การเผยแผ่พระพุทธศาสนา

การเผยแผพระพทุ ธศาสนาเขา สปู ระเทศเพือ่ นบานและการนบั ถอื พระพทุ ธศาสนา ของประเทศเพอื่ นบานในปจจุบนั   หลงั จากพระพุทธเจา เสดจ็ ดับขันธปรินพิ านท่เี มอื งกสุ นิ าราแลว ไดม ีการทําสงั คายนา พระธรรมวินัย จัดไวเปน หมวดหมจู นกระท่งั สมยั ของพระเจา อโศกมหาราชพระพุทธศาสนา มคี วามเจรญิ รุงเรืองอยางยง่ิ และไดมกี ารทําสงั คายนาพระธรรมวนิ ยั เปนครั้งที่ ๓ ในสมัย ของพระองคหลงั จากทาํ สงั คายนาแลว พระเจา อโศกมหาราชไดท รงจัดสง สมณทตู จาํ นวน ๙ สาย เดนิ ทางไปเผยแผพ ระพทุ ธศาสนายังประเทศตา งๆทําใหพ ระพุทธศาสนาขยายไปท่ัวและ เจรญิ รงุ เรอื งเทาทกุ วนั น้สี ําหรับดินแดนสุวรรณภูม(ิ เอเชียตะวันออกเฉียงใต) คณะสมณทตู  ที่เดนิ ทางมาเผยแพรพระพุทธศาสนาไดแ ก พระโสณเถระและพระอุตตรเถระ ซง่ึ สนั นิษฐานวา  คงจะเผยแผเ ขา มาตั้งแตก อ น พ.ศ. ๕๐๐ เพราะปรากฏหลกั ฐานอยใู นดนิ แดนแถบน้ี ไดแ ก  เจดยี  สถูป พระพุทธรปู  ธรรมจกั รศิลา เปนตน  พระพทุ ธศาสนาในประเทศสหภาพพมา หรอื เมียนมาร(MYANMAR)  พระพทุ ธศาสนาทเ่ี ผยแผเ ขา สปู ระเทศสหภาพพมาในระยะแรกคือพระพุทธศาสนา สัทธเิ ถรวาทหรือนกิ ายหนิ ยานไดเ ขา ไปประดิษฐานที่เมืองสุธรรมบรุ ีหรอื เมอื งสะเทนิ  ซึ่งเปนเมอื งหลวงของมอญซงึ่ อยูทางตอนใตของประเทศสว นพมา ตอนเหนอื มีเมืองพุกาม เปนเมอื งหลวงพระพทุ ธศาสนาลัทธิอาจรยิ วาทหรือนกิ ายมหายานไดเ ผยแผม าจากแควน เบงกอล และโอริสาของอนิ เดียในสมัยของพระเจาอนรุ ทุ ธมหาราช(พระเจาอโนรธามังชอ )ทรงครองราชย ท่เี มืองพกุ าม(พ.ศ. ๑๕๘๗) พระองคเปนกษตั ริยท่ที รงปรชี าสามารถมากทรงรวบรวมดนิ แดน ของพมาใหเ ปน แผน ดนิ เดยี วกนั ไดสําเร็จและเม่อื พระองคท รงตีเมอื งสะเทินไดจึงทรงโปรด ใหอ าราธนาพระภกิ ษุสงฆแ ละไตรปฎกจากเมืองสะเทิมไวท ี่เมืองพุกาม พรอ มกันนปี้ ระชาชน สวนใหญไ ดนบั ถือพระพุทธศาสนานกิ ายหินยาน และพระองคท รงเสื่อมใสศรทั ธาในลัทธิหินยาน ดวย ทําใหพ ระพทุ ธศาสนาในพมา ตอนใตเ ส่ือมลง  นอกจากนีพ้ ระเจา อโนรธามงั ชอ ยังไดท รงสง สมณทตู ไปตดิ ตอกับลงั กาและไตรปฎก ฉบบั สมบูรณมาจากลังกาดว ยในรัชสมยั ของพระเจา ธรรมเจดยี ก ษตั รยิ มอญข้ึนครองราชยพ ระองค ไดทรงมีพระราชดาํ ริวาพระพทธุ ศาสนาในเมอื งมอญในขณะนั้นเสือ่ มลงมากจงึ โปรดใหม กี ารชําระ พระพทุ ธศาสนาในบริสุทธิ์โดยทรงใหพระภกิ ษุทกุ รปู ในเมอื งมอญลาสกิ ขาและเขารบั การ อุปสมบทใหมจากพระอุปช ฌายและพระอันดับท่ลี วนไดรบั อปุ สมบทจากลงั กาเปน ผูใ หอ ปุ สมบท แตห ลังจากน้ันพระพุทธศาสนาก็เลอื่ มลงอีก สาเหตเุ น่ืองมาจากพมา กบั มอญทาํ สงครามแยงชงิ  ความเปน ใหญก นั อยตู ลอดเวลาจนกระทั่งถึงประมาณ พ.ศ. ๒๓๐๐ เมื่อพระเจาอลองพญา กษตั รยิ พมา ไดย กทัพไปทําลายกรุงหงสาวดอี ยางราบคาบ ชนชาติมอญก็สญู ส้นิ อํานาจลง

อยางเดด็ ขาดพระพุทธศาสนาในประเทศพมาไดร ับการทาํ นุบํารงุ จนเจรญิ รุงเรืองขน้ึ อีกคร้งั หนง่ึ  ในสมยั พระเจา มนิ ดง( พ.ศ. ๒๓๙๕ - ๒๔๒๐) พระองคไดท รงอุปถมั ภการทําสงั คายนา พระไตรปฎกท่ีพมาระหวา ง พ.ศ. ๒๔๑๑ - ๒๔๑๔ ณ เมืองมัณฑเลยแ ละโปรดเกลาฯใหจารกึ  พระไตรปฎกลงบนแผน หนิ ออนแลว ทาํ สถปู ครอบไว ซึง่ ยังปรากฏอยูท เี่ ชงิ เขาเมืองมณั ฑะเล จนถึงทุกวนั น้ปี  พ.ศ. ๒๔๒๙พมา ตกเปนเมอื งขน้ึ ขององั กฤษ สถาบนั พระมหากษตั ริยถ ูกลมลง จงึ สง ผลใหพระพุทธศาสนาไดรบั ความกระทบกระเทือนตามไปดวยแตถ ึงกระนน้ั ประชาชนชาว พมา ก็ยงั คงเล่ือมใสศรทั ธาในพระพุทธศาสนาอยา งแนบแนนตลอดมา จนเมอ่ื พมาไดร ับเอกราช เมอื่  พ.ศ. ๒๔๙๑ ฯพณฯ อุน ุ ไดเ ปน นายกรัฐมนตรี ไดมกี ารทาํ สังคายนาพระไตรปฎ กเมอ่ื  พ.ศ. ๒๔๙๓ และตอ มารฐั บาลไดออกกฎหมายรับรองใหพ ระพทุ ธศาสนาเปนศาสนาประจําชาติ ในป  พ.ศ. ๒๕๐๔ พระพทุ ธศาสนาในประเทศกัมพชู าประชาธปิ ไตย  กอ นท่พี ระพุทธศาสนาจะเผยแผเขาสปู ระเทศกัมพชู าในชว งทอ่ี าณาจกั รฟนู นั และ อาณาจักรเจนละเจริญรงุ เรอื งแตเดิมประชาชนในอาณาจักรเหลานีน้ บั ถือนกิ ายไศวะ คือนบั ถอื  พระศิวะ  พระอิศวรตามคติความเชื่อของศาสนาพราหมณ สวนพระพทุ ธศาสนาเผยแผเขามา ภายหลงั สาเหตุที่ชาวกมั พูชาหันมานับถือพระพุทธศาสนา เนือ่ งจากในรัชสมัยของพระเจา วรมนั  (พ.ศ. ๑๐๒๑  - ๑๐๕๗) พระภิกษุนาคเสนซึง่ ไดต ดิ ตามพอคาชาวฟนู นั มาจากเมอื งกวางตุง และได นาํ พระพทุ ธศาสนาเขา มาเผยแผดวย ทาํ ใหพ ระองคเ กดิ ความเลื่อมใสและทรงยกยองและอปุ ถมั ภ พระพุทธศาสนาและพระพุทธศาสนาและศาสนาพราหมณตางก็มคี วามเจริญและความเส่อื มใส ไมค งทส่ี ดุ แลวแตพระมหากษตั ริยใ นแตล ะสมัยทรงเลือ่ มใสศาสนาใดพระพุทธศาสนาได เจรญิ รงุ เรืองอีกคร้งั หนง่ี ในรชั สมยั พระเจา ชยั วรมนั ท่ี ๕ ( พ.ศ. ๑๕๑๑ - ๑๕๔๔)โดยทรงโปรดให มีการนําเอาคมั ภรี จากตา งประเทศเขามาสูอาณาจกั รเปนครงั้ แรกและมีการสงเสรมิ การปฎบิ ตั ิธรรม ทางพระพุทธศาสนามากยงิ่ ขนึ้   ตอ มาในรัชสมยั พระเจา สรุ ิยวรมนั ท่ี ๑ (พ.ศ. ๑๕๔๕ - ๑๕๙๓) พระองคท รงนบั ถอื  พระพทุ ธศาสนาแบบมหายานซงึ่ ไดรบั อิทธิพลจากนครศรธี รรมราชอยางเครง ครดั จนกระท่ัง ในรัชสมยั พระเจา ชยั วรมนั ท่ี ๗ (พ.ศ. ๑๗๒๔ – ๑๗๖๒) ทรงโปรดฯใหสรา งวดั คติมหายาน ตอมาประชาชนสวนใหญไดหนั มานับถอื พระพทุ ธศาสนานกิ ายหินยานมากขนึ้ และแมแ ตป จ จบุ ันน ้ีประชาชนสวนใหญของกัมพชู ากน็ ับถือพระพทุ ธศาสนานกิ ายมหายานเชนเดยี วกบั ไทย เนือ่ งมาจากการไดรับอทิ ธพิ ลการแพรหลายไปจากไทยนั่นเอง

พระพุทธศาสนาในประเทศสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว  พระพุทธศาสนาไดเ ผยแผเขา สูป ระเทศลาวสมัยอาณาจักรหนองแส ราวๆ พทุ ธศตวรรษที่ ๗ ตอ มาในรัชสมยั ของเจาฟางมุ (ประมาณ พ.ศ.๑๘๙๐) ซง่ึ เปนราชโอรสของเจาผีฟา เจา ฟางมุ  ไดอภิเษกสมรสกบั พระนางแกว ยอดฟา  ผเู ปน พระราชธดิ าของพระเจาศรจี ุลราช กรุงอินปตถใ น ราชอาณาจกั รกมั พูชาเมอ่ื เจา ฟา งมุ ไดต ีเมืองหลวงพระบางและเสด็จขนึ้ ครองราชยเ มอ่ื พ.ศ. ๑๘๙๖ พระองคไ ดทรงรวบรวมหวั เมืองตางๆ ใหเ ปน อนั หน่ึงอันเดียวกนั กลา วสาํ หรับพระนางแกว ยอดฟา  พระนางเองทรงเล่อื มใสและเคารพนับถือพระพทุ ธศาสนานิกายเถรวาท เมอื่ พระนางเสด็จ มาประทับ ณ อาณาจกั รลา นชา ง ซ่งึ ขณะนนั้ ชาวอาณาจกั รลา นชางยังนบั ถือลัทธิผสี างเทวดาอยู พระนางจึงกราบทลู ใหเจา ฟางมุ แตง คณะทตู ไปทลู ของพระสงฆจากพระเจาศรจี ุลราชและ พระเจาศรีจุลราชก็ไดท รงใหค วามรวมมอื โดยสง พระมหาปาสมตั เถระและพระมหาเทพลงั กา พรอมพระสงฆอ กี ๒๐ รูป เดนิ ทางนําพระพุทธศาสนาเขามาเผยแผย งั ดินแดนประเทศลาว พรอมกบั ไดพระราชทานพระพุทธรูปปญ จโลหะองคหนึ่ง พระนามวา “พระบาง”พรอ มดวย พระไตรปฎก และหนอพระศรมี หาโพธิ์มาถวายแกเจาฟา งมุ ดวยนบั แตน ัน้ มาพระพทุ ธศาสนา นกิ ายเถรวาทก็ไดประดษิ ฐานในประเทศลาวและไดก ลายเปนศาสนาประจาํ ชาตใิ นท่ีสดุ  พระพุทธศาสนาไดเจรญิ รุง เรืองสบื มา จนถึงรัชสมัยพระเจา ไชยเชษฐาธริ าช (พ.ศ. ๒๐๙๑ – ๒๑๑๔) พระองคไดท รงทํานบุ ํารุงพระพทุ ธศาสนาอยา งดยี ่งิ ไดท รงนาํ พระแกวมรกตจากเมอื ง เชียงใหมมาไวท เี่ มืองหลวงพระบาง เม่อื ยา ยเมอื งหลวงจากหลวงพระบางไปเมืองเวยี งจนั ทร กท็ รงนาํ พระแกว มรกตไปไวท ี่เมอื งเวียงจนั ทรด ว ย และไดท รงโปรดฯใหส รา งพระธาตหุ ลวง ไวทีน่ ี้ดว ย  เมือ่ ส้ินสดุ รัชกาลของพระเจา ไชยเชษฐาธริ าชพระพุทธศาสนาในประเทศลาวไมค อย เจริญรงุ เรืองนักแตด วยเหตทุ ี่ประเทศลาวกบั ประเทศไทยมอี าณาเขตตดิ ตอ กนั ทําใหป ระเทศ ทัง้ 2มีความสัมพันธแนนแฟน ตอกนั ไทยไดใ หค วามชว ยเหลือทางศาสนามาโดยตลอดและ เมือ่ ลาวตกเปน อาณานคิ มของประเทศฝรั่งเศส ใน พ.ศ.  ๒๔๓๖ พระพทุ ธศาสนาก็เส่อื มโทรมลง เพราะขาดการทาํ นุบาํ รุงและเม่ือลาวไดรับเอกราชจากฝรง่ั เศสแลว คณะสงฆไทยก็มสี วนชว ย ปรบั ปรุงการศกึ ษาดา นศาสนาในลาว แตเมอ่ื ลาวตกอยภู ายใตก ารปกครองของรัฐบาลคอมมวิ นิสต แลว การติดตอใหค วามชวยเหลอื ทางศาสนาระหวางประเทศกห็ ยุดชะงกั ลง แตถ งึ กระน้นั กต็ าม ชาวลาวสว นใหญก ็ยงั มศี รทั ธาในพระพทุ ธศาสนาอยางแนบแนน และพยายามประคับประคอง พระพุทธศาสนาใหตั้งมน่ั อยใู นจนถึงปจจบุ นั

พระพทุ ธศาสนาในประเทศสาธารณรฐั สงั คมนยิ มเวยี ดนาม  การเผยแผพ ระพุทธศาสนาเขาสูประเทศเวียดนามตง้ั แตสมยั ใด ยังไมชดั เจนนกั  แตจากหลักฐานจดหมายเหตขุ องจีนที่ปรากฎอยูส รปุ ไดวา เวยี ดนามทางตอนใตเ ปน ทตี่ ้ัง ของอาณาจักรจมั ปา แตเดิมนนั้ ประชาชนในดินแดนน้นี ับถอื ศาสนาพราหมณฮ ินดแู ละมีการนับถอื  พระพุทธศาสนาประมาณกวา พ.ศ. ๙๕๐  ตอมาในรชั สมยั ของพระเจา อนิ ทรวรมันท่ี ๒ (พ.ศ. ๑๔๐๓ -๑๔๓๓ พระองคทรงเสอ่ื มใส ในพระพุทธศาสนามากทรงโปรดฯใหสรา งวัดทางพระพทุ ธศาสนาแหงหนง่ึ ทด่ี องเดอื ง ช่อื วัดมโี ซนในพระพทุ ธศตวรรษที ่ ๘ พระภกิ ษชุ าวอนิ เดยี ช่อื มหาชวี กะไดน ําพระพทุ ธศาสนา เขา ไปเผยแผย งั เวียดนามและหลงั จากน้ันกไ็ ดม พี ระภกิ ษุหลายรูปไดเ ขา ไปมบี ทบาทเกย่ี วกของ กับพระพทุ ธศาสนาอยางหลากหลาย เชนการแปลคมั ภีรป ระกาศคาํ สอน เปนตน  แตเร่อื งทาง ศาสนาก็หยุดชะงกั ลง แตค ราวใดบานเมอื งสงบสขุ พระพทุ ธศาสนาก็กลับมาเจรญิ รงุ เรอื งข้ึนอีก จนถงึ รชั สมยั ของพระเจา ดนิ หโ มดนิ ห พระองคไดทรงรวบรวมประเทศชาตใิ หเ ปน ปกแผน เดียวกัน ไดสาํ เร็จและพนจากอํานาจของจนี และพระองคไดเ อาใจใสฟ นฟพู ระพทุ ธศาสนาเปนอยางยงิ่  ทําใหพระพุทธศาสนามีความเจริญรุง เรืองและเปนท่นี ับถอื กันอยา งแพรห ลายมากขน้ึ  สวนในสมัยราชวงศเ ล และราชวงศล ี พระพุทธศาสนามคี วามเจรญิ รงุ เรอื งอยางมาก เพราะพระมหากษตั รยิ ท รงเอาพระทัยใสทาํ นุบํารุงมาโดยตลอดเม่อื เวยี ดนามตกเปนอาณานคิ ม ของฝร่งั เศสใน พ.ศ. ๒๔๒๖ พระพทุ ธศาสนาเร่ิมเส่อื มและไมไดร ับการทาํ นุบํารุงเทา ทค่ี วร พุทธศาสนานกิ ชนถูกกดี กันในการประกอบพธิ กี รรมตามหลกั ศาสนาชาวพทุ ธ จึงเร่มิ มีการเคล่อื นไหวเพ่อื ฟน ฟูพระพุทธศาสนาขนึ้ แตก ไ็ ดรัการตอตานจากฝรั่งเศส ท่เี ขามาครอบครองเวยี ดนาม ทัง้ การยึดคัมภรี แ ละหนังสือทางพระพทุ ธศาสนา เอาไปเผาทาํ ลายเสยี เหน็ จาํ นวนมากและเม่อื เวยี ดนามไดร บั เอกราชจากฝรง่ั เศสแลว  ก็ยงั มเี หตุการณท างการเมืองที่เขามาเก่ยี วของกบั ศาสนา จนถงึ กบั มกี ารเดินขบวนประทว ง และเผาตวั เองของพระภกิ ษุ สามเณร และแมชแี ละเม่ือเวียดนามถกู รัฐบาลคอมมวิ นสิ ตเขา มา ปกครองพระพทุ ธศาสนาก็กลบั เสอื่ มโทรมลงอกี นับจากพทุ ธศตวรรษท่ี ๒๕ เปนตน มา พระพุทธศาสนาในประเทศเวยี ดนามท้งั นิกายมหายานและนิกายเถรวาทไมค อยเจริญรุงเรืองมากนกั  ตรงกนั ขามกลับเส่ือมโทรมลงตามลาํ ดบั มากทัง้ น้ีเปนเพราะสภาพความวนุ วายภายในประเทศ ทงั้ การเมืองและภาวะสงครามที่มขี ้นึ อยตู ลอดเวลา

พระพทุ ธศาสนาในประเทศสาธารณรัฐอนิ โดนีเซยี   ไดม กี ารสนั นษิ ฐานกันวา ชาวอินเดียคงเปนผนู าํ พระพทุ ธศาสนาและศาสนาพราหมณ เขา มายังดนิ แดนประเทศอินโดนีเซยี ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๑ และพระพทุ ธศาสนาในระยะแรก คงเปนแบบเถรวาทหรือหินยานม ี อาณาจกั รศรีวชิ ยั ซงึ่ มีอิทธพิ ลครอบคลมุ ต้งั แตภ าคใตข องไทย มาเลเซีย และอินโดนเี ซียทั้งหมดเปน ศนู ยก ลางพระพุทธศาสนาระหวางจนี และอินเดีย หลักฐาน ที่คน พบสว นใหญเปน โบราณวตั ถุ ทส่ี ําคัญไดแ ก พระพมิ พดินดบิ และรูปพระโพธสิ ตั ว เปน ตน  ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๔ไดทรงนับถอื พระพทุ ธศาสนาแบบมหายานและไดโปรดฯใหส ราง พุทธวิหารโบโรพุทธโธและราชวงศไ ศเลนทรก ็ไดมกี ารตดิ ตอ สัมพันธก ับราชวงศป าละแหง แควน เบงกอล จงึ ทาํ ใหเ กดิ การแลกเปล่ียนทางวัฒนธรรมกนั ข้ึน ทง้ั การสงพระภกิ ษุไปศกึ ษา พระพทุ ธศาสนาทีม่ หาวิทยาลยั ลันทา และการสรา งพระพทุ ธรูป เปนตน   เมอื่ ตอนปลายพทุ ธศตวรรษท่ี ๒๐ ศาสนาพราหมณฮ นิ ดไู ดเขามาเจรญิ รงุ เรอื งยังดินแดน อินโดนีเซยี ตอ มาเมื่อศาสนาพราหมณฮนิ ดูเส่ือมลง ศาสนาอสิ ลามก็เขามาเจริญแทนท ี่กษัตริยพ ระองคแรกของอนิ โดนีเซยี ท่ีนบั ถอื ศาสนาอิสลาม โดยมเี มืองมะลากากก็ ลายเปน ศนู ยก ลาง ศาสนาอสิ ลามและแพรห ลายเขา สชู าวอนิ โดนเี ซยี ในทส่ี ุดสว นชาวอนิ โดนเี ซยี ท่ีนบั ถือ พระพุทธศาสนานิกายมหายานก็ยงั คงมอี ยูบางประปรายในเกาะชวาสมุ าตรา และเกาะบาหลี

พระพทุ ธศาสนาในประเทศมาเลเซีย และสาธารณรัฐสิงคโปร  พระพทุ ธศาสนาเขามาเผยแผย งั ประเทศมาเลเซยี ประมาณพทุ ธศตวรรษท่ี ๓ โดยเปน แบบนกิ ายเถรวาทตอมาบรเิ วณแหลมมลายตู กอยูภายใตก ารปกครองของอาณาจกั รศรวี ิชยั  พระพุทธศาสนานกิ ายมหายานจงึ ไดเ ผยแผเขา มาสูบริเวณนี้ เมอื่ ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ พระพุทธศาสนาในมาเลเซียเสื่อมลงเน่ืองจากมีการนับถือศาสนาอิสลามของราชวงศแ ละประชาชน มากขึ้นโดยเฉพาะอยางยงิ่ ในรชั สมัยของพระเจาปรเมศวรแหงอาณาจกั รมะละกา พระองคไ ดละทงิ้  พระพุทธศาสนาหนั ไปนบั ถือศาสนาอสิ ลามและในสมยั สุลตา นมัลโมชาห พระองคศรทั ธา ในศาสนาอิสลามอยางมาก รับส่งั ใหทาํ ลายศาสนาสถาน พระพุทธรูป ตลอดถึงเทวรูปของศาสนา พทุ ธและศาสนาพราหมณ  บงั คบั ใหประชาชนนับถือศาสนาอสิ ลาม ทําใหพ ระพุทธศาสนา นิกายมหายานสนิ้ สุดลงกลบั กลายเปน ศาสนาอิสลามเขา มาแทนทปี่ ระเทศสงิ คโปรมอี าณาเขต ติดตอกบั ประเทศมาเลเซยี แตเ ดมิ นั้นสิงคโปรเ ปนสหพนั ธเ ดียวกบั มาเลเซยี การเผยแผ พระพทุ ธศาสนาจึงมีลักษณะเปน อยา งเดียวกนั และประชาชนสว นใหญข องสงิ คโปรเ ปน ชาวจนี  นับถือพุทธศาสนานิกายมหายานการเผยแผพ ระพุทธศาสนาในสงิ คโปรมีการกระทาํ กนั อยางจริงจงั  มกี ารแปลตาํ ราและคัมภรี ท างพระพุทธศาสนาเปนภาษาตาง ๆ อกี ดว ย