หน่วยที่ 5 การช่วยฟื้นคืนชีพพื้นฐาน

ภาวะหวั ใจหยุดเต้นและหรือหยุดหายใจ เป็ นภาวะฉุกเฉิ นท่ีต้องรีบช่วยเหลือผ้ปู ่ วย ให้รอดชีวิตและกลับมาดาเนิ นชีวิตได้ตามปกติ ดังนั้นผู้ให้การช่วยเหลือจาเป็ น ต้องเรียนร้แู ละปฏิบตั ิการช่วยฟื้ นคืนชีพให้ได้อย่างถกู ต้องและรวดเรว็ โดย ครูนันทพร บำรุงผล รายวชิ า พ32102 สุขศึกษาและพลศึกษา 4

ปฏิบัตกิ ารช่วยฟื้ นคืนชีพ ความหมายของปฏิบัติการช่วยฟื้ นคืนชีพ ปฏิบตั ิการช่วยฟื้ นคืนชีพ หรือ การช่วยฟื้ นคืนชีพ หมายถึง การช่วยเหลือผ้ทู ี่หยุด หายใจหรือหวั ใจหยุดเต้น ให้มีการหายใจและการไหลเวียนเลือดกลบั คืนสู่สภาพปกติ เพื่อป้องกนั ไม่ให้เนื้อเยื่อได้รบั อนั ตรายจากการขาดออกซิเจนอย่างถาวร โดยเฉพาะ เนื้อเย่ือสมอง ซึ่งอาจทาให้เกิดความพิการหรอื เสียชีวิตได้

ภาวะหยุดหายใจและหัวใจหยดุ เต้น ภาวะหยุดหายใจ (Respiratory Arrest) และภาวะหัวใจหยุดเต้น (Cardiac Arrest) เป็ นภาวะที่มีการหยุดทางานของอวยั วะในระบบทางเดินหายใจและการไหลเวียนเลือด ส่วนมากมกั จะพบว่ามีการหยุดหายใจก่อนเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้น และถ้าไม่ได้รบั การช่วยเหลือท่ีถกู ต้อง จะทาให้เสียชีวิตได้ สาเหตขุ องการหยดุ หายใจ ๑. ทางเดินหายใจอดุ ตนั จากสาเหตตุ ่างๆ ๒. มีการสดู ดมสารพิษ แกส๊ พิษ ควนั พิษ ๓. การถกู กระแสไฟฟ้าแรงสงู ดดู ๔. การจมน้า ๕. การบาดเจบ็ ท่ีทรวงอก ๖. โรคระบบประสาท

ภาวะหยดุ หายใจและหัวใจหยดุ เต้น ๗. การได้รบั สารพิษจากแมลงสตั วก์ ดั ต่อย ๘. การได้รบั ยากดศนู ยค์ วบคมุ การหายใจ ๙. โรคหวั ใจ ๑๐.มีการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ และมีภาวะหวั ใจวาย สาเหตขุ องหวั ใจหยดุ เต้น ๑. หวั ใจวายจากโรคหวั ใจ ๒. มีภาวะชอ็ กเกิดขนึ้ อยา่ งเฉียบพลนั ๓. ทางเดินหายใจอดุ กนั้ ๔. การได้รบั ยาเกินขนาดหรือการแพ้

ข้นั ตอนการช่วยฟื้ นคืนชีพทีถ่ ูกวธิ ี ในภาวะวิกฤติ การช่วยฟื้ นคืนชีพอย่างถกู วิธีจะทาให้ผ้ปู ่ วยที่หมดสตินัน้ สามารถ รอดชีวิตและกลบั มาดาเนินชีวิตได้ ขนั้ ตอนการช่วยเหลอื ผปู้ ่ วยที่หมดสติ ควรปฏิบตั ิดงั นี้ จัดท่าผู้ป่ วยให้นอนหงายราบบนพื้นแขง ถ้าหมดสติ ไม่หายใจหรือหายใจลาบากยกมือ หรือโทรศัพท์ขอความช่วยหลือท่ี ๑๖๖๙

ข้นั ตอนการช่วยฟื้ นคืนชีพทถี่ ูกวธิ ี ในภาวะวิกฤติ การช่วยฟื้ นคืนชีพอย่างถกู วิธีจะทาให้ผ้ปู ่ วยที่หมดสตินัน้ สามารถ รอดชีวิตและกลบั มาดาเนินชีวิตได้ ขนั้ ตอนการช่วยเหลอื ผปู้ ่ วยท่ีหมดสติ ควรปฏิบตั ิดงั นี้ สังเกตการหายใจและคลาชีพจรท่ีคอ อย่างรวดเรวไม่เกิน ๑๐ วนิ าที

ข้นั ตอนการช่วยฟื้ นคืนชีพที่ถูกวธิ ี ลาดบั ขนั้ ตอนในการช่วยฟื้ นคืนชีพ C-A-B - เร่ิมจากกดหน้าอก (C-Circulation) - เปิ ดทางเดินหายใจ (A-Airway) - ช่วยหายใจ (B-Breathing) C : Circulation ๑) จดั ให้ผ้ปู ่ วยนอนหงายราบบนพื้นแขง็ ถ้าพื้นอ่อนนุ่มให้สอดไม้กระดานแขง็ ใต้ลาตวั ๒) วดั ตาแหน่งท่ีเหมาะสาหรบั การนวดหวั ใจ โดยใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางข้างที่ถนัด จากขอบชายโครงลา่ งของผปู้ ่ วยขึน้ ไปจนถึงปลายกระดกู หน้าอก วดั เหนือปลายกระดกู หน้าอกขึ้นมา ๒ นิ้วมือ แล้วใช้สนั มือข้างที่ไม่ถนัด วางบนตาแหน่งดงั กล่าวและใช้สนั มือข้างที่ถนัดวางทบั ลงไป เกี่ยวนิ้ วมือให้นิ้ วมือที่วางทบั แนบชิดในร่องนิ้วมือของมือ ลา่ ง ยกปลายนิ้วขึน้ จากหน้าอก

การกดหน้าอก (Circulation)

การกดหน้าอก (Circulation)



ข้นั ตอนการช่วยฟื้ นคืนชีพท่ถี ูกวธิ ี A : Airway หมายถึง การเปิ ดทางเดินหายใจให้โล่ง ซ่ึงเป็ นการปฏิบตั ิการขนั้ แรก ที่ต้องทาอย่างรวดเรว็ - วางฝ่ ามือบนหน้าผากผ้ปู ่ วยและกดลง นิ้วชี้และนิ้วหวั แม่มือพร้อมที่จะเอื้อมมา อดุ จมูกเมื่อจะผายปอด มือล่างใช้นิ้วกลางและนิ้วชี้เชยคางขึ้น ซ่ึงวิธีนี้จะสามารถใช้ได้ ในผบู้ าดเจบ็ ที่มีกระดกู สนั หลงั ส่วนคอหกั - ใช้มือกดหน้าผากเหมือนวิธีแรก ส่วนมืออีกข้างหนึ่งช้อนใต้คอขึ้น วิธีนี้ทาได้ง่าย แต่ไมค่ วรทาในผทู้ ี่ได้รบั บาดเจบ็ ที่กระดกู สนั หลงั เพราะจะเกิดอนั ตรายต่อไขสนั หลงั - ใช้สนั มือทงั้ สองข้างวางบนหน้าผากกดลง แล้วใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางจบั กระโดงคาง (Mandible) ของผ้ปู ่ วยขึ้นไปทางข้างหน้า ซึ่งผ้ทู า CPR นัง่ คุกเข่าอยู่ทางศีรษะของผ้ปู ่ วย ซ่ึงวิธีนี้ทาได้ยาก แต่ช่วยให้ทางเดินหายใจโล่งดี ถ้าการหยุดหายใจเกิดจากลิ้นตกไปอุด ตนั ทางเดินหายใจผ้ปู ่ วยจะหายใจได้เอง และในขนั้ ตอนการเปิ ดทางเดินหายใจนี้ควรใช้ เวลา ๔-๑๐ วินาที

ข้นั ตอนการช่วยฟื้ นคืนชีพที่ถูกวธิ ี

ข้นั ตอนการช่วยฟื้ นคืนชีพทีถ่ ูกวธิ ี B : Breathing หมายถึง การช่วยหายใจ เน่ืองจากการหายใจหยุด ร่างกายจะมี ออกซิเจนคงอย่ใู นปอดและกระแสเลือด แต่ไม่มีสารองไว้ใช้ สามารถทาได้หลายวิธี คือ ด้วยการเป่ าปาก (Mouth to mouth) เป่ าจมกู (Mouth to nose)

๕ ข้นั ตอนของห่วงโซ่แห่งการเอาตวั รอด (Chain of Survival) ส่ิงสาคญั ท่ีทกุ คนต้องจาเพ่ือการช่วยฟื้ นคืนชีพขนั้ พืน้ ฐาน ได้แก่ เรียกคนช่วยอย่างรวดเรว็ แจ้งทีมช่วยชีวิตอย่างรวดเรว็ โทร ๑๖๖๙ เร่ิมปฏิบตั ิการช่วยชีวิตในทนั ที โดยการกดหน้าอกให้มีประสิทธิภาพช่วยเพ่ิมอตั รา รอดชีวิตได้ ๒-๓ เท่า ไม่ต้องทาการประเมินการหายใจของผปู้ ่ วย เมือ่ มีข้อบง่ ชี้ให้การรกั ษาด้วยกระแสไฟฟ้าให้รวดเรว็ ที่สดุ ภายใน ๓-๕ นาที ปฏิบตั ิการช่วยชีวิตขนั้ สงู อยา่ งรวดเรว็ และมีประสิทธิภาพ ให้การดแู ลหลงั จากช่วยฟื้ นคืนชีพอย่างใกลช้ ิดและมีประสิทธิภาพ

ข้อควรระวังในการปฏิบัติการช่วยฟื้ นคืนชีพท่ไี ม่ถูกวธิ ี วางมือผิดตาแหน่งทาให้ซ่ีโครงหกั กระดกู ที่หกั ทิ่มโดนอวยั วะสาคญั เช่น ตบั ม้าม เกิดการตกเลอื ดถึงตายได้ การกดด้วยอตั ราเรว็ เกินไป เบาไป ถอนแรงหลงั กดไม่หมด ทาให้ปริมาณเลือดไป ถึงอวยั วะต่างๆ ท่ีสาคญั ได้น้อย ทาให้ขาดออกซิเจน การกดแรงและเรว็ มากเกินไป ทาให้กระดกู หน้าอกกระดอนขึ้น-ลงอย่างรวดเรว็ หวั ใจชา้ เลอื ดหรอื กระดกู หกั ได้ การกดหน้าอกลกึ เกินไป ทาให้หวั ใจชอกชา้ ได้ การเปิ ดทางเดินหายใจไม่เต็มที่ เป่ าลมมากเกินไป ทาให้ลมเข้ากระเพาะอาหาร เกิดท้องอืด อาเจียน ลมเขา้ ปอดไมส่ ะดวก

สรุป การช่วยฟื้ นคืนชีพเริ่มจากการกดหน้าอก นวดหวั ใจเพื่อช่วยให้เกิดเลือดไหลเวียน เปิ ดทางเดินหายใจให้โล่ง และช่วยหายใจตามลาดบั เน้นท่ีการกดหน้าอกแรงและเรว็ ด้วยอตั ราอย่างน้อย ๑๐๐ ครงั้ ต่อนาที กดให้ลึกอย่างน้อย ๒ นิ้ว ปล่อยให้อกดนั ตวั สุด หลงั การกดแต่ละครงั้ ลดการหยุดกดหน้าอกให้น้อยท่ีสุด หรือกดหน้าอกต่อเน่ืองกนั ให้ได้มากที่สดุ ความพร้อมของผชู้ ่วยฟื้ นคืนชีพ มีผลต่อการรอดชีวิตและกลบั มาดาเนิน ชีวิตได้ตามปกติ การช่วยเหลือที่รวดเรว็ และถกู วิธีจงึ มีความจาเป็นอยา่ งยิ่ง