การปฐมพยาบาลเบื้องต้น

วธิ ีการปฐมพยาบาลเบือ้ งตน้ หนงั สือประกอบวิชาลกู เสอื กศน. สค22021 นางสาวปัทมาพร สงคราม (PATTHAMAPORN SONGKRAM) ตำแหนง่ ครูผสู้ อนคนพิกำร ศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศยั อำเภอเมืองศรีสะเกษ สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจังหวัดศรสี ะเกษ

PREFACE หนังสือกำรปฐมพยำบำลเบื้องต้น เล่มน้ีจัดทำขึ้นใช้ประกอบกำรเรียน ร ำ ย วิ ช ำ ลู ก เ สื อ ก ศ น . ส ค 22021แ ล ะ ก ำ ร ดู แ ล ช่ ว ย เ ห ลื อ ผู้ ป ร ะ ส บ เ ห ตุ ในเตรียมควำมพร้อมให้ ควำมช่วยเหลือในเบ้ืองต้นอย่ำงถูกต้อง ถูกวิธี อันเป็นกำรปอ้ งกันมิให้เกิดอำกำรลุกลำมและง่ำยต่อกำรรักษำพยำบำลขั้นต่อไป ท้งั นี้นักศึกษำควรฝึกปฏบิ ัติเป็นประจำให้เกิดควำมชำนำญและมีทักษะในเร่ืองกำร ปฐมพยำบำล เกิดประสทิ ธิภำพและควำมเชอ่ื มั่นในกำรใหช้ ว่ ยเหลือ นอกจำกนี้ยัง สำมำรถนำไปใชป้ ระโยชน์ในชวี ติ ประจำวนั ได้อีกดว้ ย ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัยอำเภอเมืองศรีสะเกษ หวงั เป็นอยำ่ งยง่ิ ว่ำหนังสือกำรปฐมพยำบำลเบ้ืองต้นเล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ในกำร ดแู ลชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบเหตเุ บื้องตน้ ต่อไป นำงสำวปัทมำพร สงครำม ครผู ้สู อนคนพิกำร

CONTENTS 1 2 3 4 5 6 7

การปฐมพยาบาล กำรปฐมพยำบำลเบ้ืองตน้ กำรใหก้ ำรชว่ ยเหลอื เบือ้ งต้นเมอื่ พบอบุ ตั เิ หตแุ กผ่ บู้ ำดเจ็บกอ่ นนำสง่ โรงพยำบำล เพ่ือปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ กำรบำดเจบ็ เพ่ิมขึน้ พิกำร หรือเสยี ชวี ติ วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพ่ือให้ผบู้ ำดเจ็บมชี วี ิตรอด 2. เพื่อไมใ่ ห้ผู้บำดเจบ็ ไดร้ บั อันตรำยเพิ่มขึ้น 3. เพื่อใหผ้ ูบ้ ำดเจบ็ ฟ้ นื กลับคนื สู่สภำพเดมิ โดยเร็ว หลักกำรปฐมพยำบำล 1. อยำ่ ต่ืนเตน้ ตกใจ 2. สงั เกตอำกำรผู้บำดเจ็บ 3. ให้กำรปฐมพยำบำลตำมลำดบั ควำมสำคญั 4. นำส่งโรงพยำบำล

การชว่ ยเหลอื เมอื่ พบผปู้ ว่ ย กำรช่วยเหลือเม่อื พบผปู้ ว่ ย 1. เรียกผู้ปว่ ย 2. ขอควำมช่วยเหลือ 3. พลกิ ตวั ผู้ปว่ ย 4. ตรวจกำรหำยใจ 5. ผูป้ ว่ ยหำยใจเองไดใ้ หน้ อนท่ำท่ีปลอดภัย คอื นอนตะแคงก่งึ คว่ำ 6. นำส่งโรงพยำบำล

การปฐมพยาบาลเมอื่ มีเลอื ดกาเดาออก เลือดกำเดำไหล สำเหตุ มำจำกกำรกระทบกระแทก กำรเป็นหวดั กำรสง่ั น้ำมกู กำรติดเชอ้ื ในช่องจมกู หรอื ควำมหนำวเยน็ ของอำกำศ กำรปฐมพยำบำล 1. ให้ผู้ปว่ ยนง่ั โน้มตัวไปด้ำนหน้ำ (ถ้ำแหงนหนำ้ จะทำให้เลอื ดไหล ลงคอ และอำเจียนได้) 2. ใช้มอื บบี ปลำยจมูก และให้หำยใจทำงปำกโดยบีบปลำยจมูกไว้ 10 นำทใี หค้ ลำยมอื ออกถำ้ เลือดยังไหลตอ่ ใหบ้ ีบตอ่ อกี 10 นำทถี ้ำเลือด ไมห่ ยุดใน 30 นำทีใหร้ ีบนำส่งโรงพยำบำล 3. ถำ้ มีเลอื ดออกมำก ใหเ้ ด็กบ้วนเลอื ดหรือนำลำยลงในอำ่ ง หรือ ภำชนะท่ีรองรับ 4. เมอ่ื เลือดหยดุ แลว้ ใชผ้ ้ำอุ่นเชด็ บริเวณจมกู และปำก ขอ้ ห้ำม 1. หำ้ มสงั่ น้ำมกู แคะ หรือขยจ้ี มูก

การปฐมพยาบาลเมือ่ พบผูป้ ว่ ยไมห่ ายใจและไม่มีชพี จร กำรชว่ ยเหลอื เมอ่ื พบผปู้ ว่ ยไมห่ ำยใจและไมม่ ชี พี จร 1. เปิดทำงเดินหำยใจกดหนำ้ ผำกยกคำง 2. ถำ้ มสี ิง่ แปลกปลอมในปำกใหล้ ว้ งออก 3. เปำ่ ปำก 2 ครง้ั 4. ตรวจพบไมม่ ีชพี จร ให้นวดหวั ใจและเปำ่ ปำก 5. เปำ่ ปำก 2 ครง้ั สลับกำรนวดหวั ใจ 15 ครงั้ ตรวจชพี จรและกำรหำยใจ เป็นระยะๆ

การปฐมพยาบาลสง่ิ แปลกปลอมเขา้ สู่รา่ งกายผงฝุน่ เขา้ ตา สิง่ แปลกปลอมเขำ้ สู่รำ่ งกำยผงฝนุ่ เขำ้ ตำ กำรปฐมพยำบำล 1. เปิดลูกตำเพื่อหำสิ่งแปลกปลอม 2. ให้ล้ำงตำดว้ ยน้ำสะอำด 3. ถำ้ ฝนุ่ ผง ตดิ ทีต่ ำขำว ใช้ปลำยผำ้ สะอำดหรือปลำยไม้พันสำลี เขยี่ เศษผงออก 4. ถ้ำฝนุ่ ผง ติดแน่นหรือตดิ ตมดำใหป้ ิดตำดว้ ยผ้ำสะอำด 5. รบี นำสง่ โรงพยำบำล ข้อห้ำม 1. หำ้ มขย้ีตำ เพรำะจะทำให้ตำระคำยเคืองเพ่ิมมำกข้นึ 2. ห้ำมใชข้ องมีคมหรอื ไม้เขี่ยเศษผงทเ่ี ข้ำตำ

การปฐมพยาบาลแขนหกั หรอื ขาหกั แขนหักหรือขำหัก มีอำกำรที่สังเกตเห็นได้ เช่น พบกระดูกโผล่ออกผิวหนัง เลือดทะลักออกจำกแผลและไหลไม่หยุด แม้จะกดแผลห้ำมเลือดอยู่หลำยนำที หรืออำกำรบำดเจ็บที่ศีรษะ ลำคอ และหลัง ผู้ช่วยเหลือสำมำรถปฐมพยำบำล เบื้องต้นได้ด้วยวธิ กี ำร ดังน้ี ในกรณีทตี่ ้องหำ้ มเลอื ด กดแผลให้แน่นดว้ ยผำ้ สะอำดจนกวำ่ เลือดจะหยุดไหล กำรประคบน้ำแขง็ หรอื ยกแขนขนึ้ เหนือหัวใจ อำจชว่ ยใหแ้ ผลบวมน้อยลงได้ หำกเสอื้ ผ้ำทผ่ี ู้ปว่ ยสวมใสป่ กปิดแขนบรเิ วณทหี่ กั ใหถ้ อดหรือตดั เสอ้ื ผ้ำออกแต่ หำ้ มขยบั แขนเดด็ ขำด สำหรับอำกำรแขนหักที่ไม่รุนแรงมำกนัก ให้ดำมแขนโดยพันม้วนกระดำษ หนังสือพิมพ์ หรือไม้บรรทัด ด้วยเทปที่ใช้สำหรับกำรปฐมพยำบำลเบื้องต้น หรือดำมแขนของผ้ปู ว่ ยโดยใช้ผำ้ พันแผลพันไวก้ บั ไม้กระดำน หำกพบวำ่ ผู้ปว่ ยขำ หัก ให้ผู้ช่วยเหลือดำมที่ขำโดยใช้ผ้ำพันแผลพันรอบหัวเข่ำ ข้อเท้ำ ในส่วนบน และล่ำงของบริเวณที่หักกับไม้กระดำนหรือวัสดุดำม หรือดำมไว้กับขำอีกข้ำง ท่ีไม่ได้รับบำดเจ็บ ตรวจสอบให้แน่ใจว่ำกำรดำมไม่ได้ส่งผลต่อกำรไหลเวียน เลือดท่ีบริเวณแขนหรือขำ หำกผู้ปว่ ยมีอวัยวะหักเป็นแผลเปิดท่ีมีชิ้นส่วนของ กระดูกโผล่ออกมำ พยำยำมอย่ำแตะต้องและให้ใช้ผ้ำพันแผลปรำศจำกเช้ือโรค พันไว้ และรอควำมชว่ ยเหลอื ทำงกำรแพทย์ ห้ำมให้ผู้ปว่ ยรับประทำนอำหำรหรือ ดมื่ เคร่ืองดื่มใด ๆ เน่ืองจำกอำจต้องเข้ำรับกำรรักษำโดยกำรผ่ำตัด รีบเข้ำรับ กำรรกั ษำจำกแพทย์โดยทันที ซ่ึงแพทย์อำจเอกซเรย์ เข้ำเฝือกแขน หรือผ่ำตัด ในกรณีท่กี ระดูกทะลผุ วิ หนงั เพ่ือฟ้ นื ฟูกระดกู สว่ นท่ีแตกหัก

การปฐมพยาบาลข้อเทา้ เคล็ด ขอ้ เท้าแพลง ขอ้ เทำ้ เคล็ด ข้อเทำ้ แพลง เกดิ จำกกำรเคลอ่ื นไหวผิดทำ่ ทำให้เกิด กำรหมนุ พลกิ บดิ ของข้อเทำ้ เชน่ เดนิ พลำด ตกหลุม เหยียบกอ้ นหิน ถกู กระแทก หรอื ของหลน่ ทับ มักมอี ำกำร ปวด บวม เจ็บ เคลื่อนไหวไม่ถนัดใน ผู้สูงอำยสุ ่วนมำกจะมกี ระดกู บรเิ วณข้อเทำ้ หกั รว่ มดว้ ย กำรปฐมพยำบำล 1. ให้ข้อเทำ้ ทไ่ี ด้รบั บำดเจบ็ อยู่น่งิ ๆ หำ้ มเดนิ 2. ยกเท้ำให้สงู เลก็ น้อยเพ่ือหำ้ มเลอื ดและลดบวม 3. ประคบด้วยควำมเย็นทันทนี ำนอย่ำงน้อย 20 นำทีหำ้ มประคบ ด้วยควำมร้อนใน 24 ชัว่ โมงแรก 4. ยึดขอ้ เท้ำใหน้ งิ่ ดว้ ยผ้ำยดื ถำ้ สวมรองเท้ำผ้ำใบ หรือรองเท้ำทผี่ กู ด้วยเชือกใหค้ ลำยเชอื กผกู รองเทำ้ แตไ่ มต่ อ้ งถอดรองเทำ้ 5. ถำ้ ใหก้ ำรปฐมพยำบำลแล้วอำกำรไม่ดขี น้ึ ใหร้ ีบนำส่งโรงพยำบำล ขอ้ ควรระวงั ถ้ำมอี ำกำรปวด และบวมมำกขนึ้ เดนิ ไมไ่ ดแ้ สดงว่ำมกี ระดกู หกั ร่วมด้วยใหป้ ฐมพยำบำลเหมอื นขอ้ เท้ำหกั แลว้ รีบนำสง่ โรงพยำบำล

การปฐมพยาบาลเมอื่ เป็นลม กำรเป็นลม หมำยถึง กำรหมดควำมรู้สกึ ในช่วงสัน้ ๆ เน่อื งจำกเลือดไปเลีย้ ง สมองไม่เพียงพอ อำกำร ออ่ นเพลีย วงิ เวียนศีรษะ หน้ำซดี ตัวเย็น ชีพจรเบำ กำรปฐมพยำบำล 1. จัดให้นอนรำบ ยกเทำ้ สงู กวำ่ ลำตวั เล็กนอ้ ย 2. คลำยเส้อื ผ้ำให้หลวม 3. ใหอ้ ยูใ่ นทอ่ี ำกำศถำ่ ยเทไดส้ ะดวก

AWARDS ที่ปรึกษา ผ้จู ดั ทา

วิธีปฐมพยาบาลเบอื้ งต้น หนงั สอื ประกอบวิชาลกู เสือ กศน. สค22021 PATTHAMAPORN SONGKRAM