Ocak sayısı 2022

ÖZEL EĞİTİM DERGİSİ SAYI: 3 İZMİR DEMOKRASİ ÜNİVERSİTESİ ÖZEL EĞİTİM ŞEMSİYESİ ÖZEL YETENEK OCAK 2022

Özel Yetenek İÇİNDEKİLER EKİBİMİZDEN SİZLERE 02 ÖZEL YETENEK ÜZERİNE MAKALE03-05 ÖZETİ ÖZEL EĞİTİM - sayfa 1 ÖZEL YETENEK NEDİR? 06-07 08-10 ÖZEL YETENEKLİ BİREYLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ ÖZEL YETENEKLİ BİREYLERİN 11-18 ÖZEL YETENEK İLE İLGİLİ DOĞRU 19-21 EĞİTİMİ VE EĞİTİM KURUMLARI BİLİNEN YANLIŞLAR 22-25 ÖZEL YETENEKLİ BİREYLERİN 26-28 KARŞILAŞTIKLLARI SORUNLAR ÖZEL YETENEKLİ BİREYLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARA YÖNELİŞK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇOCUĞUM ACABA ÖZEL 29-31 YETENEKLİ Mİ? GÜNÜMÜZDE TANINMIŞ ÖZEL BURCU SEHER ÇALIKOĞLU İLE 32-36 ÖZEL YETENEK ÜZERİNE YETENEKLİ BİREYLER 37-40 PAUL ALLEN JUDİT POLGÁR KİM UNG-YOUNG MANAHEL THABET ÖZEL YETENEK ÜZERİNE FİLM 41-43 VE DİZİ ÖZERİLERİMİZ THE GİFTED SÖZCÜKLERİN GÜCÜ KİTAP ÖNERİLERİMİZ 44 TEŞEKKÜRLER.. 45

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 2 Sevgili okurlarımız; Yeni yılın ilk sayısında sizler için \"Özel Yetenek\" konusunu ele aldık. Ekip arkadaşlarımızın derlediği yazılar ile sizlere dolu dolu bir sayı hazırlamaya çalıştık. Diğer sayılarımızda olduğu gibi bu sayımızın da sizler için faydalı olmasını diliyoruz. İyi okumalar.

Özel Yetenek ÖZEL YETENEK ÜSTÜN YETENEKLİ ÜZERİNE ÇOCUKLARIN ANNE VE MAKALE ÖZETİ BABALARININ KARŞILAŞTIKLARI Selma TAVŞANLILI GÜÇLÜKLER ÖZEL EĞİTİM - sayfa 3 Ülkemizde üstün yetenekli çocukların eğitimi ile ilgili çalışmalarda, onların eğitimi ile ilgilenen ve onların eğitimi ile ilgili sıkıntı yaşayan anne ve babaların eğitimleri göz ardı edilmiştir. Üstün yetenekli çocuğun doğduğu andan itibaren ihtiyaçları, eğitimleri normal çocuklardan farklı olduğu iç in bu çocukların anne ve babalarına da uygun eğitim verilmesi gerekmektedir. Üstün yetenekli çocukların karakteristik özelliklerine dayalı olarak yaşadıkları sorunlar akran ilişkileri, aşırı kişisel eleştiri, mükemmeliyetçilik, çok potansiyellilik gibi konularda sıkıntılar yaşadıkları görülmüştür. Bu çocukların üst düzey bilişsel becerileri ile motor becerileri eş zamanlı gelişme göstermezse bu çocuklar potansiyellerini ortaya koymada sıkıntılar yaşarlar. Üstün yetenekli bireyin işlevini yerine getirmesi, yaşamdan doyum sağlayan mutlu ve dengeli bir birey olması için anne ve babaların tutumları aynı zamanda aile içi ilişkiler bu durumu etkileyebilmektedir. Özellikle üstün yeteneğe sahip anne ve babaların tutumları aynı zamanda ile içi ilişkiler bu durumu etkileyebilmektedir. Bu yüzden üstün yetenekli çocuğa sahip anne ve babaların çocuğun eğitimi ve olası sorunlara çözüm bulmak ya da bu sorunları önlemek için çok fazla bilince ve eğitime ihtiyaç duymaktadırlar. Anne ve babalarda üstün yetenekli çocukla birlikte sıkıntı yaşayabilmektedirler.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 4 Bu durumda anne ve babaların görüşlerinin belirlenmesi üstün yetenekli çocuğun eğitimine ve sorunlarına çözüm açısından önemli olmuştur. Anne ve babaların karşılaştıkları güçlükler ile ilgili araştırma yapılmış ve bu araştırmada üstün yetenekli çocuğu olan anne ve babaların yaşadıkları güçlükler incelenmiştir. Araştırmanın problemi \"Üstün yetenekli çocukların anne ve babalarının karşılaştıkları güçlükler nelerdir?” biçimindedir. İlk olarak üstün yetenekli çocukları olan anne ve babanın demografik özelliklerine ulaşılmış ve bu özellikler sonucunda araştırma kapsamında 55 anneye 42 babaya ulaşılmıştır. Daha sonra üstün yetenekli çocukların anne ve babalarının eğitim durumlarına bakıldığında en fazla oranın Lisans mezunları olduğu ve bunu ön lisans ve lise mezunlarının izlediği ortaya konmuştur. Üstün yetenekli Anne ve babaların mesleklerine bakıldığında en fazla oranın işsizlerin oluşturduğu ikinci sırayı öğretmenlerin aldığı araştırma sonucunda ortaya konmuştur. Üstün yetenekli anne ve babaların aylık gelirlerine bakıldığında birinci sırada 2500 ile 3000 TL nin yer aldığı ikinci sırada ise 1000 ile 1500 TL nin izlendiği görülmüştür.Daha sonra bu ailelere 'Üstün yetenekli çocuğa sahip olmakla ilgili yaşadığınız güçlükler nelerdir?' diye soru sorulmuş ve yanıtlar incelenerek ortaya konulmuştur. Aileler bu çocukların fazla soru sormaları, çocukların cevaptan tahmin olmaması, çocuğun net ve mantıklı yanıtlar beklemesi, öğretmenlerin çocukla ilgili

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 5 Özel Yetenek çok fazla beklentiye girmesi, diğer velilerden tepki gelmesi, çocuğun akranları arasında dışlanması, çocuğun arkadaş ve çevreyle uyum sorunu yaşaması, kardeşiyle uyum sorunu yaşaması, çocuğun çekingen olması, çocuğun eğitim materyallerini karşılamada zorlanma, çocuğa zaman ayıramama, çocuğun ödev yapmak istememesi, çocuğun farklı istekleri, çocuğun sosyal etkinliklere katılmak istememesi ailenin bu ve bu gibi durumlarda güçlükler yaşadığını belirtmişlerdir. Daha sonra anne ve babalara 'Adana Bilim Sanat Merkezi ile ilgili görüşleriniz ve çocuğunuzun merkeze devamı ile ilgili gözlenen ya da yaşanan güçlükler nelerdir?' diye soru sorulmuş, ailelerin sorulara verdiği yanıtlar incelenip ortaya konulmuştur. Aileler yetersiz laboratuvar, bilişim ağı iş birliği, teknolojik araçlar, oyun alanı, alt yapı, güvenlik, daha sonra ulaşım sorunları, fazla ödev, yoğun dersler, sosyal etkinliklere katılamama, sosyoekonomik düzey gibi sorunlar yaşamaktadır. Bilim sanat merkeziyle ilgili beklentilerine bakacak olursak ilgi alanları ve yetenek alanlarına yönlendirme, eğitim ortamlarının esnek olması, kaliteli ulaşım, devlet güvenliğinde koruma sağlanma, donanımlı bina, spor tesisleri, programların hafta sonuna kaldırılması, okulların çocukların gereksinimlerine yanıt vermesi gibi durumlar ailenin beklentileridir.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 6 ÖZEL YETENEK NEDİR? Aysima Melisa SARICI Merhabalar ben Aysima. Bugün size üstün yetenek nedir ve üstün yetenekli bireylerin özellikleri nelerdir onları açıklayacağım. Keyifli okumalar dilerim... Üstün yetenek veya üstün zeka gelenekçi yaklaşımlara göre standartlaştırılmış zeka testlerinde belirlenmiş kriterlerin üstünde performans sergileyebilmedir. Günümüze yamlaşıldığında daha esnek ve çoklu yaklaşımları benimseyen, daha geniş bir bakış açısıyla ve rakamların ötesine geçilerek yapılan tanımlamalar ile karşılaşıldığı söylenebilir. Ayrıca 6 tane üstün yetenek alanından da bahsedilmiştir. Bu alanlar, “genel entelektüel beceri, yüksek akademik başarı, üretken ve yaratıcı düşünme, liderlik görsel ve performans gerektiren sanatlarda beceriklilik, psikomotor beceri” olarak çok yönlü bir tanımlamaya yer verilmiştir.Farklı tanımlamalara değinmek istiyorum ve hemen başlıyorum. 1978’de Amerika Eğitim Ofisi (USOE), sanat alanında üstün yeteneklilerden liderlik alanında potansiyele sahip çocuklara kadar geniş bir üstün yeteneklilik tanımı ortaya koydu: \"Üstün yetenekli çocuklar terimi okulöncesi, ilköğretim veya lise seviyesinde potansiyel, ispatlanmış veya sahip oldukları yetenekleriyle tanınan çocukları ve gençleri kapsar. Bu çicuklar zihinsel, yaratıcı ve özel akademik yeteneği veya liderlik kabiliyeti olan, görsel icra sanatları gibi alanlarda yüksek kabiliyetli çocuklardır.” Başka bir çağdaş tanım ise Colombus grubu adında bir grup araştırmacı tarafından yapılmıştır.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 7 Özel Yetenek Daha çok üstün zekalı bireylerin duygusal ve zihinsel yönlerinin etkileşimine değinilen tanım üstün zekayı: “üst düzey bilişsel yeteneklerin ve yoğun duyguların birleşerek alışılmışın dışında deneyimler yarattığı eş zamanlı olmayan gelişim” olarak açıklamışlardır. Passow ve Rudnitski (1993) Amerika’da Federal Hükümetin hazırlanmasını istediği ve 1993’te yayımlanan Ulusal Mükemmellik (Nationel Excellence) Raporu’nda, üstün yeteneklilik şu şekilde tanımlanmıştır: “Aynı yaş, deneyim veya çevre şartlarına sahip akranlarına göre üstün performans gösteren veya yüksek düzeyde başarı elde eden çocuklar ve gençlerdir. Bu çocuklar ve gençler; entelektüel, yaratıcı ve olağanüstü bir liderlik kapasitesine sahip oldukları için sanatsal alanlarda ve özel akademik alanlarda yüksek perrformans sergilerler. Bu özellikteki bireyler, genellikle okul tarafından sağlanmayan eğitim hizmeti veya faaliyetlerine ihtiyaç duyarlar. Üstün yetenekli çocuklar ve gençler tüm kültürelgruplarda, tüm ekonomik tabakalar arasında bulunabilmektedir” Üllkemizde ise Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Konseyi 1991 yılında, “üstün zeka” ve “üstün özel yetenek” kavramlarını “üstün yetenek” olarak bir araya getirmiş ve şöyle tanımlamıştır: “üstün yetenekliler, genel ve/veya özel yetenekleri açısından yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösterdiği konunun uzmanları tarafından belirlenmiş kişilerdir. 2006 tarihli “Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre üstün yetenekli birey: “Zeka, yaratıcılık, sanat, spor, liderlik kapasitesi veya özel akademik alanlarda akranlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren birey” olarak tanımlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi’nde ise üstün yetenekli birey, \"özel akademik alanlarda veya zeka, yaratıcılık, sanat ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuktur”

Özel Yetenek ÖZEL YETENEKLİ BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Aysima Melisa SARICI - Sıra geldi üstün yetenekli bireylerin özelliklerine hemen başlıyorum anlatmaya(daha doğrusu yazmaya) - Disiplinli, bağımsız, sıklıkla otorite karşıtıdırlar. - Farklı mizah anlayışlarına sahiptirler. - Grup baskısına karşı koyabilirler. - Daha uyumlu ve daha maceracıdırlar. - Anlaşmazlık ve rahatsızlık için daha büyük tolerans gösterirler. - Sıkıntılı durumlar için daha az tolerans gösterirler. - Karmaşa, asimetri, açık uçluluğu tercih ederler. - Yüksek farklı düşünme yeteneğine sahiptirler. - Yüksek hafızaya sahiptirler ve detaylara odaklanırlar. - Geniş bir bilgi hazinesine sahiptirler. - Düşünme süresine ihtiyaç duyarlar. - Çevreye karşı duyarlıdırlar. - Düşüncelerini paylaşmak için tanınmaya ve fırsata ihtiyaç duyarlar. Üstün Yetenekli Bireylerin Duygusal Özellikleri Nasıldır? İlginçtir ki çalışmalar üstün yetenekli bireylerin aslında normal olarak nitelendirdiğimiz bireylere göre daha az özsaygıya sahip olduklarını ortaya koymuştur. Kendileri için girdikleri yüksek beklentiler ve hedefler onları gerçekçi olmayan bir duruma iterken aynı zamanda da onlarda endişeye neden olur. ÖZEL EĞİTİM - sayfa 8 ÖZEL EĞİTİM - sayfa 5

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 9 Özel Yetenek Üstün Yetenekli Bireylerin Genel Davranış Özellikleri Nasıldır? Bizler çocukken davranış ve becerilerimiz daha ayırt edici olduğu için üstün yetenekli bireyleri birer çocuk olarak ele alırsak genel davranış özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz; - Birçok üstün yetenekli çocuk dilin ince ayrıntılarını daha iyi anlayarak erkenden okumayı öğrenir. - Üstün yetenekli çocuklar genelde genişçe, çabuk ve yoğun bir şekilde okur ve geniş sözcük dağarcığına sahiptirler. - Üstün yetenekli bireyler yaygın olarak temel yetenekleri daha iyi, daha hızlı ve daha az uygulamayla öğrenirler. - Genelde sözsüz işaretleri toplarlar ve yorumlarlar ve diğer çocukların onlar için hecelemeye ihtiiyaç duyduğu çıkarımları çizebilirler. - “Nasıllar” ve “nedenler” arayarak, onlara verilenler daha kısa sürer. - Daha erken yaşta bağımsız çalışabilirler ve daha uzun süre konsantre olabilirler. - Genelde hiperaktivitenenin bazen yanlış tanısına yol açan görünürde sonsuz enerjiye sahiptirler. - Genelde ebeveynleri, öğretmenleri ve diğer yetişkinlerle iyi ilişki ve bağlantı kurarlar. - Kendi yaşıtlarından büyük çocukları ve yetişkinleri tercih edebilirler. - Yeni şeyler öğrenmeyi severler, alışılmamış şeyleri incelemeye isteklidirler ve çok meraklıdırlar. - “Kendim yapmayı tercih ederim” ortak bir tavırdır.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 10 Üstün Yetenekli Bireylerin Öğrenme Özellikleri Nasıldır? Ve son olarak ben üstün yetenekli bireylerin öğrenme özelliklerini ele alıp bir kenara çekileceğim... - Keskin gözlemin güçlerini ve önemlilik hissini gösterebilirler; önemli detayları görebilirler. - Üstün yetenekli bireyler kendilerinden büyük çocuklar için yazılan kitaplar ve dergileri tercih ederek, kendi başlarına çok şey okuyabilirler. - Zihinsel aktivitelerden genelde büyük keyif alırlar. - İyi gelişmiş soyutlama, kavramlaştırma ve sentez güçlerine sahiptirler. - Neden sonuç ilişkilerini kolaylıkla görürler. - Sıklıkla sorgulama tavrı gösterirler ve kendi faydaları kadar kendi iyiliği için de bilgi ararlar. - Üstün yetenekli bireyler genelde şüpheci, ciddi ve değerlendiricidir. Tutarsızlıkları fark etmede hızlıdır. - Hızlı bir şekilde hatırlayabileceği çeşitli konular hakkında büyük bir bilgi deposuna sahiptir. - Temelinde yatan ilkeleri kolaylıkla kavrar ve sıklıkla olaylar, insanlar veya nesneler hakkında geçerli genellemeler yapabilirler. - Benzerlikleri, farklılıkları ve anormallikleri hızlıca algılarlar. - Karışık işlere genelde bölümlere ayırarak ve sistematik bir şekilde analiz ederek girişirler.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 11 Özel Yetenek ÖZEL YETENEKLİ BİREYLERİN EĞİTİMLERİ VE EĞİTİM KURUMLARI Emine Nur ŞİMŞEK Üstün yetenekli bireylerin ülkemizde eğitimleri Eğitim her birey için gerek toplumsal gerek bireyin yaşam kalitesini arttırmak için vazgeçilmezdir ve hayatın kopmayan bir parçasıdır. Üstün yetenekli birey içinde bu durum geçerlidir Ülkemizde eğitime verilen değer diğer ülkelere kıyasla sıralamanın ortasında yer alsa da eğitim üzerine birçok gelişme olmuş ve reformlar yapılmıştır. Üstün yetenekli bireyler de bu yeniliklerden etkilenen gruplar içeresindedir üstün yetenekli bireylerin tarihimizde eğitime başladıkları ilk yer Osmanlı devletinde Enderun mektebidir. Sarayın içinde olan bu eğitim kurumlarına bireyler sınavlarla alınmışlardır. Cumhuriyetin ilanı ile ülkemizde eğitim ve öğretimde yenileşmeler başlamıştır. Bu yenileşmeler aşağıdaki gibi olmuştur. 1929 Yılı Kanunu Bu yasaya göre her yıl Millî Eğitim Bakanlığı tarafından lise mezunları ve yüksek öğrenimin çeşitli dallarını bitirenler için batı ülkelerinde Devlet ve İktisadi Devlet Teşekkülleri hesabına ihtisas öğrenimini görmek isteyenler seçilmektedir.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 12 1940 Köy Enstitüleri Çıkartılan bir yasa ile, Ülke kalkınmasını köylerden başlatmak için, diğer öğrencilere göre daha yetenekli olan çocukların öğrenim gördüğü köy enstitüleri kurulmuştur. Köy enstitülerinin eğitim programı Formal eğitim programlarından farklı hazırlanmıştır. Eğitim programı genel bilgi (Türk dili, tarih, matematik, coğrafya, fizik, kimya, resim, müzik, beden eğitimi, milli güvenlik, yabancı dil vb.), ziraat bilimleri (arıcılık, balıkçılık, deniz ürünleri, botanik vb.) ve teknik dersleri (dokumacılık, çocuk bakımı, ev ekonomisi, marangozluk, demircilik vb.) içermektedir. Köy Enstitüleri, eğitim sisteminin ülkenin yeniden yapılanmasını sağlamak ve Türk devriminin bir sonucu olarak Cumhuriyet’i geliştirmek ve korumak üzere iki temel amacı vardı. 1948- 1956 yıllarında çıkartılan kanunlar Çıkartılan yasalarla, resim, müzik, plastik sanatlarda olağanüstü özel yetenek gösteren çocukların yurt içinde ve yurt dışında eğitimlerini sağlayan bir uygulama getirilmiştir. 1959 Türdeş Yetenek Grupları Uygun öğrenim alanlarında, yetenek düzeyleri ve özellikleri birbirine yakın olan çocuklar çeşitli ölçekler kullanılarak, belirlenerek aynı çalışma grubunda toplanmışlar ve çalışmalar yürütülmüştür. 1962 Fen Liseleri İlköğretimi bitiren öğrenciler arasından, fen ve matematik alanında üstün yetenekli olanlarının sınavla belirlenerek fen liselerine devam etmektedirler. 1964 Özel Üst Sınıflar Zekâ Bölümü (IQ) 120 ve daha yukarı olan 5 kız ve 18 erkek öğrencinin eğitim gördüğü o dönemde ilkokul bünyesinde bir sınıf açılmıştır. Zenginleştirilmiş bir eğitimin verildiği bu sınıflarda ortaokul düzeyinde eğitim verilmesi de tasarlanmıştır. 1970 Anadolu Liseleri Anadolu Liseleri 1970 yılında kurulmuş, bu liselere ilkokuldan sonra sınavla öğrenci alınmıştır. Öğrenciler 1 yıl yabancı dil ile hazırlık gördükten sonra eğitimlerine devam etmektedirler.

Özel Yetenek 1989 Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Orta okuldan sonra müzik ve resim alanında üstün yetenekli öğrencilerin eğitim görmeleri amacıyla Anadolu Güzel Sanatlar liseleri açılmıştır. Eğitim dili İngilizce ’dir. 1993 Bilim Sanat Merkezleri. (Aşağıda detaylı olarak anlatılmıştır.) 1997 573 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) Bu kanun özel gereksinimli çocuklara sağlanan doğrudan ve dolaylı hizmetleri ve bu hizmetleri sağlayan okul, ÖZEL EĞİTİM - sayfa 13 kurum ve programları içermektedir. Ülkemizde bugün üstün yetenekli çocukların eğitimi • Fen Liseleri, • Anadolu Liseleri, • Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri, • Bilim Sanat Merkezleri • Ve TÜBİTAK desteği ile sağlanmaktadır. TÜBİTAK Kuruluş amacına uygun olarak, • Bilim insanlarının araştırmacıların yetişmeleri, gelişmeleri için imkanlar sağlar. • Öğrenme ve öğretme teknolojilerine ait çalışmalar yapar. • Öğrenim ve sonrasında üstün kabiliyet ve başarılarıyla kendini gösteren gençleri izleyerek onların yetişme ve gelişmesine yardım eder. • Öğrencilere yurtiçi ve yurt dışı burslar sağlar. • Üniversite öğrencileri ve lise öğrencileri arasında araştırma projeleri yarışmaları yapar.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 14 Yeni Ufuklar Koleji (Özel Okul Modeli) Yeni Ufuklar Koleji, üstün yetenekli öğrencilerin seçimle alınmasına karşın, ancak Talim ve Terbiye Kurulunca kabul edilmiş müfredatları bulunmadığından resmi sıfatı ile böyle bir kurum olarak kabul edilmemiştir. Türk Eğitim Vakfı İnanç Türkeş Özel Lisesi (Özel Okul Modeli) Kurum; üstün yetenekli yoksul öğrencilere yatılı olarak hizmet vermek amacıyla kurulmuştur. Üstün yeteneklilerin eğitimi ile ilgili Talim ve Terbiye Kurulunca onaylanmış bir müfredatı olmayan okulda, yabancı dille eğitim yapan Anadolu Liselerinin müfredatı uygulanmaktadır. Müfredatın dışında ayrıca üstün veya özel yeteneklilere uygun etkinlikler sürdürülmektedir. Beyazıt İlköğretim Okulu (Zenginleştirme Modeli) 30 Haziran 2002’de Millî Eğitim Bakanlığı ve İstanbul Üniversitesi arasında imzalanan protokol gereğince, bir devlet okulu olan Beyazıt İlköğretim Okulu İstanbul Üniversitesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ümit Davaslıgil ve ekibi tarafından yürütülen Üstün Zekâlıların Eğitimi Projesi için uygulama okulu olarak tahsis edilmiştir. 2002-2003 öğretim yılında üstün öğrencilerin zihinsel, duyuşsal ve sosyal gereksinimlerini karşılamak üzere sözü edilen okulda başlatılan farklılaşmış bir program uygulanması, üstün zekalı öğrencileri normal zekâ düzeyindeki yaşıtlarından ayırmadan gerçekleştirilmektedir. Zekâ düzeyi yüksek olan öğrencilerin hem sosyal uyumlarının sağlıklı olması hem de benlik saygılarını desteklemek amacıyla, kısmi karma eğitim uygulanmakta ve normal yaşıtlarından tamamen soyutlanmaları engellenmektedir. Her yıl projeye dahil edilen öğrenciler, Rehberlik Araştırma Merkezlerince yapılan zekâ testi sonucunda, üstün zekalı oldukları belirlenen ve proje ile ilgili Yürütme Kurulu’nun Bilim Komisyonu tarafından ikinci bir elemeye tabi tutularak seçilen üstün öğrenciler ile seçilmeden kaydı yapılan ve İstanbul’un çeşitli ilçelerinden gelen birinci sınıf çocuklarıdır.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 15 Özel Yetenek Her şubedeki öğrencilerin yarısı üstün zekâlı olduğu belirlenen seçilmiş öğrenciler, diğer yarısı ise zekâ testine tabi tutulmadan alınan öğrencilerdir. Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP) Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP), Anadolu Üniversitesi ve TÜBİTAK desteğiyle Anadolu Üniversitesi Üstün Zekâlıların Eğitimi Anabilim Dalı Başkanlığı tarafından kurulmuş bir program olup, üstün yetenekli öğrencilere örgün eğitimlerine ek olarak bireysel farklılıklarına uygun ve bilimsel temellere dayanan destekleyici eğitim etkinlikleri sunmayı amaçlayan bir programdır. 2007-2008 öğretim yılında ilk kez uygulamaya geçirilen ÜYEP ilköğretimin altıncı ve yedinci sınıflarında öğrenim gören üstün yetenekli öğrencileri kapsamakta olup, yakın bir gelecekte ilköğretimin ve ortaöğretimin bütün kademelerindeki üstün yetenekli öğrencilere hizmet verebilmek programın hedefleri arasındadır. Üstün Yetenekliler Eğitim Programları, üstün yetenekli öğrencilere ve bu öğrencilerin ebeveynlerine eğitim, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri vermektedir. Üstün Yetenekliler Eğitim Programları (ÜYEP) ’nın amacı, üstün yetenekli öğrencileri tanılamak; bu öğrencilerin entelektüel potansiyellerini en üst düzeye taşımalarına yardımcı olacak farklılaştırılmış eğitim ve rehberlik hizmetleri sunmak ve bu yeteneklerini pozitif yönlerde kullanmalarına yardımcı olmaktır.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 16 BİLİM ve SANAT MERKEZLERİ (BİLSEM) TÜRKİYE’YE ÖZGÜN MODEL T.C. Millî Eğitim Bakanlığı’nca 1992 yılında zamanın Milli Eğitim Bakanı tarafından özel gereksinimli çocukların eğitimlerini sağlamak amacıyla Özel Eğitim ve Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuş, yazar Genel Müdür olarak göreve atanmış ve Genel Müdürlük Teşkilat yapısı bünyesinde idari, rehberlik ve özel eğitim olmak üzere 3 daire başkanlığı ve bunlara bağlı 25 şube oluşturulmuştur. Özel eğitime gereksinimi olan engel gruplarına ilişkin ayrı şubelerle birlikte, üstün yeteneklilerin eğitimleri şubesi kurulmuş ve çalışmalar başlatılmıştır. Ülkemizin mevcut ekonomik, sosyal, kültürel ve eğitim şartları dikkate alınarak, daha fazla sayıda üstün yetenekli çocuğa en uygun modelle ulaşılabilmesi için, farklı ülkelerde uygulanan modeller incelenmiş, uygulanabilirlikleri tartışılmış ve yazarın, daha önceki akademik çalışmaları da temel alınarak ülkemiz şartlarına uygun yeni bir model geliştirilmiştir. Bu model Prof. Dr. Necati Baykoç Dönmez ’in kendi çalışmalarında “Ek Ders Uygulama- 296 Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim 297 Okulu” olarak isimlendirdiği daha sonra Bilim ve Sanat Merkezi olarak adlandırdığı, pilot proje olarak beş ilde (Ankara, İstanbul, İzmir, Bayburt ve Denizli) öğrenci seçimi, öğretmen seçimi ve eğitimi, aile eğitimi ve bina hazırlıkları ile başlatılan ve bugün sayıları 50’yi aşan bir uygulamadır. Böylece, yıllar sonra ülke tarihinde üstün yetenekli çocuklarımız için yasal mevzuatı olan sistemli bir eğitim merkezi ve programı başlatılmıştır. Bilim Sanat Merkezleri, Genel Müdürlük ilgili personelinin, bu merkezlerin yönetici ve öğretmenlerinin ve merkezlerde yetişen çocukların ailelerinin katkıları ile gelişmiş ve yaygınlaştırılmıştır. Bilim Sanat Merkezleri, okulöncesi, ilköğretim ve orta çağındaki üstün ve özel yetenekli öğrencilerin örgün eğitim dışındaki zamanlarda ilgi ve yetenekleri doğrultusunda eğitim aldıkları merkezlerdir.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 17 Özel Yetenek Merkeze öğrenciler Bakanlıkça hazırlanan gözlem formatı kriterlerine göre aday gösterilirler. Aday gösterilen öğrenciler Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanan grup değerlendirmesi testine alınır, bireysel inceleme Millî Eğitim Bakanlığı uzmanları tarafından yapılır. Konunun uzmanlarınca üstün yetenekli olduğu tespit edilen öğrenciler Bilim ve Sanat Merkezlerinde eğitimine alınırlar Bugün Türkiye’de yaklaşık 50 ilde Bilim ve Sanat Merkezi bulunmaktadır. Dünya da ülkemize özgün tek modeldir. 2005 AB Leonardo da Vinci Projesi uygulamasından sonra İngiltere-2006 Ulusal Üstün Yetenekliler Kongresine Prof. Dr. Necati Baykoç Bilim Sanat Merkezlerini anlatmak üzere özellikle davet edilen tek yabancı temsilci olmuş bu toplantıda BİLSEM modelinin etkinliği ve önemi yabancı temsilciler tarafından vurgulanmış ve Londra’nın kuzey bölgesinde uygulanması kararlaştırılmıştır. Bilim ve Sanat Merkezleri’nin Amaçları • Gerçek yaşamda pratik problem çözebilme becerileri • Günlük yaşamın gerçeklikleri, süreçleri ve işlevleri hakkında gerçekçi düşünebilme • Günlük yaşamın problemleriyle başa çıkabilecek yenilikçi öneriler ve alternatif süreçler üretebilme • Çeşitli iş alanlarının ihtiyaç ve problemlerinin farkında olabilme ve yenilikçi fikirler teknikler ve araçlar önerebilme ve geliştirebilme • Bir projenin ihtiyaç analizini, planlamasını, bütçe hazırlığının yürütme ve değerlendirme aşamalarını içerecek şekilde, problem çözmeye yönelik projeler hazırlama • Üstün veya özel yeteneklerini geliştirerek bilimsel düşünme ve davranışlarla estetik değerleri birleştiren, üretken problem çözebilen bireyler haline gelmelerini, onlara gerçek yaşamda öğrenme fırsatları ve özel eğitim aktiviteleri yolu ile sağlayabilme Bilim ve Sanat Merkezlerinin etkinliklerinin temel amacı proje üretme ve geliştirme çalışmalarıdır.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 18 Proje hazırlama ve geliştirme konularında bilgi ve beceri kazandırmak üzere kurumdaki lider öğretmenler aracılığı ile gerekli ön öğrenmeler sağlanarak proje yönergeleri hazırlanıp örnekler sunulur. Proje konularının belirlenmesi, seçilmesi ve sonuçlarının değerlendirilip geliştirilmesinde çevredeki iş yerleri, üniversiteler, kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır. Projeler zaman zaman ilgili iş yerlerinde geliştirilebileceği gibi gerektiğinde uygulayıcı kişilerden uzman desteği de sağlanır. Lider öğretmenler, öğrencilerin önerilerini de göz önüne alarak proje konularını belirlerler. Öğrenciler ilgi, yetenek ve tercihlerine göre 3-5 kişiden oluşan proje gruplarına ayrılır ve kendi seçtikleri proje üzerinde çalışırlar. Gerektiğinde bireysel proje üretme çalışmaları da yapabilirler. Projelerin gerçek yaşamla ilgili, sorun çözmeye ya da herhangi bir gereksinimi karşılamaya yönelik olması esastır. Projelerin konusu ve seçiminde sınırlama gözetilmez. Her türlü üretim, hizmet, bilimsel çalışma ve sanat etkinlikleri projelendirilebilir. Projeler, disiplinler arası çalışma ve farklı becerilerin sentezini gerçekleştirmeye yönelik hazırlanır. Yöntem olarak öğretmenlerin öğrenciye öğretmesinden öte, kendi seçecekleri projeler etrafında kendilerinin geliştirdikleri çözümü uygulamaları ve bu süreç içerisinde öğrenmeleri temel alınır. Böylece öğrenciler, lider öğretmenler rehberliğinde planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarını yaparak, yaşayarak öğrenen; üreten, sorun çözen, yaratıcı düşünebilen, bilimsel araştırma ve buluş yapabilen bireyler olarak yetiştirilir.

Özel Yetenek Tüm çocuklar özel yeteneklidir. ÖZEL YETENEK Her çocuk güçlü yönlere ve olumlu özelliklere İLE İLGİLİ DOĞRU sahiptir ancak her çocuk kelimenin eğitime yönelik anlamıyla özel yetenekli değildir. BİLİNEN Okuldaki “özel yetenekli” etiketinin anlamı, YANLIŞLAR yaşıtı veya sınıfındaki diğerleriyle kıyaslandığında bir çocuğun bir veya daha Nubin AK fazla alanda, performans veya sanat alanlarında ileri öğrenme kapasitesine sahip olması ve öğrendiklerini uygulamasıdır. ÖZEL EĞİTİM - sayfa 19 Bu yüksek kapasite, bu çocukların yeni materyali öğrenmesini ve zorlanmasını sağlayacak uygun müfredat uyarlamaları gerektirir. Özel yetenek iyi veya daha iyiye delalet etmez, öğrencilerin eşsiz öğrenme ihtiyaçlarını karşılayan hizmetler için tespit edilmesine imkân veren bir kavramdır. Özel yetenekli öğrenciler her şeyde başarılı olurlar. Bir çocuğun özel yetenekli tanısı alması, her alanda başarılı olacağının ya da olması gerektiğinin göstergesi değildir. Fen bilimlerine çok ilgi duyan bir öğrenci, aynı ilgi ve başarıyı dil bil limelerinde göstermeyebilir ya da Sosyal bilimlerde başarılı olan bir Öğrenci, matematik alanında sınıfın en iyisi olmak durumunda değildir. Üstünlüğü her alandaki Akademik başarıyla eşdeğer tutmak, kavramı algılayışımızın oldukça sığ olduğunun bir göstergesidir. Çocuktan özel yetenekli olduğu için her alanda başarılı olmasını beklemek hatalıdır. Engelli bir öğrenci özel yetenekli olamaz. Bazı özel yetenekli öğrenciler öğrenmede veya diğer alanlarda engelli olabilir. Bu “iki kere özel yetenekli” öğrenciler, engelleri veya özel yetenekleri birbirini maskelediğinden normal sınıflarda genelde fark edilmezler, dolayısı ile “ortalama” olarak görülürler.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 20 Bazı iki kere özel yetenekli öğrenciler öğrenme zorluğu çeken olarak tanılanır ve bunun sonucunda özel yetenekliler hizmetlerinden istifade ettirilme konusunda dikkate alınmazlar. Özel yetenekli öğrenciler mutlu, popüler ve okula iyi uyum sağlayan bireylerdir. Özel yetenekli bireyler genelde asosyaldir, pek çok özel yetenekli Bireyin psikolojik sorunları vardır gibi yargılar ne kadar yanlışsa özel yetenekli bireyin her daim mutlu, Popüler, uyumlu bir birey olduğunu varsaymak da o kadar yanlıştır. Bireysel farklılıklardan dolayı böyle bir yargı genelenemez. Özel yetenekli öğrenciler yardıma ihtiyaç duymaz; kendi başlarına en iyisini yaparlar. Özel yetenekli öğrenciler tam olarak beceri geliştirebilecekleri desteği ve zorlayıcılığı veren iyi eğitimli öğretmenlerin rehberliğine ihtiyaç duyarlar. Özel yetenekliler, rol model veya sorun çözen olarak sınıftaki diğer öğrencilerin de daha zeki olmasını sağlar. Ortalama veya ortalamanın altındaki öğrenciler, özel yetenekli öğrencileri sınıfta rol model olarak görmez. Başarılı olduğu kabul edilen birini izlemek veya ona dayanmak, mücadeleci bir öğrencinin özgüveninde çok küçük bir artışa neden olur. İleri Program kurslarının olması, özel yetenekliler ve dâhiler için program olduğu anlamına gelir. İleri program dersleri titiz hazırlanmış, ileri seviye kurslardır ancak özel yetenekliler eğitim programı değildir. İleri program, daha çok çalışmak isteyen öğrenciler için lise öğretmenleri tarafından verilen üniversite düzeyinde tasarlanmış derslerdir.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 21 Özel Yetenek Öğretmenler tüm öğrencileri zorlar, dolayısıyla özel yetenekliler genel sınıflarda rahat ederler. Hemen bütün öğretmenler öğrencilerini zorlamaya çalışsa da genelde özel yetenekli öğrencilerin ihtiyaçlarının farkında değildir ve derste onlara en iyi hizmeti sunmanın yolunu bilmemektedir. Hızlandırma seçeneği özel yetenekliler için sosyal açıdan zararlıdır. Akademik anlamda özel yetenekli öğrenciler yaşıtlarıyla eğitimde genelde sıkılır veya uygun yerde olmadıklarını düşünürler ve doğal olarak “entelektüel akran” olarak gördükleri daha büyük öğrencilere meylederler. Bu alandaki çalışmalar çoğu özel yetenekli öğrencinin, aynı yaştakilerden ziyade daha büyük öğrencilerle ilgi alanını paylaştığında daha mutlu olduğunu göstermiştir. Bu nedenle bu öğrenciler için anaokuluna erken başlama, sınıf atlama veya erken mezuniyet gibi hızlandırma seçenekleri dikkate alınmalıdır. Düşük notlar alan bir birey özel yetenekli olamaz. Özel yetenekli çocuklar, tıpkı diğer çocuklar gibi süper güçleri olmadığı için düşük notlar alabilir. Özel yetenekli bir bireyin sahip olduğu potansiyele nazaran beklenenden düşük başarı göstermesinin temelinde motivasyon eksikliği, kaynak yetersizliği, öğrenme güçlükleri, sosyal- ekonomik veya psikolojik baskılar gibi çok çeşitli sebepler olabilir.

Özel Yetenek ÖZEL ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLERİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR Sena DELİBAŞI TANILAMA SORUNLARI ÖZEL EĞİTİM - sayfa 22 Özel yetenekli bireylerde erken tanı ve müdahaleye ne kadar geç kalınırsa çocuğun yaşayacağı sorunlar da o derecede artacaktır (Leana-Taşcılar, 2018). Bu tanılama sürecinde ise nicel ve nitel ölçüm değerlendirmeleri birlikte kullanılıp, X zekâ testi yerine Y zekâ testinin tercih edilmesi gibi nitel kararlar alınabilir ve bu karşılaşılan sorunların birçok sebebi olabilir. (Güçyeter & Sak, 2018) Aşağıdaki sorunlardan bahsetmiştir: Üstün yetenek kanısının fonksiyonel tanımından oluşan sorunlar, kanıların öznel olması beraberin de sorunları doğurur. Aday seçme sürecinden oluşan sorunlar, uygun olmayan psikometri testlerinin kullanılması, öğretmenin bu konudaki donanım eksikliği, potansiyeli olan tüm öğrencilerden sadece birini aday göstermek gibi sorunlar oluşturabilmektedir. Dezavantajlı grupları tanılama sorunu, kız öğrenciler, sosyoekonomik sorunları olanlar, göçmen çocukları, iki kez özel çocuklar gibi birçok çocuk bir takım kaygı ve nedenlerle keşfedilememektedir. Ölçme araçları ve yönteminden oluşan sorunlar, zekâ, akademik başarı, yaratıcılık, yetenek ve benzeri testler, aday gösterme, derecelendirme ölçekleriyle ilgili teknik sorunlar geçerlilik, güvenirlik gibi birçok sorunu barındırır. Tek tip ölçme aracı veya birden fazla ölçme aracı uygulanabilmektedir. Sözel, görsel, dil, zekâ, IQ testleri gibi tanımalardaki yelpaze yanlış veya eksik tanılamalar doğurabilmektedir. Ülkemizde tanılamada; güncel yaklaşımları takip etmemek, eski sürümleri kullanmak ve dezavantajlı gruplara gösterilen özen konularında sorunlar da mevcuttur (Güçyeter & Sak, 2018).

Özel Yetenek EĞİTİM SORUNLARI ÖZEL EĞİTİM - sayfa 23 Türkiye’de özel yeteneklilerin eğitim ve öğretimi önemli ve zor bir çalışma ortamı olarak görülmektedir. Eğitim ihtiyacının önemi ve özel eğitimin gerekçelerinin kabulü, kâfi derecede yeterli bilgi deneyiminin olmayışı, profesyonel kurumsal, uygulanabilir programlardan yoksun olmak, baskı ve torpil gibi adaletsiz uygulamalardan doğan sorunlar vardır. Eğitimde fırsat eşitliğine bağlı kalınmaması, zekâ üstünlük kavramına duyulan çekememezlik, eğitimciler veliler gibi özel yetenekli çocuklara sahip çıkması gereken grupların yetersizliği sorunları mevcuttur. Yetersiz maddi destek, özel yeteneklilerin eğitimine ait zorluklar, özel eğitim sadece öğrencilerin gereksinimlerinin yönünde değil, beraberinde etkinlik ortamların da özel olması, uygun hazırlanılması zorunlu profesyonellik isteyen bir alandır (Akarsu, 2004). AİLEVİ SORUNLAR Ailelerin yaşadığı önemli sorunlardan biri de üstün yetenek kavramını bilmemesi, çocuğun özel yetenekli olup olmadığını kavrayamaması sonucunda bu farklılık olumlu yönden çıkmakta ve olumsuz bir duruma dönüşmektedir. Bu tür durumlarda ne yapılması gerektiği bilinmemektedir ve çocuğun ek taleplerine karşı çevre düzeni oluşturmakta çaresiz kalınabilir ve ailenin destek alabileceği yardımları bilmemesi üzerine sorunlar oluşmaktadır. Bir diğer sorunlardan biri de ailelerin reddedici veya abartıcı tutumlarıdır. Ailelerin farklılığı görmezden gelip yaşıtları gibi aynı seviyeye inmeleri için baskıcı tavırlar ya da tam tersi abartarak çocuğa taşıyamayacağı baskılar kurmak gibi durumlarda çocuğun yeteneği zarar görmekte, sahte benlikler oluşmakta, aileler ve çocuklarda büyük yıkımlar oluşturmaktadır (Akarsu, 2004).

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 24 SOSYAL VE DUYGUSAL SORUNLAR Stres, mükemmeliyetçilik, yalnızlık, dışlanma, depresyon, intihar gibi üstün yetenekli çocukların yaşama ihtimallerinin olduğu çeşitli sosyal duygusal riskler vardır (Saranlı, 2011). Özel yetenekli bireylerin belirgin özelliklerinden olan uyum sağlayamama sorunları görülebilir. Genellikle bu sorunlar aşırı mükemmeliyetçilik, alay, kaygı ve endişe, arkadaş bulma sorunları önümüze gelmektedir (Gür, 2011). Sosyal hayat içerisinde arkadaş ilişkilerinde karşılaştıkları sorunlara değerlendirmeler sunulabilir. Çocuklar arkadaşlarına kendilerini açıklamakla ilgili sorunlarla karşılaşabilirler. Mesela arkadaşlarının fikirlerini önemsemediğini düşünebilirler, üstün zekâya sahip olmayan arkadaşların bazı durumlarda onlardan başarılı olduğunda çevreden olumsuz tepki almaları, detaylarla diğer kişileri bunaltmak, düşünce birliği oluşturmada zorlanmak ve dışlanmak, ön planda olmak istemedikleri halde ön planda olmaya zorlanmak gibi arkadaşlık ilişkileri sorunları yaşayabilirler (Akbüber & ark, 2019). Anne baba ve kardeş ilişkilerin de ise üstünlüklerinin takdir edici seviyede yorumlanmaması, yeterli miktardan çok veya az ilgilenilmesi, geçmiş dönemdeki ailelerinin başarısıyla kıyaslanması, özel yetenekli olmalarından dolayı üstün akademik beklentiler, özel yetenekli farklılıklarından dolayı çabuk kavrama ve sıkılma sonucu kurumların disiplin cezaları uygulamaları vardır. Ailenin de bu durumu anlayamaması, anlaşılamama ve iletişim sorunları, öğretmenle karşılaşılan sorunlarda ailenin öğretmen tarafından düşünmesiyle çocuğu anlayamaması, özel yetenekli durumlarından sonuç kardeş kıskançlığı, ailelerin taraf oldukları istek yönünde çocukları yönlendirmeye çalışmaları, özel çocukların rahatsız hissettikleri sorunların anlaşılamaması gibi sosyal duygusal sorunları vardır (Akbüber & ark, 2019).

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 25 Özel Yetenek KARİYER VE İSTİHDAM SORUNLARI Toplumun gereksinimleri doğrultusunda yönlendirilen üstün yetenekli öğrenciler, gelecekte toplum yararı uğruna özel yetenekli kişileri mutsuz eden hedeflerinden koparan özel yetenekli kişiler sorununu oluşturabilmektedir (Özoğlu, 2004). Öğretmenleri ise öğrencinin yeteneği doğrultusunda olmayan mesleği ön plana çıkarabilir ve bu mesleğe yöneltebilir. Kariyer hırsları, ekonomik hırslar, diğerleri ile kıyaslanma yanlış kararlara neden olabilir. Doğru okul seçimleri de çok önemlidir (Akbüber & ark, 2019). Ülkemizdeki en önemli sorunlardan birisi de beyin göçü olup, bireylerin gelişmiş merkezlere gitmek durumunda kalmalarıdır. Bilim ve teknolojinin önemi ve üretilen merkezlerin eksik kalışı ve bazı alanlarda olmayışı, üstün yetenekli bireylerin maddi ve manevi desteklenmemesi, uygun ortam sağlanmaması, gereken değerin gösterilmemesi ve gelişmiş ülkelerin çekiciliği gibi etkenler mevcuttur (Akarsu, 2004).

Özel Yetenek ÖZEL ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLERİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLARA YÖNELİK ÇÖZÜMLER Sena DELİBAŞI TANILAMA Özel yetenekli bireylere karşı toplumun algısı ÖZEL EĞİTİM - sayfa 26 SORUNLARINA ve inanışları farklı yargılar oluşturmakta ve bu bireylere ilişkin bazı temel özellikleri aramasını da KARŞI beraberinde getirmektedir. Bu fikirler ÇÖZÜMLER doğrultusunda özel yetenekli bireyleri hedef alan tanılama yapmak için bir çeşit yöntem ve ölçme araçlarını kullanılmalıdır. Örneğin; bireyde çoklu zekâ olduğuna kanaat getiren kişi buna yönelik çoklu yetenekleri ölçen araçları kullanmayı tercih eder ve genel zekâsına inanan kişi ise doğal olarak genel zekâ testi ile ölçmeyi tercih eder. Fakat bu kanalların öznel olması beraberinde başka sorunlara yol açar, çünkü nesnelliği ortadan kaldıran bu yöntemler ve çalışmalar tanılama esnasında tutarsızlığı meydana getirmektedir (Güçyeter & Sak, 2018). Tanımlamaya yönelik birtakım yaklaşımlar olup bu yaklaşımları iki başlık altında sınıflandırabiliriz. Bireye dayalı tanılama; bireylerin zihinsel potansiyelleri ve kapasitelerinin düzeyleri belli psikometri araçlarla belirler, bu tür tanılama yaklaşımından taraf olan kişiler ölçümlerinde genel zekâyı ölçen araçları kullanmaktadırlar. Programa dayalı tanılamada ise; ilk olarak eğitim programları hazırlanır daha sonra bu programa göre hareket edilerek yeteneği olan bireyler tanımlanır, tanılama yönteminde alana dair yetenekleri ölçen psikometri araçlar kullanılır (Gökdemir, 2017). Üstün yetenekli bireyleri belirleme için yapılan bu tür yetenek ve başarı testlerinin yanı sıra gözlemleme yöntemine de yer verilir, bu yöntemde bireyi belirli programlarla birlikte gözlemleyerek daha sonra öğretmenlerle ve uzman kişilerle yapılan görüşme ile sonuca varılır (Bildiren & Uzun, 2007).

Özel Yetenek Özel yetenekli bireylerin eğitimlerinde EĞİTİM uygulanan yöntemlerin akılda kalıcı olması SORUNLARINA sağlanmalı ve öğretmen öğrenciyi işleyecek konular hakkında bilgilendirilmelidir. Öğretmenler KARŞI kendi alanlarında yüksek yeterliliğe sahip olmalı ÇÖZÜMLER ve rrehberlik servisleri tarafından eğitilmeli, ÖZEL EĞİTİM - sayfa 27 müfredatı dışında belirli birtakım etkinlikler düzenleyerek dersi zenginleştirmelidirler. Konuyla alakalı farklı sorular ile karşılaşan öğretmenler, öğrencilerden çekinmemeli ve tatmin edici cevaplar vermelidirler. Yönetimin öğrenci ile fikir alışverişinde bulunup ders saatlerinde öğrencinin refahına göre düzenlenmesi gerekmektedir ödevler öğrenciyi sıkmayacak şekilde gerektiği kadar ve gerektiği zamanlarda olması sağlanmalıdır (Akbüber & ark, 2019). AİLEVİ Özel yetenekli çocukların var olan SORUNLARINA potansiyellerini ortaya çıkarmak için ailenin büyük bir etkiye sahip olduğu ortaya atılmış KARŞI çalışmaların bir sonucudur. Çocuğun yaşı ÇÖZÜMLER ne olursa olsun potansiyellerini ortaya çıkarmak ve kapasitelerini geliştirmek için ailelerin çocuklarını nasıl destekleyeceğini yönelik birtakım çalışmalar yapılmaktadır. Aile özel yetenekli çocuğunun potansiyelinin ve kabiliyetinin farkında olmalı ve bu konuda eğitimsel görevi bulunmalıdır. Aile aynı zamanda çocuğu ile vakit geçirmeli ve onunla oyun oynamalıdır. Çocuğuna evde bir birey olarak görmesi çocuğun kendisinin gerçekleştirmesi açısından büyük bir önem taşımakta olup çocuğuna zenginleştirilmiş etkinlikler düzenlemelidir. Zenginleştirilmiş etkinlik kavramından parasal anlamda bir düşünce doğsa dahi bu düşünceden ziyade aile çocuğuna okuma, tarihi yerler, galeriler gibi etkinlik faaliyetler düzenlenmesi akla gelmelidir (Dağlıoğlu & Alemdar, 2010).

Özel Yetenek Ayrıca bu ailelerin stres düzeylerinde bir yükselmenin söz konusu olduğu belirlenmiş olup, çözüm olarak aileye eğitim sağlanmalı ve aile çocuğun ilgi duyduğu etkinliklere yöneltmeli ve çocuğu bu konuda desteklemelidir. Ailenin başka çocukları var ise aralarında ayrım yapmaması ve aileye çocuğu ile beraber ortak bir program dâhilinde çalışmalar hazırlamalıdır (Akbüber & ark, 2019). Özel yetenekli öğrencilerin kariyerindeki KARİYER VE ÖZEL EĞİTİM - sayfa 28 planlar ve gelecek hakkındaki kaygılarına ve İSTİHDAM bu faktörlere çözüm olarak ise; aile çocuğuna ters düşmemeli ve baskı altında tutmayıp SORUNLARINA çocuğunu desteklemelidir. Öğretmenler bu KARŞI konuda bilinçli olmalı ve öğrenciyi derste gözlemleyip onun hangi alanda yatkın ÇÖZÜMLER olduğunu görmeli ve öğrenciyi bu alanlara sevk etmelidir. Aynı şekilde rehberlik servisler ile görüşmeler yapılıp, öğrencinin başarılı olduğu alanı tespit edip, birey o alana yönlendirilmelidir. Eğer bireyin ona yönlendirilen mesleğe yeteneği yok ise meslek seçimi kendisine bırakılmalıdır aksi halde birey mutsuz olacaktır. Yeteneği olduğu alan fark edilmiş ve hayali de bu yönde ise bireyin bu alana yönelmesi sağlanmalı ve desteklenmelidir. Aynı zamanda kariyer planlanmasının daha kolay ve bireye yönelik olması için özel yetenekli bireylere yönelik lise veya üniversiteler açılmalı ve ek puanlar sağlanmalıdır (Akbüber & ark, 2019).

Özel Yetenek Sayın veliler dergimizin bu kısmında sizlerin aklınızdan geçen şu soruların ÇOCUĞUM cevaplarını vereceğiz : çocuğumu ne ACABA ÜSTÜN kadar tanıyorum ? çocuğumun gelişimsel ve davranışsal özelliklerinin fakında YETENEKLİ mıyım ? çocuğumun akranlarından farklı Mİ? özellikleri neler ? yazımızda bu soruların cevaplarıyla karşı karşıyayız yazımızı Emine Nur ŞİMŞEK okuduktan sonra çocuklarınızda yazımız sayesinde gözlemlediğiniz davranışları sayfamızda bizle paylaşa bilirsiniz keyifli okumalar dileriz. ÖZEL EĞİTİM - sayfa 29 Üstün yetenekli bireyler gelişimsel olarak bebeklik döneminde itibaren akranlarından ileride gelişim ve ilerleme göstermektedir . bu gelişim ve ilerleme örnekleri aşağıdaki maddeler gibidir. 1.Duyma , koklama , görme ,işitme ve tatma alanlarına yönelik duyarlılıkları fazladır 2.Aynı anda farklı duyu alanlarına hitap eden uyaranları kolayca algılayabilirler 3.Gözlemlerinde dikkatli ve detaycılardır . 4.Kolay öğrenme yeteneğine sahiplerdir 5.Farklı boyutlarda ve hızlı düşünebilirler 6.Soyut düşünme evresine akranlarına oranla erken geçerler 7.Düşünsel boyutları erken ve aktif kullanırlar 8.Çevresine ve öğrendiklerine karşı sürekli sorgulama içindedirler 9.Olaylar ve çevreleri hakkında sürekli neden sonuç ilişkisi kurarlar 10.Akranlarına göre aşırı meraklıdırlar 11.Hatırlayabilme yetenekleri çok güçlüdür 12.Araştırmacı yanları çok gelişmiştir araştırma yapmaya meraklıdırlar 13.İki olay arsında bağlantı kurma yetenekli gelişmiştir 14.Sağlık sorunu yoksa dili kullanma ve konuşma iletişim beceri oldukça akıcı ve etkilidir

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 30 15. Keşfetme ve buluş yapma araştırmadan zevk alırlar akranlarından daha fazla keşfetme ve araştırma yapma ile uğraşırlar 16. Eşyaları ve nesneleri işlevleri dışında kullanma yetenekleri vardır 17. Özellikle ilgi alanlarına dikkat alanları çok fazladır 18. Düşünceleri ve davranışları arasında mevcut tutarlılık vardır 19. Amaçlarına akranlarından daha fazla yoğunlaştıkları araştırmacılar tarafından gözlenmiştir 20. Hayal güçleri olağanüstü derecede gelişmiştir 21. İlgi ve yetenekleri birden fazladır ve farklı alanları kapsar 22. Başkalarından farklı düşünme tekniklerini kullanırlar 23. Bilgileri transfer etme yetenekleri erken yaşlarda ortaya çıkar 24. Dikkatli dinleme becerileri akranlarına göre erken yaşlarda gelişim göstermiştir 25. Ayrıntıları fark etme yetenekleri güçlüdür 26. Benzerlik ve farklılıkları yaşıtlarından daha çabuk ayırt etme yetenekleri vardır 27. Erken yaşta okuyabilme 28. Sözcük haznesinin yaşıtlarına göre çok fazla ilerde olması 29. Küçük yaşlardan itibaren okumaya ve yazmaya büyük ilgi duyması ve düşkün olması 30. Liderlik yeteneğinin yüksel olması 31. Kendinden emin olması ve yüksek özgüveninin olması 32. Kendini eleştirebilme ve üst biliş yeteneklerinin erken yaşta gelişmesi 33. Beklenmedik düzeyde olgun davranışlar sergilemesi 34. Çevresine göre hoşgörülü merhametli ve duyarlı olması 35. Farklı ve ilginç espiri yapabilme ve büyüklerin espirileri anlayabilme 36. Yapıcı ve iyimser düşüme 37. Her konuda mükemmeliyetçi olma 38. Tartışmalara ve eleştirilere açık olma 39. Yüksek düzeyde adil olma ve adaletli davranma 40. Haksızlıklara karşı tahammülsüzlük ve aşırı tepki gösterme 41. Büyüklerle zaman geçirmeyi tercih etme 42. Yüksek enerji düzeyi olması 43. Sabırlı ve kararlı olma davranışının yüksek olması 44. Empati yeteneğinin erken yaşlarda gelişmiş olması

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 31 Özel Yetenek 45. Organizasyon yeteneğinin olması 46. Başladıkları işi sonuna kadar sürdürürler 47. Sezgisel yetenekleri vardır 48. Değişik koşullara kolayca adapte olabilirler 49. Çevrelerine, yaşlılara , su ısrafına , küresel ısınma ya bu benzeri konulara aşırı duyarlılardır 50. aşkalıyla işbirliği içinde olma yetenekleri iyidir . Çocuklarınızda gözlemleriniz sonucu bu gibi özellikleri çocuklarınızda fark ettiyseniz ve şüpheleriniz oluştuysa çocuklarınız kendisine uygun eğitim olanaklarının oluşturulması için ilk adım tanılamadır yani tanılama süreci başlamalıdır. Tanılama süreci dört aşamadan oluşur. Bunlar : Duyuru, başvuru aday gösterme, arama,test ve karar vermedir. Tanılama aşaması çocuğunuza ölçüm araçları kullanılarak başlar. Tanılamada önemli nokta güvenirliğin ve geçerliliğin artması için çok boyutlu testlerin uygulanmasıdır ve bu süreçte çocuğunuzun sosyal ekonomik kültürel farklılıkları da dikkate alınmalıdır. Ülkemizde ÜYEP gibi programa dayalı ve örneklem temelli tanılama uygulamaları mevcuttur . tanılanma bittikten sonra çocuğunuz Rehberlik araştırma merkezi tarafından bilim ve sanat merkezlerine yerleştirilir . Bu yazımızda siz velilere çocuklarınızın fark etmediğiniz özellerinin farkında olmanız için ve fark ettikten sonra hangi yollara başvurmanız gerektiğini kısaca anlattık umarız yazımız sizler için kafanızdaki soru işaretlerinin yanıtları oluştur .

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 32 Özel Yetenek BURCU SEHER ÇALIKOĞLU İLE ÖZEL YETENEK ÜZERİNE Emine Nur ŞİMŞEK Muhammet AYHAN BURCU SEHER ÇALIKOĞLU KİMDİR? 2006 senesinde Boğaziçi Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümünden, ilköğretim matematik öğretmenliği ek diploması ile mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Üstün Zekalılar eğitimi anabilim dalında yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlamıştır. Doktorasını tamamladıktan sonra bir vakıf üniversitesinde öğretim üyesi olarak çalıştı. 2015 temmuz ayında üstün zekalı ve yetenekli veya potasiyelini geliştirmek isteyen öğrencilere üst düzey düşünme becerilerini kazandırmak için ve üst düzey düşünme kültürünün yaygınlaşmasına katlıda bulunmak amacıyla düşünme merkezini kurdu ve bu konularda araştırmalar yapmaktadır. Şu anda İzmir Demokrasi Üniversitesinde özel eğitimi bölümünde dersler vermektedir.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 33 “Özel yetenekli” dediğimizde, ülkemiz için değeri yüksek olan, başarı beklentimizin maksimum olduğu bir grubu kastediyoruz. Sanki “süperlik”, “yenilmeyen” veya “elmas” gibi nadir bulunan cevher olarak canlanıyor aklımızda…. Sizinle bugün, bu çocukların güçlü yanlarının yanında olası zayıf yanları hakkında konuşmak istiyorum. Ne dersiniz? Evet, Emine. En baş yanılgımız bu, başarısızlığın onlar için mümkün olmadığını düşünmek. Bu da bizleri, onların her alanda başarılı olabileceği yanılgısına götürebiliyor. Şu sözü oldukça fazla duyuyorum “Çok zekisin bu senin için kolay olmalı”. Bu çocuklardan başarı beklemenin ne gibi bir sakıncası olabilir? Beklentiyi yüksek tutmak iyi bir şey değil mi? Bir çocuk, sürekli başarılı oluyorsa yaptıkları onun için yeterli zorluk üretmediği anlamına geliyor. Halbuki başarma durumu öncesinde öğrencinin yaşaması gereken his, yüzde elli “başaramayabilirim”, yüzde elli “başarabilirim”dir. Sakınca, “başarısızlık korkusu”nu tetiklemesinden kaynaklanıyor. Riskalmaktan korkan çocuklar yetiştirebiliriz. Bu da sürekli başarılı olabilecekleri bir döngünün içerisinde, konfor alanında kalmaya neden olabilir. Tam bir felaket. Peki, daha iyi bir yaklaşım nasıl olmalı? 1- Çocuğunuzun yetenekleri ile ilgili gerçekçi olmak. 2- Onlarla beraber güçlü oldukları ve güçlü olmadıkları yönler üzerinde çalışmak. 3- Yeteneklerini geliştirmeleri için olanakları tanımasını sağlamak. 4- Onları yeni bir şeyler denemesi için cesaretlendirmek.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 34 Sözünü ettiğiniz risk almak pek okullarımızda öğretilen bir şey değil gibi, doğru mu? Doğru. En çok çocuğun çizdiği resim pratiklerinde bunu görüyorum. Resim, bizlere dilediğimiz dünyayı yaratabilmek için bir olanak.Hatta o nedenle terapi olarak da görülüyor. Soyut sanata ilgi duyan bir çocuk, okulda annesini gözleri olmadan çizdiğinde öğretmeni “hangi annenin gözleri nerede?” diye sorabilir. Hatta Küçük Prens’i okumuştun. Oradan hatırlarsın.Küçük Prens’in çizdiği resim için şapka diyordu, kilim altına saklanmış bir fil olduğunu söylediğinde onu anlayamıyorlardı. Bu aynı buna benziyor.Bu şekilde davrandığımızda, çocuk sınırları aşmadan çizmeye, gördüğünü aynı olduğu şekilde yapmaya özen gösterebilir.Yeteneğini kaybetme ile karşı karşıya kalabiliriz. Çocuğun yeteneğini “biz nedeniyle” kaybetmenin başka yolları var mı? Oldukça fazla. Yetenek kaybettirme alanında bence oldukça iyiyiz. Gözlemlerime göre, buüçolası şekilde gerçekleşebiliyor:Birinci olasılık, çocuk için çok büyük beklentiye girerek kendisine psikolojik baskı uygulamak. Örneğin, “İleride Einstein olacak”.İkinci olasılık,başarısızlığının suçunu başkasına atarak “bu senin sorunun değil, bu senin seviyende olmayan öğretmeninin problemi”şeklinde bir yaklaşıma sahip olmak. Üçüncü olasılık da,yeteneğinin başına dert açacağını düşünüp yeteneklerini görmezden gelmekveçocuğa “zaten sen de herkes gibisin” şeklinde davranmak. Bu olasılık diğerlerine görebiraz daha masum gibi görünse de,hepsi çocuğun kendisini yanlış tanımasına sebep oluyor. Ömrümüz boyunca yaptığımız veya insan yaşamının özü aslında kendimizi tanımaktır.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 35 Özel Yetenek Diyelim ki aile olarak bu üç olasılıktan kaçındık. Çocuğun yeteneğini kendi nedenleriyle kaybetmesinin yolları var mı? Varsa, aile bunları nasıl sezebilir? Yetenek ile ilgili bir yanılgı da, onun gösterilmese bile gelişebileceği düşüncesi. Yeteneğinizi sakladığınızda, kullanmadığınız için gelişmeyecektir. “Arkadaşlarıma uyum göstereyim” düşüncesinde olan bir çocuk sınıfta sıradaki arkadaşının davrandığı gibi davranıyordur. Örneğin, evde kendi ayakkabısını bağlayabiliyorsa, okulda bağlayamıyormuş gibi görünebilir. Bunu en çok kırılma yaşlarında gözlemlemek mümkün. Bunlar kreş zamanı 4 yaş ve ilkokul dönemi 4. sınıf veya 10 yaş.Ailelere bu yaşlarda daha dikkatli bir gözlemci olmayı öneririm. Çocuk, ailesinin kendisinden beklentisini azaltarak vaktini kendi keyfine bakmak için kullanmak isteyebilir. Bu durumda ailesine hep “Ben sizin sandığınız kadar zeki değilim.” imajı vermeye çalışacaktır. Vitus filmini seyredenler bilirler. Film, ailesinin beklentisi ile kendini bulma arasında sıkışmış bir çocuğu anlatır. Annesine kendi planladığı bir kaza sonucu eski zekasını yitirdiği numarası çekerek, yaşamında kendi yolunu baskısız bulmaya gayret eder. Sonunda, annesinin düşüncesinin doğru olduğunu, normallerin dünyasına ait olmadığını kendi deneyimleyerek öğrenir. Kendisinin deneyimlemesine izin vermek, burada anahtar. Ancak bu çok pahalı bir yöntem olduğu için buna izin vermekte ailelerimizin zorlandığını söyleyebilirim. Çocuk, yeteneğini, etrafındakilerle kıyasladığında arada büyük bir fark olduğunugörünce, bunun adaletsizliğe kendisinin bir katkısı olduğunu düşünerekdünyaya “borçlu” şekilde bakabiliyor. Bunun yükünü azaltmak için kendisini herkes-gibi davranmaya yöneltebiliyor. Aileler,çocuğunadalete ilişkin duyarlılığını mutlaka hissedecektir. Çocuğun adalet konuları hakkında evde konuşulmalı, kendilerinin de bu konuya önem verdiği çocuklara gösterilmeli.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 36 Zekanın kişiyi hayran bıraktırıcı bir yönü var, bu kendi çocuğunuz olsun olmasın. Çocuk yeteneği nedeniyle etraftan favori kazandığını kendi deneyimleriyle elde ediyor. Ailelerinin de,kendisini zeki olduğu için sevdiği hissine kapılabiliyorlar.Bu da koşulsuz sevgi sorularını gündeme getiriyor. Sevgi çok güçlü bir duygu, bunun karşısında yeteneklerini geri plana atabiliyorlar. Burada ailenin kullandığı kelimelerde dikkatli davranması gerekiyor. Örneğin, önemli bir başarı gösterdiğinde “Sen çok zekisin. Seni çok seviyorum.”gibi iki ayrı cümle şeklinde söylese bile, beyin bunu “başarı için seviyor” şekline bağlayabiliyor. Son olarak, bu konularla önerebileceğiniz film ve kitap var mı? • Vitus- İsveç filmi. • Kirpinin Zarafeti- Fransız bir filozofun yazdığı bir roman • Bülbülü Öldürmek-Harper Lee’nin romanı • Bahar Eriş ve Özgür Bolat- Alanın iyi yazarları • Prof. Dr. Uğur Sak ve Prof. Dr. Ümit Davaslıgil- Ülkemizde bu alanın gelişmesine katkıda bulunan kurucu akademisyenler

Özel Yetenek PAUL GARDNER GÜNÜMÜZDE ÖZEL ALLEN YETENEKLİ BİREYLER Berke SARGIN ÖZEL EĞİTİM - sayfa 37 Dergimizn bu kısmında üstün yetenekli olan dünyaca tanınan kişilerden bahsedeceğiz. Üstün yetenekli dendiğinde herkesin ilk aklına gelen Tesla, Einstein, Stephen Hawking, Leonardo Da Vinci gibi bilim insanlarının yanı sıra günümüzde yaşayan 4 üstün yetenekli insandan bahsedeceğiz. Paul Gardner Allen (21 Ocak 1953), 1975'te hepimizin bildiği Microsoft şirketinin kurucu ortağı olan Paul Allen, Bill Gates ile birlikte Microsoft'u kuran kişidir. Bir süre sonra geçirdiği bir hastalık nedeniyle şirketten ayrılmıştır. 170 IQ puanına sahiptir ve 62 yaşındadır. Forbes'e göre Allen 17,5 milyar dolar serveti, onu gezegendeki en zengin 51. kişi yapıyor. NFL Seahawks ve NBA Portland Trail Blazers'ı sahibi ve bilim, teknoloji, eğitim, yaban hayatı koruma ve topluluk hizmetlerinin geliştirilmesine şimdiye kadar 1,8 milyar doların üzerinde bağışta bulunmuştur.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 38 KİM UNG YOUNG Güney Kore doğumlu 58 yaşındaki inşaat mühendisi ve deha olan Kim Ung-Yong altı aylıkken konuşmaya başladı. Hawking ve Einstein'dan çok daha fazla beyin gücüne sahip ve Guinness Rekorlar Kitabı’nda 210 IQ’su ile yer alıyor. 4 aylıkken konuşmaya başlayan Kim Ung- Yong, 2 yaşındayken Japonca, Korece, Almanca ve İngilizce okuyordu. 3 yaşında Hanyang Üniversitesi'nde misafir fizik öğrencisi olarak ders alıyordu. 4 yaşında kısa öyküler yazmaya başladı. Kim, beş yaşındayken Japonya’da Fuji Televizyonuna çıktı ve diferansiyel denklemleri çözerek izleyiciyi şok etti. 8 yaşında ise NASA tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde okumaya davet edildi. 2007 yılı itibarıyla Chungbuk Ulusal Üniversitesi’nde yardımcı öğretim üyesi olarak görev yaptı. 2014’te Shinhan Üniversitesi’nde doçent oldu. Ayrıca Kuzey Kyeong-gi Geliştirme Araştırma Merkezi’nin başkan yardımcısı oldu.

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 39 Özel Yetenek MANAHEL THABET Yemenli bilim insanı ve ekonomist Manahel Thabet, Mali Mühendislik doktorasını yüksek şeref derecesiyle bitiren en genç insan olma unvanını kazandı. Bu eğitimi Illinois Üniversitesi’nde tamamlayan Thabet, daha sonra kuantum mekaniği üzerine ikinci doktora eğitimini tamamladı. 2012 yılında, uzaydaki uzaklıkları ışığın yardımı olmadan hesaplamak üzerine yazdığı 350 sayfalık çalışma ile bilim çevrelerinde deprem etkisi yarattı. Thabet, 168’in üzerindeki IQ puanıyla 2013 yılında “World Genius Directory” listesine adını yazdırmayı başardı. 2008 yılında Smart Tips Consultants isimli şirketi kurdu ve “Women’s Federation for World Peace” tarafından yılın kadını seçildi.

Özel Yetenek JUDIT POLGÁR Judit Polgár (23 Temmuz 1976) kanıtlanmış 170 IQ derecesi ile Macar ÖZEL EĞİTİM - sayfa 40 satranç ustasıdır. Polgár, tarihin en güçlü kadın satranç oyuncusu olarak kabul edilir. Polgár, 1991 yılında, daha 15 yaşında iken, Dünya Şampiyonu Bobby Fischer’ ı yenerek Grandmaster ünvanını alıp dünyanın en genç satranç ustası oldu. FIDE Top 100 oyuncu değerlendirme listesinde, Ocak 1989'da, henüz 12 yaşında, değerlendirme listesine 55. sıradan girerek bugüne kadar en genç oyuncu oldu. 2005 yılında, Dünya Şampiyonası turnuvasına katılan tek kadın olmuştur ve Satrançta kadınların öncüsü olarak görülmektedir.

Özel Yetenek FİLM VE DİZİ 'İnanç düşündüğün ve hissettiğinle alakalı. ÖNERİLERİMİZ Bildiğinle değil. Kafanı kullan ama bir şeylere inanmaktan korkma.' Nurcan ALPFİDAN THE GIFTED ÖZEL EĞİTİM - sayfa 41 Yapım Yılı : 2017 Ülke : ABD Yönetmeni : Marc Webb Senarist Tom Flynn Oyuncular: Chris Evans, Mckenna Grace, Lindsay Duncan Kategorisi: Drama IMDb Puanı: 7,6 Gifted, bir matematik dehası olan küçük Mary Adler’ın (Mckenna Grace), annesinin ölümünden sonra dayısı Frank Adler (Chris Evans) ile birlikte yaşadığı hayatı konu almaktadır. İlk başta, Mary’nin hayatı dayısı ile birlikte son derece huzurlu gitmektedir. Mary, tıpkı diğer çocuklar gibi normal bir okula gidiyor, normal bir hayat yaşıyordur, fakat Mary düşünüldüğü gibi normal bir çocuk değildir. Mary, tıpkı annesi gibi, bir matematik dehasıdır. Bu durum, okulda öğretmeni tarafından daha da belirgin hale getirilmiştir, ama Frank bu durumdan rahatsızdır. Çünkü kız kardeşinin kendisine vasiyet etmesiyle birlikte Frank, Mary’nin normal bir çocuk olarak büyümesi için elinden geleni yapmak ister. Bunu yapmasının bir diğer nedeni de, Mary’nin deha olan annesi, bir iş üzerindeyken zor bir dönem geçirmiştir ve intihar etmiştir. Bu durum, Frank’ı endişelendirmektedir. Mary henüz okula yeni başlamış

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 42 küçük bir çocuk olduğu için, onun çocukluğunu normal bir şekilde yaşamasını ve geleceğe dair güzel anılar bırakmasını istemektedir. Bir süre dilediği gibi rahatça yaşarlar, ama sonradan işler, tahmin edildiği gibi kötü bir hal alır. Bunun nedeni de, Mary’nin anneannesi, Frank’ın da annesinin, duruma el atmasıdır. Evelyn Adler, torunu Mary’nin deha olduğunu öğrenir ve onu da tıpkı kızı gibi yetiştirmek ister. Bunun için, gücünün el verdiğince çabalamaktan geri durmaz. Frank ve Mary’nin yaşadıkları yere gider ve kızının ölümünden sonra yıllardır görmediği torununu almak ister. Frank, yeğeninin normal bir hayat sürmesi gerektiğini her defasında dile getirirken, Evelyn bunu kabul etmez. Bundan sonra, mahkeme kararıyla Mary’i Frank’tan almak ister. Mahkemede Mary’nin babası da ortaya çıkar. Bunda, Evelyn’in de parmağı vardır. Sonuçta, ikisi de yıllardır görmedikleri, büyümesine yardımcı bile olmadıkları kızın, matematik dehası olduğunu öğrenince birden ortaya çıktı. Bütün bunların farkında olan Frank, yeğenini vermemek için epeyce direnir, ama Evelyn Adler, maddi ve manevi açıdan ondan son derece üstündür. Bu yüzden Mary, Frank’ın yanından alınarak koruyucu bir aileye verilir. Bu durum bir süre daha devam eder ve dayı ve yeğenin mücadelesi zorluklara göğüs germeye başlar.

Özel Yetenek En derin kaygılarımız yetersizliklerimiz değildir. En derin kaygımız, tahminimizden öte güçlü olan yanlarımızdır. ÖZEL EĞİTİM - sayfa 43 SÖZCÜKLERİN GÜCÜ Yapım Yılı : 2006 Ülke : ABD Yönetmeni : Dough Atchison Senarist Dough Atchison Oyuncular: Laurence Fishburne, Angela Bassett, Keke Palmer, Brittany Curran, Lee Thompson Young Kategorisi: Aile, Drama IMDb Puanı: 7,4 “Sözcüklerin Gücü” Türkiye’de hiç vizyona girmedi ama tüm dünyada kendi kulvarında sevilen bir filmdir. 11 yaşındaki sıradan bir kız çocuğu olan Akeelah’ın babası o altı yaşındayken ölmüş, o zamandan beri annesiyle itiş-kakış bir hayat yaşıyor. Okuldaki arkadaşları arasında da bir varoluş savaşı veren Akeelah’ın tek kusuru biraz ağzıbozuk olması. Ama aslında derslerinde çok fazla kullanamadığı bir zekaya sahip. Okul müdürü onu bir heceleme (kodlama) yarışmasına katılmaya zorlar. Akeelah kelimelere olan merakını ve yeteneğini kendisi de böyle keşfeder. Ondaki yeteneği hisseden bir ingilizce profesörü ona yardımcı olmaya karar verir. Böylece Akeelah ulusal heceleme yarışması için hazırlanmaya başlar. En büyük rakibi Dylan adında bir şampiyondur.

Özel YetenekÖZEL EĞİTİM - sayfa 44 KİTAP ÖNERİLERİMİZ

ÖZEL EĞİTİM - sayfa 1 Özel Yetenek Katkıları ve desteklerinden dolayı İzmir Demokrasi Üniversitesi Özel Eğitim Öğretmenliği Bölümü Doktora Öğretim Üyesi Burcu Seher ÇALIKOĞLU hocamıza TEŞEKKÜRLER.

İZMİR DEMOKRASİ ÜNİVERSİTESİ ÖZEL EĞİTİM ŞEMSİYESİ EKİBİMİZ FATMA KESER EMİNE NUR ŞİMŞEK SÜMEYRA KANDEMİR SENA DELİBAŞI NURCAN ALPFİDAN GÜLHAN AYTEKİN EDASU KORKMAZ HELİN ACAR SELMA TAVŞANLILI İREM TOK SAADET NİHAN YAKAR MUHAMMET BERKE SARGIN AYSİMA MELİSA SARICI GÖRKEM İMAMOĞLU NUBİN AK MUHAMMET AYHAN ozel_egitim_semsiyesi