ผลการศกึ ษาในต่างประเทศ การออกกาลังกายและการลดน้าหนักในคนที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิด Diabetes mellitus และสามารถลดโอกาสเกดิ โรคเบาหวานได้ถงึ ร้อยละ 58 การปรับเปลี่ยน พฤติกรรมด้วย DPP (Diabetes Prevention Program) ในกลุ่มเสยี่ งเบาหวานพบวา่ สามารถลดการเกิดเบาหวานได้รอ้ ยละ 58 กลุ่มเส่ียงมีอายุมากกว่า 60 ปีสามารถลดอัตราการเป็นเบาหวานลงได้ถึง ร้อยละ 71 ในขณะที่การปอ้ งกนั การเกดิ เบาหวานโดยใช้ยา Metformin จะลดอัตราการเป็นเบาหวานได้ร้อยละ 31 ซึ่งน้อยกว่าการปรับเปล่ียนพฤติกรรม นอกจากนี้การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมยังเป็นหัวใจของการป้องกันโรค Hypertension และเป็นการรักษาพนื้ ฐานสาหรบั ผปู้ ว่ ย Hypertension
การป้องกันการระบาดในระดบั ตตยิ ภมู ิ Tertiary Prevention การปอ้ งกันการระบาดเม่อื พบผ้ปู ่วยแล้ว ไมใ่ ห้เกิดผลกระทบในวงกวา้ ง ทาการคดั แยกหรือกกั บริเวณผ้ปู ว่ ย เพอื่ ป้องกนั การระบาดไปสู่คนอื่นๆ เชน่ การพน่ น้ายาฆา่ เชอ้ื ในพ้ืนที่ทม่ี ีการระบาด มาตรการทนี่ ามาใช้กับโรคแตล่ ะโรคทพ่ี บจะมีความแตกตา่ งกันไปตาม สถานการณค์ วามรนุ แรงของโรค วตั ถปุ ระสงคเ์ พื่อปอ้ งกนั ความสญู เสยี จากโรค เชน่ ปอ้ งกันความพิการ หรือการสญู เสยี ชวี ิตก่อนวัยอนั การปอ้ งกันการเกดิ โรคซ้า (recurrence) ป้องกนั ไมใ่ ห้ผูท้ ีป่ ่วยเป็นโรคมีภาวะแทรกซ้อนรนุ แรง หรอื พิการ และการฟื้นฟสู ภาพของผู้พิการท้งั ทางรา่ งกาย จติ ใจ และสงั คม
ตวั อยา่ งการป้องกนั สุขภาพระดับทตุ ยิ ภมู ิ Tertiary Prevention Hypertension และ Diabetes Mellitus การตรวจคดั กรองภาวะแทรกซอ้ น การค้นหาภาวะแทรกซ้อนในผปู้ ว่ ยเปน็ สง่ิ สาคญั ทตี่ อ้ งดาเนนิ การ หากเกดิ ภาวะแทรกซอ้ นแล้วอาจจะทาให้ผู้ปว่ ยเกิด ความพิการ, โรคอย่างตอ่ เนอ่ื ง และ เสยี ชีวติ หากตรวจพบภาวะผดิ ปกติต้องส่งตอ่ เพือ่ ให้ผูเ้ ชีย่ วชาญเฉพาะทางเพ่อื รบั การรักษาท่ีถกู ตอ้ งเหมาะสม
Pt. Diabetes Mellitus Tertiary Prevention 1. การตรวจคัดกรอง ภาวะแทรกซอ้ นทางตา - ผปู้ ่วยทุกรายควรไดร้ ับการตรวจ จอตา ด้วย Fundus Camera หรือ Ophthalmoscope ปลี ะ 1 คร้งั - หากพบภาวะจอตาผิดปกติให้ปฏิบตั ติ ามแนวทางเวชปฏิบตั ิ
Pt. Diabetes Mellitus Tertiary Prevention 2. การตรวจคัดกรองภาวะแทรกซอ้ นทางไต - ทาไดโ้ ดยการตรวจปสั สาวะและ albuminuria (micro albuminuria) หรือ urine albumin/ Creatinine (cre-a-ti-nine) ratio ปลี ะ 1 ครัง้ 3. การตรวจคดั กรองภาวะแทรกซอ้ นที่เทา้ -ตรวจระบบประสาทรับความร้สู กึ อยา่ งน้อยปีละ 1 คร้งั
4. การตรวจสุขภาพชอ่ งปากและฟนั อยา่ งนอ้ ยปลี ะครง้ั 5. การประเมินความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด (CVD) ปี ละ 1 คร้งั
• Pt.Hypertension • 1. การตรวจตดิ ตามการควบคุมระดบั ความดันโลหติ อย่าง ต่อเน่ือง • (อย่างน้อย2ครัง้ /ปี ) • 2. การตรวจคดั กรองภาวะแทรกซ้อนทางไต โดยการตรวจ ปัสสาวะและalbuminuria (microalbuminuria) หรือ urine albumin/creatinine ratio ปี ละ 1 ครัง้ • 3. การประเมินความเสยี่ งตอ่ โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด (CVD) ปี ละ 1 ครัง้
Oral Glucose Tolerance Test การวดั ความสามารถของรา่ งกายในการใช้ น้าตาล การทดสอบนจ้ี ะเป็นการวนิ ิจฉยั โรค เบาหวาน ภาวะเสี่ยงต่อเบาหวาน และ โรคเบาหวานขณะตง้ั ครรภ์
Chronic Kidney Disease (CKD) สรปุ แนวทางในการดูแลผู้ปว่ ยโรคเบาหวานและความดนั โลหิตสงู
Primordial prevention นอกจาก Primary Prevention, Secondary Prevention การป้องกนั โรคลว่ งหนา้ และTertiary Prevention และยังมกี ารปอ้ งกัน แบบ Primordial prevention การปอ้ งกันการระบาดของโรคในระดบั พื้นฐานท่ีสุดและไมจ่ าเพาะเจาะจง ต่อโรคใดเปน็ พเิ ศษ เนน้ ด้านการลดความเส่ยี งการเกดิ โรค, การสร้างเสริมสขุ ภาพใหแ้ ขง็ แรง การปฏบิ ตั งิ านทางดา้ น สขุ อนามัยและชวี อนามัย เช่น การตอ้ งสวมรองเทา้ บู๊ต ผ้าปดิ จมกู ถงุ มือยาง ในการปฏิบัติงาน การทากิจกรรมเสริมสรา้ งพฤติกรรมสขุ ภาพ การจัดการสถานทอี่ ยูอ่ าศัยให้มีความ เหมาะสม การลา้ งมอื หลังเข้าและออกจากหอ้ งนา้ เปน็ ต้น
สรุป โรคไมต่ ดิ ตอ่ NCDs เป็นสาเหตกุ ารตายอันดับหน่ึงของโลกและของ ประเทศไทย และมแี นวโนน้ สถานการณ์โรคที่จะเพิ่มมากขนึ้ โรคในกลมุ่ น้มี ี หลาย โรค เชน่ โรคความดันโลหิตสงู โรคเบาหวาน โรคมะเรง็ โรคหัวใจและ หลอดเลือด และอุบัตเิ หตุ เป็นต้น เมอ่ื วิเคราะห์แลว้ โรคเหล่าน้เี ป็นโรคท่เี รา สามารถป้องกนั ไดเ้ พราะเป็นโรคทีเ่ กิดจากพฤตกิ รรมสุขภาพทไี่ ม่เหมาะสม เชน่ การสูบบุหรี่ ด่มื สุรา ไมอ่ อกกาลังกาย เปน็ ตน้ หรือเป็นโรคที่วิถีชวี ิตนั้นเอง
สรปุ การป้องกันสุขภาพเปน็ ส่ิงสาคญั โดยเฉพาะในโรคไมต่ ิดต่อ แม้จะมี ความย่งุ ยาก ซบั ซ้อนเพราะโรคไมต่ ิดต่อมักเกิดสาเหตุและปจั จยั เสีย่ งที่ หลากหลาย ตลอดจนความซบั ซ้อนของการเกดิ โรคและระยะเวลาในการ ดาเนนิ การของโรค จึงใช้เวลานานทจี่ ะเห็นผลสาเร็จของการป้องกันโรคทาให้ การดาเนนิ งานเพือ่ ปอ้ งกนั โรคไมต่ ดิ ตอ่ ควรดาเนนิ การแบบผสมผสาน ทาหลาย กิจกรรมไปพรอ้ ม ๆ กัน เน่ืองจากโรคไมต่ ิดตอ่ เหล่าน้ีมคี วามเช่ือมโยงกนั และ ดาเนินการเพือ่ ใหบ้ รรลุความสาเร็จในระยะยาวและจะชว่ ยใหส้ ามารถป้องกัน โรคไม่ติดต่อไดห้ ลายโรคในเวลาเดยี วกนั •
สรปุ การดาเนินการป้องกนั และควบคุมโรคไมต่ ดิ ตอ่ ทาไดด้ ้วยการลดปัจจยั เลี่ยงและเพม่ิ ปัจจัยทีส่ ่งเสรมิ สุขภาพในแตล่ ะบคุ คล ให้ครอบคลุมกับหลักใน การป้องกนั โรคในทกุ ระดับ นนั้ คอื ระดบั ปฐมภมู ิ (Primary Prevention) ระดบั ทุตยิ ภมู ิ (Secondary Prevention) และระดับตติยภูมิ (Tertiary Prevention) รวมถึงการมสี ว่ นร่วมจากหน่วยงานตา่ ง ๆ ทเ่ี ก่ยี วข้องทั้งภาครัฐ เอกชน ทีเ่ ขา้ มาช่วยมีส่วนรว่ มในการดาเนินงานปอ้ งกันโรคไม่ตดิ ตอ่ เพ่ือให้ ประชาชนน้นั มีสขุ ภาพและคณุ ภาพชีวิตท่ดี ตี อ่ ไป
Q&A
Search
