dq

รายงาน เร่อื ง ความฉลาดทางดิจิทัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) 1. นายธรี ภพ จดั ทำโดย 63411007 แซเ่ ฮง้ ค.บ.2 สงั คมศึกษา หมู่ 1 เสนอ อาจารย์ สุธดิ า ปรีชานนท์ รายงานนี้เป็นสว่ นหนงึ่ ของวชิ านวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพอื่ การสอ่ื สาร การศกึ ษาและการเรยี นร(ู้ PC62506) ภาคเรียนท1่ี ปีการศกึ ษา 2564 คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎหมู่บ้านจอมบึง

คำนำ รายงานเลม่ น้จี ดั ทำขน้ึ เพอื่ เป็นสว่ นหนง่ึ ของวิชาวชิ านวตั กรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพอื่ การ สอื่ สารการศึกษาและการเรียนร(ู้ PC62506)เพ่ือใหไ้ ดศ้ ึกษาหาความหมายและประโยชน์ในเรื่อง ความฉลาดทางดิจทิ ลั (DQ: Digital Intelligence Quotient)ว่ามสี ่วนเก่ียวขอ้ งกับวิชานี้ อยา่ งไรบา้ ง ผูจ้ ดั ทำหวังว่า รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กบั ผู้อา่ น หรอื นกั เรยี น นักศกึ ษา ทีก่ ำลงั หาข้อมลู เร่ืองนี้อยู่ หากมขี อ้ แนะนำหรอื ข้อผดิ พลาดประการใด ผจู้ ัดทำขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ทนี่ ี้ ดว้ ย นายธรี ภพ แซเ่ ฮง้

สารบญั หนา้ ก คำนำ ข สารบัญ 2 1.ทกั ษะในการรักษาอตั ลักษณท์ ี่ดขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) 2 2.ทกั ษะในการรักษาข้อมลู ส่วนตัว (Privacy Management) 3 3.ทกั ษะในการคิดวเิ คราะหม์ ีวิจารณญาณท่ีดี (Critical Thinking) 3 4.ทักษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) 3 5.ทกั ษะในการรับมอื กับการคกุ คามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) 6.ทกั ษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลทีผ่ ู้ใช้งานท้ิงไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 3-4 7.ทักษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity 4 Management) 8.ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยีอยา่ งมีจรยิ ธรรม (Digital Empathy) 4 สรุป 4

ความฉลาดทางดจิ ิทัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) ความฉลาดทางดจิ ิทลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คือ กลมุ่ ของความสามารถทางสังคม อารมณ์ และการรับรู้ ทจี่ ะทำให้คนคนหนง่ึ สามารถเผชญิ กับความทา้ ทายบนเสน้ ทางของชีวติ ในยคุ ดจิ ิทัล และ สามารถปรับตัวให้เขา้ กับชีวติ ดจิ ิทัลได้ ความฉลาดทางดิจิทัลครอบคลุมทั้งความรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและค่านยิ มท่ี จำเปน็ ตอ่ การใช้ชวี ติ ในฐานะสมาชกิ ของโลกออนไลน์ กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ ทักษะการใช้สอ่ื และการเขา้ สงั คมใน โลกออนไลน์หรือก็คือการเปน็ พลเมืองดิจิทลั โดยการเปน็ พลเมืองดจิ ทิ ัลนัน้ มีทกั ษะสำคัญ 8 ประการ ที่ควรบ่ม เพาะให้เกดิ ขึ้นกบั พลเมืองดิจิทลั ทกุ คนในศตวรรษที่ 21 ดงั น้ี 1.ทกั ษะในการรักษาอตั ลักษณ์ที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ต้องมีความสามารถในการสร้างสมดลุ บริหารจัดการ รกั ษาอัตลกั ษณท์ ดี่ ีของตนเองไวใ้ ห้ได้ ทง้ั ในส่วน ของโลกออนไลน์และโลกความจริง โดยตอนน้ีประเด็นเรอื่ งการสรา้ งอัตลักษณ์ออนไลนถ์ ือเปน็ ปรากฏการณ์ ใหม่ ท่ที ำให้บุคคลสามารถแสดงออกถึงความเปน็ ตวั ตนต่อสงั คมภายนอก โดยอาศัยช่องทางการสื่อสารผ่าน เว็บไซต์เครือข่ายสังคมในการอธบิ ายรปู แบบใหม่ของการสื่อสารแบบมปี ฏสิ ัมพันธ์ทางอินเทอร์เนต็ ซึง่ เป็นการ แสดงออกเก่ียวกบั ตัวตนผ่านเว็บไซตเ์ ครือข่ายสงั คมตา่ งๆ 2.ทกั ษะในการรักษาข้อมูลสว่ นตวั (Privacy Management) ดุลพนิ จิ ในการบริหารจดั การข้อมลู ส่วนตัว โดยเฉพาะการแชรข์ อ้ มลู ออนไลนเ์ พ่ือป้องกันความเป็น ส่วนตัวท้งั ของตนเองและผู้อนื่ เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องประกอบอยใู่ นพลเมืองดิจิทัลทุกคน และพวกเขาจะต้องมี ความตระหนักในความเท่าเทียมกนั ทางดิจทิ ัล เคารพในสทิ ธขิ องคนทุกคน รวมถึงต้องมวี ิจารณญาณในการ รกั ษาความปลอดภัยของข้อมูลตนเองในสงั คมดจิ ทิ ลั รู้วา่ ข้อมลู ใดควรเผยแพร่ ข้อมูลใดไม่ควรเผยแพร่ และ ต้องจดั การความเส่ียงของขอ้ มูลของตนในสอ่ื สังคมดิจทิ ัลได้ด้วย

3.ทักษะในการคดิ วเิ คราะหม์ ีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) ความสามารถในการวเิ คราะห์แยกแยะระหวา่ งขอ้ มูลทถ่ี กู ต้องและขอ้ มลู ทีผ่ ดิ ข้อมูลท่ีมีเน้ือหาดีและ ขอ้ มูลที่เข้าข่ายอันตราย รวู้ ่าขอ้ มลู ลกั ษณะใดทถี่ ูกส่งผ่านมาทางออนไลน์แล้วควรต้งั ขอ้ สงสัย หาคำตอบให้ ชัดเจนก่อนเชอ่ื และนำไปแชร์ ดว้ ยเหตนุ ้ี พลเมืองดิจิทัล จงึ ตอ้ งมีความรคู้ วามสามารถในการเขา้ ถึง ใช้ สร้างสรรค์ ประเมนิ สังเคราะห์ และสอ่ื สารข้อมลู ข่าวสารผ่านเครื่องมือดิจิทัล ซ่งึ จำเป็นต้องมีความร้ดู า้ น เทคนิคเพ่อื ใชเ้ ครอื่ งมือดิจทิ ัล เชน่ คอมพวิ เตอร์ สมารต์ โฟน แท็บเลต็ ได้อย่างเช่ียวชาญ รวมถึงมีทักษะในการ รู้คดิ ขนั้ สูง เช่น ทักษะการคดิ อย่างมีวิจารณญาณ ท่ีจำเป็นต่อการเลือก จัดประเภท วเิ คราะห์ ตคี วาม และ เขา้ ใจข้อมูลข่าวสาร มีความรู้และทักษะในสภาพแวดลอ้ มดิจทิ ลั การรู้ดิจทิ ัลโดยมงุ่ ให้เป็นผู้ใช้ท่ีดี เปน็ ผู้เขา้ ใจ บรบิ ททีด่ ี และเป็นผ้สู ร้างเนอ้ื หาทางดจิ ิทลั ที่ดี ในสภาพแวดล้อมสังคมดิจทิ ลั 4.ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) ทกั ษะในการบริหารเวลากบั การใชอ้ ปุ กรณ์ยุคดจิ ทิ ัล รวมไปถึงการควบคุมเพอื่ ใหเ้ กดิ สมดุลระหวา่ ง โลกออนไลน์และโลกภายนอก นับเป็นอกี หนง่ึ ความสามารถท่ีบง่ บอกถงึ ความเป็นพลเมืองดิจิทัล ได้เป็นอย่าง ดี เพราะเปน็ ทร่ี กู้ ันอยแู่ ลว้ วา่ การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศท่ีขาดความเหมาะสมย่อมสง่ ผลเสียตอ่ สขุ ภาพ โดยรวม ทง้ั ความเครียดต่อสขุ ภาพจติ และเป็นสาเหตุก่อใหเ้ กดิ ความเจ็บป่วยทางกาย ซง่ึ นำไปส่กู ารสญู เสีย ทรพั ยส์ นิ เพ่ือใชร้ กั ษา และเสียสขุ ภาพในระยะยาวโดยร้เู ท่าไม่ถึงการณ์ 5.ทกั ษะในการรบั มือกบั การคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากข้อมูลทางสถติ ลิ า่ สุด สถานการณใ์ นเร่ือง Cyber bullying ในไทย มีค่าเฉลีย่ การกลั่นแกลง้ บน โลกออนไลนใ์ นรูปแบบตา่ งๆ ทส่ี ูงกว่าค่าเฉลี่ยโลกอยู่ท่ี 47% และเกิดในรูปแบบท่ีหลากหลาย อาทิ การด่าทอ กันดว้ ยข้อความหยาบคาย การตัดต่อภาพ สร้างขอ้ มลู เทจ็ รวมไปถึงการตง้ั กลุ่มออนไลน์กดี กนั เพอื่ นออกจาก กลมุ่ ฯลฯ ดังน้ัน ว่าทพ่ี ลเมืองดิจทิ ัลทุกคน จึงควรมคี วามสามารถในการรบั ร้แู ละรบั มือการคุกคามข่มขบู่ นโลก ออนไลน์ได้อยา่ งชาญฉลาด เพ่ือป้องกันตนเองและคนรอบข้างจากการคุกคามทางโลกออนไลน์ให้ได้ 6.ทักษะในการบรหิ ารจดั การขอ้ มูลที่ผู้ใช้งานทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศกึ ษาวิจัยยนื ยนั วา่ คนรนุ่ Baby Boomer คือ กลมุ่ Aging ที่เกดิ ตง้ั แต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มักจะใช้งานอุปกรณ์คอมพวิ เตอร์หรือโทรศัพทเ์ คลื่อนที่ของผูอ้ ่นื และเปิดใช้งาน WiFi สาธารณะ เสร็จ แลว้ มกั จะละเลย ไมล่ บรหสั ผ่านหรอื ประวตั ิการใช้งานถึง 47% ซ่ึงเสย่ี งมากทจ่ี ะถูกผู้อืน่ สวมสิทธิ ขโมยตัวตน บนโลกออนไลน์ และเข้าถึงข้อมูลสว่ นบุคคลได้อย่างง่ายดาย ดงั นนั้ ความเป็นพลเมืองดิจิทลั จงึ ตอ้ งมีทักษะ ความสามารถท่ีจะเขา้ ใจธรรมชาตขิ องการใช้ชวี ติ ในโลกดจิ ทิ ัล วา่ จะหลงเหลือรอ่ งรอยข้อมลู ทงิ้ ไว้เสมอ รวมไป ถงึ ต้องเขา้ ใจผลลพั ธ์ที่อาจเกดิ ขนึ้ เพอื่ การดแู ลสงิ่ เหลา่ น้ีอย่างมีความรับผิดชอบ

7.ทักษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้องกันข้อมลู ด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยที่เข้มแข็งและป้องกันการ โจรกรรมข้อมูลไมใ่ หเ้ กดิ ขึน้ ได้ ถ้าตอ้ งทำธรุ กรรมกับธนาคารหรอื ซ้อื สนิ ค้าออนไลน์ เชน่ ซอื้ เสอ้ื ผ้า ชุดเดรส เปน็ ตน้ ควรเปล่ียนรหสั บ่อยๆ และควรหลกี เลย่ี งการใช้คอมพิวเตอร์สาธารณะ และหากสงสยั ว่าข้อมูลถูก นำไปใชห้ รือสูญหาย ควรรีบแจง้ ความและแจ้งหนว่ ยงานที่เกยี่ วข้องทันที 8.ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยีอยา่ งมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเหน็ อกเหน็ ใจและสร้างความสัมพนั ธ์ท่ีดกี ับผอู้ ่นื บนโลกออนไลน์ พลเมอื งดจิ ิทลั ที่ ดจี ะต้องรูถ้ งึ คณุ ค่าและจรยิ ธรรมจากการใช้เทคโนโลยี ต้องตระหนักถึงผลพวงทางสงั คม การเมือง เศรษฐกจิ และวฒั นธรรม ท่เี กิดจากการใช้อนิ เทอรเ์ นต็ การกดไลก์ กดแชร์ ข้อมูล ขา่ วสาร ออนไลน์ รวมถงึ รูจ้ ักสทิ ธิและ ความรบั ผิดชอบออนไลน์ อาทิ เสรภี าพในการพดู การเคารพทรัพย์สนิ ทางปญั ญาของผู้อืน่ และการปกป้อง ตนเองและชุมชนจากความเส่ียงออนไลน์ เช่น การกลนั่ แกล้งออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเด็ก สแปม เปน็ ต้น กล่าวโดยสรปุ การจะเป็นพลเมอื งดิจิทัลทดี่ นี ั้น ตอ้ งมคี วามฉลาดทางดจิ ิทลั ซ่งึ ประกอบข้ึนดว้ ยชุด ทักษะและความรู้ทั้งในเชงิ เทคโนโลยีและการคดิ ขนั้ สงู หรอื ทีเ่ รยี กวา่ “ความรูด้ จิ ทิ ลั ” (Digital Literacy) เพอ่ื ใหส้ ามารถใชป้ ระโยชนจ์ ากข้อมูลข่าวสารในโลกไซเบอร์ รูว้ ธิ ีป้องกนั ตนเองจากความเส่ยี งต่างๆ ในโลก ออนไลน์ เขา้ ใจถงึ สทิ ธิ ความรับผดิ ชอบ และจริยธรรมทสี่ ำคัญในยุคดจิ ิทลั และใช้ประโยชนจ์ ากอนิ เทอร์เน็ต ในการมีสว่ นรว่ มทางการเมือง เศรษฐกจิ สังคม และวัฒนธรรม ท่เี ก่ยี วกับตนเอง ชุมชน ประเทศ และพลเมอื ง บนโลก ไดอ้ ยา่ งสร้างสรรค์

บรรณานุกรม Mr.Digital.(2563).ทกั ษะดิจิทัล กา้ วสู่ พลเมืองในศตวรรษท่ี 21. สืบคน้ 22 กันยายน 2564 จากhttps://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base/article-pr/1355- goto-citizens21st