ห่วงโซ่อาหาร

กับครูหมูนะจ๊ะ

ห่วงโซ่อาหาร (Food chaiกnา)รเหรยี มนารยูอ้ ยถ่าึงงกว้างขวาง กระบวนการถ่ายทอดพลงั งานในรปู ของ อาหารเปนลําดบั ขนั จากสิงมชี ีวติ หนึงไปยงั สิงมีชวี ิตอีกหนึงโดยการกนิ กันเปนทอดๆ

ในระบบนิเวศมีสิงชีวิตหลายระดบั ซึงอาศัยอยูร่ วมกัน ในแหล่งทอี ย่อู าศัยแห่งใดแหง่ หนึง องคป์ ระกอบของ ระบบนิเวศประกอบไปดว้ ย 2 ระดบั คอื สิงมชี ีวติ และ ไม่มีชวี ิต ซงึ สิงไม่มีชวี ติ ได้แก่ นํา แสงแดด อณุ หภมู ิ ก๊าซต่าง ๆ ทีอยใู่ นชันบรรยากาศ ส่วนสิงทมี ีชีวิตจะ แบ่งออกเปน 3 ระดับ คอื

1. ผู้ผลิต (Producer) ผู้ผลิต คือ สิงมีชีวิตทีมีการสังเคราะห์อาหารขึนมาเอง ได้เพราะมีคลอโรฟลล์ ได้แก่ พืชต่าง ๆ เช่น สาหรา่ ยสี เขียวแกมนาํ เงิน ต้นหญ้า ต้นถัว ต้นส้ม พืชเหล่านี สามารถสรา้ งอาหารได้เองโดยอาศัยแสงอาทิตย์ ซงึ จะ ผลิตนาํ ตาลออกมากักเก็บไว้ในส่วนต่าง ๆ ของพืช สาํ หรบั เขตปาฝนจะมีระบบนิเวศทีซบั ซอ้ นมาก เนืองจากมีผู้ผลิตหลากหลายชนิด พืนทีเขตปาฝนทัว โลกจึงมีการผลิตแก๊สออกซเิ จนถึง 40 เปอรเ์ ซน็ ต์

2. ผู้บรโิ ภค (Consumer) ผู้บรโิ ภค คือ สิงมีชีวิตทีไม่สามารถสรา้ งอาหาร เองได้ สามารถแบ่งออกได้เปน 3 กลุ่ม คือ

2.1 สิงมีชีวิตทีกินพืชเปนอาหาร (Herbivore) เรา เรยี กสิงมีชีวิตนีว่า ผู้บรโิ ภคอันดับ 1 เปนสิงมีชีวิต ทีกินผู้ผลิต สิงมีชีวิตเหล่านีมักจะเปนเหยือเพราะ ถูกกินโดยผู้บรโิ ภคอันดับอืน ๆ เช่น หนู นก ม้า ช้าง กวาง ปลา แม้ว่าสัตว์กินพืชจะเปนผู้บรโิ ภค อันดับแรก แต่สัตว์เหล่านีก็ยังได้รบั พลังงานจาก แสงอาทิตย์ โดยได้จากพืชทีสัตว์พวกนีกินไป ซงึ ได้ พลังงานเพียงแค่ 10 เปอรเ์ ซน็ ต์ของพลังงาน ทังหมด ตามกฎ 10 เปอรเ์ ซน็ ต์ ซงึ เปนกฎการ ถ่ายทอดพลังงานในสิงมีชีวิต

2.2 สิงมีชีวิตทีกินสัตว์เปนอาหาร (Carnivore) สัตว์เหล่านีเปนผู้ล่า เช่น สิงโต เสือ งู ไฮยีน่า หมาปา ฉลาม เต่าทะเล 2.3 สิงมีชีวิตทีกินทังพืชและสัตว์เปนอาหาร (Omnivore) เช่น มนุษย์

3. ผู้ย่อยสลาย (Decomposer) เปนสิงมีชีวิตทีมีหน้า ทีย่อยสลายซากพืชซากสัตว์ต่าง ๆ เช่น รา (Fungi) แบคทีเรยี (Bacteria) ห่วงโซอ่ าหาร (Food chain) คืออะไร ห่วงโซอ่ าหารคือการถ่ายทอดพลังงานของสิงมีชีวิตเปนทอด ๆ เปนความ สัมพันธ์ของสิงมีชีวิตทีมีการบรโิ ภคต่อ ๆ กันจากผู้ผลิตสู่ผู้บรโิ ภค ในห่วง โซอ่ าหารประกอบไปด้วยทังผู้ผลิต ผู้บรโิ ภค และผู้ย่อยสลาย

ผู้ผลิตนันถือเปนจุดแรกของห่วงโซอ่ าหาร ต่อมาผู้บรโิ ภคทีกิน พืชจะถือได้ว่าเปนผู้บรโิ ภคอันดับ 1 ส่วนผู้บรโิ ภคทีกินสัตว์ จะ ถือเปนผู้บรโิ ภคอันดับ 2 และมีผู้บรโิ ภคอันดับ 3 ต่อไปเรอื ย ๆ ดังนัน ห่วงโซอ่ าหารก็คือ ความสัมพันธ์ของสิงมีชีวิตในระบบ นิเวศทีมีการกินต่อกันเปนทอด ๆ และมีการถ่ายทอดพลังงาน ต่อเนืองกันของสิงมีชีวิต

ในการเขียนห่วงโซอ่ าหาร จะเรมิ จากการเขียนผู้ผลิตเปนอันดับ 1 โดยเขียนทาง ด้านซา้ ย ตามด้วยผู้บรโิ ภคลําดับต่าง ๆ ไปเรอื ย ๆ และมีการเขียนลูกศร ถ่ายทอดพลังงานจากสิงมีชีวิตหนึงไปยังสิงมีชีวิตหนึง เช่น พืชเปนผู้ผลิต ต่อ มาหนูกินพืช หนูจึงเปนผู้บรโิ ภคอันดับ 1 และงูกินหนู งูจึงเปนผู้บรโิ ภคอันดับ 2 สิงมีชีวิตเหล่านีจึงมีการถ่ายทอดพลังงานต่อกันไปเรอื ย ๆ เปนทอด ๆ

หากในระบบนิเวศมีห่วงโซอ่ าหารหลายห่วงโซ่ สิงมีชีวิตสามารถเลือก กินได้หลากหลาย ดังนัน ห่วงโซอ่ าหารจึงมีความสัมพันธ์กันระหว่าง ห่วงโซอ่ าหาร เราเรยี กว่า สายใยอาหาร (Food web) เปนการรวม ห่วงโซอ่ าหารหลายห่วงโซเ่ ข้าด้วยกัน (Complex food chain) โดย ห่วงโซอ่ าหารจะมีลักษณะเชือมโยงกันเปนใยแมงมุม และการ ถ่ายทอดระหว่างสิงมีชีวิตเปนไปได้หลายทาง



ในระบบนิเวศ สิงมีชีวิตทีควรมีมากทีสุดก็คือ ผู้ผลิต สายใยอาหารจึงจะมีความสมดุลกัน แต่ถึงอย่างไร ก็ตาม หากสิงมีชีวิตใดสิงมีชีวิตหนึงมีมากเกินไปหรอื น้อยเกินไป อาจทําให้สมดุลของห่วงโซอ่ าหาร เปลียนแปลงไป ซงึ จะส่งผลต่อความเปนอยู่ของสิงมี ชีวิตอืน ๆ

ขอขอบคณุ แหล่งทีมา https://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/68140/-blo-scibio-sci-

จดั ทําโดย นายชยั สทิ ธิ สิงหค์ าํ ครู กศน.ตาํ บล