วิทยาศาสตร์ ม.3 เล่ม 1 หน่วยที่ 3

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 ส่ิงแวดล้อมและทรน ัพยากรธรรมชาติ

ส่ิงแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ ปัญหาสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ การใช้สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ อย่างยง่ั ยืน

ส่ิงแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ

ส่ิงแวดล้อม ส่ิงแวดลอ้ ม คือ ส่ิงต่างๆ ที่อยู่รอบตวั เรา ซ่ึ ง ร ว ม กัน เ ป็ น อ ง ค์ป ร ะ กอ บ ที่ เ รี ย ก ว่ า สภาพแวดล้อม โดยอาจจะเป็ นสิ่ งมีชีวิต หรือไม่มีชีวิต ท้ังที่สามารถมองเห็นได้และ มองเห็นไม่ได้ ส่ิงแวดล้อมตามธรรมชาติ ส่ิงที่เกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ ซ่ึงจะมี ความสัมพนั ธ์และอยู่ร่วมกับส่ิงแวดลอ้ มอื่น เช่น พชื สตั ว์ อากาศ แร่ธาตุ ดิน น้า มนุษย์

ส่ิงแวดล้อมท่เี กดิ จากฝี มือมนุษย์ สิ่งที่เกิดจากการกระทาของมนุษย์ เพ่ือใชอ้ านวยความสะดวกในการดารงชีวิต โดย อาจเกิดจากการประดิษฐ์คิดคน้ หรือดดั แปลงสิ่งท่ีมีอยแู่ ลว้ ตามธรรมชาติ ซ่ึงสามารถจบั หรือสัมผสั ได้ เช่น เรือ รถยนต์ บา้ น ของใชต้ ่างๆ หรือบางส่ิงอาจจะสัมผสั ไม่ได้ เช่น ศาสนา ระเบียบ ประเพณี ขอ้ บงั คบั เป็นตน้

ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งท่ีมีอยแู่ ลว้ ในธรรมชาติ ซ่ึงมนุษยน์ ามาใชป้ ระโยชนเ์ พื่อตอบสนองความตอ้ งการ ทรัพยากรธรรมชาติท่ีใช้ไม่หมด ทรัพยากรที่มีอยู่มากเกินความตอ้ งการ ใช้ไม่มี วันหมด เพราะธรรมชาติจะผลิตออกมาได้อย่าง รวดเร็วและปริมาณมาก เช่น อากาศ ทราย เป็นตน้ ทรั พยากรธรรมชาติที่สามารถสร้ างทดแทน ขนึ้ มาใหม่ได้ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ ที่ นา ม า ใ ช้แ ล้ว ธ ร ร ม ช า ติ สามารถสร้างทดแทนได้ แต่ตอ้ งใช้ระยะเวลานาน พอสมควร เช่น ดิน น้า ป่ าไม้ สตั วป์ ่ า เป็นตน้

ทรัพยากรธรรมชาติทใ่ี ช้แล้วหมดไป ทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอยอู่ ย่างจากดั เมื่อนามาใชแ้ ลว้ จะหมดไป ไม่สามารถสร้าง ทดแทนใหม่ได้ หรือตอ้ งใชร้ ะยะเวลานานมากกวา่ ท่ีธรรมชาติจะสร้างข้ึนมาไดใ้ หม่ เช่น แร่ธาตุ ถา่ นหิน น้ามนั แกส๊ ธรรมชาติ เป็นตน้

ความสาคญั ของสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ ดิน • ดินในแต่ละภมู ิประเทศจะมีสมบตั ิและลกั ษณะที่แตกต่างกนั ไป ข้ึนอยกู่ บั วตั ถุตน้ กาเนิด ดินหรือองคป์ ระกอบต่างๆ ในดิน • ดินเป็นแหล่งของน้าและแร่ธาตอุ าหารท่ีจาเป็นตอ่ การเจริญเติบโตของพืช • มนุษยใ์ ชป้ ระโยชนจ์ ากดินหลายดา้ น เช่น ใชเ้ ป็นแหล่งเพาะปลกู เล้ียงสัตว์ สร้างท่ีอยู่ อาศยั ตลอดจนสาธารณูปโภคต่างๆ

นา้ • เป็นทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีการหมุนเวียนไดไ้ ม่มีวนั หมด • เป็นแหลง่ กาเนิดของสิ่งมีชีวิตต่างๆ • มนุษยใ์ ชป้ ระโยชน์จากน้าเพ่ือการอุปโภค บริโภค ใชใ้ นการเกษตรกรรม ใชเ้ ป็นแหล่ง เพาะพนั ธุ์สัตวน์ ้า ใชเ้ ป็นเสน้ ทางคมนาคมขนส่ง และใชเ้ ป็นแหล่งพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ

อากาศ • สิ่งมีชีวิตทุกชนิดตอ้ งใชอ้ อกซิเจนจากอากาศในการหายใจเพ่ือเผาผลาญสารอาหารให้ เป็นพลงั งาน • พืชนาแก๊สคาร์บอนไดออกไซดใ์ นอากาศไปใชใ้ นกระบวนการสังเคราะห์ดว้ ยแสง • ช่วยปรับอณุ หภมู ิของโลกใหเ้ หมาะสมต่อการดารงชีวติ ของส่ิงมีชีวติ • ช่วยป้องกนั รังสีและอนุภาคต่างๆ จากนอกโลกไม่ใหต้ กสู่พ้นื ผวิ โลก

ป่ าไม้ • เป็นท่ีอยอู่ าศยั ของส่ิงมีชีวิตท้งั พชื และสตั ว์ รวมท้งั จุลินทรีย์ • ป่ าไม้มีประโยชน์ต่อมนุษยใ์ นทางตรงได้แก่ การนาวตั ถุดิบจากป่ ามาทาเป็ นอาหาร สมุนไพรรักษาโรค ทาเส้ือผา้ เคร่ืองนุ่งห่ม ก่อสร้างบา้ นเรือน เป็นตน้

• ประโยชน์ทางออ้ มจากป่ าไม้ ได้แก่ เป็ นแหล่งตน้ น้าลาธาร ช่วยป้องกันการชะลา้ ง พงั ทลายของหนา้ ดิน ป้องกนั น้าท่วมเฉียบพลนั รักษาดุลยภาพของระบบนิเวศ เป็นแหล่งท่องเท่ียว เป็นตน้

สัตว์ป่ า • สตั วก์ ่อใหเ้ กิดสมดุลตามธรรมชาติของระบบนิเวศ • ใชเ้ ป็นดชั นีวดั คา่ ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรป่ าไม้ • มนุษยน์ ามาใชป้ ระโยชนใ์ นดา้ นอาหาร เช่น หมูป่ า ไก่ป่ า เป็ นตน้ ใชเ้ ป็ นยารักษาโรค เช่น น้ามนั เลียงผา ใชข้ นหรือหนงั มาทาเครื่องนุ่งห่ม นามาใชง้ านหรือเป็นพาหนะ

• สตั วป์ ่ าคุม้ ครอง คือ สตั วป์ ่ าท่ีไดร้ ับความคุม้ ครองตามกฎหมาย หา้ มล่าหรือมีซากไวใ้ น ครอบครอง เวน้ แต่เพ่ือประโยชน์ทางวิชาการ โดยตอ้ งขออนุญาตจากกรมป่ าไมก้ ่อน เช่น นกเงือก คา้ งคาวกิตติ กระรอกบิน ชะมด นกยงู ปลาบึก เป็นตน้ นกเงือก คา้ งคาวกิตติ ปลาบึก นกยงู แมวดาว ปลาเสือตอ

• สตั วป์ ่ าสงวน คือ สัตวป์ ่ าหายากหรือกาลงั จะสูญพนั ธุ์ สตั วป์ ่ าประเภทน้ีหา้ มมิใหล้ ่าหรือ มีไวใ้ นครอบครอง ท้งั ท่ียงั มีชีวิตหรือซาก ยกเวน้ เพื่อการวิจยั หรือกิจการสวนสัตว์ สาธารณะ ซ่ึงตอ้ งไดร้ ับอนุญาตจากกรมป่ าไมเ้ ป็นกรณีพเิ ศษ โดยมีท้งั หมด 15 ชนิด กปู รี ควายป่ า กระซู่ เลยี งผา แรด สมเสร็จ

เกง้ หมอ้ ละองหรือละมง่ั กวางผา สมนั หรือเน้ือสมนั แมวลายหินอ่อน นกเจา้ ฟ้าหญงิ สิรินธร นกแตว้ แร้วทอ้ งดา นกกระเรียน พะยนู หรือหมูน้า

ปัญหาส่ิงแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ

สาเหตุของปัญหาส่ิงแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ สาเหตุจากธรรมชาติ ไฟป่ า • ทาลายสิ่งแวดลอ้ มและทรัพยากรธรรมชาติ อยา่ งมหาศาล • ทาใหป้ ่ าไมห้ ยดุ การเจริญเติบโต ดินสูญเสีย สมบัติในการอุ้มน้ า และดุลยภาพของ ส่ิงแวดลอ้ มเสียไป • ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศจากเถ้าถ่าน ฝ่ ุนละออง และแก๊สพิษ ซ่ึงเป็ นอันตราย ต่อระบบหายใจของสิ่งมีชีวติ

นา้ ท่วม • ทาใหพ้ ้นื ท่ีมีสภาพไม่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพชื • ทาใหพ้ ้นื ท่ีน้นั เสียสมดุลธรรมชาติ เนื่องจากเกิดภาวะเสื่อมสภาพของดิน

ภูเขาไฟปะทุ • การปะทุของภเู ขาไฟ ทาใหล้ าวาที่มีความร้อนสูงไหลออกมาทาลายส่ิงแวดลอ้ มต่างๆ • เมื่อลาวาเยน็ ตวั จะกลายเป็นหินแขง็ ทาใหส้ ภาพแวดลอ้ มบริเวณน้นั เปลี่ยนแปลงไป • ไอระเหยและควนั ท่ีเกิดข้ึนจะมีกามะถนั ปนอยมู่ าก ซ่ึงเป็นอนั ตรายต่อระบบหายใจของ ส่ิงมีชีวติ • หากเกิดใตท้ ะเลหรือมหาสมุทร จะทาใหเ้ กิดคลื่นขนาดใหญซ่ ดั เขา้ สู่ฝั่ง

แผ่นดนิ ไหว • แผน่ ดินไหวขนาด 5.0 ริกเตอร์ข้ึนไป ก่อใหเ้ กิดความเสียหายกบั ส่ิงก่อสร้าง ภเู ขาถลม่ แผน่ ดินทรุด ตน้ ไมห้ กั โคน่ แผน่ ดินมีรอยแยก • ส่งผลใหส้ ภาพแวดลอ้ มในบริเวณน้นั เปล่ียนแปลงไปจากเดิม

สาเหตุจากมนุษย์ การเพม่ิ ขนึ้ ของประชากร • จานวนประชากรเพ่ิมข้ึนอยา่ งรวดเร็วแบบทวีคูณ แต่ทรัพยากรธรรมชาติกลบั เพิ่มไดช้ า้ และบางอย่างลดลง ทาให้ขาดความสมดุล มีผลให้ทรัพยากรธรรมชาติไม่เพียงพอต่อ ความตอ้ งการ

การขยายตัวทางเศรษฐกิจ • การเพิ่มข้ึนของจานวนประชากรทาให้ความตอ้ งการสินคา้ อุปโภคบริโภคมีมากข้ึน ตามมา • ทาให้ตอ้ งมีการเพ่ิมปริมาณการนาทรัพยากรธรรมชาติมาผลิตสินคา้ เพื่อตอบสนอง ความตอ้ งการ • เป็ นสาเหตุทาใหเ้ กิดปัญหาต่างๆ เช่น ปัญหาขยะลน้ เมือง ปัญหาน้าเสีย ปัญหาอากาศ เป็นพิษ เป็นตน้

ความเจริญก้าวหน้าทางวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี • การใชเ้ ทคโนโลยตี า่ งๆ ในการเพมิ่ ผลผลิต มีส่วนทาลายส่ิงแวดลอ้ มและทรัพยากร ธรรมชาติ รวมท้งั โซ่อาหารในระบบนิเวศดว้ ย • ตวั อยา่ งเช่น การใชเ้ ล่ือยโซ่สายพานแทนการใชข้ วานตดั ตน้ ไม้ ทาใหป้ ่ าไมถ้ กู ทาลาย ไดง้ ่าย การใชส้ ารเคมีในการเกษตรก่อใหเ้ กิดการสะสมสารพิษในธรรมชาติ

ขาดความรู้ในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่ถูกวธิ ี • ทาใหท้ รัพยากรธรรมชาติถกู ใชไ้ ปอยา่ งไม่คุม้ คา่ และใชอ้ ยา่ งฟ่ มุ เฟื อย • บางอยา่ งถูกทาลายไปดว้ ยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ของมนุษย์ เช่น การบุกรุกทาลายพ้นื ท่ี ป่ าชายเลนเพ่ือทาฟาร์มเล้ียงกงุ้

การกากับดูแลท่ีด้อยประสิทธิภาพจากหน่วยงานของรัฐ • การขาดแคลนเครื่องมือ เครื่องใช้ ตลอดจนบุคลากรท่ีจะมาปฏิบตั ิงาน • ปัญหาการทาลายทรัพยากรธรรมชาติมีความซบั ซอ้ น และเกิดข้ึนทวั่ ทุกพ้นื ที่ การแกป้ ัญหาจึงทาไดย้ ากลาบาก การขาดจติ สานึกเพ่ือส่วนรวม • ชีวิตประจาวนั ท่ีเร่งรีบอาจทาใหห้ ลายๆ คนมองขา้ มความสาคญั ของส่ิงแวดลอ้ ม และทรัพยากรธรรมชาติ • การคิดว่าปัญหาต่างๆ มีผู้รับผิดชอบ อยแู่ ลว้ • การคิดว่าตนเองทาลายทรัพยากรไป เลก็ นอ้ ยคงไม่มีผลอะไรตามมา

มลพษิ ทางสิ่งแวดล้อม ปัญหาส่ิงแวดลอ้ มและทรัพยากรธรรมชาติ มี 2 ลกั ษณะ คือ ปัญหาการขาดแคลน และปัญหาการเสื่อมคุณภาพหรือการเกิดมลพษิ มลพษิ ทางดิน • สภาวะที่ดินมีคุณภาพเสื่อมลงไป จากเดิม มีสมบัติเปล่ียนแปลงไป มีสารมลพษิ อยมู่ าก • ไม่สามารถนาใช้ประโยชน์ได้ อย่างเต็มท่ี และไม่เหมาะสมกับ การเจริญเติบโตของพชื และสตั ว์ • มีสาเหตุมาจากการตดั ไมท้ าลายป่ า การใช้ส า รปร า บศัตรู พืช แ ละ ยาฆ่าแมลง และการทาไร่เลื่อนลอย

มลพษิ ทางน้า • น้าท่ีมีคุณภาพเส่ือมโทรมหรือมีสมบตั ิเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ท้งั ลกั ษณะท่ีเห็นได้ ชดั เจน เช่น สี ความข่นุ และสภาพท่ีไม่สามารถวดั ไดด้ ว้ ยตาเปลา่ เช่น ปริมาณแร่ธาตุ โลหะหนกั แกส๊ ออกซิเจน เป็นตน้ • สาเหตุท่ีทาใหเ้ กิดมลพษิ ทางน้า ไดแ้ ก่ – สารมลพษิ ทางเคมี เช่น น้ามนั ฟี นอล ยาฆ่าแมลง คลอรีน ซลั เฟต เป็นตน้ – สารมลพิษทางชีวภาพ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส สาหร่าย เป็นตน้ – สารมลพิษทางกายภาพ เช่น สารแขวนลอย ขยะ และส่ิงปฏิกลู เป็นตน้

มลพษิ ทางอากาศ • สภาพอากาศที่มีสารเจือปนในปริมาณที่สูงกว่า ร ะ ดับ ป ก ติ ห รื อ มี สั ด ส่ ว น อ งค์ปร ะก อ บ เปล่ียนแปลงไปจากปกติ • ทาใหเ้ กิดผลเสียดา้ นสุขภาพของมนุษย์ สัตว์ พืช และทรัพยส์ ินตา่ งๆ • อาจเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ เช่น หมอกควนั จาก ไฟป่ า ฝ่ ุนละอองจากลมพายุ เถา้ ถ่านจากภูเขา ไฟปะทุ เป็นตน้ • เกิดจากสิ่งท่ีมนุษยส์ ร้างข้ึน เช่น มลพิษจากท่อ ไอเสียรถยนต์ โรงงานอุตสาหกรรม ยาฆ่าแมลง หรือสารกาจดั ศตั รูพืช เป็นตน้

มลพษิ ทางเสียง • สภาวะที่มีเสียงดงั มากกวา่ ปกติหรือดงั อยา่ งต่อเนื่อง ซ่ึงจะรบกวนและก่อความราคาญแก่ผไู้ ดย้ นิ • การรับฟังเสียงดงั ต่อเน่ืองเป็ นระยะเวลานาน จะทา ให้เกิดผลเสียต่อสภาพร่างกายและจิตใจ เกิดภาวะ เครียด และส่งผลเสียต่อการทางานของอวยั วะต่างๆ ในระบบการไดย้ นิ • มลพิษทางเสียงมกั เกิดข้ึนกับส่ิงแวดลอ้ มในเมือง ขนาดใหญ่ ท่ีมีการจราจรหนาแน่น เครื่ องมือ ก่อสร้าง เคร่ืองจกั ร และเคร่ืองขยายเสียงต่างๆ

การใช้สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ อย่างยงั่ ยืน

การอนุรักษ์ การสารวจข้อมูล • การจะอนุรักษส์ ิ่งใด ควรทาความเขา้ ใจในส่ิงน้นั ใหม้ ากที่สุด เช่น แหล่งท่ีมา ปริมาณ คุณลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิ วธิ ีการนามาใช้ ผลกระทบของการสูญเสีย สาเหตุของการ ขาดแคลนหรือการเสื่อมคุณภาพ เป็นตน้ การป้องกนั รักษา • การพยายามทาใหเ้ กิดการเปล่ียนแปลง กบั ทรัพยากรธรรมชาตินอ้ ยที่สุด หรือไม่มีการเปล่ียนแปลงเลย • วธิ ีการป้องกนั เช่น การจบั กมุ ผกู้ ระทา ผดิ การใหค้ วามรู้เกี่ยวกบั ทรัพยากรธรรมชาติ การรณรงคแ์ ละ ปลกู จิตสานึกใหแ้ ก่เยาวชน เป็นตน้

การจัดการ การฟื้ นฟูและปรับปรุงคุณภาพ • การฟ้ื นฟูและปรับปรุงคุณภาพใหด้ ีข้ึนจะทาใหส้ ามารถนาทรัพยากรกลบั มาใชไ้ ดอ้ ีกคร้ัง • ตวั อยา่ งเช่น การบาบดั น้าเสีย การใส่ป๋ ุยบารุงดิน การปลกู พชื หมุนเวียน เป็นตน้

การใช้ให้เกดิ ประโยชน์สูงสุด • การเลือกใชท้ รัพยากรต่างๆ ให้ถูกประเภทและถูกวิธี จะทาใหไ้ ดป้ ระโยชน์เตม็ ที่ และ อาจก่อใหเ้ กิดผลพลอยไดท้ ี่สามารถนามาใชป้ ระโยชนไ์ ดอ้ ีกแทนท่ีจะทิ้งไป • ตวั อย่างเช่น การนาข้ีเลื่อยมาอดั เป็ นกอ้ นหรือแท่ง เพื่อนาไปทาถ่านหรือเฟอร์นิเจอร์ เป็ นตน้

การใช้ซ้า • ทรัพยากรธรรมชาติบางชนิดใช้ประโยชน์แลว้ แต่ไม่เปล่ียนรูปร่างไปจึงสามารถนา กลบั มาใชซ้ ้าได้ • การใช้ซ้าจะเป็ นการใชป้ ระโยชน์ไดอ้ ย่างคุม้ ค่า และช่วยลดปริมาณของเสียท่ีเกิดจาก การใชเ้ พียงคร้ังเดียว

การนากลบั มาใช้ใหม่ • ทรัพยากรท่ีเปล่ียนสภาพไปอยใู่ นรูปอ่ืนที่ไม่ตอ้ งการ เรียกวา่ ขยะ • การนาขยะบางอยา่ งกลบั มาใชใ้ หม่โดยการผา่ นกระบวนการแปรสภาพ จะเป็นการช่วย ลดปัญหาการขาดแคลนทรัพยากร • ลดปัญหาขยะลน้ เมือง • ลดค่าใชจ้ ่ายในการกาจดั ขยะและยงั ช่วยเพ่ิมรายไดอ้ ีกทางหน่ึง

ลดการใช้ • เป็นการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติใหย้ งั คงมีอยตู่ ่อไปได้ โดยใชใ้ นปริมาณจากดั เท่าท่ี จาเป็น หรือใชส้ ่ิงอื่นทดแทน • ตวั อยา่ งเช่น การใชห้ ินผสมปูนในการก่อสร้างในปริมาณเท่าที่จาเป็น ซ่ึงหากใชป้ ริมาณ มากจะทาใหค้ อนกรีตไม่มีความแขง็ แรง และเกิดความสิ้นเปลืองอีกดว้ ย การใช้ผลติ ภัณฑ์ชนิดเติม • เป็นการช่วยลดบรรจุภณั ฑ์ ซ่ึงส่งผลใหม้ ีการลดการผลิตบรรจุภณั ฑต์ ่างๆ การใชผ้ ลิตภณั ฑช์ นิดเติมเป็นการช่วยลดบรรจุภณั ฑ์ ซ่ึงส่งผลใหม้ ีการลดการผลิตบรรจุภณั ฑต์ ่างๆ

การหาสิ่งอ่ืนมาทดแทน • เป็นทางเลือกหน่ึงในการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติที่สาคญั ใหค้ งอยู่ เน่ืองจาก ทรัพยากรธรรมชาติบางชนิดเร่ิมมีปริมาณลดลง • ตวั อยา่ งเช่น ใชเ้ สน้ ใยสงั เคราะหแ์ ทนขนสตั ว์ ใชพ้ ลาสติกแขง็ แทนไม้ ใชแ้ ก๊สโซฮอล์ แทนน้ามนั เบนซิน เป็นตน้

ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งกบั การใช้ทรัพยากรธรรมชาติ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาท่ีช้ีและเนน้ ถึงแนวทางการดารงชีวิต หรือ การปฏิบตั ิตนของประชาชนในทุกระดบั ใหเ้ ป็นไปตามทางสายกลาง และมีความ พอเพียง

ใช้ทรัพยากรอย่างพอเพยี งได้อย่างไร ยดึ ทางสายกลาง • ใช้ทรัพยากรในปริมาณที่ไม่มากหรือน้อยเกินไป หากใช้ทรัพยากรในปริมาณมาก เกินไป จะเป็ นการใชอ้ ยา่ งสิ้นเปลืองและไม่คุม้ ค่า แต่หากใชท้ รัพยากรในปริมาณนอ้ ย และไม่เหมาะสม กจ็ ะไม่ก่อใหเ้ กิดประโยชนต์ ามความตอ้ งการ ไม่ประมาท • ควบคุมปริมาณการใช้ทรัพยากรอย่างเหมาะสม ไม่ใช้เกินความจาเป็ น และตอ้ งมีการ สร้างข้ึนมาทดแทน • พิจารณาความเหมาะสมในการนาทรัพยากรมาใช้งาน และพิจารณาว่าหากไม่ใช้ ทรัพยากรน้ี จะสามารถใชส้ ิ่งอ่ืนทดแทนไดห้ รือไม่

พอประมาณ • ประเมินปริมาณการนาทรัพยากรมาใชป้ ระโยชน์อย่างเหมาะสม โดยไม่ใชใ้ นปริมาณ มากเกินความจาเป็น หรือขาดการควบคุม มเี หตุผล • ใชท้ รัพยากรธรรมชาติอยา่ งมีเหตผุ ล โดยไม่ใชอ้ ยา่ งสิ้นเปลืองเกินความจาเป็น ซ่ึงจะทา ใหป้ ระชาชนมีทรัพยากรไวใ้ ชอ้ ยา่ งยง่ั ยนื เตรียมความพร้อมรับความเปลย่ี นแปลง • สนับสนุนและส่งเสริมให้ชุมชนใช้ทรัพยากรในท้องถ่ินสาหรับการผลิตและการใช้ ประโยชนม์ ากที่สุด โดยพ่งึ พาทรัพยากรจากภายนอกนอ้ ยท่ีสุด

สรุปทบทวนประจาหน่วยการเรียนรู้ที่ 3 • สิ่งแวดลอ้ ม คือสิ่งตา่ งๆ ที่อยรู่ อบตวั เรา มีท้งั สิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวติ • ทรัพยากรธรรมชาติ คือ ส่ิงที่มีอยใู่ นธรรมชาติ ซ่ึงมนุษยส์ ามารถนามาใชป้ ระโยชน์ เพอ่ื การดารงชีวิต • ปัญหาสิ่งแวดลอ้ มและทรัพยากรธรรมชาติ เป็นปัญหาดา้ นความเสื่อมโทรมของ ส่ิงแวดลอ้ มและทรัพยากรธรรมชาติ ซ่ึงส่งผลกระทบและสร้างความเสียหายใหแ้ ก่ ส่ิงมีชีวติ โดยสาเหตุเกิดไดจ้ ากธรรมชาติเอง และจากการกระทาของมนุษย์ • การใชท้ รัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มอยา่ งยง่ั ยนื จะตอ้ งมีแนวทางในการ ดาเนินการโดยการอนุรักษแ์ ละการจดั การอยา่ งมีประสิทธิภาพ • ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง สามารถนามาประยกุ ตใ์ ชเ้ ป็นแนวทางในการอนุรักษ์ ส่ิงแวดลอ้ มและทรัพยากรธรรมชาติได้ ซ่ึงประกอบดว้ ยหลกั การความพอประมาณ มีเหตุผล มีภูมิคุม้ กนั โดยอยบู่ นเง่ือนไขความรู้และคุณธรรม เพอ่ื ใหป้ ระเทศไทยมี ส่ิงแวดลอ้ มที่ดี มีทรัพยากรธรรมชาติใหใ้ ชอ้ ยา่ งยงั่ ยนื