ประวัติและกิจการไฟฟ้าในประเทศไทย

ประวตั ิและกิจการไฟฟ้ าในประเทศไทย เรียบเรียงโดย นายภานุวฒั น์ อิ่มหนา สาขาวชิ าไฟฟ้ ากาลงั วทิ ยาลยั เทคนิคสุโขทยั

1 ประวตั ิและกจิ การไฟฟ้ าในประเทศไทย ประวตั แิ ละกจิ การไฟฟ้ าในประเทศไทยประวตั ิและความเป็ นมาของกิจการไฟฟ้ าของประเทศไทยมีความเป็ นมานบั 100 ปี โดยมีเจา้ หม่ืนไวยวรนารถ (เจิม แสง-ชโู ต) นาเขา้ ใชภ้ ายในประเทศไทยและไดพ้ ฒั นาอยา่ งต่อเน่ืองจนถึงปัจจุบนั ตามลาดบั ดงั น้ี 1.1.1 ประวตั ิและความเป็ นมากิจการไฟฟ้ า รูปที่ 1.1 เจา้ หม่ืนไวยวรนารถ (เจิม แสง-ชูโต) (ที่มา:การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย ,2537) พ.ศ. 2427 เจา้ หม่ืนไวยวรนารถ (เจิม แสง-ชูโต) เป็ นบุคคลแรกที่นาไฟฟ้ าเขา้ มาใชง้ านในประเทศไทย โดยจ่ายไฟฟ้ าใหก้ บั พระบรมมหาราชวงั ณ ที่นง่ั จกั รีมหาปราสาทและในทอ้ งพระโรงซ่ึงเดินเครื่องเป็นทางการตรงกบั วนั ที่ 20 กนั ยายน พ.ศ. 2427 ตรงกบั วนั เฉลิมพระชนนพรรษาของพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั (รัชกาลท่ี 5)พ.ศ. 2440 นายเลียวนาร์ด นาดี ชาวอเมริกนั ไดแ้ นะนา และชกั ชวนใหเ้ จา้ นายและขา้ ราชการจดั ต้งั บริษทั บางกอกอิเลก็ ทรกไลตซ์ ินดิเคต (Bangkok Electric Light Syndicate) จ่ายไฟฟ้ าตามทอ้ งถนนและสถานท่ีราชการซ่ึงตอ่ มาไดโ้ อนกิจการใหก้ บั บริษทั ไฟฟ้ าสยาม (Siam Electricity Co.,Ltd.) ของนายเวสเตนโฮลซ์ (Aage westenholz) ชาวเดนมาร์ก ไดร้ ับกิจการไฟฟ้ าดาเนินการต่อโรงไฟฟ้ าน้ีเป็ นโรงไฟฟ้ าพลงั งานความร้อน และมีท่ีต้งั โรงไฟฟ้ าขา้ งวดั ราชบูรณะ (วดั เลียบ)

2พ.ศ. 2455 พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั (รัชกาลท่ี 6) ไดโ้ ปรดเกลา้ ฯ ใหส้ ร้างโรงไฟฟ้ าข้ึนท่ีสามเสนเริ่มจาหน่ายไฟฟ้ าต้งั แต่ปี พ.ศ.2457 โดยใหใ้ ชช้ ื่อวา่ การไฟฟ้ าหลวงสามเสน ดาเนินการในรูปรัฐพาณิชย์ อยภู่ ายใตก้ ารควบคุมของกระทรวงมหาดไทย และต่อมาไดเ้ ปล่ียนช่ือเป็ น กองไฟฟ้ าหลวงสามเสน ซ่ึงประชาชนในเขตพระนครและธนบุรีมีไฟฟ้ าใชก้ นั อยา่ งกวา้ งขวาง โดยมีหน่วยงานที่รบั ผดิ ชอบในการจ่ายไฟฟ้ า คือ บริษทั ไฟฟ้ าสยาม (Siam Electricity Co.,Ltd.)จ่ายใหก้ บั ประชาชนบริเวณตอนใตข้ องคลองบางลาภแู ละคลองบางกอกนอ้ ย และส่วนกองไฟฟ้ าหลวงสามเสนจ่ายใหก้ บั ประชาชนตอนเหนือของคลองบางลาภแู ละคลองบางกอกนอ้ ย พ.ศ. 2497 รัฐบาลออกพระราชกฤษฎีกาจดั ต้งั องคก์ รการไฟฟ้ าส่วนภูมิภาคโดยใหเ้ ขา้ ในสงั กดักรมโยธาเทศบาล กระทรวงมหาดไทยและในปี พ.ศ. 2503 ไดป้ ระกาศเป็นพระราชบญั ญตั ิการไฟฟ้ าส่วนภูมิภาค (กฟภ.)ข้ึนแทนองคก์ ารไฟฟ้ าส่วนภมู ิภาค โดยมีขอบเขตความรับผิดชอบใหบ้ ริการกบั ประชาชนทุกจงั หวดั ทว่ั ประเทศยกเวน้ ท่ีอยู่ในความรับผิดชอบของการไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.) พ.ศ. 2501 รัฐบาลประกาศพระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.)ซ่ึงเป็ นการรวบรวมเอากิจการไฟฟ้ ากรุงเทพฯ กบั กองไฟฟ้ าหลวงสามเสนเขา้ ดว้ ยกนั โดยมีขอบเขตในการจ่ายพลงั งานไฟฟ้ าใหก้ บั ผบู้ ริโภคในเขตกรุงเทพมหานคร ธนบรุ ี นนทบุรีและสมุทรปราการ พ.ศ. 2503 รัฐบาลประกาศพระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้ าส่วนภูมิภาค (กฟผ.) โดยรับผดิ ชอบการจ่ายพลงั งานไฟฟ้ าทวั่ประเทศ ยกเวน้ เขตพ้นื ท่ีในความรับผิดชอบของ การไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.)ไดแ้ ก่ กรุงเทพมหานคร ธนบุรี นนทบุรี และสมทุ รปราการ พ.ศ. 2511 รัฐบาลประกาศพระราชบญั ญตั ิการไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) โดยรวมองคก์ ารท่ีรบั ผิดชอบในการผลิตไฟฟ้ าไดแ้ ก่ การไฟฟ้ ายนั ฮี (กฟย.) การลิกไนต์ (กลน.) และการไฟฟ้ า ตะวนั ออกเฉียงเหนือ(กฟ.อน.)ใหร้ วมกนั เป็ นหน่วยงานเดียวกนั ในการดาเนินการผลิตพลงั งานไฟฟ้ าอยา่ งมีประสิทธิภาพ ภายใตช้ ่ือการไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ต้งั แตว่ นั ท่ี 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 ซ่ึงการพฒั นากิจการไฟฟ้ าของไทยแสดงดงั รูปที่ 1.2 รูปที่ 1.2 แสดงพฒั นากิจการไฟฟ้ าของไทย (ที่มา:การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย ,2537)

3 พ.ศ. 2512 เป็นตน้ มา ประเทศไทยมีการพฒั นาอยา่ งตอ่ เนื่อง จึงมีความตอ้ งการใชพ้ ลงั งานไฟฟ้ าอยา่ งสูงไดม้ ีการพฒั นาแหล่งการผลิตและระบบส่งจ่ายไฟฟ้ าใหม้ ีความทนั สมยั สอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการใชพ้ ลงั งานในส่วนของภาคอตุ สาหกรรม การเกษตรกรรม การท่องเท่ียว เป็นตน้ โดยมโี รงไฟฟ้ าและระบบส่งจ่ายไฟฟ้ าเช่ือมโยงกนั ที่ทนั สมยัประสิทธิภาพมนั่ คง และเชื่อถือของระบบการส่งพลงั งานไฟฟ้ าที่มีประสิทธิภาพสูงสุด 1.1.2 หน่วยงานที่รับผิดชอบการผลิตและส่งจ่ายไฟฟ้ าหน่วยงานท่ีทา หนา้ ที่รับผดิ ชอบเกี่ยวกบั การผลิตและส่งจ่ายไฟฟ้ าภายในประเทศไทยมีหน่วยงานที่รบั ผดิ ชอบ จานวน 3 องคก์ ร แตล่ ะหน่วยงานกจ็ ะมหี นา้ ท่ีรับผดิ ชอบแตกต่างกนั ออกไปตามบทบาทและภาระหนา้ ที่ดงั น้ี รูปท่ี 1.3 แสดงตราสญั ลกั ษณ์การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) (ท่ีมา:www.egat.co.th) 1) การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ช่ือภาษาองั กฤษ Electricity GeneratingAuthority of Thailand (EGAT) สงั กดั กระทรวงพลงั งาน โดยจะมหี นา้ ท่ีจดั หาพลงั งานไฟฟ้ าใหก้ บัประชาชนโดยการผลิต จดั หาและจา หน่ายพลงั งานไฟฟ้ าแก่การไฟฟ้ านครหลวง และการไฟฟ้ า-ส่วนภมู ิภาคและผใู้ ชพ้ ลงั งานไฟฟ้ า ตราสญั ลกั ษณ์การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิต (กฟผ.) แสดงดงั รูปที่ 1.3สา นกั งานใหญต่ ้งั อยรู่ ิมฝ่ังขวาของแมน่ า้ เจา้ พระยาเชิงสะพานพระราม 6 อาเภอบางกรวยจงั หวดั นนทบุรี แสดงดงั รูปท่ี 1.4 รูปท่ี 1.4 แสดงท่ีต้งั สานกั งานใหญก่ ารไฟฟ้ าฝ่ ายผลิต (กฟผ.) (ท่ีมา:www.egat.co.th)

4 รูปท่ี 1.5 แสดงตราสญั ลกั ษณ์การไฟฟ้ าส่วนภมู ิภาค (กฟภ.) (ที่มา:www.pea.co.th) 2) การไฟฟ้ าส่วนภมู ิภาค (กฟภ.) ช่ือภาษาองั กฤษ Provincial Electricity Authority (PEA)สงั กดั กระทรวงมหาดไทย เป็นรัฐวสิ าหกิจดา้ นสาธารณูปโภค ซ่ึงตราสญั ลกั ษณ์ของการไฟฟ้ าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) แสดงดงัรูปที่ 1.5 จะมีภาระหนา้ ท่ีในการผลิต จดั ใหไ้ ดม้ าจดั ส่งและจาหน่ายพลงั งานไฟฟ้ าใหแ้ ก่ประชาชน ธุรกิจและอสุ าหกรรมในเขตพ้ืนท่ีจงั หวดั รวม 74 จงั หวดั (รวมจงั หวดั บึงกาฬ)ทว่ั ประเทศ (ยกเวน้ กรุงเทพมหานคร นนทบรุ ี และสมทุ รปราการ) มีระบบจาหน่ายแรงสูงท่ี 11 kV 22 kV หรือ 33 kV การส่งและจ่ายไฟฟ้ าระบบจาหน่ายแสดงดงั รูปที่ 1.6 ปัจจุบนั การดาเนินงานที่ผา่ นมาการไฟฟ้ าส่วนภมู ิภาคมีววิ ฒั นาการแบ่งเป็ น 5 ทศวรรษ ไดแ้ ก่ทศวรรษท่ี 1 พ.ศ. 2503-2513 การบุกเบิกไฟฟ้ าสู่ชุมชนใหญ่ทศวรรษท่ี 2 พ.ศ. 2514-2523 เร่งรัดขยายไฟฟ้ าสู่ชนบททศวรรษที่ 3 พ.ศ. 2524-2533 ส่งเสริมความเจริญดา้ นธุรกิจและอุตสาหกรรมทศวรรษท่ี 4 พ.ศ. 2534-2543 นาเทคโนโลยชี ้นั สูงมาพฒั นามาตรฐานการบริการทศวรรษที่ 5 พ.ศ. 2544-2553 พฒั นาองคก์ รเพอื่ กา้ วสู่ระดบั สากลในธุรกิจพลงั งานสานกั งานใหญต่ ้งั อยทู่ ่ี ถนนงามวงศว์ านเขตจตจุ กั ร จงั หวดั กรุงเทพมหานคร รูปที่ 1.6 แสดงการส่งและจ่ายไฟฟ้ าระบบส่งและจ่ายไฟฟ้ า จ.นครราชสีมา (ท่ีมา:ทวี ไชยโคตร,2553)

5 รูปท่ี 1.7 แสดงตราสญั ลกั ษณ์การไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.) (ท่ีมา:www.mea.co.th) 3) การไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.) ชื่อภาษาองั กฤษ Metropolitan Electricity Authority (MEA)สงั กดั กระทรวงมหาดไทย เป็นรฐั วสิ าหกิจดา้ นสาธารณูปโภค ซ่ึงตราสญั ลกั ษณ์การไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.) แสดงดงั รูปท่ี1.7 จะมีภาระหนา้ ที่จดั ใหไ้ ดม้ า จดั ส่งและจาหน่ายพลงั งานไฟฟ้ าแก่ประชาชนธุรกิจและอสุ าหกรรมเขตพ้นื 3 จงั หวดั ไดแ้ ก่กรุงเทพมหานคร นนทบุรีและสมุทรปราการ นอกจากน้ีแลว้ ยงั มีภาระหนา้ ท่ีการดูแลรักษาสายส่งไฟฟ้ าแรงสูง สถานีเปลี่ยนแรงดนั สายจาหน่ายไฟฟ้ าแรงสูง เป็ นตน้ โดยจะรับซ้ือไฟฟ้ าจากการไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ระดบัแรงดนั ขนาด 69 kV 115 kV 230 kV และ500 kV ระบบส่งและจ่ายไฟฟ้ าของการไฟฟ้ านครหลวง (กฟน.) จงั หวดั นนทบุรีสานกั งานใหญ่ต้งั อยทู่ ่ี ถนนเพลินจิต แขวงลมุ พนี ี เขตปทุมวนั จงั หวดั กรุงเทพมหานครแหลง่ ขอ้ มลู อา้ งอิงประวตั ิและกิจการไฟฟ้ าในประเทศไทย. (ออนไลน์). เขา้ ถึงไดจ้ าก: http://alcoholim.blogspot.com/2012/10/blog-post.html (วนั ท่ีคน้ ขอ้ มูล: 18 กรกฏาคม 2560)