หลักธรรมนำชีวิต

ชุดกิจกรรม เรือ่ ง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 สาระศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรมกลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั มธั ยมศกึ ษาปท่ี 2ชุดท่ี 1 ความรเู บอ้ื งตนเก่ยี วกับหลกั ธรรมอริยสจั 4 นายสุนทร วงศษ า ตาํ แหนงครู วทิ ยฐานะครูชาํ นาญการ โรงเรียนองคการบรหิ ารสว นจงั หวดั แพรเดนไชยวทิ ยา สงั กัดองคก ารบรหิ ารสวนจงั หวัดแพร กรมสง เสริมการปกครองทองถิ่น กระทรวงมหาดไทย

ก คาํ นาํ ชุดกจิ กรรม เรื่อง หลักธรรมอริยสจั 4 สาระศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม กลมุ สาระสงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที่ 2 มจี าํ นวน 12 ชดุ ดังน้ีหลกั ธรรมอริยสจั 4 (ความจริงอนั ประเสริฐ 4 ประการ) ชุดท่ี 1 เร่ือง ความรูเบ้อื งตน เกย่ี วกบั หลักธรรมอรยิ สัจ 4 หมวดทุกข (ธรรมที่ควรรู) ชุดท่ี 2 เร่อื ง ขนั ธ 5 ชดุ ที่ 3 เรอื่ ง หลักธรรม : นยิ าม 5 หมวดสมุทยั (ธรรมท่ีควรละ) ชดุ ที่ 4 เรือ่ ง อกุศลวติ ก 3 หมวดนิโรธ (ธรรมท่คี วรบรรล)ุ ชดุ ท่ี 5 เร่ือง ภาวนา 4 หมวดมรรค (ธรรมทีค่ วรเจรญิ ) ชดุ ท่ี 6 เร่อื ง สทั ธรรม 3 ชดุ ที่ 7 เรื่อง วฒุ ิธรรม 4 ชดุ ท่ี 8 เร่ือง พละ 5 ชุดที่ 9 เรือ่ ง อบุ าสกธรรม 5 ชุดที่ 10 เรื่อง การสงเคราะหบุตร ชุดท่ี 11 เรอ่ื ง การสงเคราะหภ รรยาหรอื สามี ชุดท่ี 12 เรื่อง ความสันโดษ ชดุ กิจกรรมที่ศึกษาอยนู ี้เปน ชุดกจิ กรรมที่ 1 เรอื่ ง ความรเู บอื้ งตนเกยี่ วกบั อรยิ สจั 4หวังเปน อยางยิ่งวา นักเรียนทุกคนคงจะไดร ับความรูแ ละความเพลิดเพลนิ ในการศึกษา สามารถพฒั นาการคิดอยางมวี ิจารณญาณ และปฏิบัตติ ามหลักธรรมเพ่อื การอยรู วมกนั อยา งสันตสิ ุข สุนทร วงศษา ตาํ แหนงครู วทิ ยฐานะครูชํานาญการ

สารบญั ขเรอื่ ง หนาคาํ นํา กสารบญั ขคาํ แนะนําสําหรับครู 1คาํ แนะนําสาํ หรบั นกั เรยี น 2สาระสาํ คัญของชดุ กิจกรรม 3แบบทดสอบกอนเรยี น 5เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน 8ใบความรู ความรเู บอื้ งตนเกยี่ วกบั หลักธรรมอรยิ สัจ 4 9ใบกิจกรรมท่ี 1 15ใบกจิ กรรมท่ี 2 17ใบกิจกรรมท่ี 3 20ใบกิจกรรมที่ 4 22ใบกิจกรรมที่ 5 23เฉลยใบกิจกรรมที่ 1 25เฉลยใบกจิ กรรมที่ 2 26เฉลยใบกิจกรรมท่ี 5 28แบบทดสอบหลงั เรียน 30เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 33บรรณานุกรม 36

1 คําแนะนาํ สําหรับครู ชดุ กจิ กรรม เรอื่ ง หลกั ธรรมอรยิ สจั 4 ชดุ ท่ี 1 เรอื่ ง ความรูเบอ้ื งตนเก่ยี วกับหลักธรรมอรยิ สัจ 4 หนว ยที่ 2 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา สาระศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรมกลุมสาระการเรยี นรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชัน้ มธั ยมศึกษาปที่ 2 ท่ีเนนการฝก ทักษะกระบวนการคิดอยา งมวี จิ ารณญาณ ครูควรปฏบิ ัตดิ งั นี้ 1. ศกึ ษาชุดกิจกรรมคกู ับแผนการจัดการเรียนรูในเร่ืองเดียวกันมาลว งหนาอยา งละเอยี ด 2. เตรยี มส่ืออปุ กรณก ารจดั กิจกรรมการเรยี นรู ท่จี ะตอ งใชทาํ กจิ กรรมในแตล ะครงั้ ใหพ รอมกอ น หากมปี ญ หาจะไดแ กไขกอ นการจดั กิจกรรมการเรียนรู 3. จัดกจิ กรรมโดยเนนการฝก ทักษะกระบวนการคดิ อยา งมีวจิ ารณญาณ เพอื่ ใหนักเรยี นเกดิ พัฒนาการทางดานตา งๆ เชน ทักษะการคดิ วิเคราะห มีวิจารณญาณ การเผชิญปญ หา และการหาแนวทางในการแกปญ หาไดถูกตอ งเหมาะสม 4. ขณะปฏบิ ตั ิกจิ กรรมควรกระตุนใหนกั เรยี นไดเ รยี นรูอยา งตง้ั ใจ ครูสังเกตและประเมนิ พฤติกรรมนกั เรยี นท้ังรายบุคคลและรายกลมุ เพอื่ ใหก ารจดั กิจกรรมการเรยี นรบู รรลุตามจุดประสงคอยางมีคุณภาพ 5. เมื่อทาํ ใบกจิ กรรม และแบบบนั ทึกการคิดอยา งมีวจิ ารณญาณ ครบทกุ ขัน้ ตอนแลว ใหน กั เรียนทาํ แบบทดสอบหลังเรยี นในกระดาษคําตอบ 6. ตรวจแนวคาํ ตอบใบกจิ กรรมจากใบเฉลยกจิ กรรม และแบบบนั ทกึ การคิดอยา งมวี จิ ารณญาณ ตรวจกระดาษคําตอบของแบบทดสอบกอ นเรยี น หลงั เรียน เพื่อดูพฒั นาการเรียนรูของนักเรียน ท้งั ดานผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี นและทักษะการคดิ อยา งมวี จิ ารณญาณ 7. ครูคอยควบคุมการใชช ดุ กิจกรรมอยางระมดั ระวังและรวดเร็วทนั เวลา 8. เม่อื เสร็จส้นิ กิจกรรมการเรยี นรูในแตล ะครงั้ ครูควรเนนใหน ักเรียนเกบ็ สอื่อปุ กรณใหเ ปน ระเบียบเรยี บรอย หากชาํ รุดกซ็ อมแซมเพ่อื เกบ็ ไวใ ชใ นครั้งตอไป

2 คาํ แนะนาํ สาํ หรบั นกั เรียน ชดุ กจิ กรรมทีน่ ักเรยี นจะศกึ ษาตอไปนี้คือ ชดุ กิจกรรม เร่อื ง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 ชดุ ท่ี 1เรอ่ื ง ความรูเบ้ืองตนเกีย่ วกบั หลักธรรมอริยสจั 4 เปน ชดุ กิจกรรมท่เี นน กระบวนการใหน กั เรียนไดค ดิ และลงมอื ปฏิบัติกจิ กรรมตามกาํ หนดดว ยตนเองเพอื่ ใหเ กดิ ประโยชนส ูงสดุ นกั เรยี นควรปฏิบตั ิตามคําช้แี จงตอ ไปน้ี 1. ชดุ กิจกรรม เร่ือง ความรูเบ้ืองตนเก่ยี วกับหลกั ธรรมอรยิ สจั 4 นี้ ใชเวลา 1 ชั่วโมง 1. ศึกษาสาระสําคัญและจุดประสงคก ารเรยี นรู แลวจะทราบวา เมื่อจบบทเรยี นน้แี ลวนักเรยี นจะสามารถทําอะไรไดบ าง 2. ทําแบบทดสอบกอนเรียนตามความเขาใจดวยความซือ่ สัตย 3. ศกึ ษาใบความรู และทําใบกิจกรรมเรือ่ ง ความรเู บื้องตน เกย่ี วกบั หลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 4. นกั เรยี นแตล ะคนฝกทักษะกระบวนการคดิ อยางมวี ิจารณญาณในกิจกรรม ตามแนวการสอนคดิ ของเพญ็ พิศุทธิ์ เนคมานุรักษ 3 ขนั้ ตอน ดงั นี้ 4.1 ขั้นเสนองานหรอื สถานการณ 4.2 ขัน้ ฝกความสามารถในการคิด 4.2.1 ข้นั รวบรวมขอมลู 4.2.3 ขัน้ จัดระบบขอมลู 4.2.4 ขัน้ การตงั้ สมมุติฐาน 4.2.5 ขนั้ การสรุปอา งอิง 4.2.6 ขน้ั การสรปุ และตัดสนิ ใจ 4.3 ขั้นประเมินกระบวนการคิด 5. นักเรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ 4 – 5 คน 6. นําผลการคดิ ของแตละคนมาเสนอตอกลมุ และสรุปเปนความคิดของกลุม 7. นาํ เสนอความคดิ ของกลุมหนาชน้ั เรยี น 8. นักเรยี นแตล ะกลุมรวมกนั อภิปรายและซกั ถามในกรณที ม่ี ีปญหาท่ีนําเสนอกับสถานการณไมส อดคลองกัน 9. นกั เรียนสนทนาถงึ วิธกี ารท่จี ะนาํ หลกั ธรรมอรยิ สจั 4 ไปประยุกตใ ชในชีวติ ประจาํ วนั 10. นักเรียนทําแบบทดสอบหลงั เรยี นในกระดาษคาํ ตอบ

3 สาระสําคัญของชุดกิจกรรม1. สาระการเรียนรู สาระที่ 1 ศาสนา ศลี ธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รูและเขา ใจประวตั ิความสําคญั ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาท่ีตนนบั ถือและศาสนาอ่นื มศี รัทธาที่ถกู ตอง ยดึ ม่ันและปฏบิ ัตติ ามหลักธรรมเพอ่ื อยรู ว มกนั อยางสนั ตสิ ขุ ตวั ชี้วดั ส 1.1 ม 2/8 อธบิ ายธรรมคณุ และขอ ธรรมสาํ คญั ในกรอบอริยสัจ 4 หรือหลักธรรมของศาสนาทีต่ นนับถอื ตามท่ีกาํ หนด เหน็ คุณคา และนําไปพัฒนาแกป ญ หาของชุมชนและสังคม ส 1.2 ม 2/11 วเิ คราะหการปฏิบัติตนตามหลกั ธรรมทางศาสนาที่ตนนับถอื เพ่ือการดาํ รงตนอยา งเหมาะสมในกระแสความเปลยี่ นแปลงของโลก และการอยูร ว มกันอยา งสันติสขุ2. สาระสําคัญ หลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 เปนหลกั ธรรมทีส่ อนใหมนุษยรูทุกข ทเ่ี กดิ แหงทกุ ข และขอ ปฏบิ ตั ิเพื่อใหถงึ ซึ่งความดับแหงทกุ ข2. จุดประสงคการเรยี นรู 2.1 วิเคราะหอ งคป ระกอบของหลักธรรมอรยิ สัจ 4 ได 2.2 เลอื กใชหลกั ธรรมอริยสัจ 4 ในการแกปญ หาตามสถานการณได 2.3 มีทกั ษะกระบวนการคิดอยางมวี ิจารณญาณตามทก่ี าํ หนด3. วธิ ีการเรยี นรู 3.1 อา นทําความเขาใจขอแนะนําการเรยี นรจู ากชดุ กจิ กรรมการเรียนรนู ใี้ หช ัดเจน 3.2 สรา งความรูสึกทดี่ ีใหก ับตนเองวา เปนผูมคี วามพรอ มท่จี ะเรยี นรทู กุ สง่ิ อยางสรา งสรรค 3.3 ปฏิบตั ติ ามกจิ กรรมที่เตรียมใหในชุดกิจกรรมตามลาํ ดับขน้ั ตอนอยางเครง ครดั

4 กอนศึกษาชดุ กิจกรรมชุดท่ี 1ความรเู บ้อื งตนเกยี่ วกับหลกั ธรรมอรยิ สัจ 4มาทําแบบฝก หัดกอนเรียนกนั กอ นนะขอรับ

5 แบบทดสอบกอนเรยี น ชุดกิจกรรม เรอ่ื ง หลกั ธรรมอริยสจั 4 ชุดที่ 1 ความรเู บือ้ งตนเกีย่ วกบั หลักธรรมอริยสจั 4 ชนั้ มธั ยมศึกษาปที่ 2 โรงเรียนองคก ารบรหิ ารสวนจังหวัดแพรเดน ไชยวิทยา .......................................................................................................................คาํ ชแี้ จง ใหน กั เรียนทําเครื่องหมาย x ทับตัวอักษรหนาขอความที่เปน คําตอบทถ่ี ูกตอ งที่สดุ เพยี งขอ เดยี ว1. หลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 นนั้ เปน ธรรมวา ดว ยเร่อื งเหตแุ ละผล ขอใดจดั อยใู นสวนของผล ก. ทกุ ข - สมุทัย ข. ทุกข - นิโรธ ค. นโิ รธ – มรรค ง. สมุทยั – มรรค2. เพราะเหตใุ ดหลักธรรมคําสอนของพระพทุ ธเจาจึงมงุ ทสี่ อนใหม นษุ ยมีหลกั ท่ีพ่ึงทางใจ ก. ตอ งการใหมนุษยย อมรบั ความจรงิ ข. ตองการใหม นุษยนบั ถือพระพุทธศาสนา ค. ตอ งการใหมนษุ ยอ ยูร วมกันอยา งมคี วามสขุ ง. ตองการใหมนุษยมีความศรัทธานบั ถอื พระพุทธเจา3. ความสขุ ของคฤหัสถหรอื ผูค รองเรือน ขอ ใดสาํ คญั ที่สุด ก. มีทรพั ย ข. ไมมหี นี้ ค. จา ยทรพั ย ง. ประพฤตไิ มม โี ทษ

64. สมพรเกิดความทกุ ข อยากไดบานสวยๆ และรถยนตค ันใหม แสดงวา สมพร เกิดตัณหาประเภทใด ก. ภวตัณหา ข. วภิ วตัณหา ค. การตณั หา ง. ถกู ทุกขอ5. ขอใดคอื คณุ ของอริยสจั ก. สอนใหไ มป ระมาท ข. สอนใหปลอยวาง ค. สอนใหแ กปญหาดว ยตนเอง ง. สอนใหเ ขา ใจความเปนจรงิ ของธรรมชาติ6. บดิ า – มารดา เปนผมู พี ระคุณตอเรา ทาํ อยางไรจึงจะไดช ่ือวา ปฏบิ ตั ดิ ปี ฏบิ ตั ิชอบตอทานทั้งสอง ก. ซ้อื ของมอบใหทา นในโอกาสตางๆ ข. เช่อื ฟงและทาํ ตามท่ที า นอบรมสั่งสอน ค. จัดพานดอกไมบชู าทา นในวนั พอ และวันแม ง. ใหเ งนิ ทานใชจายทุกเดือน7. การแกป ญ หาตามหลักธรรมอริยสจั 4 มลี กั ษณะอยางไร ก. ปองกนั คนทงั้ หลายไมใ หเกิดความทุกข ข. ชว ยสตั วท ง้ั หลายใหตอ สูก ับความทกุ ข ค. ชวยคนทัง้ หลายใหหลุดพนจากความทกุ ข ง. ชวยสัตวท้ังหายใหอดทนตอ ความทุกข

78. ขอใด คือ ความหมายของคําวา “นิโรธ” ก. ความสูญสิ้น ข. ความเสือ่ มสลาย ค. ความดับสนิท ง. ความดบั ทกุ ข9. การที่เราสามารถกําหนดรูสาเหตุของปญ หาในชีวติ ของเราไดคอื ขอใดในอรยิ สัจ 4 ก. ทกุ ข ข. สมทุ ัย ค. นโิ รธ ง. มรรค10. สง่ิ ใดทม่ี นษุ ยไ มส ามารถหลกี พน ไดแ ตต อ งกาํ หนดรู ในอรยิ สัจ 4 ก. ทุกข ข. สมุทยั ค. นโิ รธ ง. มรรค เมอื่ ทําเสร็จเรยี บรอ ย แลว ไปดูเฉลยใน หนาถัดไปเลยคะ

8 เฉลยแบบทดสอบกอ นเรยี นชุดกิจกรรม เรอ่ื ง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 ชดุ ท่ี 1 ความรเู บื้องตนเกย่ี วกบั หลกั ธรรมอรยิ สจั 4 ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที่ 2 โรงเรยี นองคการบรหิ ารสว นจังหวดั แพรเดนไชยวิทยา 1. ข 2. ค 3. ก 4. ก 5. ง 6. ข 7. ค 8. ง 9. ข 10. ก

9 ใบความรู ความรูเบอ้ื งตน เก่ียวกับหลักธรรมอรยิ สจั 4ความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา พระพุทธศาสนาเปน ศาสนาท่ีบงั เกิดข้นึ เพอ่ื ชวยเหลอื มนุษยในโลกน้ี ใหหลุดพน จากความทุกข เพราะมนษุ ยตองอยูเปนกลมุ ในสงั คมท่ีทุกคนยอมรับวาเปนสังคมที่มีความเจรญิรงุ เรอื ง เพียบพรอ มไปดว ยอปุ กรณอ ํานวยความสะดวกสบายในการดํารงชพี แตข ณะเดียวกันกเ็ กิดความไมสงบขาดความมน่ั คงดา นจิตใจ ขาดหลักท่พี ง่ึ ทางใจทําใหม ปี ญ หาตอ การดํารงชวี ติของตนเองและสวนรวม ท่ีมา : www.tlcthai.com หลกั ธรรมคําสอนของพระพุทธเจาจึงมุงท่สี อนใหม นษุ ยม ีหลักทพ่ี ่ึงทางใจ และมแี นวทางประพฤติปฏิบตั ทิ ่ีจะทาํ ใหเ กิดมงคลแกช ีวติ อันจะทาํ ใหม นษุ ยสามารถอยรู วมกันในสังคมดว ยความสงบสขุ และเจริญกา วหนา

10พทุ ธธรรมเพ่อื ชวี ติ และสงั คม พุทธธรรม เปน เครอ่ื งนาํ ทางในการดําเนนิ ชวี ิตธรรมทกุ ขอหากปฏิบัตติ ามอยา งจรงิ จังจะเปนประโยชนแ กช วี ิตอยางมากท้ังส้ิน พทุ ธธรรมนนั้ สอนทงั้ การดาํ เนนิ ชีวิตทจี่ ะทาํ ใหช วี ติ ตนมีคาหรือเปนชวี ติ ทป่ี ระเสรฐิ ชวี ิตท่อี ยกู ับความเจริญและคุณธรรมและสอนการดาํ เนนิ ชีวติ ใหสงั คมอยูร วมกันอยา งสามคั คี สงบ และเกิดประโยชนแกส ว นรวม หลักธรรมทางพระพุทธศาสนามเี ปน จาํ นวนมาก หลักธรรมทจ่ี ดั วา เปนแมบ ทของพุทธธรรมทั้งหมดไดแ ก อริยสัจ 4 ซง่ึ จะชวยใหเรามีความเขาใจความเปนจรงิ ของธรรมชาติ และรจู กั ชวี ติของตนเองอยางแทจ ริง ทม่ี า : www.sites.google.comอริยสจั 4 อริยสจั แปลวา “ความจรงิ อนั ประเสริฐ หรอื ความจริงของพระอรยิ บคุ คล” หมายถงึถาผใู ดสามารถรอู ริยสัจ 4 ดว ยปญ ญา ผนู น้ั ก็จะเปนพระอรยิ บุคคลและทท่ี ําใหเ ปนผูประเสรฐิ น้นักเ็ พราะในขณะทร่ี อู ริยสัจ 4 กิเลสท้ังหลายก็ถูกทําลายหายไปจากจิตของผนู น้ั ดวย คอื จติ จะมีสภาพใส สะอาด บรสิ ทุ ธ์ิ พน จากสภาพสามญั ชนกลายเปนพระอริยบคุ คล หรอื เปนบุคคลท่ปี ระเสรฐิ อริยสัจดังกลา วนี้ เจาชายสทิ ธตั ถะทรงเปนผูคนพบหรอื ไดตรัสรูเปนบคุ คลแรก

11ในโลก จึงทาํ ใหพระองคกลายเปน พระพุทธเจา หรือเปน บคุ คลผปู ระเสรฐิ กวา เทวดาและมนษุ ยทั้งหลาย อรยิ สจั 4 จัดเปนหมวดธรรมทส่ี ําคัญมากของพระพทุ ธศาสนา เพราะเปน ท่ีสรุปรวมของพระธรรมคําสัง่ สอนทัง้ หมด หมายความวา พระธรรมคําสง่ั สอนของพระพทุ ธองคในพระไตรปฎ กทง้ั 3 คือ พระวินัยปฎ ก พระสุตตนั ตปฎกและพระอภธิ รรมปฎกนน้ั จะสรุปรวมลงในอรยิ สจั 4 ทงั้ สนิ้ความหมายของหลักธรรมอรยิ สัจ 4 แตล ะขอ เพ่ือจํางา ยจึงเปนตารางไดด งั น้ีอรยิ สัจ 4 คาํ แปล คําขยายความ1. ทกุ ข ความไมสบายกายไมส บายใจ จัดวา เปนทกุ ขเพราะมลี ักษณะเบียดเบยี น บบี คนั้ ทนไดยาก2. สมทุ ัย เหตุใหทกุ ขเกดิ ไดแก ตัณหาความอยาก 3 อยา ง3. นโิ รธ ความดบั ทุกข ไดแก การดบั ตณั หาใหส้ินไป4. มรรค ขอ ปฏิบตั ใิ หถึงความดบั ทกุ ข ไดแก มรรค ๘ ประการทุกข : ความทุกข ทกุ ข คือ สง่ิ ท่เี บยี ดเบยี นบบี คนั้ ทําใหเกิดความไมสบายกาย ไมส บายใจ อนั เกิดจากรางกายหรือจิตใจ ถกู เบียดเบยี นแลว ทนไดยากหรอื ทนไมได จงึ ทาํ ใหเ กดิ เปนทกุ ข ยกตวั อยางเชนเมือ่ นกั เรยี นเจบ็ ไขไดปว ย ปวดหวั ปวดฟน ปวดทองอยา งรนุ แรงจนทนไมได ทนไมไ หว จึงเกดิเปน ทกุ ขทางกาย ในบางครงั้ นกั เรียนเกดิ อารมณเศรา หดหู หรอื เกิดอาการกระวนกระวายใจเพราะถกู ดา บา ง เพราะผดิ หวังทีท่ าํ อะไรไมไ ดต ามใจบาง จึงเกิดเปน ทกุ ขทางใจ ความทุกขท างกายและความทุกขท างใจท้ัง 2 ประการน้ี จัดเปนความทกุ ขพื้นฐานที่เกดิ ขึน้ ประจาํ วนั ซึ่งทุกคนตา งก็รจู กั ดแี ละเคยประสบกนั มาแลว แตค วามทุกขท ี่พระพทุ ธเจาทรงคนพบในทุกขอ รยิ สัจนั้นยังมคี วามหมายกวาง ครอบคลุมไปถงึ ลกั ษณะไมคงท่ี มีความแปรปรวนในส่ิงท่ีทัง้ ปวงดวย ซึง่ ไดแบงออกเปน 2 กลุมใหญๆ ดังน้ีคือ

12 1. สภาวทกุ ข คอื ทุกขประจาํ สภาวะ หมายถงึ ความทุกขท ีม่ ีประจาํ อยูในสภาพรา งกายของคนเรา เริม่ ตงั้ แตเ กดิ มามชี ีวิตจนถงึ ตาย 2. ปกิณณกทกุ ข แปลวา “ทุกขเ ลก็ ๆ นอยๆ” หมายถึง ความทกุ ขท ี่จรมาจากทอ่ี ่นื โดยเกิดขนึ้ เปน ครงั้ คราวตามเหตุการณแ ละสิ่งแวดลอ มของชีวิต มีนอยบา งมากบา งผลดั เปลยี่ นกันไปในแตละบคุ คล การทีพ่ ระพทุ ธองคทรงส่ังสอนใหชาวพทุ ธไดรูจกั กบั ตวั ความทกุ ขเหลา นั้น มิไดหมายความวาพระองคท รงสอนใหเ รามองโลกในแงร า ย แตทรงสั่งสอนใหม องโลกตามความเปนจรงิคอื ใหรจู กั กบั ความเปน จริงของโลก เพ่ือประสงคจะใหชาวพทุ ธไมประมาทพรอมท่จี ะเผชิญหนากบั ความเปน จริงและสามารถท่จี ะหาวิธีแกไขปญหาชวี ติ ของตนไดทุกโอกาสสมุทัย : เหตุใหท กุ ขเ กิด สมุทัย แปลวา “เหตใุ หทกุ ขเ กิด” หมายความวา ความทุกขทงั้ หมดในอรยิ สจัขอ ที่ 1 เหลา นัน้ มไิ ดเ กิดข้ึนมาลอยๆ จะตอ งมีสาเหตุบางอยา งทท่ี ําใหทกุ ขเกดิ ขน้ึ พระพทุ ธองคนอกจากจะทรงรูจ กั ตัวความทกุ ขอ ยางแจมแจง แลว ยงั ทรงรสู กึ ถึงสาเหตุอนั แทจ รงิ ทีท่ ําใหเกิดความทกุ ขนัน้ ดวย โดยพระพุทธองคทรงชว้ี า ตัณหา คือความอยากเกินพอดที ีม่ อี ยใู นจติ ใจน่ันเอง เปนตวั เหตุใหเ กดิ ความทุกข ตัณหานน้ั มีอยู 3 ประการคือ ๑. กามตัณหา คอื ความอยากไดอยา งโนนอยา งนี้ ซึง่ เกิดจากตา หู จมูก ล้ินกาย และใจ เชน ตาเหน็ รปู สวยงาม ก็เกดิ ความอยากได อยากไดบา นสวยๆ ราคาแพง อยากไดเสอื้ ผาสวยๆ อยากไดร ถยนตค นั งาม เปน ตน ความอยากทํานองน้ีเปนความอยากในส่งิ ท่รี ักใครและนา พอใจ เปนความอยากท่ไี มรูจบ เมอื่ ไมไ ดต ามความประสงคก็จะเกิดทกุ ข 2. ภวตัณหา คอื ความยากเปนอยา งโนน อยา งน้ี เปน ความอยากไดใ นตําแหนงฐานะที่สูงขน้ึ ตามทตี่ นรักใครและพอใจ เชน อยากเปน ขาราชการในตาํ แหนงสงู ๆ อยากเปนมหาเศรษฐแี ละอยากเปน บุคคลทีม่ ชี ือ่ เสยี ง เปน ตน เมอ่ื ไมไดดังใจปรารถนาก็เปนทุกข

13 3. วิภวตัณหา คอื ความอยากไมเ ปน ความอยากไมม ี จดั เปนความอยากทป่ี ระกอบกับความเบ่ือหนา ยในสภาพทเี่ ปนอยใู นปจ จบุ ัน โดยตองการจะหลกี หนีใหพ นจากสภาพน้ันไป เชน อยากไมเ ปน คนโง อยากไมเปน คนพิการ และอยากไมเ ปน คนยากจน เปน ตนซึ่งความอยากไมเ ปนน้ถี าไมเปน ไปตามทตี่ นตอ งการแลว ก็จะทาํ ใหเ กิดทุกข เชนเดียวกนั ตัณหา คือ ความอยากท้งั 3 ประการน้ี ถาอยากจนเกินพอดี คอื ไมไ ดค ํานงึ ถงึความเปนไปไดหรอื เปน ไปไมได ควรหรอื ไมค วร เปนตน ยอมทําใหเ กิดเปนทุกขทั้งส้นินโิ รธ : ความดับทุกข นโิ รธ แปลวา “ความดับทุกข” หมายถึง ความรูหรอื ปญญาทีท่ าํ ใหจ ิตใจของบคุ คลสามารถละตัณหาได หรือสามารถทาํ ลายตณั หาใหห มดไปจากจติ ใจและจิตทบี่ รรลนุ ิโรธแลว จะมีลกั ษณะสงดั จากกเิ ลส ไมยดึ ม่นั ในตวั ตน รวมไปถงึ ไมโลภ ไมโ กรธ ไมหลงอกี ดวย คงเหลือแตธรรมชาตขิ องความสงบสุขอยา งย่ิง ซ่งึ ทางพระพุทธศาสนาเรียกสภาวะอยา งน้วี า “นพิ พาน”มรรค : ขอ ปฏบิ ตั ิใหถ งึ ความดบั ทุกข มรรค แปลวา “ขอปฏบิ ตั ิใหถ งึ ความดับทกุ ข” หมายถงึ อรยิ มรรค หรอื หนทางอันประเสรฐิ ซง่ึ ประกอบดว ยองค 8 ประการคอื ๑. ความเหน็ ชอบ (สัมมาทิฏฐิ) หมายถึง การรูเหน็ ในอริยสจั 4 อยางถกู ตอ งชัดเจนดวยปญญา เชน รูวาทุกขอ ยางไร รูวา ตัณหาเปนเหตุใหเ กดิ ทกุ ขอ ยา งไร รวู าจะดับทุกขไดเพราะการดับตณั หา และรูวา อรยิ มรรค คือทางใหถึงการดบั ตัณหาได 2. ความดํารชิ อบ (สัมมาสงั กัปปะ) หมายถึง ความคดิ ชอบ เชน มคี วามคิดหาหนทางทีจ่ ะหลีกออกจากกาม ไมล ุม หลงมวั เมาอยูก ับ รปู เสียง กล่นิ รส สมั ผัสมีความคิดทจี่ ะไมพยาบาทปองรายผูอื่น และไมคิดทาํ รา ยเบยี ดเบียนผูอื่น

14 3. การพดู ชอบ (สมั มาวาจา) หมายถึง เวนจากการพดู เทจ็ เวนจากการพดูสอเสียดเวนจากการพดู คาํ หยาบ และเวนจากการพดู เพอเจอ เหลวไหลไรสาระ 4. การกระทําชอบ (สัมมกมั มนั ตะ) หมายถงึ เวน จากการฆา สัตว เวนจากการลกั ทรัพย เวน จากการประพฤติผดิ ในกาม 5. การเล้ียงชวี ติ ชอบ (สัมมาอาชีวะ) หมายถงึ มคี วามเพียรระวังไมผ ิดกฎหมายและศลี ธรรม 6. ควรเพียรชอบ (สัมมาวายามะ) หมายถงึ มีความเพียรระวังไมใ หค วามชวั่ เกดิ ขนึ้ในตน เพียรละความชั่วทเี่ กดิ ข้นึ แลว ใหห มดไป พากเพียรทําความดใี หเกดิ ขน้ึ และเพยี รพยายามรกั ษาความดีทีมอี ยแู ลวใหคงอยู 7. ความระลึกชอบ (สมั มาสติ) หมายถงึ ความมีสติระลึกถงึ ความเปน ไปไดข องสภาพรางกาย ระลกึ ถึงความเปน ไปของเวทนา (ขณะมีอารมณ) วาเปนสุข เปน ทุกข หรือเฉยๆระลึกถงึ ความเปนไปของจติ วา เศราหมองเพราะกเิ ลสชนดิ ใด จิตทผ่ี องใสเพราะเหตุใด รวมไปถึงการระลึกถงึ ความดี ความชั่ว หรอื ความไมด ไี มชัว่ ท่ีเกิดขึ้นในจิตของตน 8. การตั้งจิตใหช อบ (สมั มาสมาธิ) หมายถงึ การทาํ จติ ใหเ ปน สมาธิ เริ่มตง้ั แตการทาํ จิตใหส งบช่ัวขณะ (ขณิกสมาธิ) การทาํ จติ ใหสงบเกอื บจะแนว แน (อุปจารสมาธ)ิ ทําจิตใหสงบในข้ันแนวแน (อปั ปนาสมธิ) หรอื ขน้ั เขา ฌานสมาบัติ เมอ่ื ศกึ ษาเนื้อหาเสรจ็ เรียบรอ ยแลวไปเริม่ ทํา กจิ กรรมกนั เลยคะ

15 ใบกิจกรรมท่ี 1 ความรเู บ้อื งตนเกี่ยวกบั หลกั ธรรมอริยสจั 4จุดประสงคการเรยี นรู วเิ คราะหอ งคป ระกอบของหลักธรรมอริยสัจ 4 ไดคาํ ช้แี จง ใหน ักเรยี นวเิ คราะหอ งคป ระกอบของหลกั ธรรมอริยสจั 4 ตามที่กาํ หนดดังตอไปน้ี(ขอ ละ 2 คะแนน)...........................................................................................................................................................1. อรยิ สจั 4 ประกอบดว ยหลกั ธรรมขอ ใดบาง ตอบ.............................................................................................................................................2. การท่มี นุษยมีการเบยี ดเบียน บบี คน้ั ซ่ึงกนั และกนั จนทําใหทนตอ สภาวะน้ันทนไดย าก จดั เปนองคป ระกอบขอ ใดของหลักธรรมอรยิ สจั 4 ตอบ............................................................................................................................................3. สมุทัย เหตแุ หง ความทกุ ข ไดแก ตณั หา 3 ประการ คือ 3.1 กามตณั หา หมายถงึ ........................................................................................................ 3.2 ภวตัณหา หมายถึง ......................................................................................................... 3.3 วภิ วตณั หา หมายถงึ ........................................................................................................4. การดับตณั หาใหสิ้นไป จัดเปนองคประกอบในขอใดของหลักธรรมอรยิ สัจ 4 ตอบ...........................................................................................................................................

165. หากมีเหตกุ ารณท ท่ี ําใหเกดิ ทุกข นกั เรียนจะมขี อ ปฏิบัตใิ หถงึ ความดับทกุ ข ไดอยางไรบา ง ตอบ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ขอใหต ้งั ใจทํากิจกรรม ดวยความซอ่ื สัตยน ะขอรับ

17 ใบกจิ กรรมที่ 2 ความรูเบ้อื งตนเกี่ยวกับหลักธรรมอริยสัจ 4จดุ ประสงคก ารเรียนรู เลือกใชห ลักธรรมอริยสัจ 4 ในการแกป ญหาตามสถานการณไ ดคาํ ช้แี จง ใหนักเรยี นนําหลกั ธรรมอริยสจั 4 มาอธบิ ายภาพตามสถานการณท ก่ี ําหนด (ขอละ 5 คะแนน)……………………………………………………………………………………………………………………………………………..1. บุคคลในภาพมีแนวปฏบิ ัติตามหลกั ธรรมอริยสัจ 4 อยา งไรบาง ทมี่ า : www.newmystorygu.blogspot.comตอบ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

182. จากสถานการณตอไปนี้ นกั เรียนคดิ วา บคุ คลในภาพมกี ารดําเนินชวี ิตโดยขาดหลกั อิทธบิ าท 4ขอใดบาง ท่มี า : http://www.sanook.com/hot/category/news/ ตํารวจรวบตัว 2 โจร โดยท้ังสองถูกตงั้ ขอหากระทาํ ผิดฐานรว มกันชิงทรัพยผูอ ืน่ในเวลากลางคืน หรอื โดยรว มกระทําความผดิ ดว ยกันต้งั แตส องคนขนึ้ ไป โดยใชยานพาหนะเพื่อการกระทําผดิ เพื่อใหพ น จากการจับกมุ รว มกันขม ขนื กระทาํ ชาํ เราผูอ่นื โดยผูอ น่ื นั้นอยใู นภาวะที่ไมส ามารถขดั ขนื ได โดยรว มกันกระทําความผดิ ลกั ษณะเปน การโทรมหญิง พาคนอืน่ไปเพ่อื การอนาจาร โดยใชอาํ นาจขเู ขญ็ ใชก ําลังประทุษรายหรือใชว ธิ ขี มขนื ใจ (พิจารณาคําตอบของนกั เรยี นโดยใหอยใู นดลุ ยพนิ จิ ของครผู สู อน)ตอบ............................................................................................................................................................................................................................................................. ......................................... ...................................................................................................................................................................................

19แบบบนั ทกึ การคิดเปนรายบคุ คล1. กาํ หนดปญ หา 2. รวบรวมขอ มูล................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ...................................................................3. จัดระบบขอ มลู 4. ตง้ั สมมุติฐานของปญหา................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ...................................................................5. สรปุ อางอิง 6. สรปุ และตัดสนิ ใจ................................................................... ..................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... .................................... ..............................(พจิ ารณาบนั ทกึ ของนกั เรยี นโดยใหอยูในดลุ ยพินิจของครผู สู อน)

20 ใบกจิ กรรมท่ี 3 ความรเู บอ้ื งตนเกย่ี วกับหลักธรรมอริยสจั 4คาํ ชีแ้ จง เมือ่ นักเรยี นทาํ กจิ กรรมตามใบกิจกรรมที่ 2 เรยี บรอ ยแลว ใหนกั เรยี นเขากลมุ ตามท่กี าํ หนดไว กลุม ละประมาณ 4 – 5 คน แลวทาํ กจิ กรรมดังตอ ไปน้ี 1. นกั เรียนแลกเปลยี่ นผลการคิดของตนกับสมาชกิ ในกลมุ โดยแตล ะคนอานรายงานผลการปฏิบตั งิ านของตนจากใบงานที่ 1 ใหส มาชกิ ในกลุมฟง ขณะทสี่ มาชิกคนหนึง่ กาํ ลงั เสนอผลการคดิ ใหส มาชิกที่เหลือฟง พรอ มทั้งจดบันทกึ ประเดน็ สําคัญไวในการะดาษที่แจกให 2. เม่ือแลกเปลี่ยนผลการปฏบิ ตั งิ านกนั ครบทุกคนในกลมุ แลว ใหแตล ะคนเปรียบเทยี บวาผลการคิดของสมาชกิ แตละคนในกลุมนัน้ เหมือนหรือแตกตา งกนั อยางไร พรอมทงั้ พิจารณาดวยวาทาํ ไมผลการคิดของเพอื่ นจงึ เหมือนหรือแตกตา งจากเรา 3. ใหแ ตล ะคนนําผลการคดิ ของตนนัน้ เสนอตอกลุม อกี คร้ัง แลว ชว ยกันอภิปรายภายในกลุมเพือ่ หาขอ สรปุ ท่ีสมเหตุสมผลท่ีสุด ขอใหโชคดีนะขอรบั

21แบบบนั ทึกการคิดเปนรายกลมุ1. บนั ทกึ ของ 2. บันทึกของ................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ...................................................................3. บันทกึ ของ 4. บันทึกของ................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ...................................................................5. บันทึกของ ผลสรุปของกลุม................................................................... ..................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ..................................................................(พิจารณาบนั ทกึ ของนกั เรยี นโดยใหอ ยูในดุลยพนิ จิ ของครผู ูสอน)

22 ใบกิจกรรมที่ 4 ความรเู บ้ืองตนเก่ยี วกบั หลกั ธรรมอริยสจั 4คําชแ้ี จง ใหนักเรยี นแตล ะกลมุ นําเสนอผลการสรุปของกลมุ ยอ ยตอกลุมใหญ โดยใหแตละคน พิจารณาและอภปิ รายรวมกันเกยี่ วกับขอสรปุ และเหตุผลของแตละกลมุ อกี ครั้ง1. อะไรนา จะเปน ขอสรปุ ท่ีสมเหตุสมผล2. นักเรยี นไดเปลย่ี นแปลงขอ สรุปในแตล ะประเด็นของนักเรียนบางหรือไม เพราะเหตุใด3. จากกจิ กรรมครั้งนีน้ ักเรยี นไดข อ คิดอะไรบาง เกง จังนะขอรับ (พจิ ารณานาํ เสนอผลการสรปุ ของนักเรยี นแตล ะกลุม โดยใหอ ยูในดุลยพนิ ิจของครผู ูสอน)

23 ใบกจิ กรรมที่ 5 ความรเู บือ้ งตน เก่ยี วกบั หลกั ธรรมอริยสจั 4จดุ ประสงคการเรยี นรู มที ักษะกระบวนการคดิ อยางมวี จิ ารณญาณตามทก่ี ําหนดคาํ ชี้แจง พิจารณาเหตุการณตอไปนี้ แลว ตอบคาํ ถาม ขอ 1 – 4 (ขอละ 1 คะแนน)……………………………………………………………………………………………………………………………………………… หัวใจคําสอนของพระพุทธเจา อยทู อี่ รยิ สัจ 4 ประการ (จตฺตาริ อรยิ สจฺจานิ) ซ่งึ พระพทุ ธเจา ทรงแสดงไวในปฐมเทศนาแกส หายเกา ของพระองคคอื เบญจวัคคีย ท่ีปาอสิ ปิ ตนะ (ปจ จบุ ันเรียกวาสารนาถ) ใกลเ มอื งพารณสี ในพระธรรมเทศนากณั ฑน้ดี งั ทม่ี หี ลกั ฐานในคมั ภีร ดงั้ เดิมน้นั พระองคไ ดท รงแสดงอรยิ สัจ 4 ประการไวเ พียงยน ยอ แตในคัมภีรท างพุทธศาสนา รุนแรกๆ มหี ลายแหง ทไ่ี ดอ ธิบายอริยสจั 4 ประการนซ้ี ้ําแลว ซาํ้ อีก พรอมดวยรายละเอียด มากมาย และหลายแงห ลายทาง ถา ศึกษาอริยสัจ 4 โดยอาศยั หลกั ฐานอา งองิ และคาํ อธบิ าย (จากคมั ภีร) เหลา น้ี เรากจ็ ะไดเร่อื งราวท่ีดีและถูกตองแหง คาํ สอนอันเปน แกนของพระพทุ ธองค ตรงตามคัมภีรดง้ั เดิม (พุทธทาสภกิ ขุ (22 พฤษภาคม 2531) ทม่ี า : http://www.easyinsurance4u.com1. นักเรียนคิดวาคําพดู นี้นา เชอ่ื ถือหรอื ไม เพราะเหตใุ ด (วัดความนา เช่ือถือของแหลงขอ มูลและการสงั เกต) ก. นาเชอื่ ถอื เพราะเปนการบรรยายธรรมของทานพุทธทาสภกิ ขุ ข. ไมน าเช่ือถอื เพราะไมใชแ หลงขอ มูลปฐมภูมิ ค. ไมแ นใ จ เพราะไมไ ดรบั ฟง โดยตรง

242. นักเรียนคิดอยางไรกับ เหตกุ ารณด งั กลาว (วัดดา นอุปนัย) ก. คัดคา น ข. สนบั สนุน ค. ไมเ กีย่ วขอ งกนั3. สรปุ ไดว า “อริยสจั 4 ควรศึกษาจากแหลงใด (วดั ดานนิรมัย) ก. อาศัยหลักฐานอา งองิ และคาํ อธิบายจากคมั ภรี  ข. ฟงเทศนาจากพระสงฆท ่ีมีช่อื เสียง ค. อานจากหนงั สอื เผยแพรธ รรมะ4. ขอใดเปน เหตุใหห ลักธรรมอริยสัจ 4 เปนหลักธรรมท่ีเผยแผอ ยา ง (วัดดา นการระบุขอ ตกลงเบือ้ งตน) ก. พระสงฆท มี่ ีชอ่ื เสียงนยิ มนาํ มาเทศนา ข. เปน หัวใจคาํ สอนของพระพทุ ธเจา ค. งายตอ การเผยแพรศาสนา เกณฑก ารใหคะแนน คอื ตอบถกู ได 1 คะแนน ตอบผดิ ได 0 คะแนน

25 เฉลยใบกจิ กรรมที่ 1 ความรเู บ้ืองตนเกีย่ วกับหลกั ธรรมอริยสจั 4จุดประสงคก ารเรยี นรู วิเคราะหอ งคป ระกอบของหลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 ไดคําชีแ้ จง ใหน กั เรยี นวิเคราะหองคประกอบของหลกั ธรรมอริยสัจ 4 ตามทก่ี ําหนดดังตอไปน้ี (ขอ ละ 2 คะแนน)...........................................................................................................................................................1. อรยิ สัจ 4 ประกอบดวยหลักธรรมขอใดบาง ตอบ ทกุ ข สมุทยั นิโรธ มรรค2. การที่มนุษยมกี ารเบยี ดเบยี น บบี คั้น ซึ่งกนั และกนั จนทําใหทนตอ สภาวะนัน้ ทนไดย าก จดั เปนองคป ระกอบขอใดของหลักธรรมอริยสจั 4 ตอบ ทกุ ข3. สมทุ ัย เหตแุ หง ความทุกข ไดแ ก ตัณหา 3 ประการ คอื 3.1 กามตณั หา หมายถงึ ความอยากในสง่ิ ทร่ี ักใคร และนา พอใจ เปนความอยากทไ่ี มรูจบ 3.2 ภวตณั หา หมายถึง อยากไดใ นตําแหนงฐานะทส่ี งู ข้ึนตามท่ีตนรักใครแ ละพอใจ 3.3 วภิ วตณั หา หมายถึง ความอยากทปี่ ระกอบกับความเบ่อื หนา ยในสภาพทเี่ ปน อยูในปจ จุบัน4. การดบั ตัณหาใหส้นิ ไป จัดเปน องคประกอบในขอใดของหลักธรรมอริยสจั 4 ตอบ การดับทกุ ข5. หากมเี หตุการณท ที่ าํ ใหเกดิ ทุกข นักเรียนจะมีขอ ปฏิบัติใหถ งึ ความดับทกุ ข ไดอยางไรบาง ตอบ ขอปฏบิ ตั ิใหถึงความดบั ทกุ ข” หมายถงึ อริยมรรค หรอื หนทาง อนั ประเสรฐิซึ่งประกอบดว ยองค 8 ประการ

26 เฉลยใบกจิ กรรมที่ 2 ความรเู บื้องตน เกยี่ วกับหลกั ธรรมอรยิ สจั 4จดุ ประสงคก ารเรียนรู เลือกใชหลักธรรมอรยิ สัจ 4 ในการแกปญ หาตามสถานการณไ ดคาํ ชีแ้ จง ใหน ักเรยี นนาํ หลกั ธรรมอริยสจั 4 มาอธิบายภาพตามสถานการณท ่ีกาํ หนด (ขอ ละ 5 คะแนน)……………………………………………………………………………………………………………………………………………..1. บคุ คลในภาพมแี นวปฏบิ ัตติ ามหลักธรรมอรยิ สัจ 4 อยางไรบา ง ทมี่ า : www.newmystorygu.blogspot.comตอบ บคุ คลในภาพเปนผูทม่ี ีการประพฤติปฏบิ ัตทิ ่ีจะทําใหเ กิดมงคลแกช วี ิต ทาํ บุญเปน นจินอกจากนัน้ ยงั ประพฤตปิ ฏบิ ตั เิ ปนแบบอยางทดี่ ีใหกับลกู หลาน ไดล ะแลวซึง่ ความไมสบายกายไมสบายใจ ซงึ่ เปน ตน เหตใุ หทุกขเกิด ใชธ รรมะเพ่อื ดบั ความทุกข จึงทําใหบ้นั ปลายของชีวติมคี วามสขุ การสขุ ใจ

272. จากสถานการณตอ ไปนี้ นักเรียนคิดวา บคุ คลในภาพมีการดําเนินชีวิตโดยขาดหลกั อิทธบิ าท 4ขอ ใดบา ง ท่มี า : http://www.sanook.com/hot/category/news/ ตาํ รวจรวบตัว 2 โจร โดยท้งั สองถูกตงั้ ขอหากระทําผิดฐานรวมกนั ชงิ ทรัพยผ ูอนื่ในเวลากลางคนื หรือโดยรวมกระทําความผดิ ดวยกันต้งั แตส องคนข้ึนไป โดยใชยานพาหนะเพอื่ การกระทําผิด เพ่อื ใหพ น จากการจับกุม รว มกนั ขม ขนื กระทําชาํ เราผอู ่นื โดยผูอื่นนนั้อยูใ นภาวะทไ่ี มสามารถขัดขนื ได โดยรวมกันกระทําความผดิ ลกั ษณะเปน การโทรมหญิง พาคนอ่ืนไปเพอ่ื การอนาจาร โดยใชอํานาจขูเ ข็ญใชก าํ ลงั ประทษุ รา ยหรือใชวธิ ขี ม ขนื ใจตอบ บุคคลในภาพดําเนนิ ชวี ิตโดยขาดหลักอิทธิบาท 4 ในขอท่ี 2 สมทุ ัย คือ ตณั หาความอยากเกินพอดที ีม่ อี ยูใ นจติ ใจนนั่ เอง จนทาํ ใหข าดความยัง้ คิด เห็นผิดเปน ชอบถึงกับกออาชญากรรมข้นึ จนเปนตวั เหตุใหเกิดความทกุ ข (พจิ ารณาคาํ ตอบของนักเรยี นโดยใหอยใู นดลุ ยพนิ จิ ของครูผสู อน)

28 เฉลยใบกจิ กรรมที่ 5 ความรูเบอื้ งตนเกยี่ วกบั หลกั ธรรมอริยสจั 4จดุ ประสงคการเรียนรู มีทกั ษะกระบวนการคิดอยางมวี จิ ารณญาณตามที่กาํ หนด 1. ก 2. ข 3. ก 4. ขถกู ตอ งนะขอรบั

29แบบประเมินกระบวนการคดิคําส่งั ใหน กั เรยี นประเมินวา ในการทํากจิ กรรมคร้งั น้ี นักเรยี นมพี ฤติกรรมตามรายการตอ ไปน้หี รือไมรายการประเมิน ใช ไมใช1. อา นบทความท้ังหมดกอ นระบุประเด็นปญหา2. พจิ ารณาแหลงท่ีมาของขอมลู3. พจิ ารณาความเชื่อถอื ของแหลง ขอ มลู4. จําแนกขอ มูลทร่ี วบรวมไดว า ขอมูลใดเปนขอเท็จจริงขอ มูลใดเปน ความคิดเหน็5. พิจารณาทางเลอื กในการแกป ญ หาวา มที างใดบา ง โดยพจิ ารณาจากขอ มลู6. พิจารณาขอเสนอของคนอนื่ วามขี อ มูลสนับสนุนหรอื ไม7. พิจารณาขอเสนอของคนอน่ื วา ขัดแยงกบั ขอทีป่ รากฏหรอื ไม8. รบั ฟง ขอ สรุปและเหตุผลของผอู ื่น9. เปรยี บเทียบขอ สรปุ และเหตุผลของตนเองกบั คนอืน่10. ลงสรปุ โดยพจิ ารณาจากขอเท็จจริง11. ลงสรปุ โดยพจิ ารณาจากขอ มลู ทม่ี าจากแหลงนาเช่อื ถือ12. มน่ั ใจในขอ สรปุ ของตนเองมากข้นึ เมื่อไดร ับขอมูลสนับสนุน

30 แบบทดสอบหลังเรยี น ชุดกิจกรรม เร่ือง หลกั ธรรมอริยสจั 4 ชดุ ท่ี 1 ความรูเ บ้ืองตนเกี่ยวกับหลกั ธรรมอรยิ สจั 4 ช้นั มัธยมศกึ ษาปที่ 2 โรงเรียนองคก ารบรหิ ารสว นจงั หวดั แพรเ ดนไชยวิทยา ................................................................................................... ..................คาํ ชี้แจง ใหนกั เรยี นทําเครอื่ งหมาย x ทบั ตวั อกั ษรหนาขอความทีเ่ ปนคาํ ตอบทถี่ กู ตอ งท่สี ดุ เพยี งขอ เดยี ว1. ขอ ใดคอื คุณของอริยสัจ ก. สอนใหไ มป ระมาท ข. สอนใหปลอ ยวาง ค. สอนใหแ กป ญหาดว ยตนเอง ง. สอนใหเขา ใจความเปนจรงิ ของธรรมชาติ2. หลกั ธรรมอริยสัจ 4 น้นั เปน ธรรมวาดว ยเร่ืองเหตุและผล ขอ ใดจัดอยใู นสวนของผล ก. ทุกข - สมุทัย ข. ทุกข - นโิ รธ ค. นโิ รธ – มรรค ง. สมุทัย – มรรค3. เพราะเหตใุ ดหลักธรรมคําสอนของพระพุทธเจา จึงมุงทสี่ อนใหมนุษยมหี ลกั ทพ่ี ึ่งทางใจ ก. ตองการใหมนษุ ยย อมรบั ความจริง ข. ตอ งการใหม นุษยนบั ถือพระพทุ ธศาสนา ค. ตอ งการใหม นุษยอยรู ว มกนั อยา งมีความสุข ง. ตองการใหมนษุ ยมีความศรัทธานบั ถอื พระพทุ ธเจา

314. การท่ีเราสามารถกําหนดรูสาเหตขุ องปญ หาในชวี ติ ของเราไดคือขอใดในอริยสจั 4 ก. ทกุ ข ข. สมุทัย ค. นโิ รธ ง. มรรค5. ความสขุ ของคฤหัสถหรอื ผคู รองเรือน ขอ ใดสําคญั ทสี่ ดุ ก. มีทรพั ย ข. ไมมหี นี้ ค. จายทรัพย ง. ประพฤติไมมโี ทษ6. สมพรเกิดความทกุ ข อยากไดบ านสวยๆ และรถยนตค นั ใหม แสดงวา สมพร เกิดตณั หาประเภทใด ก. ภวตัณหา ข. วิภวตัณหา ค. การตณั หา ง. ถูกทกุ ขอ7. ขอใดคอื คณุ ของอริยสัจ ก. สอนใหไมป ระมาท ข. สอนใหป ลอยวาง ค. สอนใหแกป ญหาดวยตนเอง ง. สอนใหเ ขาใจความเปน จรงิ ของธรรมชาติ8. บดิ า – มารดา เปนผมู พี ระคุณตอเรา ทําอยางไรจึงจะไดชือ่ วาปฏบิ ัตดิ ีปฏิบตั ิชอบตอ ทานท้ังสอง ก. ซื้อของมอบใหทานในโอกาสตา งๆ ข. เช่อื ฟงและทาํ ตามทีท่ า นอบรมสง่ั สอน ค. จัดพานดอกไมบูชาทา นในวันพอและวนั แม ง. ใหเ งินทา นใชจา ยทุกเดือน

329. การแกปญหาตามหลักธรรมอริยสัจ 4 มลี กั ษณะอยางไร ก. ปอ งกันคนทง้ั หลายไมใหเ กดิ ความทุกข ข. ชว ยสตั วท้งั หลายใหต อสูกับความทกุ ข ค. ชวยคนทง้ั หลายใหหลุดพน จากความทุกข ง. ชว ยสตั วทั้งหายใหอดทนตอ ความทกุ ข10. ขอใด คือ ความหมายของคาํ วา “นิโรธ” ก. ความสูญสนิ้ ข. ความเสือ่ มสลาย ค. ความดบั สนิท ง. ความดบั ทุกข

33 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียนชุดกิจกรรม เรื่อง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 ชดุ ท่ี 1 ความรเู บ้อื งตน เก่ียวกับหลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 ชัน้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 2 โรงเรียนองคก ารบรหิ ารสวนจังหวัดแพรเ ดนไชยวทิ ยา 1. ง 2. ข 3. ค 4. ข 5. ก 6. ก 7. ง 8. ข 9. ค 10. ง

34กระดาษคําตอบแบบทดสอบกอ นเรียน เรอ่ื ง หลกั ธรรมอรยิ สจั 4 ชอ่ื – สกลุ .........................................................................ช. ้นั .......................เลขที่.................คําชีแ้ จง ใหนกั เรียนทาํ เครื่องหมาย x ทับตัวอกั ษรหนาขอความทเี่ ปน คาํ ตอบที่ถกู ตองทสี่ ุด เพยี งขอ เดยี วขอ ก ขคง12345678910เกณฑก ารประเมนิ ผล ผลการประเมินไดค ะแนน 9 – 10 ประเมินอยูในเกณฑดมี าก ทาํ ได. .....................................คะแนนไดคะแนน 7 – 8 ประเมนิ อยใู นเกณฑด ี ประเมนิ อยใู นเกณฑ..........................ไดคะแนน 5 – 6 ประเมินอยูในเกณฑพอใช ลงชอ่ื ...................................ผูประเมนิไดคะแนน ตํ่ากวา 4 ประเมินอยใู นเกณฑป รบั ปรุง (.........................................) วนั ท่ี ............/................/................

35 กระดาษคาํ ตอบแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง หลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 ชือ่ – สกุล .........................................................................ช. ัน้ .......................เลขท.่ี ................คาํ ชีแ้ จง ใหน ักเรยี นทําเครื่องหมาย x ทบั ตวั อักษรหนา ขอ ความทเี่ ปนคําตอบทถี่ กู ตอ งท่ีสุด เพยี งขอเดียวขอ ก ข คง12 ผลการประเมิน3 ทําได......................................คะแนน4 ประเมนิ อยใู นเกณฑ..........................5 ลงช่อื ...................................ผปู ระเมิน67 (.........................................)8 วันที่ ............/................/................910เกณฑการประเมนิ ผลไดค ะแนน 9 – 10 ประเมินอยูในเกณฑด มี ากไดคะแนน 7 – 8 ประเมินอยูในเกณฑด ีไดค ะแนน 5 – 6 ประเมินอยูในเกณฑพอใชไดคะแนน ตา่ํ กวา 4 ประเมินอยใู นเกณฑปรบั ปรุง

36 บรรณานุกรมพระระพนิ พทุ ธสิ าโร และคณะ. ชุดกจิ กรรมการพฒั นาการคิดวิเคราะห เสรมิ สรางคุณธรรม จริยธรรม และคานยิ มท่ีดงี าม ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม กลุม สาระการเรียนรู สังคม ศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปท่ี 2. กรงุ เทพมหานคร : พัฒนา คณุ ภาพวิชาการ, 2550.พระระพนิ พทุ ธสิ าโร และวรี ชาติ นม่ิ อนงค. หนังสือเรียนสาระการเรยี นรพู ืน้ ฐาน ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม กลมุ สาระการเรยี นรูสังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นมธั ยมศึกษาปที่ 2. พมิ พคร้ังท่ี 3. พัฒนาคณุ ภาพวิชาการ, 2550.เพลนิ จติ ต เวฬุวรรณวรกลุ การพัฒนาทกั ษะกระบวนการคิดอยางมีวิจารณญาณ โดยใช ชดุ กจิ กรรม เรอ่ื ง หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ของนักเรียนช้ันประถมศึกษาปที่ 5 วิทยานพิ นธปรญิ ญาครศุ าสตรม หาบัณฑติ สาขาหลกั สูตรและการสอน บัณฑิตวิทยาลยั มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ธนบุรี, 2550.เวป็ ไซตทอี่ า งถึง http://sites.google.com วนั ท่สี ืบคน 18 เมษายน 2558 http://tlcthai.com วันทส่ี ืบคน 21 เมษายน 2558 http://newmystorygu.blogspot.com วนั ท่สี บื คน 21 เมษายน 2558 http://www.sanook.com/hot/category/news/ วันท่ีสืบคน 19 เมษายน 2558