วัณโรค - Copy

คุ ณ คิ ด อ ย่ า ง ไ ร กั บ วั ณ โ ร ค ?

ผอม ผู้ป่ วยวัณโรคในอุดมคติ ? ไอมาก ยากจน เบือ่ อาหาร ป่ วยบ่อย สูบบุหรี่ HIV น่ารัง มาก เกลยี ด เป็ นแล้วตาย

วัณโรคเป็ นโรคโบราณไม่กลับมาอีก ? วณั โรค วณั โรคดอื้ ยา

วัณโรคเกิดจากการสูบบุหร่ี ? • ความจริง ทแ่ี ท้ TRUE คอื ..... –เกิดจากเช้ือโรค มยั โคแบคทีเรียม ทูเบอร์คูโลสิส

วัณโรคคือโรคปอด? • ความจริง ทแ่ี ท้ TRUE คอื ..... –วณั โรคมีหลายชนิด เช่น วณั โรคกระดูก วณั โรคต่อมน้าํ เหลือง วณั โรคผวิ หนงั

วัณโรคติดต่อง่ายกว่าไข้หวัด ? • ความจริง ทแ่ี ท้ TRUE คอื ..... • วณั โรคติดยากกว่าหวดั แต่มีความรุนแรงมากกว่าหวดั

ผู้ป่ วยวัณโรคต้องไอเท่าน้ัน? • ความจริง ทแ่ี ท้ TRUE คอื ..... – ไม่เสมอไป  ไอเรื้อรังติดต่อกนั เกนิ 2 สัปดาห์  ไอมเี สมหะปนเลอื ด อาจมีอาการอน่ื ร่วมด้วย เช่น ไอแห้งๆ หรือ ไอมีเสมหะ  มีไข้ตาํ่ ๆ ตอนบ่าย  เหงือ่ ออกมากตอนกลางคนื  อ่อนเพลยี มักเป็ นตอนเช้ามากกว่า ตอนบ่าย  เบือ่ อาหาร นํา้ หนักลด

วั ณ โ ร ค รั ก ษ า ไ ม่ ห า ย ? • ความจริง ทแ่ี ท้ TRUE คอื ..... – หาย ถา้ ทานยาครบทุกเมด็ ตรงเวลา รักษาครบ

คนที่ฉีดวัคซีน BCG แล้วจะไม่เป็ นวัณโรค? • ความจริง ทแ่ี ท้ TRUE คอื ..... –BCG ป้ องกนั ไดเ้ พยี งวณั โรคเยอ่ื หุม้ สมองเท่าน้นั

วณั โรค ( Tuberculosis )

วตั ถุประสงค์ 1. เพอื่ ให้ทราบถงึ สถานการณ์วณั โรคของประเทศไทย 2. เพอ่ื ให้ทราบถึงประชากรกลุ่มเส่ียงทสี่ ําคญั 3. เพอื่ ให้มคี วามรู้เกยี่ วกบั โรควณั โรค การติดต่อ การรักษา การป้ องกนั การแพร่กระจายเชื้อ 4.เพอ่ื ให้มคี วามรู้และสามารถเป็ นพเ่ี ลยี้ งกาํ กบั การกนิ ยาได้

สถานการณ์วณั โรคของประเทศไทย • องคอ์ นามยั โลกจดั ใหป้ ระเทศไทยเป็น 1 ใน 14 ประเทศท่ีมี ปัญหาวณั โรครุนแรงระดบั โลก (High TB burden country) • มีผปู้ ่ วยวณั โรครายใหม่ 120,000 รายต่อปี • อตั ราตายผปู้ ่ วยวณั โรค 8,600 รายต่อปี • อตั ราผปู้ ่ วยวณั โรคในเรือนจาํ 1,800 รายต่อปี

กล่มุ เส่ียงวณั โรค ผู้สัมผสั ร่วมบ้าน ผู้ต้องขังในเรือนจาํ บุคลากรสาธารณสุข ผู้ตดิ เชื้อเอชไอวี ผู้ป่ วยเบาหวาน ผู้สูงอายุ แรงงานข้ามชาติ

วณั โรค Tuberculosis  เกดิ จากเชื้อแบคทเี รีย Mycobacterium tuberculosis วณั โรคเกดิ ได้ทุกส่วนของร่างกาย ได้แก่ ปอด ลาํ ไส้ ไต กระดูก ผวิ หนัง ต่อมนํา้ เหลอื ง เยอื่ หุ้มสมอง แต่ทพี่ บบ่อยและเป็ นปัญหา มากทสี่ ุด คอื วณั โรคปอด







อาการทส่ี งสัยว่าเป็ นวณั โรค ไอเรื้อรังเกนิ 2 สัปดาห์ ไอแห้งหรือมีเสมหะ อาจมไี อปนเลอื ด มีไข้ตาํ่ ๆ เรื้อรัง อาจมีเหงอื่ ออกมากตอน กลางคนื อ่อนเพลยี เบอ่ื อาหาร นํา้ หนักลด เหน่ือยหอบ เจบ็ หน้าอก

การตดิ ต่อ • ผู้ป่ วยวณั โรคปอด จะมเี ชื้อวณั โรคอยู่ในปอด เมื่อผู้ป่ วยไอ จาม เชื้อจะออกมากบั ละอองเสมหะหรือนํา้ ลาย ละอองเสมหะขนาดใหญ่จะตกลงสู่พนื้ ดนิ ถ้าถูกแสงแดด ส่ องนานๆเชื้อจะตายไป • ละอองเสมหะขนาดเลก็ จะลอยอยู่ในอากาศ หากผู้ใกล้ชิดสูดเข้าไปกจ็ ะทาํ ให้เชื้อวณั โรคเข้าสู่ร่างกาย ทาํ ให้มโี อกาสป่ วยเป็ นวณั โรค • ผู้ป่ วยทไี่ ด้รับเชื้อวณั โรคมาแล้วไม่จาํ เป็ นต้องป่ วยเป็ นวณั โรคทุกคน เพราะร่างกายมี กลไกหลายอย่างทจ่ี ะต่อสู้และป้ องกนั เชื้อ • ผู้ทไี่ ด้รับเชื้อวณั โรค มีเพยี งร้อยละ 10 เท่าน้ัน ทจี่ ะป่ วยเป็ นวณั โรค

Sneezing (3M) Coughing (1.5M) Speaking

แหล่งแพร่เชื้อ •แหล่งแพร่เช้ือ คือ ผปู้ ่ วยวณั โรคระยะแพร่เช้ือ ซ่ึงไดแ้ ก่ –ผปู้ ่ วยก่อนไดร้ ับการรักษา –ผปู้ ่ วยที่ยงั รักษาไม่หาย (ผู้ป่ วยหลงั ได้รับการรักษา 2 สัปดาห์ จะไม่แพร่กระจายเชื้อ )

การตรวจวินิจฉัยวัณโรค • 1.การตรวจเสมหะด้วยกล้องจุลทรรศน์ • 2.การถ่ายภาพรังสีทรวงอก (chest x-ray:CXR) • 3.การตรวจเสมหะโดยการเพาะเลยี้ งเชื้อ (culture)

การตรวจวินิจฉัยวัณโรค • 4.การตรวจทางอณูชีววทิ ยา –4.1 Xpert MTB/RIF –4.2Genotype MTBDR (HAIN Test) ใชเ้ ทคนิค LPA • 5.การตรวจดว้ ยวธิ ีการอื่นๆ –5.1 การทดสอบผวิ หนงั (tuberculin skin test : TST) –5.2การตรวจ interferon gamma release assay (IGRA)

การรักษาวัณโรค • โดยการกินยาอยา่ งต่อเน่ืองสม่าํ เสมอ (กนิ ยาทุกชนิด ทุกเม็ด ทุกวนั ) อยา่ งนอ้ ย 6 เดือน • มาตรวจตามนดั ทุกคร้ัง • เมื่อมีอาการผดิ ปกติ ควรมาพบแพทย์ วณั โรครักษาใหห้ ายได้



ก า ร ดู แ ล ต น เ อ ง ร ะ ห ว่ า ง ก า ร รั กษ า รับประทานยาตามหมอสง่ั ทุกม้ือ ทุกเมด็ ทุกวนั จนครบการรักษา งดสุรา บุหร่ี ระหวา่ งการรักษา เม่ือไอหรือจาม ใหป้ ิ ดปาก ปิ ดจมูกทุกคร้ัง ควรสวมใส่หนา้ กาก อนามยั ที่พกั อาศยั ควรมีแสงแดดส่องถึงและควรมีอากาศถ่ายเท

ก า ร ดู แ ล ต น เ อ ง ร ะ ห ว่ า ง ก า ร รั ก ษ า ใน 2 สปั ดาห์แรกหลงั จากเร่ิมรับประทานยารักษาวณั โรค ไม่ควรเดินทาง โดยเครื่องบินโดยสาร หรือรถโดยสารปรับอากาศ รับประทานอาหารท่ีมีประโยชน์ พกั ผอ่ น นอนหลบั ใหเ้ พยี งพอ มีกาํ ลงั ใจดี เขม้ แขง็ อดทนในการรักษา พาคนในครอบครัว มาตรวจคดั กรองวณั โรค

พ่ีเลี้ยงกาํ กับการกินยา ดูแลการกนิ ยาต่อหน้าของผู้ป่ วยวณั โรค

ป ร ะ โ ย ช น์ ข อ งพ่ีเ ลี้ย ง ทาํ ใหผ้ ปู้ ่ วยไดก้ ินยาทุกวนั จนครบถว้ น และช่วยใหก้ าร รักษาไดผ้ ล พ่ีเล้ียงช่วยใหก้ าํ ลงั ใจ และกระตุน้ ใหร้ ับประทานยาจนครบ

สิ่ ง ที่ พ่ีเ ลี้ย ง พึง ป ฏิ บั ติ • ใหค้ วามรู้เก่ียวกบั วณั โรค อาการ การแพร่กระจายเช้ือของวณั โรค การ รักษาและการป้ องกนั • ติดตามการกินยาอยา่ งสม่าํ เสมอ และใหผ้ ปู้ ่ วยกินยาต่อหนา้ • หมน่ั ไต่ถามอาการผปู้ ่ วย ใหก้ าํ ลงั ใจผปู้ ่ วย • รักษาความลบั ของผปู้ ่ วย • ทาํ เคร่ืองหมาย “ ดอท ” ทุกคร้ังท่ีใหผ้ ปู้ ่ วยรับประทานยาต่อหนา้



เสี ยงสะท้ อนจากคนไข้ ผู้ป่ วยชาย อายุ 38 ปี จากชลบุรี ป่ วยเป็ นวณั โรคดอื้ ยาหลายขนาน อ(MนDามRยั -ปTิ ดBป) าไกอเเวปล็ นาเไลออื เดพตอื่ ลไอมด่ใหจ้แนพทร.่ไเชดื้อ้ขใอหร้ผ้อู้องนื่ใหแ้ผตู้ป่ผ่ วู้ปย่ วใสย่ปหฏนเิ้าสกธาก บอกว่า “เขาไม่มวี นั ใส่ ถ้าใส่หน้ากากคนอน่ื กจ็ ะรู้ว่าเขาป่ วยเป็ นโรคท่ี สังคมรังเกยี จ อกี อย่างหนึ่ง เขาไม่เห็นผู้ป่ วยคนอนื่ ใส่เลย หมอต้องทาํ ให้คนอนื่ ใส่ก่อน แล้วเขาจงึ จะใส่ตาม”

คนไทยมีปฏกิ ริ ิยาอย่างไร? คนไทยส่วนใหญ่ไม่พร้อม ไม่ค่อยสนใจ ไม่อยากทาํ อะไรท่ยี ุ่งยาก โดยเฉพาะทาํ เพ่อื คนอ่นื อายท่จี ะใส่หน้ากากอนามัย ใส่แล้ว อดึ อดั