asil_TemaDergiArılarİçeriği

2Çok Acayipsin! ..................................................... 4Beş Gözlü Altı Bacaklı Bir Böcek ..................... 8Kolonide Kimler Var? ........................................ 10Arılar Ne Toplar?............................................... 12Tozlaşma ............................................................ Nektar ve Polen Var Uzakta... 14Dansıma Bakıp Anla ......................................... Doğal Balı Seçme Merkezi'nde 16Neler Oluyor? .................................................... 18Üretiyorum O Halde Varım! ........................... Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimiz için ...........19 20Arı Dostları Buraya! .........................................

Bir arı dünyayı böyle görüyor. Başının tepesinde ÜÇ NOKTA ŞEKLINDE BASIT GÖZÜ, kafasının iki yanında ise binlerce altıgen gözden oluşan GÖZÜ vardır. Arının her bir gözü birbirinden IKI BILEŞIK ve sadece kendi açısına giren olarak görür bağımsız bölümü algılar. Parça parça gördüğü görüntüler beyninde birleşir. uzahkAılzıkrıntılaıakvriedÇIhuÇEyaĞavINragKsaOılKcaUarSkıUlsıNğaUıyneaı slaailnbgdiıllieary,2arübKzMilgirâ. rın uçAiananrsmıalbaanirrGıInÖNkaRSıgRrrkEAöıkçmBaenNoirIbrıLçnLıondIAvzaRaeglRüa.ındhGâkIknOrlNÖAuçlrıeleYklReğeeaGrDnDyunrdrsÖiIÜgünNikeaRĞoLizçEInÜKfndoMdaTlekREaIırRDğEnrkf.INıĞamKbiIeçrLiıREdzikznREielmLıNdEmKıLbreE.iRzrI Arılar ÇeOdKeHrIZ. LNI heakraedkaert dikkatli bakarsak bakalım, bir arının KANAT ÇIRPTIĞINI göremfeayrizk,eAdYAeKmHeAyRiEzK.ETLERINI AdRüeuIzLçAğeRuirlIrdNimnirdK.aAeKkNOAHiVTAçALViANnARI dIAHKesAIVaMAkdILaAoenNlcauDeştIRltauMuçrArımKnaıravakkekuiPlçlBEaiATnnLEIıKNrLlEaSRrU.YUNU 2

Dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan 24 ARI IRKI VARDIR. Her ırkın KENDINE ÖZGÜ ÖZELLIKLERI OLUR. Bazıları sarı arıdır, bazıları esmer, bazı ırklar uysalken bazıları hırçın, yağmacı ve sokucudur. Titiz olup kovanlarını çok temiz tutanlar ve temizliği pek sevmeyenler, dilleri kısa olanlar ve uzun olanlar, nektarı az toplayanlar ve çok toplayanlar, soğuk kış koşullarına dayanabilenler ve dayanamayanlar gibi. sdaedybÜefaÇiacyrpeer2aFmkkrA0şBkol.Raaı0IedlKRs0orkıL.0ırnIA.İgaiidBşNHlereIAçeBıRreiyeoEi4hrrAaaYkl5emRrkkkeD.rı0IoloE,naa0vbONavkş0iaiaLnşıroüUknalaneelzRdurdyrea.aaşainrrsaeıınvaerı Arılar petekleri BALMUMUNDAN yapar. Petek gözleri için en ideal şekil altıgendir. Peteklerin duvarları bitişikteki peteklerle ortaktır. Böylece arılar hem iş gücünü hem de balmumunu tasarruflu kullanmış olur. Petekler kuluçka ve besin depolama işleri için kullanılır. 3

Beş Gözlü Altı Bacaklı Bir Böcek Daha 21 GÜN ÖNCE ana arımızın peteklere bıraktığı bir YUMURTAYDINIZ. Bugünse pupalıktan henüz çıkmış, ergin arılığa yeni adım atmış, arı okuluna başlayan arılarsınız. ANA ARIMIZ peteğe yumurtaları bıraktı ve 3 gün sonra yumurtalar LARVA haline dönüştü. Larva halindeyken işçi arılarımız erkek ve işçi arıları arısütü, bal ve polenle; ana arıyı ise sadece arı sütüyle besledi. PUPA olduğunuzda ortalama 12 GÜN BOYUNCA KOZA içerisinde büyümeye devam ettiniz. Sonra başkalaşım geçirdiniz ve arı kanatlarınız ortaya çıktı! Kolonimize katılmış olmanıza hepimiz çok seviniyoruz. Bugün bu sınıfta işçi arılar, erkek arılar ve bir ana arı adayımız var. Hepiniz farklı hızda ve farklı şekillerde büyüyorsunuz. O yüzden kovandaki görevleriniz de farklı olacak.

Sevgili ÖIKnI dÇeIFkTi KbAüyNüAkDIMkaIZnaVtAlaRr. bal arıları, bedeninizi tanımaya hazır mısınız? uçmamızı ve havada Arı bedeni üç bölümden kalmamızı sağlar. oluşur: baş, göğüs Arkadakilerle de ve karın. Başımızda antenlerimiz, gözlerimiz yönümüzü ayarlarız. Arka kanadımızda bir ve ağzımız yer alır. KaArkNaCAkaVAnRa;tluaçraımrkızeınoönnunvlae birleştiririz. Dinlenirken bu kancayı açıp kanatlarınızı serbest bırakmayı unutmayın, yoksa 24dinKleMneHImZLeAzsuiçnaizb. iSldAiğAiTmTEizi biliyor musunuz? aHGlÖeıyĞroSprÜa.MrÖÜçNZadBÜaAÇCbAPiKrALRÇAIÇRFATIDMAIBZNALCAOAĞLbUIaMŞşIUZımYyOızeRar. ve BURASI KARNIMIZ; ANTENLERIMIZE bulaşan polenleri ve propolisi temizleriz. ORTA BACAKLARIMIZLA birbirine esnek zarlarla poleni ön bacaklarımızdan alıp bağlı 6 YA DA 7 HALKADAN şekillendirir, ARKA BACAKLARIMIZDAKI vana oluşuyor. Bu halkaları polen sepetlerimiz e pompalar ve ko büyütüp küçültebiliriz. taşırız. Ba caklarımızdaki TIRNAK İşçi arıların son dört sayesinde VE PENÇE halkasında balmumu birbirimize asılır, arı salkımları üretmeye yarayan MUM yaparız. Düz yüzeylere de bu sayede KESESI ve son halkasında tutunup yapışırız. ise IĞNESI vardır. 5

Binlerce PETEK şeklindeki gözümün her biri size farklı bir açıdan bakıyor ve BINLERCE GÖRÜNTÜ aynı anda beynimde birleşiyor. Çok yakında bileşik gözlerinizin yardımıyla hava akımını hesaplamayı, kovan dışına çıktığınızda uzaklıkları ve hızınızı belirlemeyi öğreneceksiniz. Bu gözleriniz sayesinde uzaktaki çiçekleri 60 KEZ BÜYÜTÜLMÜŞ OLARAK GÖRECEKSINIZ. Başımızın üstündeki ÇENEMIZ ÜÇ BASIT GÖZÜMÜZ ise olmasaydı mesela işçi arılar yakını görüyor, ışığın poleni yiyemez, şiddetini anlıyor, az ışıkta bile pek çok parçalayamaz, şeyi fark edebiliyor. şekillendiremez, petek yapımı için Başımızdaki ANTENLERIMIZI mum ve propolisi koklamak ve tat almak için işleyemez, kullanırız. Üzerlerindeki larvaları ve boğumları, eklemleri ana arımızı ve duyarlı kılları besleyemez ve hissetmişsinizdir. Onlar bir şeyi tutup sayesinde antenlerinizi sürükleyemezdi. bir KAMÇI GIBI hareket BAŞIMIZ önemli SALGILARIMIZIN MERKEZIDIR. IŞÇI ARILARIN ettirebilirsiniz. Antenleriniz bir süre sonra geliştiğinde petek yapabilmesi, bal ve arı sütü üretebilmesi için rüzgârın hızını, havanın salgılara ihtiyacı var. Ancak sıcaklığını ve nemini kolaylıkla salgılar kadar dilin uzunluğu da bal yapımında çok önemli. hissedebileceksiniz. 80 BOĞUMU OLAN DILIMIZ Üzerlerindeki 3000 GÖZENEK her yöne kolaylıkla hareket sayesinde çiçeklerin harika edebilir. kokularını da birbirinden ayırt edebileceksiniz. 6

kanZaatlraırmımsıızın Hepsini yapman Hayır, kovanı ykanapesısklııtvaveraryd.eaYmmeeatzerlsrıeinbkcire gerekiyor, dairesel havalandırıyorlar. kaçsalbaurkımyıozrzualuyrıfvlaer, Sıcak havalarda uOzuynüzsbdüiçerienmbuimçeasizmleanymıze. hareketlerle. kovanın kapısında da Merak etmeyin, kanat çırpan arılar heörneevmrlei.de deneme uçuşlarına göreceksiniz. Böyle yaparak kovanın çıkacaksınız. içine hava gönderirler. Arılar Kovanda uçarken kanat yorulmaz çırpan arılar mı? gördüm, Uçarken onlar da uçuş mu kanatlarımızı aşağı yukarı çalışıyorlar? mı hareket ettireceğiz, yoksa ileri geri mi? 7

Kolonide Kimler Var? Bir kolonide üç birey vardır: ana arı, işçi arı ve erkek arı. A NA A RI*ba***e*rİ**y1*şıİs*KtU*6aUnçaloBAeaYşçcirGzlGindaaameanuarüÜamifraşnnrğaNıuktadanııiDlzlaoöknedaymaEiurlmdçearroyçıınıinetG,aünındlbekEkkakribluonLadlıöalroaeIsrüyerŞevnşrls.ad.uoğIıvaelkRdBüneniaym.Iırcn2iRızrd,0klai.aari0eo5dTy0riAvkzişııreY-ifNaçs.UtEasitıMü7rerıaUtBn.ımüRrYlUdaTıyIiLlAaLzraUlenlırYNeYnUUAnaMRŞinrU.A.aRRTL.AR. IŞÇI ARI E*b***RteaL**oK*BKKsDr*açpIOoıYliĞProilEerÜlVlalNavaoiğoAnKrrkEaykalkniNeSoerayltıliam.IsmlnnakmAIoşŞaierOeannsaıRLankLsEoiezMöfdeIRılp,a5ınzAdennIe5rkNıeDudıteiEYIslğraĞl-lsÜneaiiuInKğüZdNrğnb6AitLDiiblyd0iTsüEaArvleIRa,iereLNneGsCnA.byiÜElkMkaeispNbdoeAlanBoeivZnUliYrvlsgraA.de.Le.lıUnŞinenNbdpAyiUveaoReRse.zklm.ealinenevaerlzureikn.ıltyaİaaoşmrrkçıantiuzr. , * Dişi arıdır. 8 AvküskRte*o*rSıeioI**cğePrN*PAmsYvaunOtKIBLueaNLamkmGieLoiztDnEaklIrsteeıavlINılroğReiBa,k,akL,vt.ıpmEEşoenknaplyZaıoalmeebyekaIoydmv,kketpainıV3zeateşlsamriAaal5nkdnılleRnerraaıgeDmvöa,Anm-,ödIaRripBReprıçraelIIş.4oe,ea.ıN,cklS0vLrthtebeaEeılÜeaneağRcGkThbv,lrCiaÜÜlmleaEiepiiğ,NksçlrurıIaBelBiŞiomyenniUAlÇçapemdLIuLMişUornıerUadNVl im,MUrEes.Rna.,

yAakrşuıİalrşamutryeaobnkriıra?nbriHsşrıyıalrneanrırpzıginıdyiyılaboekirehrn?eşeafypseıhbdl aieirlnnelgitkaiitşrieşiımliar! İşçi arılar hem birbirlerini hem de kovandaki ana arıyı ve erkek arıları besler. Kendilerini ve birbirlerini temizler, ovalama ve tımarlama yaparlar. Bu yardımlaşma, bireylerin birbirine bağlılık ve dayanışma özelliklerini artırır. Asshkkdısuracooiıuyvğallvaaoaektarnallrinaıihşğbyaartııaedminrtylıaııaalaaadsşyyçurüuılaçrıadzlnu.arçueşcKnkıynkaduoaylaeıravryrrsm.apmelaaİnateakşreamklk.çcaagiiervçyeaıkeinalnrdamcıkliçaaukiaokkrllkeuktlatsaçramroikrnrıdağidaikauçretkiaasnskruutdyyüyauimune Arılar 10 derece sıcaklıkta Abvnıeraabkaetrsııkl eht aemnreüsbgsoi rötnlrergeanövizori en.nilbai şirrçaiybuaamr kı ulmarrtaa uçamaz, 7 derecede ise hareket yeteneklerini kaybeder. 100 - 200 arı bir araya gelip küme ya da salkım oluşturursa yeterli sıcaklığı elde eder. Salkımın dışında bulunan arılar kanatlarını bir örtü gibi birbirlerini kapatarak ısı kaybını önler. 9

Arılar Ne Toplar? POLEN N EK TA R Çiçeklerin çoğalmasını * Çiçeklerin salgıladığı sağlayan çiçek tozudur. şekerli sıvıdır. * Protein, vitamin ve mineral * Çiçek, tozlaşmasına yardım kaynağıdır. edecek arıyı kendisine * Larvaların besinidir. çekmek için nektar salgılar. * Yeterince polen yemeyen arılar sağlıklı gelişemez, NASIL TOPLAR? koloniler kuluçka üretemez. * Bir koloninin topladığı ve Bal arısı, nektar toplamak tükettiği yıllık polen miktarı için çiçeğin içine girer ve 35-40 kilogramdır. dilini çiçeğin nektar bulunan bölümüne uzatır. Kursağında NASIL TOPLAR? biriktirdiği nektarı kovana götürüp diğer arılara aktarır. Arı, çiçekleri ziyaret ettiğinde polenler başına, bedenindeki tüylere ve bacaklarına yapışır. Arılar bacaklarını kullanarak bedenindeki polenleri süpürür ve polen keselerinde biriktirir. Yüzlerce çiçeği dolaşıp topladığı poleni kovanın petek gözlerine boşaltır. 10

PROPOLIS SU * Bal arılarının bazı * Arılar balı sulandırmak, bitkilerden topladıkları kovanı serinletmek, kovan ve ağızlarındaki sıvı ile önünü nemlendirmek karıştırıp hazırladıkları ve kuluçka sıcaklığını reçinemsi bir maddedir. ayarlamak için bol miktarda * Sadece sıcak günlerde ve suya ihtiyaç duyar. Suyu günün en sıcak saatlerinde püskürterek kovanı toplanır. serinletirler. * Tarlacı arılar (işçi arılar) toplar. NASIL TOPLAR? NASIL TOPLAR? Kursaklarını suyla dolduran arılar, suyu kovandaki su Bal arısı, çiçeklerin yaprak deposu peteklerine ya da ve tomurcuklarında bulunan diğer arıların kursaklarına reçinemsi maddeyi ısırır. boşaltır. Uçuş olmayan Çiğneyerek ağız sıvısıyla kış aylarında arılar suyu yumuşatır. Ön bacaklarını karınlarında depolar. kullanarak arka bacağındaki polen sepetine koyar. Arılar balmumu da karıştırarak yaptıkları propolisle, kovanda larvaların yuvalarındaki çatlak ve delikleri kapatır. BAL NASIL YAPILIR? Bal arısı çiçek nektarını toplayıp kovanda çalışan işçi arıya verir. İşçi arı bu nektarı ağzındaki sıvıyla değişikliğe uğratır. Bu işlem yaklaşık 20 dakika sürer. Daha sonra boş bir petek gözünün dibine serer ve başını sağa sola sallayarak balın suyunu uçurur. Petek gözlerine konulan balın olgunlaşması için kovan içindeki arılar kanat çırparak hava akımı meydana getirir. Böylece balın olgunlaşması sağlanır. 11

Tozlaşma... Yediğin Yaklaşık her üç yiyecekten birinde 250 bin çiçekli bitkinin çoğalması bizim arıların izi olduğunu sayemizde olur. biliyor musun? Bir gün dünyadan Çiçeklerin tadına ve kokusuna toz olsak bugün var olan pek çok şeyi bayıldığımızdan bu taşıyıcılığı göremezsin ve bazı yiyecekleri artık herkes için yapmaya hiç tadamazsın. Dur, bunun nasıl olduğunu gönüllüyüz. Çünkü biz arılar sana anlatalım. Bitkiler hareket edebilen doğadaki bu çeşitliliği varlıklar değildir. O yüzden de polenlerini çok seviyoruz. ve tohumlarını başka yerlere taşıyacak rüzgârın, suyun ve bazı canlıların yardımına ihtiyaç duyarlar. Sinekler, kelebekler, kuşlar, taşıyıcılık yapsalar da doğadaki “tozlaşmayı” en çok biz arılar yaparız. Günde yaklaşık 1500 çiçeğe konarız. Bir çiçeğe konduğumuzda onun çiçek tozlarını (polenlerini) alır, başka bir çiçeğe gittiğimizde bu tozları ona bırakırız. Buna tozlaşma deriz ve bu sayede hem bitkiler çoğalır hem de bizim kolonimiz. Polenlere doğadaki tüm canlıların ihtiyacı vardır. 1122

Şu kovanlarımı yan bahçeye taşıyayım. Arıların meyve ağaçlarımla arkadaş olup buluşma zamanı geldi. Şöyle düşün: Eğer arılar İnekler için yonca yeryüzünden çok önemli bir besindir. kaybolursa en fazla Eğer yonca bitkisini 4 yıl yaşayabiliriz tozlaştırmazsak çoğalamaz ve çünkü arılar olmazsa inekler yeterince beslenemez. tozlaşma olmaz; bitki, O yüzden sizin peynir, süt, hayvan ve insan da tereyağı üretmeniz de imkânsız hale gelir. Doğada her şey bir olmaz. zincir halkası gibi birbirine bağlıdır. Tozlaşma olmazsa pek çok canlı yeterince beslenemez ve bu durum türlerin yok olmasına bile neden olabilir. 13

Nektar ve Polen Var Uzakta... Dansıma Bakıp Anla Arılar hem N EKTA RI hem de POLE NI çok olan ağaçların ve bitkilerin yanından hiç ayrılmak istemez. En sevdikleri: kestane, okaliptüs, söğüt, portakal, şebboy, böğürtlen, üçgül, yonca, geven, ayçiçeği, adaçayı, kekik, lavanta, gelincik, keçiboynuzu, papatya, süpürge çalısı… Bir arı lezzetli bir kaynak bulduğunda çok sevinir, hemen nektar ve poleni alıp kovana döner. Kovanı bulmak onun için zor değildir. Arılar, kovanın güneşle yaptığı açıyı bilir ve kovanı kolayca bulur. Sevinçlerini ise kovandaki petekler üzerinde dans ederek kolonisiyle paylaşırlar. Kestane, kimyon ve kızılcığın polenlerine ise bayılırlar. 14

DANS GÖSTERISI Kuyruk sallama Nektar ve polen keşfine çıkan dansi arı karnını TITRETEREK SAĞA VE SOLA DOĞRU yarım dairesel hareketler yapıyorsa bulduğu çiçeğin 100 metre uzaklık içinde bir yerde olduğu anlaşılır. D airesel dans Matematiği, bilmece sormayı ve çözmeyi çok severler. Bir arının keşfettiği çiçek 200 metre uzaklıktaysa karnını 15 saniyede 10 kez sağa ve sola sallar. 1000 metre uzaktaysa 15 saniyede 5 kez sallar. Çiçeğin yönünü arkadaşlarına anlatmak için güneş IŞINLARININ AÇISINI KULLANIRLAR. Diğer arılar dansı dikkatle izleyip çiçeğin yönünü ve açılarını hesaplar, arkadaşlarından aldığı bilgiyi çözüp hemen oraya doğru uçar. Böylece arılar polen ve nektar kaynaklarını aramak için kovanın etrafında RASTGELE UÇUP DURMAZ, doğruca öğrendikleri kaynağa gider. Onlar DANS EDEREK ILETIŞIM KURAR. Her hareketlerinin anlamı vardır. Kovana yönelik bir tehlike varsa bunu ALARM DANSIYLA HABER VERIRLER. Temizlik ve ovalama danslarını başka bir arkadaşıyla birlikte yapar, birbirlerini temizlerler. Üşümüş ya da hastalarsa diğer arılarla birlikte MASAJ DA N SI YAPA RL A R. Sevinç danslarını ise sadece eğlenmek için yaparlar. İşçi EĞ L E N M E Y I arılar aralıksız çalışır ama DE UNUTMAZ. Çiçeklerin bazıları polen ve nektarı günün belirli saatlerinde salgılar. Arılar her çiçeğe özgü saati bilir, ona göre o çiçeğe gider. Zaman onlar için çok değerlidir! 15

Doğal Balı Seçme Merkezi’nde Neler Oluyor? Biliyor musun? Bir bal arısı hayatı boyunca 1 ÇAY KAŞIĞINDA N daha az bal yapabiliyor. Üstelik bunun için binlerce çiçek gezmek zorunda. Satın aldığınız bir kavanoz bal için kaç arının çalıştığını düşünebiliyor musun? Bal, arıların yaşamı için çok önemli bir besin. Bu yüzden arıcılar, arıların beslenmesi için gerekli miktardaki balı petekte bırakır. Topladıkları diğer ballar da bize gelene kadar birçok aşamadan geçer. Bu aşamaları geçemeyen ballar ASLA KAVA NOZLARA ULAŞAM AZ. Arıcılardan alınan bal örnekleri, uzmanlar tarafından önce birçok kontrolden geçer. Örnek ballar, analiz edilmek için laboratuvara gelir. Burada uzmanlar balın ne kadar doğal ve sağlıklı olduğunu analiz eder. 16

Bu laboratuvarda Unutmayın, uzmanlar, balın içerisinde özel cihazlar kimyasal ilaç, ile kimyasal analizi geçen şeker ya da balların doğal tatlandırıcı ve sağlıklı olup şurup kalıntısı olmadığına olmaması yeniden bakar. gerekir. Üçüncü durak, mikroskobik cihazların bulunduğu özel bir laboratuvar. Burada ise uzmanlar, balların üretildiği yerleri ve balın yapıldığı çiçekleri, bitkileri belirlemek için polen analizleri yapar. İşte son aşama! Eğitimli tadım uzmanları; tadına, kokusuna, rengine ve yoğunluğuna bakarak balın son kontrolünü yapar. Ve ballar kavanozlara… 17

Üretiyorum O Halde Varım! Merhaba! PROPOLIS Bugün arıların insanlara hediye Bazı ağaç ve ettiği önemli bitkilerden topladığımız reçineyi gıdaları ağzımızdaki sıvıyla tanıyacağız. Evet, yoğurarak propolis yaparız. İçinde sizi dinliyoruz 300’den fazla madde bal arısı. vardır ve insanlar için çok faydalıdır. Merhaba, hemen anlatmaya başlıyorum öyleyse! BAL POLEN BALMUMU Bu bir çiçek balı, Bu renkli toplar da polen. Peteklerimizi kaynağı tabii ki bitki Çiçeklerden topladığımız salgılarımızla nektarı. Bir de salgı çiçek tozları yani. oluşturduğumuz bu balı vardır. Salgı Topladığımız polenleri, balmumumdan yaparız. balı ise ağaçların polen sepetlerimize Bu arada, çok çalışkan üzerlerinde yerleştirerek kovana olduğumuzu söylemiş yaşayan böceklerin taşırız. Topladığımız salgılarından oluşur. çiçeğe göre polenin tadı, miydim? Bal, tüm canlılar kokusu, rengi ve içeriği İnsanların için sağlık ve değişir. Biz arılar için arılarla dostluğu çok eski enerji kaynağıdır! çok önemli bir besin zamanlara dayanıyor. Bağışıklık sistemimizi kaynağıdır. İçinde neler güçlendirir. yoktur ki saymakla bitmez. MÖ 7000 yıllarında yapıldığı Protein, vitamin ve ARISÜTÜ mineral... tahmin edilen mağara resimlerinde bal yapan arı Ana arılar neden çok daha uzun yaşar figürleri bile var. Arıları biliyor musun? Çünkü seversek hem doğadaki çeşitliliği korumuş oluruz onlar arısütü ile hem de arılara ve bize beslenir. Dünyanın en zor üretilen ürünüdür yetecek kadar ve mucizevi bir besin balımız olur! kaynağıdır. 18

Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimiz için Proje ödevim için arılara nelerin zarar verdiğini araştırıyorum. Çok heyecanlıyım, sınıfta arkadaşlarıma anlatacağım. Kuzenim Kiraz, arılar konusunda uzmandır çünkü meyve bahçelerinde arı kovanları var. Ödevim için bakın bana neler anlattı: Kiraz, çok Bizim kolonilerimizdeki arılar çok sağlıklı ve teşekkür neşeli çünkü kovanların yakınında tarlamız ederim. var. Oraya farklı farklı ürünler ekiyoruz Harika ve TARIM ILACI KULLA N MIYOR UZ. Hem bilgiler! arılar sağlıklı besleniyor, hem de biz. Bazı tarım ilaçlarının arılara zarar verdiğini biliyor musun Güneş? Bitki büyürken tarım ilaçlarının içinde bulunan kimyasal maddeleri de içinde tutuyor. O bitkiden beslenen arılar, böcekler, kelebekler hatta kuşlar bile zehirleniyor. Aynı zamanda toprakta yaşayan canlılar da etkileniyor çünkü bu kimyasal maddeler toprağa da geçiyor. Unutmadan, biz doğal gübre kullanıyoruz. Çünkü tüm canlılar bunu sever. Büyüyen meyveler ve sebzeler daha lezzetli ve bol vitaminli olur. Bir kitapta okumuştum, tarım ilacı bulaşmış bitkilerden beslenen arılar zehirlendiği için yönlerini kaybediyormuş. İlacın etkisi ile hafıza kaybı yaşayan arılar kovanlarına dönemiyormuş. Dönebilenler ise bu kimyasal maddeleri kovanlarına taşıyorlarmış. Ne üzücü değil mi? Arılara zarar veren bir diğer şey de bazı arıcıların daha kolay olduğu için kolonilerini şeker şuruplarıyla beslemesi. Bu tür şekerler arıların ömrünü kısaltıyor. Arı dostu arıcıların asla yapmayacağı şeyler bunlar tabii… Hıımm... Başka ne var? Tabii bir de ARILARIN MUTLU OLMASI lazım. Bahçemizde doğal gübreyle büyüttüğümüz arı dostu çiçeklerimiz var. Arılarımızın polen ve nektar toplaması için uzaklara gitmesi gerekmiyor. Bu çok önemli çünkü eğer arılar yiyecek bulamaz ya da yetersiz beslenirse stresli olur. Bu stres diğer arılara da bulaşır ve tüm koloniyi hasta edebilir. 19

Arı Dostları Buraya! Eğer tüm sayfaları ARILAR VARSA okuduysan artık sen de YARINLAR VAR! arıların ne kadar önemli canlılar olduğunu öğrenmiş Arı dostu olmaya, olmalısın. Çeşit çeşit çiçekler, arıları ve doğayı meyve ağaçları ve mucizevi korumaya hazır arı ürünleri… Hepsini çalışkan mısın? O zaman ve akıllı olan bu böceklere haydi iş başına! borçluyuz. İlk dostluk adımını, öğrendiğin bilgileri çevrendekilere anlatarak atabilirsin. Gerçek bir arı dostu olmak istiyorsan senin için hazırladığımız görevlerin hepsini yerine getirmen gerekiyor. Haydi, fırla! Arıların bize ihtiyacı var, durma! 20

İlk işin evdeki büyüklerle bir bilgi yarışması yapmak. Hazır mısın? O zaman onlara en son sayfadaki soruları sor, en fazla doğru yanıtı veren kişiye etiketlerden birini hediye et. Sorular bizden, yarışma kuralları senden. “Arılar Varsa Yarınlar Var” posterini evde herkesin görebileceği bir yere as ve yüksek sesle “Arılarla ilgili daha fazla şey öğrenmek isteyenler buraya!” diye seslen. Evdekilerle işimiz henüz bitmedi. Şimdi hedefimiz mutfak! Kapının koluna bu notu asarak onu herkesin görmesini sağla. Halen mutfaktayız. Buzdolabına mıknatıslı buzdolabı süsünü yapıştır. Bunun için evdekilerden izin alman gerekebilir. Her baktığınızda arıları hatırlayın. 21

GÖREVLERIN DAHA BITMEDI! Evde bal varsa yapman gereken çok önemli bir iş var sırada. İnce bir dilim ekmek üzerine 1 çay kaşığından daha az miktarda bal sür ve bunu birine ikram et. Büyük olasılıkla sana “Ne kadar az bal sürmüşsün!” diyecek. Ama senin cevabın hazır: “Biliyor musun, bir arı bu kadar balı yapabilmek için tüm yaşamı boyunca çalışıyor?” Evde her şey yolundaysa arılar için çalışmaya devam edebiliriz. Arıların en sevdiği çiçekleri hatırlıyor musun? Onları çiçeklerle buluşturmaya ne dersin? Bir saksıya üst kısmında iki parmak kalınlığında boşluk kalacak şekilde toprak doldur ve toprağı az suyla nemlendir. Aman dikkat çamur olmasın! Tohumları çok sık olmayacak şekilde toprağa serpiştir ve üzerini çok az toprakla ört. Tohumlar çimlendikten sonra evdekilere sorarak saksıyı balkona ya da pencerenin önüne bol ışık alacak şekilde yerleştir. Toprağın hafif nemli kalması yeterli, kontrolünü elinle yap ve ihtiyacı varsa birkaç gün arayla azar azar sula. Bu çiçekler senin arılara hediyen olsun, onları mutlu etsin, sevindirsin. 22

Bir önemli görev daha seni bekliyor! Bunun için bir yetişkine ihtiyacın olabilir. Her zaman alışveriş yaptığınız markete ya da manava git, izin alarak bu notu herkesin göreceği bir yere yapıştır. Görev kartınla birlikte yanına bant almayı da unutma! IŞTE SON GÖREV! BIR ARI ÇIZMEK ZOR MU? HIÇ DE DEĞIL.ÇbhççAoibeizizşzraredlkteşurıierlkiğkamssilanaeiisnzrrneaıagbnrççöıauiildzzrarnee,mırulbıtaaeüngirlrymaeöıçiscrçibrızeelieizebğlyismryiialieoimbperkri.aylrseeAcrukrea.mniasğn.pamıdnOıeyiaı atsszmaıaaalmunmsgtaa.löaamBrgnkeöölaadvys.uilbtnerSei,crmrobeiaanyure,ronıavardd.elbaaŞknugaionemslluelsoedmuenninvris,h.adeeennrekdeesresim kâğıdındaki 1. İki çember 2. Her iki ve bir elips tarafa birer çift çiz, bu arının kanat çiz ve altı vücudu olacak. tane ayak ekle. 3. Arının başına 4. Vücudundaki iki tane anten çizgileri ve mutlu ve vücudunun bir yüz çizdikten arkasına bir tane sonra arın iğne ekle. uçmaya hazır. 23

Evet, tüm görevleri yerine getirdiysen ARI DOSTU OLMAYI HAK ETTIN DEMEKTIR! Arıların gözünden bir şey kaçmadığını biliyorsun. Şu an seninle gurur duyduklarına eminiz. Arı kolonilerinde arılar birbirlerine seni anlatıyor ve dans edip kanat çırpıyor. Çünkü arılar bir arı dostunun kokusunu çok uzaklardan bile alır. Sen de artık bir arı dostusun! Bu karta bir fotoğrafını yapıştırıp bilgilerini yaz ve onu sakla. YAŞAMIN BOYUNCA ARILARI KORUMA GÖREVIN OLDUĞUNU HEP HATIRLA. 24