arilar_varsa_yarinlar_var_dergi

1

2

2Çok Acayipsin! ..................................................... 4Beş Gözlü Altı Bacaklı Bir Böcek ..................... 8Kolonide Kimler Var? ........................................ 10Arılar Ne Toplar?............................................... 12Tozlaşma ............................................................ Nektar ve Polen Var Uzakta... 14Dansıma Bakıp Anla ......................................... Doğal Balı Seçme Merkezi'nde 16Neler Oluyor? .................................................... 18Üretiyorum O Halde Varım! ........................... Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimiz için ...........19 20Arı Dostları Buraya! .........................................

Başının tepBeirsianrdıedüÜnÇyNaOyıKbTAöyŞleEKgLöINrDüEyoBrA. SIT GÖZÜ, kafasının iki yanında ise binlerce altıgen gözden oluşan IKI BILEŞIK GÖZÜ vardır. Arının her bir gözü birbirinden bağımsız olarak görür ve sadece kendi açısına giren bölümü algılar. Parça parça gördüğü görüntüler beyninde birleşir. uzahkAılzıkrıntılaıakvriedÇIhuÇEyaĞavINragKsaOılKcaUarSkıUlsıNğaUıyneaı slaailnbgdiıllieary,2arübKzMilgirâ. rın uçAiananrsmıalbaanirrGıInÖNkaRSıgRrrkEAöıkçmBaenNoirIbrıLçnLıondIAvzaRaeglRüa.ındhGâkIknOrlNÖAuçlrıeleYklReğeeaGrDnDyunrdrsÖiIÜgünNikeaRĞoLizçEInÜKfndoMdaTlekREaIırRDğEnrkf.INıĞamKbiIeçrLiıREdzikznREielmLıNdEmKıLbreE.iRzrI Arılar ÇOK HIZLI hareket eder. Ne kadar gdöikbrkeiramtaleri ıybniazınk, aAKYArAsNKAaTkHAÇbIRRaEPKkTEIaĞTIlLNıEmIRI,NI fark edemeyiz. AdRüeuIzLçAğeRuirlIrdNimnirdK.aAeKkNOAHiVTAçALViANnARI dIAHKesAIVaMAkdILaAoenNlcauDeştIRltauMuçrArımKnaıravakkekuiPlçlBEaiATnnLEIıKNrLlEaSRrU.YUNU 4

Dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan 24 ARI IRKI VARDIR. Her ırkın KENDINE ÖZGÜ ÖZELLIKLERI OLUR. Bazıları sarı arıdır, bazıları esmer, bazı ırklar uysalken bazıları hırçın, yağmacı ve sokucudur. Titiz olup kovanlarını çok temiz tutanlar ve temizliği pek sevmeyenler, dilleri kısa olanlar ve uzun olanlar, nektarı az toplayanlar ve çok toplayanlar, soğuk kış koşullarına dayanabilenler ve dayanamayanlar gibi. sdaedybÜefaÇiacyrpeer2aFmkkrA0şBkol.Raaı0IedlKRs0orkıL.0ırnIA.İgaiidBşNHlereIAçeBıRreiyeoEi4hrrAaaYkl5emRrkkkeD.rı0IoloE,naa0vbONavkş0iaiaLnşıroüUknalaneelzRdurdyrea.aaşainrrsaeıınvaerı Arılar petekleri BALMUMUNDAN yapar. Petek gözleri için en ideal şekil altıgendir. Peteklerin duvarları bitişikteki peteklerle ortaktır. Böylece arılar hem iş gücünü hem de balmumunu tasarruflu kullanmış olur. Petekler kuluçka ve besin depolama işleri için kullanılır. 5

Beş Gözlü Altı Bacaklı Bir Böcek Daha 21 GÜN ÖNCE ana arımızın peteklere bıraktığı bir YUMURTAYDINIZ. Bugünse pupalıktan henüz çıkmış, ergin arılığa yeni adım atmış, arı okuluna başlayan arılarsınız. ANA ARIMIZ peteğe yumurtaları bıraktı ve 3 gün sonra yumurtalar LARVA haline dönüştü. Larva halindeyken işçi arılarımız erkek ve işçi arıları arısütü, bal ve polenle; ana arıyı ise sadece arı sütüyle besledi. PUPA olduğunuzda ortalama 12 GÜN BOYUNCA KOZA içerisinde büyümeye devam ettiniz. Sonra başkalaşım geçirdiniz ve arı kanatlarınız ortaya çıktı! Kolonimize katılmış olmanıza hepimiz çok seviniyoruz. Bugün bu sınıfta işçi arılar, erkek arılar ve bir ana arı adayımız var. Hepiniz farklı hızda ve farklı şekillerde büyüyorsunuz. O yüzden kovandaki görevleriniz de farklı olacak.

Sevgili İKI ÇIFT KANADIMIZ VAR. bal arıları, bedeninizi tanımaya hazır mısınız? Öndeki büyük kanatlar Arı bedeni üç bölümden uçmamızı ve havada oluşur: baş, göğüs ve karın. Başımızda kalmamızı sağlar. antenlerimiz, gözlerimiz Arkadakilerle de yönümüzü ayarlarız. ve ağzımız yer alır. KAANrCAkaVkAaRn; audçaımrkızednaöbnirve arka kanatlarımızı onunla birleştiririz. Dinlenirken bu kancayı açıp kanatlarınızı serbest bırakmayı 24dinKleuMnnueHtImZmLeaAzysıuniçn,aizybo. iSkldsAiağAiTmTEizi biliyor musunuz? BURASI KARNIMIZ; birbirine esnek zarlarla pAaHGrlÖNeıoyTĞrpoESporNÜa.LlMiErÖsÜRçiNZIaMtdeBIÜZamAÇECibAzPbiKlrAeuLRÇrAlaIÇiRFzAşTI.DaMOAnIBZRNApLTCAoAOAlĞLbeBUIanMAŞşlICeUZıAmrYKiyOıLzevRAaer.RIvMeIZLA bağlı 6 YA DA 7 HALKADAN oluşuyor. Bu halkaları büyütüp küçültebiliriz. İşçi arıların son dört şpeokleilnlei nödnirbira,cAaRkKlaArıBmAıCzAdKaLnARaIlMıpIZDAKI halkasında balmumu yarayan MUM tpaoşleırnızs. eBpaectalekrlaimrıimzeızpdoamkipTaIRlaNrAKveVkEo vana üretmeye son halkasında PENÇE KESESI ve vardır. sayesinde birbirimize asılır, arı salkımları ise IĞNESI yaparız. Düz yüzeylere de bu sayede tutunup yapışırız. 7

Binlerce PETEK şeklindeki gözümün her biri size farklı bir açıdan bakıyor ve BINLERCE GÖRÜNTÜ aynı anda beynimde birleşiyor. Çok yakında bileşik gözlerinizin yardımıyla hava akımını hesaplamayı, kovan dışına çıktığınızda uzaklıkları ve hızınızı belirlemeyi öğreneceksiniz. Bu gözleriniz sayesinde uzaktaki çiçekleri 60 KEZ BÜYÜTÜLMÜŞ OLARAK GÖRECEKSINIZ. Başımızın üstündeki ÇENEMIZ ÜÇ BASIT GÖZÜMÜZ ise olmasaydı mesela işçi arılar yakını görüyor, ışığın poleni yiyemez, şiddetini anlıyor, az ışıkta bile pek çok parçalayamaz, şeyi fark edebiliyor. şekillendiremez, petek yapımı için Başımızdaki ANTENLERIMIZI mum ve propolisi koklamak ve tat almak için işleyemez, kullanırız. Üzerlerindeki larvaları ve boğumları, eklemleri ana arımızı ve duyarlı kılları besleyemez ve hissetmişsinizdir. Onlar bir şeyi tutup sayesinde antenlerinizi sürükleyemezdi. bir KAMÇI GIBI hareket BAŞIMIZ önemli SALGILARIMIZIN MERKEZIDIR. İŞÇI ARILARIN ettirebilirsiniz. Antenleriniz bir süre sonra geliştiğinde petek yapabilmesi, bal ve arı sütü üretebilmesi için rüzgârın hızını, havanın salgılara ihtiyacı var. Ancak sıcaklığını ve nemini kolaylıkla salgılar kadar dilin uzunluğu da bal yapımında çok önemli. Üzerhliesrsienddeebkiile3c0e0k0sGinÖiZz.ENEK 80 BOĞUMU OLAN DILIMIZ sayesinde çiçeklerin harika kokularını da birbirinden ayırt her yöne kolaylıkla hareket edebilir. edebileceksiniz. 8

Zarımsı Hepsini yapman Hayır, kovanı kanatlarımızın gerekiyor, dairesel havalandırıyorlar. kaslı ve damarlı bir Sıcak havalarda yapısı var. Yeterince hareketlerle. kovanın kapısında da nektar yemezsek Merak etmeyin, kanat çırpan arılar kaslarımız zayıflar, deneme uçuşlarına göreceksiniz. Böyle çabuk yorulur ve yaparak kovanın uzun süre uçamayız. çıkacaksınız. O yüzden beslenme içine hava gönderirler. biçimimiz her evrede önemli. Arılar Kovanda uçarken kanat yorulmaz çırpan arılar mı? gördüm, onlar da Uçarken uçuş mu kanatlarımızı aşağı yukarı çalışıyorlar? mı hareket ettireceğiz, yoksa ileri geri mi? 9

Kolonide Kimler Var? Bir kolonide üç birey vardır: ana arı, işçi arı ve erkek arı. A NA A RI*ba***e*rİ**y1*şıİs*KtU*6aUnçaloBAeaYşçcirGzlGindaaameanuarüÜamifraşnnrğaNıuktadanııiDlzlaoöknedaymaEiurlmdçearroyçıınıinetG,aünındlbekEkkakribluonLadlıölaroaeIsrüyerŞevnşrls.ad.uoğIıvaelkRdBüneniaym.Iırcn2iRızrd,0lkai.aari0eo5dTy0riAvkzişııreY-ifNaç.sUtEasitıMü7rerıaUtBn.ımüRrYlUdaTıyIiLlAaLzraUlenlırYNeYnUUAnaMRŞinrU.A.aRRTL.AR. İŞÇİ ARI E*b***RteaL**oK*BKKsDr*açpİOoıYliĞProilEerÜlVlalNavaoiğoAnKrrkEaykalkniNeSoerayltıliam.IsmlnnakmAIoşŞaierOeannsaıRLankLsEoiezMöfdeIRılp,a5ınzAdennIe5rkNıeDudıteEiYIslğraĞl-lsÜneaiiuInKğüZdNrğnb6AitLDiiblyd0iTsEüaArvelIRa,iereLNneGsCnA.byiÜElkMkaeispNbdoeAlanBoeivZnUliYvrlsgraA.deL.e.lıUnŞinenNbdpAyiUveaoReRse.zklm.ealinenevaerluzreikn.ıltyaİaaoşmrrkçıantiuzr. , * Dişi arıdır. 10 AvküskRte*o*rSıeioI**cğePrN*PAmsYvaunOtKIBLueaNLamkmGieLoiztDnEaklIrsteeıavlINılroğReiBa,k,akL,vt.ıpmEEşoenknaplyZaıoalmeebyekaIoydmv,kketpainıV3ezaetşlsamriAaal5kndnılleRnerraaıgeDmvöa,Anm-,ödIaRripBReprıçraelIIş.4oe,ea.ıN,cklS0vLrthtebeaEeılÜeaneağRcGkThbv,liCraÜÜlmleaEiepiiğ,NkçslrurıIaBeilBŞiomyneniUAlÇçapemdLIuLMişUornıerUaNdVl im,MUrEes.Rna.,

yAakrşuıİalrşamutryeaobnkriıra?nbriHsşrıyıalrneanrırpzıginıdyiyılaboekirehrn?eşeafypseıhbdl aieirlnnelgitkaiitşrieşiımliar! İşçi arılar hem birbirlerini hem de kovandaki ana arıyı ve erkek arıları besler. Kendilerini ve birbirlerini temizler, ovalama ve tımarlama yaparlar. Bu yardımlaşma, bireylerin birbirine bağlılık ve dayanışma özelliklerini artırır. Asshkkdısuracooiıuyvğallvaaoaektarnallrinaıihşğbyaartııaedminrtylıaııaalaaadsşyyçurüuılaçrıadzlnu.arçueşcKnkıynkaduoaylaeıravryrrsm.apmelaaİnateakşreamklk.çcaagiiervçyeaıkeinalnrdamcıkliçaakuiaokkrllkeuktlatsaçramroikrnrıdağidaikauçretkiaasnskruutdyyüyauimune Arılar 10 derece sıcaklıkta Abvnıeraabkaetrsııkl eht aemnreüsbgsoi rötnlrergeanövizori en.nilbai şirrçaiybuaamr kı ulmarrtaa uçamaz, 7 derecede ise hareket yeteneklerini kaybeder. 100 - 200 arı bir araya gelip küme ya da salkım oluşturursa yeterli sıcaklığı elde eder. Salkımın dışında bulunan arılar kanatlarını bir örtü gibi birbirlerini kapatarak ısı kaybını önler. 11

Arılar Ne Toplar? POLEN N EK TA R Çiçeklerin çoğalmasını * Çiçeklerin salgıladığı sağlayan çiçek tozudur. şekerli sıvıdır. * Protein, vitamin ve mineral * Çiçek, tozlaşmasına yardım kaynağıdır. edecek arıyı kendisine * Larvaların besinidir. çekmek için nektar salgılar. * Yeterince polen yemeyen arılar sağlıklı gelişemez, NASIL TOPLAR? koloniler kuluçka üretemez. * Bir koloninin topladığı ve Bal arısı, nektar toplamak tükettiği yıllık polen miktarı için çiçeğin içine girer ve 35-40 kilogramdır. dilini çiçeğin nektar bulunan bölümüne uzatır. Kursağında NASIL TOPLAR? biriktirdiği nektarı kovana götürüp diğer arılara aktarır. Arı, çiçekleri ziyaret ettiğinde polenler başına, bedenindeki tüylere ve bacaklarına yapışır. Arılar bacaklarını kullanarak bedenindeki polenleri süpürür ve polen keselerinde biriktirir. Yüzlerce çiçeği dolaşıp topladığı poleni kovanın petek gözlerine boşaltır. 12

PROPOLIS SU * Bal arılarının bazı * Arılar balı sulandırmak, bitkilerden topladıkları kovanı serinletmek, kovan ve ağızlarındaki sıvı ile önünü nemlendirmek karıştırıp hazırladıkları ve kuluçka sıcaklığını reçinemsi bir maddedir. ayarlamak için bol miktarda * Sadece sıcak günlerde ve suya ihtiyaç duyar. Suyu günün en sıcak saatlerinde püskürterek kovanı toplanır. serinletirler. * Tarlacı arılar (işçi arılar) toplar. NASIL TOPLAR? NASIL TOPLAR? Kursaklarını suyla dolduran arılar, suyu kovandaki su Bal arısı, çiçeklerin yaprak deposu peteklerine ya da ve tomurcuklarında bulunan diğer arıların kursaklarına reçinemsi maddeyi ısırır. boşaltır. Uçuş olmayan Çiğneyerek ağız sıvısıyla kış aylarında arılar suyu yumuşatır. Ön bacaklarını karınlarında depolar. kullanarak arka bacağındaki polen sepetine koyar. Arılar balmumu da karıştırarak yaptıkları propolisle, kovanda larvaların yuvalarındaki çatlak ve delikleri kapatır. BAL NASIL YAPILIR? Bal arısı çiçek nektarını toplayıp kovanda çalışan işçi arıya verir. İşçi arı bu nektarı ağzındaki sıvıyla değişikliğe uğratır. Bu işlem yaklaşık 20 dakika sürer. Daha sonra boş bir petek gözünün dibine serer ve başını sağa sola sallayarak balın suyunu uçurur. Petek gözlerine konulan balın olgunlaşması için kovan içindeki arılar kanat çırparak hava akımı meydana getirir. Böylece balın olgunlaşması sağlanır. 13

Tozlaşma... Yediğin Yaklaşık her üç yiyecekten birinde 250 bin çiçekli bitkinin çoğalması bizim arıların izi olduğunu sayemizde olur. biliyor musun? Bir gün dünyadan Çiçeklerin tadına ve kokusuna toz olsak bugün var olan pek çok şeyi bayıldığımızdan bu taşıyıcılığı göremezsin ve bazı yiyecekleri artık herkes için yapmaya hiç tadamazsın. Dur, bunun nasıl olduğunu gönüllüyüz. Çünkü biz arılar sana anlatalım. Bitkiler hareket edebilen doğadaki bu çeşitliliği varlıklar değildir. O yüzden de polenlerini çok seviyoruz. ve tohumlarını başka yerlere taşıyacak rüzgârın, suyun ve bazı canlıların yardımına ihtiyaç duyarlar. Sinekler, kelebekler, kuşlar, taşıyıcılık yapsalar da doğadaki “tozlaşmayı” en çok biz arılar yaparız. Günde yaklaşık 1500 çiçeğe konarız. Bir çiçeğe konduğumuzda onun çiçek tozlarını (polenlerini) alır, başka bir çiçeğe gittiğimizde bu tozları ona bırakırız. Buna tozlaşma deriz ve bu sayede hem bitkiler çoğalır hem de bizim kolonimiz. Polenlere doğadaki tüm canlıların ihtiyacı vardır. 1144

Şu kovanlarımı yan bahçeye taşıyayım. Arıların meyve ağaçlarımla arkadaş olup buluşma zamanı geldi. Şöyle düşün: Eğer arılar İnekler için yonca yeryüzünden çok önemli bir besindir. kaybolursa en fazla Eğer yonca bitkisini 4 yıl yaşayabiliriz tozlaştırmazsak çoğalamaz ve çünkü arılar olmazsa inekler yeterince beslenemez. tozlaşma olmaz; bitki, O yüzden sizin peynir, süt, hayvan ve insan da tereyağı üretmeniz de imkânsız hale gelir. Doğada her şey bir olmaz. zincir halkası gibi birbirine bağlıdır. Tozlaşma olmazsa pek çok canlı yeterince beslenemez ve bu durum türlerin yok olmasına bile neden olabilir. 15

Nektar ve Polen Var Uzakta... Dansıma Bakıp Anla Arılar hem N EKTA RI hem de POLE NI çok olan ağaçların ve bitkilerin yanından hiç ayrılmak istemez. En sevdikleri: kestane, okaliptüs, söğüt, portakal, şebboy, böğürtlen, üçgül, yonca, geven, ayçiçeği, adaçayı, kekik, lavanta, gelincik, keçiboynuzu, papatya, süpürge çalısı… Bir arı lezzetli bir kaynak bulduğunda çok sevinir, hemen nektar ve poleni alıp kovana döner. Kovanı bulmak onun için zor değildir. Arılar, kovanın güneşle yaptığı açıyı bilir ve kovanı kolayca bulur. Sevinçlerini ise kovandaki petekler üzerinde dans ederek kolonisiyle paylaşırlar. Kestane, kimyon ve kızılcığın polenlerine ise bayılırlar. 16

DANS GÖSTERISI Nektar ve polen keşfine çıkan Kuyruk ıDnOı ĞTRITUR ETEREK SAĞA sallama ar ı karn yarım daire dansi VE SOLA s e l hareketler yapıyorsa bulduğu çiçeğin 100 metre uzaklık içinde bir yerde olduğu anlaşılır. airesel dans Matematiği, bilmece sormayı ve çözmeyi çok severler. Bir arının keşfettiği çiçek 200 metre uzaklıktaysa karnını 15 saniyede 10 kez D sağa ve sola sallar. 1000 metre uzaktaysa 15 saniyede 5 kez sallar. Çiçeğin yönünü IŞINLARININ arkad aşlarına anlatmak için gü neş sı dikkatle AÇISINI KULLA NIR LAR. Diğer arıl ar dan izleyip çiçeğin yönünü ve açılarını hesaplar, arkadaşlarından aldığı bilgiyi çözüp hemen oraya doğru uçar. Böylece arılar polen ve nektar kaynaklarını aramak için kovanın etrafında RASTGELE UÇUP DURMAZ, doğruca öğrendikleri kaynağa gider. Onlar DANS EDEREK ILETIŞIM KURAR. Her hareketlerinin anlamı vardır. KALoAvRaMna DyAöNnSeIlYikL AbirHAteBhERlikVe EvRaIrRsLaERb. unu Temizlik ve ovalama danslarını başka bir arkadaşıyla birlikte yapar, birbirlerini temiz lerler. Üşümüş y aM AdSa A J arılarl a birlikte hD Aa sNtSaIl aYrAsPaAdRiLğAeRr. ise Sevinç danslarını sadece eğlenm ek i çin yapa rElaĞrL.EİNşMçEi Y I ça l ışır ama aD rEı l aUrN UaTr aMlAı kZs.ı z Çiçeklerin bazıları polen ve nektarı günün belirli saatlerinde salgılar. Arılar her çiçeğe özgü saati bilir, ona göre o çiçeğe gider. Zaman onlar için çok değerlidir! 17

Doğal Balı Seçme Merkezi’nde Neler Oluyor? Biliyor musun? Bir bal arısı hayatı boyunca 1 ÇAY KAŞIĞINDA N daha az bal yapabiliyor. Üstelik bunun için binlerce çiçek gezmek zorunda. Satın aldığınız bir kavanoz bal için kaç arının çalıştığını düşünebiliyor musun? Bal, arıların yaşamı için çok önemli bir besin. Bu yüzden arıcılar, arıların beslenmesi için gerekli miktardaki balı petekte bırakır. Topladıkları diğer ballar da bize gelene kadar birçok aşamadan geçer. Bu aşamaları geçemeyen ballar ASLA KAVA NOZLARA ULAŞAM AZ. Arıcılardan alınan bal örnekleri, uzmanlar tarafından önce birçok kontrolden geçer. Örnek ballar, analiz edilmek için laboratuvara gelir. Burada uzmanlar balın ne kadar doğal ve sağlıklı olduğunu analiz eder. 18

Bu laboratuvarda Unutmayın, uzmanlar, balın içerisinde özel cihazlar kimyasal ilaç, ile kimyasal analizi geçen şeker ya da balların doğal tatlandırıcı ve sağlıklı olup şurup kalıntısı olmadığına olmaması yeniden bakar. gerekir. Üçüncü durak, mikroskobik cihazların bulunduğu özel bir laboratuvar. Burada ise uzmanlar, balların üretildiği yerleri ve balın yapıldığı çiçekleri, bitkileri belirlemek için polen analizleri yapar. İşte son aşama! Eğitimli tadım uzmanları; tadına, kokusuna, rengine ve yoğunluğuna bakarak balın son kontrolünü yapar. Ve ballar kavanozlara… 19

Üretiyorum O Halde Varım! Merhaba! PROPOLİS Bugün arıların insanlara hediye Bazı ağaç ve ettiği önemli bitkilerden topladığımız reçineyi gıdaları ağzımızdaki sıvıyla tanıyacağız. Evet, yoğurarak propolis yaparız. İçinde sizi dinliyoruz 300’den fazla madde bal arısı. vardır ve insanlar için çok faydalıdır. Merhaba, hemen anlatmaya başlıyorum öyleyse! BAL POLEN BALMUMU Bu bir çiçek balı, Bu renkli toplar da polen. Peteklerimizi kaynağı tabii ki bitki Çiçeklerden topladığımız salgılarımızla nektarı. Bir de salgı çiçek tozları yani. oluşturduğumuz bu balı vardır. Salgı Topladığımız polenleri, balmumumdan yaparız. balı ise ağaçların polen sepetlerimize Bu arada, çok çalışkan üzerlerinde yerleştirerek kovana olduğumuzu söylemiş yaşayan böceklerin taşırız. Topladığımız salgılarından oluşur. çiçeğe göre polenin tadı, miydim? Bal, tüm canlılar kokusu, rengi ve içeriği için sağlık ve değişir. Biz arılar için İnsanların enerji kaynağıdır! çok önemli bir besin arılarla dostluğu çok eski Bağışıklık sistemimizi kaynağıdır. İçinde neler güçlendirir. yoktur ki saymakla bitmez. zamanlara dayanıyor. Protein, vitamin ve ARISÜTÜ mineral... MÖ 7000 yıllarında yapıldığı Ana arılar neden tahmin edilen mağara çok daha uzun yaşar resimlerinde bal yapan arı biliyor musun? Çünkü figürleri bile var. Arıları onlar arısütü ile seversek hem doğadaki beslenir. Dünyanın en çeşitliliği korumuş oluruz zor üretilen ürünüdür hem de arılara ve bize ve mucizevi bir besin yetecek kadar kaynağıdır. balımız olur! 20

Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimiz için Proje ödevim için arılara nelerin zarar verdiğini araştırıyorum. Çok heyecanlıyım, sınıfta arkadaşlarıma anlatacağım. Kuzenim Kiraz, arılar konusunda uzmandır çünkü meyve bahçelerinde arı kovanları var. Ödevim için bakın bana neler anlattı: Kiraz, çok Bizim kolonilerimizdeki arılar çok sağlıklı ve teşekkür neşeli çünkü kovanların yakınında tarlamız ederim. vevaTrA.ROIMrayIaL AfaCrI klKı UfaLrLkAlıNüMrIüYnOleRrUeZki.yHoreumz Harika bilgiler! arılar sağlıklı besleniyor, hem de biz. Bazı tarım ilaçlarının arılara zarar verdiğini biliyor musun Güneş? Bitki büyürken tarım ilaçlarının içinde bulunan kimyasal maddeleri de içinde tutuyor. O bitkiden beslenen arılar, böcekler, kelebekler hatta kuşlar bile zehirleniyor. Aynı zamanda toprakta yaşayan canlılar da etkileniyor çünkü bu kimyasal maddeler toprağa da geçiyor. Unutmadan, biz doğal gübre kullanıyoruz. Çünkü tüm canlılar bunu sever. Büyüyen meyveler ve sebzeler daha lezzetli ve bol vitaminli olur. Bir kitapta okumuştum, tarım ilacı bulaşmış bitkilerden beslenen arılar zehirlendiği için yönlerini kaybediyormuş. İlacın etkisi ile hafıza kaybı yaşayan arılar kovanlarına dönemiyormuş. Dönebilenler ise bu kimyasal maddeleri kovanlarına taşıyorlarmış. Ne üzücü değil mi? Arılara zarar veren bir diğer şey de bazı arıcıların daha kolay olduğu için kolonilerini şeker şuruplarıyla beslemesi. Bu tür şekerler arıların ömrünü kısaltıyor. Arı dostu arıcıların asla yapmayacağı şeyler bunlar tabii… Tabii bir de A RIL AHRıımI Nm.M.. UBTaLşUka OnLeMvAaSr?I lazım. Bahçemizde doğal gübreyle büyüttüğümüz arı dostu çiçeklerimiz var. Arılarımızın polen ve nektar toplaması için uzaklara gitmesi gerekmiyor. Bu çok önemli çünkü eğer arılar yiyecek bulamaz ya da yetersiz beslenirse stresli olur. Bu stres diğer arılara da bulaşır ve tüm koloniyi hasta edebilir. 21

Arı Dostları Buraya! Eğer tüm sayfaları AYRAIRLIANRLAVRARVSAAR! okuduysan artık sen de arıların ne kadar önemli Arı dostu olmaya, canlılar olduğunu öğrenmiş arıları ve doğayı olmalısın. Çeşit çeşit çiçekler, korumaya hazır meyve ağaçları ve mucizevi mısın? O zaman arı ürünleri… Hepsini çalışkan haydi iş başına! ve akıllı olan bu böceklere borçluyuz. İlk dostluk adımını, öğrendiğin bilgileri çevrendekilere anlatarak atabilirsin. Gerçek bir arı dostu olmak istiyorsan senin için hazırladığımız görevlerin hepsini yerine getirmen gerekiyor. Haydi, fırla! Arıların bize ihtiyacı var, durma! 22

İlk işin evdeki büyüklerle bir bilgi yarışması yapmak. Hazır mısın? O zaman onlara en son sayfadaki soruları sor, en fazla doğru yanıtı veren kişiye etiketlerden birini hediye et. Sorular bizden, yarışma kuralları senden. “Arılar Varsa Yarınlar Var” posterini evde herkesin görebileceği bir yere as ve yüksek sesle “Arılarla ilgili daha fazla şey öğrenmek isteyenler buraya!” diye seslen. Evdekilerle işimiz henüz bitmedi. Şimdi hedefimiz mutfak! Kapının koluna bu notu asarak onu herkesin görmesini sağla. Halen mutfaktayız. Buzdolabına mıknatıslı buzdolabı süsünü yapıştır. Bunun için evdekilerden izin alman gerekebilir. Her baktığınızda arıları hatırlayın. 23

GÖREVLERIN DAHA BITMEDI! Evde bal varsa yapman gereken çok önemli bir iş var sırada. İnce bir dilim ekmek üzerine 1 çay kaşığından daha az miktarda bal sür ve bunu birine ikram et. Büyük olasılıkla sana “Ne kadar az bal sürmüşsün!” diyecek. Ama senin cevabın hazır: “Biliyor musun, bir arı bu kadar balı yapabilmek için tüm yaşamı boyunca çalışıyor?” Evde her şey yolundaysa arılar için çalışmaya devam edebiliriz. Arıların en sevdiği çiçekleri hatırlıyor musun? Onları çiçeklerle buluşturmaya ne dersin? Bir saksıya üst kısmında iki parmak kalınlığında boşluk kalacak şekilde toprak doldur ve toprağı az suyla nemlendir. Aman dikkat çamur olmasın! Tohumları çok sık olmayacak şekilde toprağa serpiştir ve üzerini çok az toprakla ört. Tohumlar çimlendikten sonra evdekilere sorarak saksıyı balkona ya da pencerenin önüne bol ışık alacak şekilde yerleştir. Toprağın hafif nemli kalması yeterli, kontrolünü elinle yap ve ihtiyacı varsa birkaç gün arayla azar azar sula. Bu çiçekler senin arılara hediyen olsun, onları mutlu etsin, sevindirsin. 24

Bir önemli görev daha seni bekliyor! Bunun için bir yetişkine ihtiyacın olabilir. Her zaman alışveriş yaptığınız markete ya da manava git, izin alarak bu notu herkesin göreceği bir yere yapıştır. Görev kartınla birlikte yanına bant almayı da unutma! İŞTE SON GÖREV! BİR ARI ÇİZMEK ZOR MU? HİÇ DE DEĞİL.ÇbhççAoibeizizşzraredlkteşurıierlkiğkamssilanaeiisnzrrneaıagbnrççöıauiildzzrarnee,mırulbıtaaeüngirlrymaeöıçiscrçibrızeelieizebğlyismryiialieoimbperkri.aylrseeAcrukrea.mniasğn.pamıdnOıeyiaı atsszmaıaaalmunmsgtaa.löaamBrgnkeöölaadvys.uilbtnerSei,crmrobeiaanyure,ronıavardd.elbaaŞknugaionemslluelsoedmuenninvris,h.adeeennrekdeesresim kâğıdındaki 1. İki çember 2. Her iki ve bir elips tarafa birer çift çiz, bu arının kanat çiz ve altı vücudu olacak. tane ayak ekle. 3. Arının başına 4. Vücudundaki iki tane anten çizgileri ve mutlu ve vücudunun bir yüz çizdikten arkasına bir tane sonra arın iğne ekle. uçmaya hazır. 25

ARI DOEvSeTt,UtümOLgMörAeYvIlerHiAyeKrinEeTgTeItNirdDiyEsMenEKTIR! Arıların gözünden bir şey kaçmadığını biliyorsun. Şu an seninle gurur duyduklarına eminiz. Arı kolonilerinde arılar birbirlerine seni anlatıyor ve dans edip kanat çırpıyor. Çünkü arılar bir arı dostunun kokusunu çok uzaklardan bile alır. Sen de artık bir arı dostusun! Bu karta bir fotoğrafını yapıştırıp bilgilerini yaz ve onu sakla. YAŞAMIN BOOLYDUUNĞCUANUARHILEAPRIHKAOTIRRULAM.A GÖREVIN 26

27

28