mart 2022

ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ SAYI: 4 İZMİR DEMOKRASİ ÜNİVERSİTESİ ÖZEL EĞİTİM ŞEMSİYESİ GÖRME YETERSİZLİĞİ MART 2022

Görme Yetersizliği İÇİNDEKİLER EKİBİMİZDEN SİZLERE 02 GÖRME YETERSİZLİĞİ ÜZERİNE 03-05 MAKALE ÖZETİ ÖZEL EĞİTİM - sayfa 1 GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN 07 BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ 07-14 GÖRME YETERSİZLİĞİNE SAHİP 15-17 GÖRME YETERSİZLİĞİNE YÖNELİK 18 BİREYLERİN EĞİTİMLERİ VE ETKİNLİKLER 19-23 EĞİTİM ORTAMLARI HABER KÖŞEMİZ 24-28 GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN 29-33 ÇOCUKLARIN EĞİTİMLERİNE 'Görme Engelli Okul Arkadaşı Judocu Minikler, UYGUN ARAÇ-GEREÇLER Türkiye Şampiyonu Oldu.' 34-35 'Üsküdar'da Görme Engellilere Otobüs Durağı Engeli.' Engelsiz Yürekler VEYSEL BAL İLE GÖRME YETERSİZLİĞİ ÜZERİNE DİZİ VE FİLM ÖNERİLERİMİZ 36-38 BAŞARIDA ENGEL TANIMAYANLAR KARANLIKTA DANS EŞREF ARMAĞAN STEVİE WONDER AŞIK VEYSEL ,CEMİL MERİÇ ANDREA BOCELLİ AİLELERDEN GELENLER BENİMDÜNYAM BUGÜN EVE YALNIZ DÖNMEK İSTİYORUM FANAA KELEBEK VE DALGIÇ SADECE SEN MUTLAKA OKUMALISINIZ 39 LOUİS BRAİLLE PARMAK UÇLARI KİTAP ÖNERİLERİMİZ 40 TEŞEKKÜRLER.. 41

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 2 Sevgili okurlarımız; Mart sayımızda sizler için \"Görme Yetersizliği\" konusunu ele aldık. Ekip arkadaşlarımızın derlediği yazılar, haber köşemiz, dizi, film, kitap önerilerimiz ve uzman eğitimciler ile yaptığımız röportajlar ile sizlere dolu dolu bir sayı hazırlamaya çalıştık. Diğer sayılarımızda olduğu gibi bu sayımızın da sizler için faydalı olmasını diliyoruz. İyi okumalar.

Görme Yetersizliği GÖRME Görme YETERSİZLİĞİ Engellilere ÜZERİNE Yönelik MAKALE ÖZETİ Kütüphanecilik Hizmetlerinde Aysima Melisa SARICI Türkiye’deki Son Gelişmeler Meliha KAZAK ÖZEL EĞİTİM - sayfa 3 Bu makalede görme engellilerin kullandığı Braille alfabesinin tarihçesi, görme engellilere yönelik kütüphanecilik hizmetlerinde Türkiye’deki son gelişmeler ve bu hizmetlerin verilmesinde karşılaşılan sorunlar ile çözüm önerileri yer almaktadır. Ayrıca Gazi Üniversitesi Görme Engelliler Bölümü’nün kuruluşu, gelişimi, kullanıcılarına sunduğu hizmetler ve ileriye yönelik hedefleri anlatılmaktadır. Görme engellilerin hayatında çok büyük kolaylıklar sağlayan Braille alfabesi, 1809 yılında Fransa’da doğan ve kendisi de görme engelli olan Louis Braille tarafından, 1825’te bulunmuş ve alfabeye kendi soyadını vermiştir. Alfabe, 1854 yılında Fransa’da, 1860 yılında ABD’nde ve 1868 yılında da İngiltere’de kullanılmaya başlamıştır. Bu yazı sistemi 1918 yılında tüm dünyada kabul edilmiştir. Türkiye’de Görme Engellilere Yönelik Kütüphanecilik Hizmetleri ve Karşılaşılan Sorunlar Zaman içerisinde üniversitelerde öğrenim gören görme engelli öğrencilerin sayısının arttığı saptanmış ve var olan kurumlardaki bilgi kaynaklarının içerik bakımından görme engellilerin eğitimlerinde yetersiz olduğu belirlenmiştir. Bazı üniversiteler bünyesinde, temel hedefleri olan tüm kullanıcılarına etkin hizmet vermek anlayışıyla yola çıkılarak görme engelliler bölümleri kurulmuştur.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 4 Türkiye’de kurum ve üniversiteler bünyesinde görme engellilere yönelik kütüphanecilik hizmeti veren görme engelliler bölümleri şunlardır: * Milli Kütüphane Konuşan Kitaplık Birimi * Altı Nokta Körler Derneği Kütüphanesi * İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane Müzeler Müdürlüğü Atatürk Kitaplığı Görme Engelliler Bölümü * Beyazıt Devlet Kütüphanesi Görmeyenler İçin Sesli Kitap Merkezi * Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı * Bakırköy Belediyesi Körler Kütüphanesi * Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi * Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi * Anadolu Üniversitesi Kütüphanesi * Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde görme engellilere hizmet vermek amacı ile kurulmuş Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Merkezi (GETEM) tarafından oluşturulmuş olan internet kütüphanesi de görme engellilerin bilgi kaynaklarına erişimini sağlamaktadır. GETEM internet kütüphanesinde toplam 5806 kaynak yer almaktadır. Kitapların yanı sıra günlük gazete ve haftalık/aylık dergilere de ulaşmak mümkündür. Boğaziçi Üniversitesi görme engelliler için yeni bir proje başlatmıştır. Bu proje ile film betimleme çalışmaları yapılarak görme engellileri sinema izleme keyfi yaşatılmaktadır. Ayrıca ODTÜ bünyesinde kurulan Engelsiz ODTÜ Koordinatörlüğü, ODTÜ’DE ve Türkiye’deki diğer üniversitelerde eğitim görmekte olan tüm engelli öğrencilerin eğitimini kolaylaştıracak hizmetleri vermeye çalışmaktadır. Gazi Üniversitesi Görme Engelliler Bölümü Görme Engelliler Bölümü’nde, ekran okuma programı (jaws) ve Türkçe okuma sentezleyicilerin (geveze) yüklü bulunduğu 2 adet bilgisayar, 2 adet tarayıcı, 1 adet Braille yazıcı, 1 adet kasetçalar, 143 adet Braille alfabesiyle yazılmış kitap ve 1018 adet sesli kitap bulunmaktadır.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 5 Görme Yetersizliği Koleksiyonu oluşturan kaynaklar; eğitim, bilim, kültür, edebiyat, psikoloji, din ve daha pek çok konudaki kitapları kapsamaktadır. Ayrıca Türkçe-İngilizce/İngilizce-Türkçe sözlükler ve çok sayıda roman yer almaktadır. Öğrencilerin ihtiyaç duyduğu KPSS, LES sınavlarına hazırlık kitapları da Milli Kütüphane Görme Engelliler Bölümü’nden kopyaları alınarak hizmete sunulmuştur. Kullanıcıların beklentilerine daha iyi cevap verebilmek amacı ile zaman zaman Milli Kütüphane Koleksiyonunda oluşturulan sesli kitapların kopyaları var olan koleksiyona eklenmektedir Kullanıcılar Görme Engelliler Bölümü’nde, internette araştırma yapabilmekte, bölümde yer alan kasetleri, bunun yanı sıra kendi kasetlerini kasetçalarda dinleyebilmektedirler. Ders kitapları ve ders notları tarayıcıda taranıp, Braille baskı olarak yazıcıdan alınmakta ya da taranan dokümanlar flash disklerine kaydedilerek kullanıcıya verilmektedir. Ayrıca pdf, doc, txt formatlarındaki kitaplar, gerektiğinde mp3 biçimli ses dosyasına dönüştürülmektedir. Aynı zamanda görme engelli kullanıcılar, boş zamanlarını değerlendirmek amacı ile kütüphanenin görsel-işitsel bölümünde yer alan eğitim amaçlı materyalleri, film ve belgeselleri izleyebilmektedirler. Sonuç Görme engellilerin de görenler gibi kendi yaşamlarını kendilerinin devam ettirebilmelerinde, toplumda ve sosyal hayatta bir yer edinebilmelerinde ve kendilerini yaşamın içinde hissedebilmelerinde, Braille alfabesi çok büyük önem taşımaktadır. Aynı amaçla kurulmuş olan görme engelli kütüphanelerinde, koleksiyonlarındaki bilgi kaynaklarının birbirleriyle benzerlik göstermemesi ve fazla para ve emek israfından kaçınmak amacı ile kütüphaneler arası işbirliği çalışmaları yapılmalıdır. Tüm kullanıcılarına eşit kullanım özgürlüğü tanımak amacı ile kurulmuş olan Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Görme Engelliler Bölümü, koleksiyonundaki bilgi kaynaklarının niteliği ve görme engellilere verdiği tüm kütüphanecilik hizmetleri ile görme engelli kullanıcıların hayatında önemli rol oynamaktadır.

Görme Yetersizliği GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Selma TAVŞANLILI Doğumsal ya da sonradan olan sebeplerden dolayı tıbbi olarak ÖZEL EĞİTİM - sayfa 6 düzeltilemeyecek şekilde Görme keskinliğinde anlamlı azalma olan ve bu nedenle yaşamını desteksiz sürdüremeyen kişiler Görme Engelli olarak tanımlanır. Görme yetersizliği olan çocuk ya kördür ya da az görendir. Kör demek çocuğun, uzak ya da yakından hiçbir şeyi görmemesi anlamına gelmektedir. Az gören ise çocuğun çevresinde bulunan şeylerin yakınına giderek ya da gözüne getirerek kısmen fark etmesi anlamına gelmektedir. Az gören çocuk, nesneleri kesin olarak fark edememektedir. Ancak karartı halinde gölgeler şeklinde görmektedir. Görme engelinin oluşmasında çok çeşitli nedenler vardır. Görme Engelli irisi olabilir ve soydan soya geçebilir. Ancak bu duruma sık sık rastlanmamaktadır. Annenin hamileliği sırasında da görme engeli ortaya çıkabilir. Hamilelik sırasında anne çeşitli hastalıklara ÖR: kızamıkçık gibi ateşli hastalıklara yakalandığında, bazı ilaçlar alındığında ve röntgen ışıklarına maruz kalındığında körlük ya da görme güçlüğü olabilir. Doğumun güç olması da bebeğin görme engelli olmasına neden olabilir. Kazalar, zehirlenmeler de görme engeline yol açabilir. Görme güçlüğünün ne kadar erken farkına varılabilirse tedavi edilme imkanı artar. Tedavi edilmesi mümkün olmadığında da, Erken eğitim önlemleriyle çocuğun olumlu hayat sürmesi mümkün olabilir.

Görme Yetersizliği GÖRME YETERSİZLİĞİNE SAHİP BİREYLERİN EĞİTİMLERİ VE EĞİTİM ORTAMLARI Sümeyra KANDEMİR ÖZEL EĞİTİM - sayfa 7 Görme Yetersizliği Olan Çocukların Eğitimi Ülkemizde görme yetersizliği olan öğrencilerin uygun eğitim ortamlarına yerleştirilmeleri Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre iki aşamalı tanılama sürecinden sonra RAM’lar tarafından yapılmaktadır. İlk aşama olan tıbbi tanılama görme yetersizliğinin türünü, oluş zamanını, görme duyusunun fonksiyon kaybının oranı ve yetersizliğin nasıl bir gelişim göstereceğini belirlemektir. Belirlenen tıbbi tanım doğrultusunda RAM tarafından yapılan eğitsel tanılama ise, öğrencini gelişim alanlarında ve akademi açıdan neleri yapıp neleri yapamadığının ve neleri öğrenmeye gereksinimi olduğunun belirlendiği süreçtir. Böylece öğrenci kendisi için en uygun ve en az sınırlandırılmış eğitim ortamına yerleştirilebilmektedir. Görme yetersizliği olan öğrencilerin kendilerine uygun eğitim ortamlarına yerleştirilme süreci, görme kaybının fark edilmesi ile başlamaktadır. Göz hekimi tarafından yapılan müdahaleler doğrultusunda ameliyat, gözlük , ilaç vb. tedavilerle bile görme duyusundan tamamen veya kısmen yararlanamayan çocuk ve ailesi, kendisi için hazırlanan tıbbi rapor ile Rehberlik Araştırma Merkezleri’ne (RAM) yönlendirilmektedir. RAM’ da Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından yapılan eğitsel değerlendirme sonucuna göre çocuğun gelişim alanlarında ve akademik becerilerde yapabildikleri yapamadıkları ve yetersizliğine ek başka bir yetersizliği olup olmadığı ve hangi eğitim kurumundan faydalanabileceğine dair bir rapor sunulmaktadır. Bu rapor doğrultusunda il ve veya ilçedeki Özel Eğitim Hizmetler Kurulu çocuğun eğitim alacağı kurumu onaylayarak eğitim sürecinin başlamasını sağlamaktadır.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 8 Ülkemizde Görme Yetersizliğinden Etkilenmiş Çocuklar İçin Eğitim Ortamları: Yatılı Görme Engelliler Okulları: Yatılı ve gündüzlü olarak hizmet veren özel eğitim okullarıdır. RAM tarafından okula yerleştirilmesi uygun görülen öğrencilere yapılan eğitsel değerlendirmenin içeriğinde işlevsel görme değerlendirilmesi yer almadığı için görme yetersizliğinden farklı düzeylerde etkilenmiş (az gören- kör) ve görme duyusunu kullanmada sahip oldukları beceriler birbirinden farklı düzeyde olan az gören öğrenciler aynı sınıflarda eğitim görmektedir. Bu durumun önüne geçmek için Ankara ili Mitat Enç Görme Engelliler İlkokulu’nda 1998 yılından başlayarak az gören öğrenciler için ayrı sınıflar oluşturulmuş ve bu sınıflar ülkemizdeki diğer görme engelliler okullarında da yaygınlaştırılmıştır. Söz konusu sınıflarda çeşitli ortam ve materyal düzenlemesi yapılarak basılı materyal ile okuma ve yazma eğitimi verilmesi amaçlanmıştır. Özel Eğitim Sınıfları (Görme Engelliler İçin): Özel sınıflar normal okul bünyesinde görme yetersizliği olan öğrenciler için açılmış sınıflardır. Yetersizliğe özgü araç gereçleri (Braille daktilo, Braille tablet vb.) barındıran sınıflarda alanında uzman özel eğitim öğretmenleri çalışmaktadır. Özel eğitim okullarının öğrencileri yaşadıkları çevreden soyutlamasına karşın normal okullar bünyesinde yer alan bu sınıflar teneffüsler, beslenme saatleri, kutlamalar ve törenlerde öğrencilerin akranları ile iletişime geçmesi için gerekli ortamı sağlayabilmektedir. Bununla birlikte öğrencilerin yeterliliklerine bağlı olarak resim, müzik, beden eğitimi gibi derslere akranları ile birlikte girmesine olanak tanıyarak, sınırlı bir kaynaştırma ortamına da hizmet edebilmektedir.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 9 Görme Yetersizliği Genel Eğitim Sınıflarında Kaynaştırma Eğitimi: Kaynaştırma eğitimi özel gereksinimli öğrencilerin genel eğitim sınıflarında gerekli destek hizmetler sağlanarak eğitim görmesidir. Kaynaştırma eğitiminin görme yetersizliği olan öğrenciler için başarıl bir şekilde gerçekleşmesi için yapılması gerekenler: • Görme yetersizliği olan öğrenciler için işlevsel görme değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu değerlendirme kapsamında öğrencinin sınıfta oturacağı yer, ışıklandırma , öğreneceği yazı sistemi, (basılı materyal ya da Braille kabartma yazı) ve kullanacağı araç gereçlerdeki uyarlamalar belirlenmelidir. • İşlenen derse ilişkin bilgi ve ödevleri Braille kabartma yazı, ses kaydı veya puntosu ayarlanmış basılı materyale uyarlanmalıdır • Öğrencinin ihtiyaçları doğrultusunda Braille kabartma yazıyla okuma yazma ve matematik öğretimi yapılmalıdır. • Öğrencinin gereksinimlerine göre BEP hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Görme engelli çocukların eğitimi, görme engelinin ortaya çıktığı yaşa ve görme engelinin derecesine göre farklılıklar gösterir. Çocuğun eğitim çalışmalarına ne kadar erken başlanırsa netice o oranda yüksek olacaktır. Görme bozukluğunun derecesi ne olursa olsun bu çocukların okuma – yazma ve çevrelerinde bağımsız hareket etme gereksinimleri bulunmaktadır. Görme engeli olan çocukların eğitim programında, aşağıdaki alanlarda düzenlemeler yapılmalıdır: • Okuma – yazma, dinleme, • Görme kalıntısından yararlanma, • Oryantasyon ve bağımsız hareket eğitimi, • Günlük yaşam becerileri ve sosyal beceriler. • Okuma – Yazma – Dinleme Görme engeli olan öğrencilerden öğrenme amacıyla öncelikli olarak dokunma duyusunu kullanan öğrenciler Braille alfabesi ile öğrenirler. Bu alfabe iki sütunda yer alan altı noktanın çeşitli kombinasyonları ile harflerin, rakamların, noktalama işaretlerinin matematik işaretlerinin, müzik notalarının oluşturduğu bir alfabe sistemidir.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 10 Görme yetersizliği olan çocuklar Braille alfabesi ile yazılmış yazılara parmak uçları ile dokunarak okurlar. Braille alfabesini kullanarak yazı yazmak için iki tür araç vardır. Bunlar; • Braille daktilosu • Tablet ve kalemdir. Braille daktilosu; üzerinde altı tane tuşun bulunduğu bir daktilodur. Tuşlardan her biri altı noktadan birini yazmak için işler görür. Yazılan harfte kaç nokta varsa o noktaları yazmak için gerekli tuşlara aynı anda birlikte basmak gerekir. Tablet; ise üzerinde altı noktalı hücrelerin bulunduğu bir yazma çerçevesidir. Yazı tabletinin arasına kağıt uygun şekilde sıkıştırılmakta ve tabletin arasındaki kağıdın üzerine kodlar özel kalemi ile delinmektedir. Kalem, tutma yeri plastik olan çiviye benzer bir araçtır. Az gören öğrenciler için etkili okuma – yazma aracının seçimi çok önemlidir. Göz hekiminin az gören olarak belirlediği çocuklar mutlaka eğitsel değerlendirmeden geçirilerek basılı materyali okul çalışmaları ve günlük yaşamda etkili olarak kullanabilecek çocuklara basılı materyalle okuma yazma öğretilmelidir. Dinleme Becerileri: Görme yetersizliği olan bireyler önemli oranda bilgiyi dinleme yoluyla edinirler. Bu bireyler iyi dinleme becerilerine otomatik olarak sahip olmazlar. Bu nedenle, dinleme becerilerinin geliştirilmesi eğitim programının önemli bir unsurudur. Dinleme, seslerin farkında olma, sesleri ayırt etme, sesleri anlamlandırma gibi becerileri içerir. İyi dinleme becerisine sahip olmak, çocuğun sözcük dağarcığını, konuşma, okuduğunu anlama ve yazma becerisi üzerinde olumlu etkileri vardır. Görme yetersizliği olan çocuklar, özellikle ilköğretim ve lise yıllarında konuşan kitaplardan yararlanırlar. Konuşan kitapları etkili bir şekilde kullanabilmek için, iyi dinleme becerilerine sahip olmaları çok önemlidir.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 11 Görme Yetersizliği Görme Kalıntısından Yararlanma: Görme kalıntısından yararlanma, kişinin mevcut olan görme kalıntısını kullanmasını öğretmeyi tanımlamaktadır. Bu durum göz hareketlerinin kontrolü, görme duyusuna ait uyarıcıya dikkat, görülen çevreye adaptasyon ve bilgi işlemleri gibi becerilerin uygulamalarını içermektedir. Eğitim olmadan az gören bir çocuk gördüklerinden bir anlam çıkaramamaktadır. Bu nedenle az görenlerin programında görme kalıntısından yararlanmanın öğretimi mutlaka yer almalıdır. Ayrıca, kabartılmış altı noktayla ve büyütülmüş harflerle okuma hızı düşüktür. Buna karşılık konuşan kitaplar aracılığı ile okuma hızı ve böylece öğretimin etkinliği artmaktadır. Oryantasyon ve Bağımsız Hareket Eğitimi: Görme bozukluğu olan kişiler içinde bulunduğu çevrede nerede olduğunu ve bu çevrede emniyetli olarak nasıl hareket edeceğini bilmelidir. Oryantasyon ve bağımsız hareketi kazandırmaya yönelik hazırlanan programın amacı güvenli, yeterli ve becerikli hareketlerle bağımsız gezip, dolaşmasıdır. Hareket özgürlüğünün iki boyutu vardır. Bunlardan birisi zihinsel oryante olma, diğeri ise bağımsız harekettir. Oryante olma görme yetersizliği olan kişinin çevresini ve bu çevreyle kendisinin ilişkisini aanlamasıdır. Bağımsız hareket, özel teknikleri, görme kalıntısını ve geri kalan duyuları kullanarak bir yerden diğer bir yere güvenli ve bağımsız olarak gidebilme becerisidir. Hareketi tayin etmede kullanılan yardımcı ve araçlar; • Uzun baston (beyaz baston) • Rehber köpek • Gören rehber kişiler • Elektronik cihazlar

Görme Yetersizliği Uzun Beyaz Baston; 1944’te Richard Hoover tarafından geliştirilmiştir. Bağımsız dolaşmada en çok kullanılan araçtır. Uzun beyaz baston yürürken zemine hafifçe dokundurularak sürüklenir. Kullanan kişi, zeminin pürüzlülüğü, delikler, merdivenler ve diğer engeller hakkında dokunma ve yankı aracılığı ile bilgi edinerek harekete geçmektedir. Geleneksel yaklaşıma göre baston kullanımını öğretmek için okul yaşları beklenmekteydi, ancak şu anda pek çok görüş çocuğun yürümede bağımsız hale geleceği zamana kadar bu eğitimin tamamlanması yönündedir. Görme engelli bireylerin güvenli hareket edebilmesi için baston kullanmaları çok önemlidir. Rehber Köpek; ÖZEL EĞİTİM - sayfa 12 Genellikle okul çağı çocukları için tavsiye edilmemektedir. Köpeğin büyüklüğü, hızlı yürüme adımları ve bakımı genci olumsuz yönde etkilemektedir. Kişinin başka bir özrü yoksa 16 yaşından önce kullanımı önerilmemektedir. Bununla birlikte bastonla yürümeye göre muhtemel tehlikelere karşı daha hızlı tepki verme imkânı sağlamaktadır. Gören Rehber Kişiler: Görme yetersizliği olan bireyler birçok durumda gören bireylerden yardım almak gereksinimi duyabilirler. Gören rehber, harekette önemli bir özgürlük imkânı sağlamaktadır. Fakat rehbere bağlı olma pek çok açıdan pratik olmamaktadır. Görme yetersizliği olan bireye rehber olmak için nasıl hareket edilmesi gerektiğinin bilinmesi önemlidir. Günlük yaşamda gören bireyler görme yetersizliği olan bireylerin kollarından tutma, çekme gibi pozisyonlarla yardım etmeye çalışmaktadırlar. Rehberle yürüme becerisinin doğru kullanılmaması ile oluşan bu durumlar görme yetersizliği olan kişileri de tehlikelerle karşı karşıya getirmektedir. Doğru rehberle yürüme becerisi için, görme yetersizliği olan kişi kolunu dirsekten bükmeli ve yarım adım gerisinde durarak gören kişinin kolunu dirseğinin yukarısından hafifçe tutmalıdır. Gören kişinin de tutulan kolunu vücuduna yapıştırarak rehberlik ettiği bireyin hareketlerini (merdiven çıkma- inme)anlamasına yardımcı olmalıdır.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 13 Görme Yetersizliği Elektronik Cihazlar: Bağımsız hareketi kolaylaştıracak birçok elektronik cihaz geliştirilmiştir. Ses dalgaları ile yol üstündeki engellerden kişiyi haberdar eden lazerli bastonlar, standart bastona tutturulan lazer araçları bunları arasında sayılabilirler. Bu araçlar çok küçük yaşta kullanmaya başlanarak çocuğun çevreden daha çok bilgi almasını ve bağımsız olmasını sağlayabilir. Ancak, pahalı olmaları, uzun bir eğitim gerektirmeleri ve farklı hava koşullarında problem yaratma ihtimalleri vardır. Günlük Yaşam Becerileri: Görme yetersizliği olan birey için günlük yaşam becerileri ve sosyal becerileri öğrenip kullanmak çok önemlidir. Yemek pişirmek, kişisel bakım, alışveriş yapma, giysi temizliği bakımı, ev yönetimi, bütçe hazırlama gibi günlük yaşam becerileri ve sosyal beceriler çocuğun yetişkinlikte de bağımsız olabilmesi için mutlaka kazanması gereken becerilerdir. Bu becerilerin kazanılmasında beceri analizi ve programlı eğitim etkili olacaktır. Görme Yetersizliği Olan Öğrenciler İçin Yapılacak Çevresel Uyarlamalar: Aydınlatma Uyarlamaları: Az gören öğrencilerin görme duyularını kullanabilmeleri için gereken ilk düzenleme bulundukları ortamdaki ışık düzenlemeleridir. Görme yetersizliğinin türüne ve derecesine bağlı olarak bazı az gören bireyler iyi aydınlatılmış ortamlarda daha iyi görebilirken, bazıları loş aydınlatmayı tercih edebilmektedir.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 14 Renk ve Zıtlık Uyarlamaları: En temel hali ile zıtlık nesne ve arka zemin arasındaki gölge farkıdır. Bu fark arttıkça yani nesne ve zemin arasındaki renk farkı belirginleştikçe nesneyi görmek daha kolay hale gelmektedir. Örneğin beyaz zemin üzerine siyah lacivert gibi koyu çizimlerin görülebilirliği beyaz üzerine gri, sarı gibi açık çizimlerden çok daha fazladır. Soluk renkli materyaller yerine parlak renkli materyallerin kullanılması, kapı pencere gibi alanlara dikkat çekmek için renkli bantların yapıştırılması, sınıf ve okul ortamındaki askılık,kitaplık, sıra musluk gibi bölümleri tanımlamak için renkli uyarıcılara yer verilmesi az gören öğrencilerin çevreyi daha aktif kullanmaları için önemlidir. Büyüklük Uyarlamaları: Optik ve optik olmayan araçlar yardımı ile görme yetersizliği olan öğrencilerin yakın ve uzak görme keskinlikleri desteklenebilmektedir. Basılı materyallerin okunabilmesi için tercih edilen büyüteçler, yazıların puntosunda oynama yapılmadan okunabilirliğini arttırmakta ve öğrencilerin daha fazla yazılı materyale ulaşmasını sağlamaktadır. Bununla birlikte günümüzde kullanılan bilgisayar ve tabletlerdeki fotoğraf çekme, büyütme, ışığı parkalığı ayarlama gibi fonksiyonlar sayesinde az gören öğrencilerin sınıf ortamındaki görsel ve/veya yazılı materyallere erişimi daha kolay hale gelmektedir. Görsel Karmaşıklık Düzeyi Ayarlamaları: Görme yetersizliği olan öğrencilerin, bulundukları eğitim ortamında daha aktif olması ve ders materyallerinden faydalanabilmeleri için materyallerin ve çevrenin görsel karışıklıktan arındırılması gerekmektedir. Sınıfta karışık fon yaratabilecek perde ve halıların sadeleştirilmesinin yanı sıra kullanılan basılı materyallerdeki resim ve yazılar belirgin çizgi ve renklerle kolay ayırt edilebilir hale getirilmelidir.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 15 Görme Yetersizliği GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİNE UYGUN ARAÇ-GEREÇLER Sümeyra KANDEMİR Görme yetersizliği olan çocuğun yaşıtlarıyla eşit miktarda bilgiyi elde edip, kullanması için özelliklerine uygun araç– gereçler ve teknolojik destek sağlanmalıdır. Bunların içinde aşağıdaki araçlar sayılabilir. Braille Alfabesi: Braille Alfabesi iki sütunda yer alan altı noktanın çeşitli kombinasyonları ile harflerin, rakamların, noktalama işaretlerinin, matematik işaretlerinin, müzik notalarının oluşturulduğu bir alfabe sistemidir. Okuma Tablosu: Okuma yazmaya yeni başlayan çocuklara noktaların yerlerini ve harfleri tanıtmak için kullanılan tablodur Tablet ve Kalem: Tablet üzerinde altı noktalı hücrelerin bulunduğu bir yazma çerçevesidir. Tabletin arasına kâğıt takıldıktan sonra tahtadan ya da plastikten tutma yeri olan çiviye benzer bir kalemle yazılır. Tablette yazı yazmak için harfleri tersten yazmak gerekmektedir. Okuma-yazmaya yeni başlayan çocuklar, önce 4 satırlık tabletle başlar, sonra büyük tablete geçilir Braille Rakamları: Braille rakamlarını tanıtmak amacıyla, noktaları kabartma olarak hazırlanmış tablodur. Küp Kasa – Küp Taş: Matematik işlemlerinin öğretiminde kullanılan ilk aşamadaki materyaldir. Küp şeklindeki taşların üzerinde kabartma olarak sayılar ve işlem işaretleri vardır. Taşlar kasadaki hücrelere yerleştirilerek işlemler yapılır.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 16 Taylor Kasa: Matematik işlemlerinde bir üst aşamasında daha karmaşık işlemlerde kullanılan araçtır. Üzerinde hafif kabartmaların bulunduğu kısa kibrit çöpü şeklindeki materyalin kasadaki hücrelere yerleştirilmesi ile kullanılır. Abaküs: 4. ve 5. Sınıflardan sonra kullanılabilen matematik işlemlerinin yapıldığı araçtır. (Hesap makinesi gibi) taşınma kolaylığı ve pratik oluşu nedeniyle tercih edilir. Bilgisayar Yazılım ve Donanımları: Bilgisayar ekranındaki yazıları seslendiren programlar, normal yazıyı braille alfabesine çeviren programlar, bir tarayıcı yardımcıya basılı materyali, bilgisayara aktarıp, seslendiren programlar ve braille çıktısı veren yazıcılar bunlar arasında sayılabilir. Optik ve Optik Olmayan Yardımcı Araçlar: Optik araçlar arasında; Teleskopik ve tele mikroskobik gözlükler, ayaklı ve el büyüteçleri, optik olmayan araçlar arasında ise; büyük puntolu kitaplar, konuşan kitaplar, okuma stantları sayılabilir. Braille Daktilosu: Üzerinde altı tane tuşun bulunduğu bir daktilodur. Tuşların her biri altı noktadan birini yazmak için işlev görür. Yazılan harfte kaç nokta varsa o noktaları yazmak için gerekli tuşlara aynı anda birlikte basmak gerekir.

Görme Yetersizliği Standart ve Elektronik Bağımsız Yazılım Araçları: Okul öncesi dönemde ve yetişkinlerin kullanması için desteklenmiş standart bastonlar, lazer teknolojisi ile engel algılamayı sağlayan bastonlar bu araçlar arasında sayılabilir. ÖZEL EĞİTİM - sayfa 17 Laboratuar Araçları: Görme engellilerin eğitimlerinde kullanılan özelliklerine uygun olarak hazırlanmış birçok laboratuar araç – gereçleri sayılabilir. Elektronik Yardımcı Araçlar: Görüntüyü büyütmeye yarayan tepegözler, kapalı devre televizyon sistemleri, sentetik sesle konuşan saat ve hesap makineleri elektronik yardımcı araçlar sayılabilir.

Görme Yetersizliği GÖRME Görme engellilerin eğitiminde, ENGELLİLERE görme derecesine göre görme kalıntısından yararlanma ve diğer YÖNELİK duyu organlarını kullanarak ETKİNLİKLER öğrenmeye yönelik etkinlikler büyük önem taşımaktadır. Görme Sümeyra KANDEMİR yetersizliğinden etkilenen çocukların yetişkinleri gözleyip, taklit etmede güçlükleri olacaktır. Çocuğun çevresindeki insanları dokunarak gözlemesi, çeşitli hareketlerin ÖZEL EĞİTİM - sayfa 18 hangi vücut bölümlerine ait olduğunu anlamasını sağlar. (Eğilme, çömelme, tutma vb.) küçük motor becerilerin başarılması büyük ölçüde el-göz işbirliğine dayalıdır. Kör çocuklarda el-göz işbirliği yerine kulak-el işbirliğini geliştirecek etkinlikler önemlidir. Az gören çocuklarda ise, el-göz işbirliğindeki sınırlılıkları ortadan kaldıracak etkinlikler düzenlenmelidir. Küpleri kavanoza biriktirme, küplerle kule yapma, çubuğa halka geçirme, makasla çizgi üzerinden kesme, el-göz işbirliğini geliştirmek amacıyla kullanılabilir. Görme engellilere yönelik etkinlikler hazırlanırken dokunma ve işitme duyularını hedef alan, doğrudan yaşantılar sağlayan, sözel iletişimi destekleyen etkinliklere yer verilmelidir. Günümüzde engelliler ve özel olarak görmeyenler alanında spor faaliyetinden bahsedildiğinde ilk akla gelen, satranç olmaktadır. Bunun nedeni satrancın öncelikle bir beyin sporu olması ve sabit bir şekilde bir satranç tahtası başında oynanmasıdır. Bu husus görme engellinin spor yaparken ortaya çıkarabileceği fiziksel harekete dayalı zorlukları baştan ortadan kaldırmaktadır. Satrancın bir özelliği de, görme engellilerin görenlerle birlikte katılabilecekleri ve yapabilecekleri sınırlı sayıdaki spor alanlarından biri ve hatta en başta geleni olmasıdır. Gerektirdiği donanım açısından da satranç kör sporları arasında en kolay ve ucuz olanıdır. Diğer alanlarda özel salonlar ve parkurlar ya da giysiler ve rehberler gerekirken, satrançta temel olarak bir kabartma tahtanın bulunması yeterlidir.

Görme Yetersizliği HABER 'Görme Engelli Okul KÖŞEMİZ Arkadaşı Judocu Minikler, Türkiye Şampiyonu Oldu.' Nurcan ALPFİDAN ÖZEL EĞİTİM - sayfa 19 Diyarbakır Ali İhsan Arslan Görme Engelliler İlkokulu öğrencisi Hamza Anul, Muhammed Rına Tek ve Arda Şimşek, yaklaşık 3 ay önce öğretmenlerinin yönlendirmesiyle judoyla tanıştı. Türkiye Judo Federasyonu Eğitim Kurulu üyesi ve aynı zamanda Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü judo antrenörü Osman Gökçül'ün çalıştırdığı 3 arkadaş, Aydın'ın Nazilli ilçesinde 11-13 Şubat'ta düzenlenen Görme Engelliler Judo Türkiye Şampiyonası'na katıldı. Minikler kategorisindeki müsabakalarda Hamza Anul 38 kiloda, Muhammed Rınas Tek 46 kiloda ve Arda Şimşek de 60 kiloda yarışarak rakiplerini eleyip altın madalyayla Diyarbakır'a döndü. Judocular, bundan sonra da olimpiyatlara katılıp, altın madalya almayı ve kürsüde İstiklal Marşı'nı okumayı hedefliyor. Türkiye Judo Federasyonu Eğitim Kurulu üyesi ve Diyarbakır Gençlik ve Spor il Müdürlüğü judo antrenörü Osman Gökçül, \"Görme engelli kardeşlerimizle yaklaşık 3 aya yakın bir çalışma yaptık. Aydın'ın Nazilli ilçesinde Türkiye Şampiyonası'na katıldılar. Minikler kategorisinde 3 altın madalya aldık.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 20 Ayrıca 1 bronz ve gençler kategorisinde de 1 altın madalya alarak toplamda 5 madalyayı ilimize kazandırdık. Bundan sonraki hedefimiz, minikler kategorisini yıldızlara, yıldızları da ümitlere, ümitleri de gençlere ve büyüklere taşımak. Judo yapmak isteyen herkese kapımız açık\" dedi. Kendisi de görme engelli olan Diyarbakır Kayapınar Belediyesi Engelliler Spor Başkanı ve okulun beden eğitimi öğretmeni Mehmet Emin Erdoğan, \"Judo dışında 6 branşımız daha var. Bunun yanında atletizm, halter, yüzme gibi branşlarımız da var. Bu çocuklarımıza dokunabilmek için görme engellerini bir nebze de olsa 'Siz de bu hayatta varsınız' diyebilmek adına bu tür sporları yaptırmaktayız. Bunun neticesinde Avrupa ve dünya şampiyonlarıyla olimpiyatlara altyapıdan sporcu yetiştirme hazırlıkları içindeyiz. Rabb'im nasip ederse bütün branşlarda iddialıyız\" diye konuştu. Ailesinin çok desteğini gördüğünü anlatan 6'ncı sınıf öğrencisi Hamza Anul, olimpiyatlara katılıp şampiyon olmayı hedeflediğini söyledi. Muhammed Rınas Tek ve Arda Şimşek de özellikle ailelerinden çok destek aldıklarını, çok çalışıp, olimpiyatlara katılarak, kürsüde İstiklal Marşı'nın okumak istediklerini kaydetti.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 21 Görme Yetersizliği 'Üsküdar'da Görme Engellilere Otobüs Durağı Engeli.' Üsküdar'da otobüs durağı görme engelliler için yere konulan sarı şeridin üzerine yapıldı. Yolda yürümekte zorluk çeken engelliler, bunun sadece bir örnek olduğunu ve günlük yaşantılarında buna benzer pek çok engelle karşılaştıklarını dile getirerek, başta yetkililer olmak üzere herkesten daha duyarlı davranmalarını istiyor. Acıbadem Mahallesi, Acıbadem Caddesi üzerinde yakın zamanda otobüs durağı yapıldı ancak durak konulurken, görme engelliler unutuldu. Durak görme engellilerin yön bulmasına ve daha güvenli yürümelerine yardımcı olan sarı şeridin üzerine yapıldı. Sarı şeridi takip ederek kaldırımda yürüyen görme engelliler, aniden karşılarına çıkan durak nedeniyle zorluk yaşıyor. Günlük hayatta birçok engelle karşılaştığını söyleyen, doğuştan yüzde 90 görme engeli bulunan Murat Tokaç, özellikle sarı çizgilerle ilgili büyük sorun yaşadıklarını söyledi. Tokaç, \"Sarı çizgilerin üzerine durak yapılması, araç park edilmesi, ücret iade cihazlarından biz zorluk yaşamaktayız. Burada şu anda durağa gelirken ağaca çarptım, yine durağa gelirken durağın camına tosladım. Burada şu anda bu sarı çizginin durması gerekir. Normalde burası tam ayağımın dibinde veya biraz daha geride sarı noktalar olması gerekir ki, ben burada bir engel olduğunu bileyim. \"DURAĞI ÇOK GÜZEL DÜŞÜNMÜŞLER, BİZ ENGELLİLERİ DÜŞÜNMEMİŞLER.\"

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 22 Ancak bu sarı çizgi devam etmektedir. Benim için bu sarı çizginin devam etmesi demek 'bu yolun devamı var' demektir. Ben bu yolu devam etmek zorundayım. Bu bir sarı nokta yani benekli diye tabir edilen sarı noktalar olması gerekir ki, ben de burada bir engel olduğunu bileyim. Gördüğünüz gibi durak var. Durağı koymuşlar, sağ olsunlar çok güzel düşünmüşler. Biz engellileri düşünmemişler. Biz engelli vatandaşlar olarak bunların önlenmesini istiyoruz\" diye konuştu. Türkiye Görme Engelliler Derneği Genel Sekreteri Bilal Bayrı da hizmet götürülürken dernek ve örgütlerin de fikrinin alınması gerektiğini vurguladı. Sarı şeritlerin yetersizliğine dikkat çeken Bayrı, \"Aslında görme engellilik, toplumsal olarak baktığınız zaman zor gibi gözüküyor ama aslında bizim hayatımızı zorlaştıran görenler mi diyeyim artık veya işi bilmeyenler mi diyeyim. Çünkü hizmeti getirirken aslında hangi gruba hizmet götürecekseniz o ilçenin, o ilin engelli dernekleri var. Aslında onlara sorarak, örgütlerin fikrini alıp birlikte yaparsanız daha sağlıklı olacağını düşünüyorum. Gündelik hayatta bizler de dışarı çıkıp sizler gibi yaşamımızı sürdürmek zorundayız. İşe gitmek zorundayız. Arkadaşımızla buluşmak zorundayız. Maalesef sokağa çıktığımız zaman işte kabartma yolu takip ediyorsunuz, bir noktaya kadar göze gözüken yerlere kadar yapıyorlar. Ara sokaklar veya böyle göze gözükmeyen yerlerde de tamamen boşta kalıyorsunuz\" dedi. Elektrikli scooterların son dönemde yaygınlaştığını söyleyen Bayrı, \"Vatandaş biniyor, gördüğü direğe bağlıyor. Haliyle bu kabartma yola da denk geliyor, trafik lambasına da denk geliyor. Arkadaş lambanın düğmesine basacak. Tabii orada bir şey olduğunu hiçbir zaman düşünmüyor. Bakıyor ayağı bir yere vurdu. Buna benzer ayağını çatlatan, kıran veya düşen arkadaşlar oldu. Yani yetkililerden rica ediyorum, bunlara biniyorlarsa aynı arabalar gibi bir toplama yeri veya bir park yeri oluşması gerekiyor\" diye konuştu.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 23 Görme Yetersizliği 'ENGELSİZ YÜREKLER' İzmir Valiliği İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğünce Yürütülmekte olan “Engelsiz Yürekler” projesi kapsamında ve okulumuz koordinesinde 7-14 Ocak Beyaz Baston Haftası nedeniyle Bornova Aşık Veysel Görme Engelliler Ortaokulunu ziyaret ettik. Engelli farkındalığını arttırmak amacıyla gerçekleştirilen projeye Valilik proje ekibi, Demokrasi Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü 2 ve 3. Sınıf Öğrencileri, Türk Kızılayı İzmir Şubesi Engelsiz Kızılay birimi ve Türkiye Beyazay İzmir Şubesi katılım sağladılar.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 24 VEYSEL BAL İLE GÖRME YETERSİZLİĞİ ÜZERİNE Muhammet AYHAN Görme engeli nedir, kısaca tanım yapacak olursak ne diye biliriz ? Görme engeli bazı nedenlerden ötürü görülen, gözün tam olarak işlevini yerine getirememesidir. yine bu işlevleri yerine getirmesine engel bazı etkenler vardır doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası Normal bir insanın görmüş olduğu mesafenin onda biri kadar görebiliyorsa, örneğin normal bir insanın 60 metrede gördüğünü 6 metrede görebiliyorsa bu insanlara görme engelli insan denir yine bu da aynı şekilde iki kısımdan oluşur hiç görmeyenlere Total çok az bir şey görenlere de az gören denir. Görme engelinin görülme nedenleri nelerdir ? . Görme engelinin görülme nedenleri üç türlüdür : doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası. doğum öncesi gibi olumsuzluklar da olabilirken kalıtımsal sorunlar da olabilir annenin görmüş olduğu şiddet olabilir, almış olduğu sağlıksız Besin kaynakları olabilir, tüketmiş olduğu alkol ve sigara olabilir doğum sırasında oluşabilecek olumsuzluklar ise doğumun zor gerçekleşmesi doğum sırasında ebelerin bilinçsizce davranmaları bu bilinçsizce davranışların çocuğa zarar vermesi olabilir . doğum sonrasında ise ateşli hastalıklar sebebiyet verebilir. ve yine aynı şekilde doğum sonrasında bireyin geçirmiş olduğu kazalar, delici ve kesici aletlerin gözle teması sonucu gözün işlevini yitirmesi gibi nedenler de sayılabilir

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 25 Görme Yetersizliği Olası problemler ve baş etme yolları nelerdir ? Evet Muhammet hemen hemen tüm özel bireylerin günlük yaşamda karşılaştıkları problemler vardır . ve bu problemler onların yaşamlarını çok ciddi anlamda kısıtlamaktadır. bütün Görme engellilerin şöyle söyleyeyim ailelerinin eğitim siz olmaları, evet bu çocuk sonradan aileye katılıyor, çocuğun doğumu ile beraber çocukta görme engelli probleminin görülmesi aileyi ciddi anlamda yıpratıyor. Bunun kahrını yaşarken bile ne yapacaklarını bilemiyorlar. Her şeyden önce çocuğun önüne çok fazla oyuncak ve araç gereç bırakıyorlar. Bu oyuncak araç ve gereçlerin olması kalabalıkları meydana getiriyor. bunlardan kaçınmak lazım Çünkü bu oyuncak araç ve gereçler çocuğun üzerine basıp ve yaralanmasına sebep olabilir. ve bireyin hareket alanını daraltmaktadır bir diğer problem türü ise bu tür bireyler için belirlenen özel alt sınıfların bulunmaması, örgün eğitimdeki çocuklar tarafından dışlanmaları, kabul görmemeleri gibi problemleri sayabiliriz. birey büyüdükçe karşılaştığı problemler de artmaktadır hem eğitimlerinde hem de sosyal çevreden bir sürü problemlerle karşı karşıya kalırlar. bir diğer problem ise matbaa baskılı kabartma kitapları temin etmekte zorluk çekmeleri bununla beraber bir de çevresel problemler var ve yine bu çevresel problemlerin var olmasında insanların bilinçsizce davranmaları ve empati kuramamaları yer alıyor. bu problemlerin başında şehirlerin doğru planlanıp tasarlanamadığı için görme engelli bireylerin yürümekte zorluk çekmeleri , engellere takılmaları , kaldırımlarda bulunan görme engelliler için tasarlanan rampalara Bilinçsizce Park edilen araçlar tarafından işgal edilmes,i karşıdan karşıya geçtiklerinde onlara yardımcı olacak sesli trafik ikaz ışıklarının tasarlanmamış olması, toplu taşımayı kullandıklarında durak isimlerinin sesli olarak söylenmemesi gibi nedenlerdir. Bu problemleri en aza indirebilmek için teknolojiyi olabildiğince doğru kullanmak, halkı bu konuda bilinçlendirmek, görme engelli bireylerin ailelerine eğitim vermek, ve bu eğitimleri seminerler vasıtası ile ülke geneline yaymak, eğitimlerini özel eğitim sınıflarında vermek ile olur.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 26 Görme engeli bulunan bireylerin tanılanmaları nasıl olur ? Evet Muhammed tanılanmalarına gelecek olursak, 2 Tür tanıdan bahsedebiliriz : tıbbi tanı ve eğitsel tanı olmak üzere iki tanı vardı Öncelikle tıbbi tanıdan biraz bahsetmek istiyorum , Görme yetersizliğinin tıbbi tanısı , göz doktorları tarafından konulmaktadır. bu süreçte çocukların göz veya görme sisteminde bir hasar veya bir kaybın olup olmadığı incelenir eğer çocukta bir kayıp veya bir hasar söz konusu ise bunun derecesi , oranı ne düzeyde etkilediği , gibi durumlar tespit edilir. Bu işlemlerin sonunda ise çocuklara görme yetersizliği tanısı konulur. Eğitsel tanı ise , Çocuğun eğitsel değerlendirme ve tanılanması RAM’da oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından . çocuğa görme yetersizliği tanısı konulduktan sonra söz konusu yetersizliğin yani görme kaybının diğer gelişim alanı olan etkisinin incelenmesi ve değerlendirilmesi gereklidir . yani çocuğun gelişim alanlarında performans düzeyi, akademik durumu ve eğitsel gereksinimleri hakkında bilgi edinilir. Görme Engelli bireylerin eğitim, öğretim ve tedavi süreçleri nasıl olmalı ? Görme yetersizliği olan çocukların devam edebilecekleri farklı eğitim ortamları bulunmaktadır. Bu başlık altında kısaca bu eğitim ortamlarına ve tedavi süreçlerinde ilişkin bilgiler vereceğim. Yatılı görme engelliler okulu; Görme yetersizliği olan çocuklara özel eğitim hizmetleri sunan okullardır. okullarda beslenme, barınma, bakım ve eğitim hizmetleri sunulmaktadır. söz konusu bu okullar yatılı ve gündüzlü olarak hizmet sunmaktadır. Özel eğitim sınıfları; Bunun için de şunları söyleyebiliriz : Özel eğitim sınıfı görme yetersizliği olan çocuklar için normal gelişim gösteren çocukların gittikleri okul bünyesinde açılan sınıflardır. bu sınıflar normal gelişim gösteren akranları ile görme yetersizliği olan çocukların etkileşimine ortam hazırlamaktadır.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 27 Görme Yetersizliği Kaynaştırma, bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları; Kaynaştırma, bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin her tür ve kademede diğer bireylerle karşılıklı etkileşim içinde bulunmalarını ve eğitim amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla bireylere destek eğitim hizmetleri sunmaktadır. Özel eğitim ve rehabilitasyon desteği; Bu merkezlerde bireysel / grup eğitim ortamlarında çocukların ihtiyacı ve performans düzeylerine uygun olarak dokunsal, duyarlılık, bağımsız hareket, işlevsel görme teknolojilerin kullanımı gibi birçok becerilerin kazandırılmasına ilişkin gelişimsel, akademik, psikososyal ve yetersizliğin desteklenmesi alanlarda çalışmalar yürütülmektedir. Tedavi süreçleri: Görme yetersizliğinin tıbbi değerlendirilmesi göz hekimi tarafından gerçekleştirilmektedir göz doktoru gözün genel değerlendirmesi ile birlikte görme işlevini de değerlendirmektedir görme yetersizliği 4 temel alanda değerlendirilir bu alanlar şunlardır : - Görme keskinliği - Görme alanı - Renk görme - Kontrast görme becerisi Yapılan değerlendirme sonucunda ilaç, optik, araçlar ya da ameliyat gibi tedavi hizmetleri planlanır, bu hizmetlerin planlanmasına, göz hekiminin yanı sıra optimetrist, oftalmolojiktik gibi alan uzmanları da gözün fizyolojisine yönelik çalışmalarda bulunmaktadırlar. Görme engelli bireylere tanınmış yasal haklar nelerdir ? Özel eğitim ihtiyacı olan bireylere yönelik Birleşmiş Milletler engelli hakları sözleşmesi Türkiye Cumhuriyeti anayasası ve engelliler hakkında kanun başta olmak üzere ulusal ve uluslararası birçok yasal haklar mevcuttur .

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 28 Özel eğitim ihtiyacı olan bireylere yönelik çeşitli kurum ve kuruluşlarca hazırlanan mevzuat düzenlemeleri bu yasal haklara dayanmaktadır ve bu haklara gelecek olursak şunları örnek verebiliriz: 1.Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin destek eğitim hizmetlerinden faydalanması 2.Ücretsiz okul servisinden faydalanmaları 3.Ders muafiyetinden faydalanmaları 4.Destek eğitim odası hizmetlerinden faydalanmaları 5.Sınav tedbir hizmetleri ve üniversite sınav başvurusu hizmetleri gibi hizmetlerden faydalanmaktadırlar . 6.Toplu taşıma araçlarını ücretsiz bir şekilde kullanmaları 7.Seyahat ettiklerinde uçak biletlerinde indirim yapılması 8.Araç alımında indirim yapılması, gibi yasal haklar tanınır. Görme engelini konu almış sizin bildiğiniz film ve kitaplar var mı varsa sizin önereceğiniz nelerdir ? Muhammed sadece bildiğim 2 film ve 3 kitap var. bunun haricinde bildiğim pek fazla film ve kitap yok. Filmler şunlar : 1.Müzik Asla Durmaz 2.Benim Dünyam Kitaplar ise şunlardır : 1.Fareler ve insanlar 2.Senden önce ben 3.Parmak uçları

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 29 Görme Yetersizliği BAŞARIDA ENGEL TANIMAYANLAR Helin ACAR EŞREF ARMAĞAN Doğuştan görme engelli Türk ressamdır. Yaşamı boyunca görmediği nesnelerin maket modellerine parmak uçlarıyla dokunarak onları başarıyla resmedebilmiştir. 'The Colors of Darkness' isimli ödüllü belgesele konu olmuştur. Ayrıca Real Super Humans isimli belgeselde de aynı şekilde kendisinden ayrıntılı bir biçimde bahsedilmektedir. Hiç görmediği nesneleri dokunduktan sonra resmedebilme yeteneği nedeniyle Harvard Üniversitesi nöroloji bilim dalından profesörler kendisinin beyin fonksiyonlarını incelemiş, bunun sonucunda Eşref Armağan'ın bir nesneye dokunduğunda beynindeki görülen cisimlerin algılanması ile ilgili bölümün harekete geçtiğine şahit olmuşlardır. Hakkında ünlü İngiliz bilim dergisi 'New Scientist'te makale yayınlanan Armağan yaşamını Ankara'da kendisi gibi görme engelli eşiyle beraber sürdürmektedir. 1994 senesinde Joan Eröncel isimli otuz sene evvel Türkiye'de evlenmiş Amerikalı bir hanım ile tanışır. Joan, onun eserlerinin mükemmelliği karşısında hayran olur ve ona yardım etmeye karar verir.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 30 STEVİE WONDER ABD'nin Michigan eyaletinin Saginaw kentinde dünyaya geldi. Çocukluğundan beri görme engelli olan Stevie Wonder, 13 yaşından bu yana dünya çapında yüz milyonlarca albüm satmıştır. Gitar, bateri, piyano ve mızıka gibi birçok müzik aletini çalabilmektedir. Birçok eleştirmen tarafından müzik dehası olarak kabul edilmektedir. 22 Grammy ödülü sahibidir (bu yaşayan bir sanatçı için rekordur), aynı zamanda bir hayat boyu başarı ödülü ve En İyi Film Müziği Oscar'ını kazanmıştır. Bob Marley’den etkilenen sanatçı, tüm müzik yaşamı boyunca ağırlık kazanan dans ve aşk şarkılarından sonra bu sayede nükleer silah karşıtı kampanyalara kadar uzanan bir yelpazeye müziğini genişletmeyi başardı. Wonder’in ilk protest şarkısı Bob Dylan’ın “Blowin In The Wind” şarkısının bir versiyonuydu. Tanıştığı ve birlikte şarkı söylediği Marley’e Wonder’in sunduğu ödül, “Master Blaster” şarkısı oldu. Bu şarkının da içinde yer aldığı “Hotter Than July” uzun çalarındaki “Happy Birthday” adlı şarkı Amerikan halkını etkileyen bir şarkı olacaktı. Hatta bu şarkı, Martin Luther King' in yaş gününün ulusal tatil ilan edilmesini isteyen bir kampanyayı canlandıracaktı. Wonder, 1981'de King'in yaş gününün tatil olmasını sağlayabilmek için gerçekleştirilen gösteriye ve bir sene sonraki elli bin kişinin toplandığı gösteriye de katılarak destek sundu. Wonder, elli bin kişiye şöyle seslendi: \"Bitmemiş bir senfoniyle ilgili çalışmalarımızı kutlayacağımız, dayanışma için prova yapacağımız bir güne ihtiyacımız var.\"

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 31 Görme Yetersizliği ASIK VEYSEL Aşık Veysel Şatıroğlu, 25 Ekim 1884 tarihinde Şarkışla, Sivas'ta dünyaya geldi. Veysel'in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti. Geçirdiği talihsiz bir kaza sonucunda sağ gözünü de kaybeden Veysel, babasının hediyesi olan bir saz sayesinde, henüz genç yaşlarda müziğe başladı. Önce başka ozanların türkülerini çalmaya başlayan Aşık Veysel, 1933 yılında tanıştığı Ahmet Kutsi Tecer'in teşvikleriyle kendi sözlerini yazıp söylemeye başladı. Aşık Veysel 20 yaşındayken, I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine kardeşleri ve arkadaşları cepheye gidince, genç ozan yalnız kaldı. Bu süre içerisinde tek arkadaşı sazı olan şair, kendisini iyice müziğe verdi. Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri'nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970'li yıllarda Hümeyra, Fikret Kızılok, Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel'in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Şarkışla'da her yıl adına şenlikler yapılır. Eserlerinde Türkçe'si yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içeydi. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. 1973 yılında akciğer kanseri sonucunda vefat etti.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 32 CEMİL MERİÇ 12 Aralık 1916 tarihinde, Reyhanlı, Hatay'da dünyaya geldi. İlk ve orta dereceli öğrenimini Hatay'da tamamlamasının ardından İstanbul'da bulunan Pertevniyal Lisesi'ni okuyan Meriç, bu sırada Nazım Hikmet ve Kerim Sadi başta olmak üzere dönemin solcu aydınlarıyla tanıştı. Bu okulu bitirmesinin ardından İstanbul Üniversitesi'nde Felsefe eğitimi aldı. Geçim sıkıntısı nedeniyle 1937'de İskenderun'a döndü. Bir süre reislik ve katiplik yaptıktan sonra 1939 Nisan ayında Hatay hükümetini devirmek iddiasıyla tutuklanıp Antakya'ya götürüldü; idam talebiyle yargılandı, iki ay sonra beraat etti. 1940 yılında tekrar okumaya dönerek İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirdi. 1941'den başlayarak İnsan, Yücel, Gün, Ayın Bibliyografyası dergilerinde yazıları yayımlamaya başladı. 1954 yılının bahar aylarında bir kaza sonucu gözlerini tamamen yitirince birkaç başarısız göz ameliyatının ardından 1955’te vapurla tek başına Marsilya’ya, oradan Paris’e gitti. 6 aylık tedavi başarılı sonuç vermeyince yurda döndü. Görme yetisini tamamen yitirdiğinden dolayı bir süre bunalıma girdi ancak çevresindekilerin yardımıyla yeniden okuyup yazmaya başladı. Görme yetisini yitirdikten sonra yazarlık hayatının en üretken çağı başladı. Bu süreçte birçok makale yazmış, çevresinin yardımı ile çeviriler yapmış ve kitaplar yayımlamıştır. 13 Haziran 1987'de de hayatını kaybetmiştir.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 33 Görme Yetersizliği ANDREA BOCELLİ Andrea Bocelli (d. 22 Eylül 1958; Lajatico, Pisa ili, Toskana); İtalyan tenor, söz yazarı, besteci ve albüm yapımcısıdır. Beş aylıkken doğuştan glokom teşhisi kondu ve bir futbol kazasının ardından 12 yaşında tamamen görme yetisini kaybetti. 6 yaşında babasının ondaki müzik sevgisini fark ederek onu bir müzik okuluna gönderdi. ve 6 yaşında piyano çalmayı öğrenerek bunların yanında flüt ve saksafon çalmayı da öğrenmiştir. hukuk fakültesinden mezun olan Bocelli her ne kadar bir dönem avukatlık yapmış olsa da müziğe olan ilgisi hiç bir zaman azalmamıştır. 1982'den beri ise Bocelli, hem pop hem de klasik müzikten 15 solo stüdyo albümü, üç büyük hit albümü ve dokuz opera kaydetmiştir. Dünya çapında 90 milyondan fazla albüm satılmıştır. Klasik müziği uluslararası pop listelerinin zirvesine taşıyan crossover (caz müziğin günümüzde popüler olan hali) sanatçısı olarak başarılı olmuştur. Ünlü besteci de hayatta engelleri tanımayarak büyük başarılara imza atan isimlerden biri olmuştur. Ayrıca Andrea Bocelli dünyanın en iyi üçüncü tenoru olarak kabul ediliyor.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 34 AİLELERDEN GELENLER Emine Nur ŞİMŞEK 1. Görme engelli bireyin annesi olmak size ne gibi sorumluluklar yükledi? İlk iki çocuğum sağlıklı üçüncü ise kızım görme engelli olarak doğdu. Tabi haliyle ailece şaşkın ve üzgündük çok zor bir dönem atlattım gerek aile baskısı gerek çevrenin bakışları olsun. Ama ben hiçbir zaman çocuğumda eksiklik ya da zayıflık hissetmedim. Doğuştan olduğu için tabi o farkında olmadan siz alışıyorsunuz bile. Konuşmaya çok erken başladı kızım. Ben ondan sonra eksiklik yok dedim ve erken konuşunca aileme çevreye eksiklik olmadığını kanıtlamış oldum. İki çocuğumu nasıl büyüttüysem ve annelik yaptıysam kızıma da aynısını yaptım ve yapıyorum. Sadece daha fazla gözetimim altında oluyor sadece bu fark var. 2. Çocuğunuzun görme yetersizliğine sahip olması diğer duyularını baskın kılıyor mu eğer böyleyse gözlemlerinize göre çocuğunuzda hangi duyular baskın? Kızım doğuştan görme engelli olarak doğdu ve büyüdükçe gözlerinin yerine koklama duyusunu kullandığını gözlemledim birçok şeyi koklayarak tanıyor. Örneğin beni kokumdan tanıdığını söylüyor yemekleri koklayarak isimlerini söyler. Nesneleri ve kokusu olamayan şeyleri ise dokunarak anlamlandırıyor.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 35 Görme Yetersizliği 3. Çocuğunuzun görme yetersizliğine sahip olması eğitim hayatını nasıl şekillendirdi ve etkiledi? Kızım şu anda 3. Sınıf öğrencisi görme engelliler okunda eğitim alıyor. 1. Sınıfa Antalya da başlamıştı orda zorlanmıştı akran zorbalığına uğradı. Ve zor zamanlar yaşadık şu an İzmir’deyiz okulunu ve öğretmenlerini çok seviyor. Şükür okul ile ilgili sorunlarımız azaldı okul dışında yüzme kursuna gitmeyi çok istiyor ama evimize uzak olduğu için gönderemiyorum. Yaşı biraz daha büyüyünce kendi başına dışarıda gezmeye başlayınca göndermeyi düşünüyoruz. 4. Çocuğunuzun geleceğinden endişe duyuyor musunuz eğer duyuyorsanız açıklar mısınız? Evet duyuyorum aslında kızım çok akıllı ve zeki dir bağımsız bir şekilde yaşayabilir ama yine de annelik duygusu sanırım gözetimim altında olması içimi rahatlatıyor. Çevreye hiç güvenmiyorum ve kızımda tehlikelere açık bu yüzden sürekli yanımda olması onun için en güvenlisi bir gün yanında olmazsam diye endişe duyuyorum. Geleceği ile ilgili meslek sahibi olmasını ve yuva kurmasını çok isterim kızım hayalleri arasında bu aralar polis olmak var geçen ay ise doktor olmak istiyordu. Görme engellinin hayallerinin önüne geçemeyeceğini düşünüyorum. 5. Çocuğunuzla ilgili en büyük hayaliniz nedir? Tabi ki her aile çocuğunun gelecekte mutlu huzurlu olması ister bende kızım için aynı şeyleri düşünüyorum ve engelini hayatının hiçbir döneminde hissetmeden hayatını sürdürmesini isterim ayrıca kızıma baktığımda gördüğüm azminin, yaşama sevincinin olmasını istiyorum.

FİLM Görme Yetersizliği ÖNERİLERİMİZ ÖZEL EĞİTİM - sayfa 36 Berke SARGIN KARANLIKTA DANS Selma Jezkova, derme çatma bir karavanda 10 yaşındaki oğluyla beraber hayatını sürdürmeye çabalayan bir kadındır. Genetik ve kalıtsal bir hastalığı nedeniyle görme yetisini tamamen kaybetmek üzeredir. Bir gün kendi hastalığının kalıtsallığı nedeniyle oğlunun da bu hastalıkta muzdarip olacağını bilmektedir. ' Görmek için göz gerekmez.' BUGÜN EVE YALNIZ DÖNMEKİSTİYORUM 2014 yılı brezilya yapımı okul sıralarında geçen bir film. Filmde görme engelli Lonardo, Gabriel ve Giovana arasındaki duygusal yakınlaşmalar anlatılıyor. 1987’den bu yana her sene en iyi LGBT temalı filmlere verilen Teddy Ödülleri’nde bu sene ‘Bugün Eve Yalnız Dönmek İstiyorum’ en iyi film seçildi. \"seni kimseye değişmem. bir tutulmayı halay et. dünya, güneş'le ayın arasına girer ve ay gökyüzünden kaybolur. ama o hala oradadır. dünya yoldan çekildiği zaman tekrar ayı görebilirsin. aynı bizim gibi.\"

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 37 Görme Yetersizliği BENİM DÜNYAM Küçüklüğünde geçirdiği bir rahatsızlık sonrası sağır, kör ve dilsiz kalan Ela, 8 yaşına dek hayatla ilgili hiçbir şey bilmeden yaşar. Aynı durumdaki ablasını trajik biçimde yitiren Mahir Hoca ile tanışmasıyla Ela'nın hayat mücadelesi başlar. Siyahtan beyaza uzanan bu yolculukta tek bir kelimeye yer yoktur: imkânsız. Benim içimde sesler sessizliğe dönüşür; karanlıkta aydınlığa... FANAA Gözleri görmeyen Zooni, bir gezi sırasında Rehan adındaki tur rehberine aşık olur. Zooni gözlerinden ameliyat olduktan sonra ortalardan kaybolan Rehan, büyük bir sır saklamaktadır. Yaradan bile hataya meyletti, güzelliğinizden... kendinize nazar değdirmeyin diye aldı gözlerinizi ellerinizden...

Görme Yetersizliği KELEBEK VE DALGIÇ ÖZEL EĞİTİM - sayfa 38 Tüm vücudu hareketsiz kalmışken sadece tek gözüyle dünyaya tutunan bir adam ölümü bekler diye düşünebilirsiniz ancak Jean Dominique Bauby o tek gözüyle yeni bir dünya yaratıyor kendisine. Bu film izleyenlerin farkındalığını arttırmaktan ziyade engellilerin umudunu arttırma adına daha önemli bir yapım. Başarmak için tek bir gözün yeterli olduğunu gösteren Bauby, yazdığı kitapla da bunu kanıtlıyor. Gerçek bir hikaye olan Kelebek ve Dalgıç umudun bitmediği yerde hayatın yeniden başladığının en önemli kanıtı. Büyük işler, büyük hayallerle başarılır. Hayaller bir gün gerçek olur. Düşünceler, gerçekleştirilmek için beklerler. SADECE SEN Aşk, Dram. Filmde, görme engelli olmasına rağmen hayata tek başına sımsıkı tutunmuş Hazal ile geçmişi karanlıklarla dolu yalnız bir adam olan Ali'nin ilginç bir şekilde tanışarak aşkı bulmaları ve kaderlerinin ikisinin de hayatını sürpriz bir şekilde değiştirmesini konu alıyor. Zamanı geri getirebilsem, her şeye saatlerce bakardım. Çünkü artık ne kadar hatırlıyorsam, o kadar görebiliyorum.

Görme Yetersizliği Louis Braille Fransız eğitimci ve mucit. Braille, görme engellileri için dünya çapında okuma ve yazma için kullanılan körler alfabesinin sistemini icat etti. Braille alfabesi, 1'den 6'ya kadar belli bir düzen içinde sıralanmış kabartmalı noktaları parmaklarla üstünden geçerek okunur. ÖZEL EĞİTİM - sayfa 39 MUTLAKA OKUMALISINIZ! Berke SARGIN Parmak Uçları Farklı kültürlerden gelen, bambaşka karakterlere sahip, ruhları ayazda kalmış üç genç. Normal koşullarda yolları kolay kolay kesişmeycek bu gençlerin hayatlarını birleştiren en önemli şey ise yaşadıkları ortak deneyimler ve kalplerini dolduran sevgi. doğan, doğuştan görme engelli.

Görme YetersizliğiÖZEL EĞİTİM - sayfa 40 KİTAP ÖNERİLERİMİZ

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 41 Görme Yetersizliği Katkıları ve desteklerinden dolayı Van Özel Taha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezinde Görme Engelliler Alanında Çalışan ve Hâlâ Çalışmakta Olan Uzman VEYSEL BAL hocamıza ve hikayesini bizlerle paylaşan ailemize TEŞEKKÜRLER.

İZMİR DEMOKRASİ ÜNİVERSİTESİ ÖZEL EĞİTİM ŞEMSİYESİ EKİBİMİZ FATMA KESER EMİNE NUR ŞİMŞEK SÜMEYRA KANDEMİR SENA DELİBAŞI NURCAN ALPFİDAN GÜLHAN AYTEKİN EDASU KORKMAZ HELİN ACAR SELMA TAVŞANLILI İREM TOK SAADET NİHAN YAKAR MUHAMMET BERKE SARGIN AYSİMA MELİSA SARICI GÖRKEM İMAMOĞLU NUBİN AK MUHAMMET AYHAN ozel_egitim_semsiyesi