องค์ความรู้ เรื่อง วันฉัตรมงคล

องค์ความรู้ เรอื ง วันฉัตรมงคล \"เราจะสบื สานรกั ษาและต่อยอด และครองแผน่ ดินด้วยธรรม เพอื ประโยชน์สขุ แหง่ อาณาราษฏรตลอดไป\" หอ้ งสมดุ ประชาชนอําเภอบา้ นโฮ่ง ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั

ความเปนมาวันฉัตรมงคล วันฉัตรมงคล ของทกุ ป ตรงกับวันที 4 พฤษภาคม วันสาํ คัญ อกี วันหนึงของปวงชนชาวไทย ทอี ยูใ่ ต้รม่ พระบรมโพธิสมภาร ของพระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้าอยูห่ วั ความหมายของวันฉัตรมงคล วันฉัตรมงคล (อ่านว่า ฉัด-ตระ-มง-คล) มคี วามหมาย ตามพจนานุกรมว่า พระราชพธิ ี ฉลองพระเศวตฉัตร ทําในวันซงึ ตรงกับวันบรมราชาภิเษก

ความสาํ คัญของวันฉัตรมงคล วันฉัตรมงคล เปนวันทรี าํ ลึกถึงพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก เปน พระมหากษัตรยิ ์ รชั กาลที 10 แหง่ ราชวงศจ์ ักรี และราชอาณาจักรไทย ของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดศี รสี นิ ทรมหาวชริ าลงกรณ พระวชริ เกล้าเจ้าอยูห่ วั หลังจากเสด็จขนึ เถลิงถวัลยราชสมบตั ิ ต่อจาก พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เมอื วันที 13 ตลุ าคม พ.ศ. 2559 และดํารงพระอิสรยิ ยศ เปน “พระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้าอยูห่ วั ” ดังนัน รฐั บาลไทยและพสกนิกร จึงได้น้อมเกล้าน้อมกระหมอ่ ม จัดงาน พระราชพธิ ฉี ลองพระเศวตฉัตรหรอื รฐั พธิ ฉี ัตรมงคล หรอื อาจเรยี กว่า พระราชพธิ ฉี ัตรมงคล ซงึ กระทําในวันบรมราชาภิเษก ถวายเมอื วันที 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 ทังนี พระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้าอยูห่ วั ได้มี พระปฐมบรมราชโองการในพระราชพธิ บี รมราชาภิเษกนันว่า “เราจะสบื สาน รกั ษา และต่อยอด และครองแผน่ ดินโดยธรรม เพอื ประโยชน์สขุ แหง่ อาณาราษฎรตลอดไป”

ความเปนมาของพระราชพธิ ี บรมราชาภิเษก การจัดพระราชพธิ บี รมราชาภิเษกนัน มหี ลักฐานปรากฏในหลักศลิ า จารกึ วัดศรชี ุมของพญาลิไท ว่า เรมิ ต้นมาตังแต่ครงั พอ่ ขุนผาเมอื งได้ อภิเษกพอ่ ขุนบางกลางหาว หรอื พอ่ ขุนบางกลางท่าว ใหเ้ ปนผปู้ กครอง เมอื งสโุ ขทัย ในสมยั กรุงรตั นโกสนิ ทร์ พระบาทสมเด็จ พระพทุ ธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ได้ทรง ฟนฟพู ระราชพธิ บี รมราชาภิเษกใหถ้ กู ต้อง สมบูรณ์ โดยพระมหากษัตรยิ ท์ ยี งั มไิ ด้ทรง ประกอบพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก จะไม่ ใชค้ ําว่า “พระบาท” นําหน้า “สมเด็จ พระเจ้าอยูห่ วั ” และคําสงั ของพระองค์ก็ ไมเ่ รยี กว่า “พระบรมราชโองการ” และอกี ประการหนึงคือ จะยงั ไมม่ กี ารใช้ นพปฎล เศวตฉัตร หรอื ฉัตร 9 ชนั

ความเปนมาของพระราชพธิ ี ฉัตรมงคล ก่อนหน้ารชั สมยั ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั พระราชพิธฉี ัตรมงคล ถือเปนพธิ ขี องเจ้าพนักงานในพระราชฐาน ทมี หี น้าทรี กั ษาเครอื งราชูปโภค และ พระทวารประตวู ัง ได้จัดการสมโภชสังเวยเครอื งราชูปโภคทตี นรกั ษาทุกปในเดือน หก และเปนงานสว่ นตัว ไมถ่ ือเปนงานหลวง จนกระทัง สมยั พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั เสด็จขนึ ครองราชย์ ได้ทรง กระทําพธิ ฉี ัตรมงคลขึนเปนครงั แรก ในวันบรมราชาภิเษก เมอื วันที 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2393 โดยมพี ระราชดํารวิ ่า วันบรมราชาภิเษกเปนมหามงคลสมัยทคี วรแก่การ เฉลิมฉลองในประเทศทมี พี ระเจ้าแผน่ ดิน จึงถือใหว้ ันนันเปนวันนักขัตฤกษ์มงคลกาล และควรทจี ะมกี ารสมโภชพระมหาเศวตฉัตรให้เปนสวัสดิมงคลแก่ราชสมบัติ แต่ เนืองจากเปนธรรมเนยี มใหม่ ยากต่อการเข้าใจ อกี ทังเผอิญทวี ันบรมราชาภิเษกไป ตรงกับวันสมโภชเครอื งราชูปโภคทมี แี ต่เดิม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยูห่ ัว จึงทรงอธิบายว่า วันฉัตรมงคลเปนวันสมโภชเครอื งราชูปโภค จึงไมม่ ใี ครติดใจสงสยั ดังนัน จึงได้มพี ระราชดํารจิ ัดงานพระราชกศุ ลพระราชทานชือว่า “ฉัตรมงคล” นขี นึ โดยได้มกี ารเฉลิมฉลองด้วยการนิมนต์พระสงฆม์ าสวดเจรญิ พุทธมนต์ ในวันขึน 13 คา เดือน 6 รุง่ ขนึ มกี ารถวายภัตตาหารแด่พระสงฆท์ พี ระทนี ังดสุ ติ มหาปราสาท และ พระทนี ังไพศาลทักษิณ ด้วยเหตุนจี ึงถือว่าการเฉลิมฉลองพระราชพิธฉี ัตรมงคล เรมิ มี ในรชั กาลของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยูห่ วั เปนครงั แรก ทมี า : https://hilight.kapook.com/view/188122