulster posities. Het artillerievuur had nog niet alle gebladerte van de bomen afgestript en de heldere vroege ochtendzon wierp vlekkerige schaduwen over de werkende Belfast mannen.Plotseling viel een kist met handgranaten op de grond van de loopgraaf. Niemand scheen te weten hoe het ongeluk kon gebeuren. Misschien was de kist door een explosie in de nabije omgeving losgeraakt; misschien was de kist in de volle loopgraaf omgegooid. Maar door de val waren bij twee handgranaten de pinnen eruit geraakt. Binnen vier seconden zouden zij in de overvolle loopgraaf ontploffen en in die besloten ruimte zouden de gevolgen verschrikkelijk zijn.Terwijl sommigen verstijfd van schrik naar die granaten staarden, drong McFadzean zich naar voren en wierp zich op de handgranaten. Een ogenblik later ontploften deze en Billy McFadzean was dood. Hij had zijn leven gegeven om dat van zijn kameraden te redden; slechts één andere man in de loopgraaf was licht gewond.De geschrokken Ulsters legden het zwaar gehavende lichaam opzij, hopend dat iemand anders het later zou kunnen begraven.Daarna gingen zij verder met het uitdelen van de handgranaten en wachten op het begin van de slag.” Billy McFadzean’s heldhaftige Ierse ondeugd: de drank“Naast mij daad werd erkend door de postume was een man die bekend stond als uitreiking van het Victoria een drinker. Zijn veldfles was Cross, de eerste VC ooit gevuld met één of ander Frans uitgereikt aan een lid van de spul en hij had de hele nacht Ulster Divisie.De Ulsters wachten gedronken. Toen het tijd was om de aanval af in een staat van een te gaan, zakte hij in elkaar, emotioneel, religieus vuur. Velen dronken. Ik hoorde later dat hij waren lid van de ‘Orange Order’ was bijgekomen en 'over de top' en sommigen hadden de oranje ging en later krijgsgevangen werd sjerpen over hun omvangrijke, ca. genomen.”Lance/Corporal J.A. 30 kg zware uitrusting Henderson, Belfast Young gedrapeerd. Er werden religieuze Citizens. liederen gezongen en er werd gebeden. Zij waren gereed voor de strijd; slechts een enkeling had zich overgegeven aan een oud-Page 5

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 DE AANVAL De voorste bataljons kregen even voor half acht ‘s morgens het bevel om uit het bos te komen en stelling te nemen tegenover de Duitse stellingen. Op een gedeelte van het front hadden zij het voordeel van een holle weg, die langs het niemandsland liep, en vele mannen verzamelden daar. Om half acht precies werd het Britse spervuur gestaakt. Bugels bliezen de aanval. De Ulsters sprongen op en zonder zich in aanvalsgolven op te stellen zoals bij andere divisies gebruikelijk was, renden zij naar de Duitse linies. Het prikkeldraad was door het dagenlange artillerie bombardement goed opgeblazen; de Duitsers kwamen langzaam uit hun dug-outs. Na een kort, hevig gevecht werd de voorste loopgraaf bijna over de gehele lengte veroverd. Door een combinatie van een verstandige tactiek en Ierse durf werd een lang gedeelte van de Duitse frontlijn veroverd. VERSE TROEPEN DRONGEN VOORWAARTS VANUIT HET BOS EN NAMEN DE STRIJD OM HET SCHWABEN REDOUBT OVER, MAAR ER GEBEURDEN TWEE DINGEN DIE DE ULSTERS OPHIELDEN.DE AANVAL VAN DE 32STE DIVISIE OP HUN RECHTERFLANK WAS PRAKTISCH TOT STILSTAND GEBRACHT OP HET MOMENT DAT HIJ BEGON. DE LANCASHIRE EN NORTHUMBERLAND FUSILEERS WAREN DOOR DE DUITSE MITRAILLEURSCHUTTERS IN THIEPVAL AFGESLACHT EN POGINGEN OM HET DORP TE VEROVEREN WERDEN OPGEGEVEN.Page 6

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 SCHWABEN REDOUBT In de ruïnes van het dorp Thiepval en het Château op de uitloper was een netwerk van Duitse mitrailleursnesten opgebouwd die eerst de aanval op hun eigen frontlijn hadden afgeslagen. Zij hadden nu de handen vrij om het vuur te openen op de Ulster Divisie. Deze mitrailleursnesten hadden een vrij schootsveld over het niemandsland tussen Thiepval Wood en het Schwaben Redoubt. Dit had tot gevolg dat iedere Ulster soldaat, die de aanvallende troepen volgde, dit vuur moest trotseren. Toen zij het niemandsland passeerden leden zij dan ook zware verliezen als gevolg van het mitrailleurvuur uit Thiepval en door het gebruikelijke Duitse artillerie spervuur.Toen sommige van zijn mannen weifelden, nam Major George Gafikin, een compagniescommandant van de West Belfasts, zijn oranje sjerp, hield die omhoog en schreeuwde de traditionele oorlogskreet van de Slag bij de Boyne: “Come on, boys ! No surrender !”. Deze actie dreef een hele meute mannen achter hem aan over het niemandsland.Het tweede obstakel was de felle tegenstand van de bezetting van het Schwaben Redoubt. Deze Duitsers waren in tegenstelling tot vele van hun kameraden in de frontlinie niet in hun ‘dug-outs’ verrast. De Ulsters moesten harde gevechten leveren voor de redoubt, maar hun Ierse geest kwam naar boven. Zij hadden één Duitse loopgraaf veroverd; zij konden nu het Schwaben Redoubt ook veroveren. Een Duitse soldaat in het Schwaben Redoubt beschreef hoe hij grote aantallen Britse stalen helmen van de rijen infanteristen kon zien , terwijl de Duitse mitrailleurs in stelling werden gebracht. De eerste linie, waarvan de uiteinden niet konden worden gezien, zo onafzienbaar was deze, werd al snel gevolgd door een tweede linie, daarna een derde en een vierde, alle rustig voortgaand als ware het een manoeuvre. “Zij kwamen met gestadige pas helmen zien van een groep Duitsers alsof zij niemand levend in onze die eruit kwamen. Ik zei tegen die loopgraven zouden aantreffen” zei knaap: “Ik neem de eerste, jij hij, “toen de eerste linie nog pakt de tweede.We moesten even enkele honderden meters verwijderd wachten tot zij in een nauwer waren, werd het commando gegeven gedeelte van de loopgraaf kwamen en langs de hele linie brak het en toen begonnen wij te schieten. geratel van de mitrailleurs en het Ik denk dat ik de mijne te pakken gekraak van de geweerschoten had; de anderen holden als de uit”.In plaats van een weerlicht terug. Later hoorde ik gemakkelijke doortocht naar de op ongeveer 100 yards verder wat tweede Duitse linie te forceren artillerievuur, dus ik gluurde moest de Belfast Brigade meedoen over de rand van de loopgraaf en aan de strijd om het Schwaben keek recht in de vizier van een Redoubt. Daar waren nu mannen van Duits geweer op slechts 20 yards tenminste acht bataljons aan het afstand.Ik schoot op hem zo snel vechten, waarbij de strijd ik kon” Sergeant-Major ontaardde in ongecoördineerde en R.S.Drean,M.C East Belfast verbeten man-tegen-man gevechten. Volunteers ”Een andere kerel en ik lagen in een bomkrater, vlak bij een loopgraaf, en we konden juist dePage 7

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 Luchtfoto van bombardement op Thiepval GEVECHTEN Het was tijdens deze felle gevechten dat de Ulster Division een Victoria Cross verdiende, de tweede van die dag. Captain Eric Bell van de Tyrone Volunteers verbonden aan een Loopgraaf Mortieren Batterij, trok met de infanterie op in het Schwaben. Zijn vele daden van moed hielden in het gooien van mortiergranaten naar de Duitsers. Hij werd gedood terwijl hij infanteristen leidde die hun eigen officieren kwijt waren. Midden op de ochtend was het gevecht voorbij. De gehele Schwaben Redoubt was in handen van de Ulsters en 500 Duitsers waren gevangen genomen. Patrouilles werden uitgestuurd naar de flanken; één hiervan probeerde in het dorp Thiepval te komen maar werd teruggedreven; een andere bereikte een lege loopgraaf achter het dorp. Echter, deze troepen waren niet geïnstrueerd om een beweging naar de flanken te maken en, zonder een centraal commando in het Schwaben Redoubt trok niemand voordeel van deze gelegenheid. Met een sterke troepenmacht had Thiepval via deze loopgraaf aan de achterzijde aangevallen kunnen worden. TERWIJL DE ZES VOORSTE BATALJONS VOCHTEN VOOR DE VEROVERING VAN DE REDOUBT, RUKTE DE VOLGENDE BRIGADE, BESTAANDE UIT VIER BATALJONS UIT BELFAST, OP VOOR DE AANVAL OP DE TWEEDE DUITSE LINIE. DE BESCHUTTING VAN HET SCHWABEN REDOUBT VERLATEND GINGEN ZIJ OVER OPEN TERREIN NAAR DE VERSPERRINGEN VOOR DE TWEEDE DUITSE LINIE.Page 8

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 TWEEDE DUITSE LINIE Captain Eric Bell Memorial The Ulster Tower in Thiepval Door de vele doden en gewonden en tengevolge van de ontstane verwarring, bleven er in plaats van een volledige brigade tenslotte slechts twee kleine groepen voor deze aanval over. Deze keer waren de aanvallers voor op het schema. Zo succesvol was deze aanval dat om 10 uur ‘s morgens enkele Royal Irish Rifles de tweede Duitse linie ten zuiden van Grandcourt hadden bereikt. Daar kwamen zij ongelukkig genoeg onder het spervuur van de eigen Britse artillerie terecht, welke eerst tien minuten later opgeheven zou worden.De roemrijke aanval van de Ulster Division was, tenminste voorlopig, voorbij.  De Ulsters waren de enigen die de tweede Duitse linie bereikten.Aan de Ulster Division waren geen Regular Bataljons toegevoegd als versterking zoals sommige New Army Divisions wel hadden. Zij vochten hun eerste veldslag. En de Ulsters hadden de totale bezetting van hun bataljons in de strijd geworpen. Ze werden nu blootgesteld aan Duitse aanvallen van drie kanten van de nauwe doorbraak en hadden bijna geen munitie en voorraden meer. Een krachtige Duitse tegenaanval om 10 uur ‘s avonds dwong hen tenslotte terug te trekken, om hiermede feitelijk al hun terreinwinst inclusief het Schwaben Redoubt op te geven. Deze diepe doorbraak, die de Ulster Division bij Thiepval had gemaakt, werd niet geconsolideerd.Page 9

Vizier Historia Augustus 2016 Volume 2 TENSLOTTE De divisiecommandant,Sir Thomas,Lethbridge, Napier,Morland,had zijn reserves in zware gevechten elders uitgeput en had bovendien commandanten en officieren van de Brigade Staf verboden met de aanvallende troepen mee te gaan. Het gevolg was een gebrek aan coördinatie bij de troepen.Het dorp Thiepval viel niet voor eind september van dat jaar en het Schwaben Redoubt bleef in Duitse handen tot midden oktober 1916. De Connaught Road Cemetery, waar vele Ulsters begraven liggen, ligt in het oorspronkelijke niemandsland in het midden van het front van de Ulster Division. De Mill Road Cemetery ligt op de plaats van het Schwaben Redoubt; de grafstenen zijn plat neergelegd, omdat men vreesde dat rechtopstaande grafstenen weg zouden zakken in de oude tunnels en dug-outs van de Redoubt. Robert Wilbrink-2016 Literatuur Chapelle tot Barry Cruttell - One Day on the Somme (verliescijfers) Martin Middlebrook - The First Day on the Somme Lyn Macdonald - Somme Alistair Horne - Dood van een generatie: Van Neuve Verdun en de Somme John Harris - The Somme: Death of a GenerationPage 10