บ้านเรือนไทย 4 ภาค

กลาง เหนื อ เรือนไทย 4 ภาค อีสาน ใต้

เรือนไทยภาคเหนื อ ปั จ จั ย ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ บางส่วนของภาคเหนื อเดิมเป็ นส่วนหนึ่ งของอาณาจักรล้านนา จึงมีรู ปแบบสถาปั ตยกรรมเฉพาะแตกต่างจากภาคอื่น สถาปั ตยกรรมที่ โดดเด่นที่สุดคือ“เรือนกาแล”เป็ นเรือนสำหรับผู้มีฐานะหรือผู้นำชุมชน แตกต่างจากเรือนสามัญชนตรงที่จะก่อสร้างด้วยความประณีตมี แบบแผนการสร้างเป็ นระเบียบชัดเจนและมีการประดับ“กาแล”ซึ่งเป็ น ไม้แกะสลักสวยงามบนยอดจั่วเรือนกาแลเป็ นเรือนไม้เนื้ อแข็งยกใต้ถุน สูงไม่มากมักเป็ นเรือนแฝดนิ ยมสร้างหลังหนึ่ งใหญ่กว่าอีกหลังตาม ความเชื่อมีหลังคาใหญ่ชายคาคลุมเรือนเกือบทั้งหมดมีหน้ าต่างน้ อยผนั ง ผายออก มักมี “ฝาไหล” เป็ นฝาไม้กระดานที่เลื่อนเปิ ด – ปิ ดได้เพื่อ ช่วยรับลมเข้าบ้าน และมีครัวไฟแยกออกไปเป็ นสัดส่วนมี“เติ๋น” เป็ น พื้นที่กึ่งเปิ ดโล่งอเนกประสงค์สำหรับใช้นั่ งเล่นซึ่งมีตำเเหน่ งอยู่ระหว่าง ห้องกับ “นอกชาน” ที่เป็ นพื้นที่เปิ ดโล่ง ค ว า ม เ ชื่ อ ข อ ง ก า ร ส ร้ า ง ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ใ น ภ า ค เ ห นื อ https://www.baanlaesuan.com การปลูกสร้างบ้านเรือนตามคติความเชื่อของภาคเหนื อเรือนของแต่ละภาค อาจแตกต่างในรู ปทรงเรือนไม้บั่ว หรือ เรือนเครื่องผูกของชาวเหนื อปลูกสร้างอย่างง่ายๆ ด้วยภูมิปั ญญาไทย ที่ดัดแปลงหยิบจับวัสดุหาง่ายจากธรรมชาติมา สร้างเรือนพักคุ้มกันแดดฝนให้ เกิดสุ ขอย่างพอเพียงตามอัตภาพ เรือนเครื่องผูก : เรือนเครื่องผูกในภาคเหนื อ ชาวล้านนาเรียกว่า \"เรือนไม้บั่ว\" หรือ \"เรือนมัดขื่อมัดแป\" ถือเป็ น เรือนแบบดั้งเดิม โครงสร้างหลังคา เสา ตง พื้น ใช้ไม้ไผ่หรือไม้เนื้ อแข็ง สามารถก่อสร้างกันได้เองโดยไม่ต้องอาศั ย ช่างผู้ชำนาญงาน 1.ดูลักษณะที่ดิน ตามคติความเชื่อแล้วก่อนสร้างเรือนจะ 3.โฉลกเสาเรือน เมื่อหาเสาเรือนครบ ช่างไม้จะเป็ นผู้ ต้องหาสถานที่ที่เหมาะสมสำหรับปลูกบ้านให้ตรงตามตำรา ปรุ งเครื่องเรือน โดยจะกำหนดความสูงและขนาดของ ดูลักษณะที่ดิน โดยดูถึงความสูงต่ำของระดับดินบริเวณปลูก เรือน ขณะตัดเสาก็กล่าวคำโฉลกให้ได้คำที่ดีเป็ นสิริ สร้างรู ปทรงที่ดิน ตลอดจนเนื้ อที่ทั้งหมดรวมทั้งสภาพ มงคล แวดล้อมตามธรรมชาติอีกด้วย 4.พิธีขุดหลุมเสาเรือน ก่อนจะขุดหลุมเสาเรือนต้องทำ 2.มื้อจั๋นวันดี สำหรับชาวเหนื อก่อนจะปลูกเรือน ฤกษ์งาม พิธีขอที่ดินกับพญานาคเพราะมีความเชื่อกันว่าพญานาค ยามดีเป็ นเรื่องสำคัญมาก เพราะเชื่อกันว่า หากปลูกเรือนใน เป็ นสัตว์มีอิทธิฤทธิ์เป็ นเจ้าแผ่นดิน อำนวยความสุขหรือ \"มื้อจั๋น วันดี\" คือฤกษ์ที่เหมาะสมแล้วผู้อยู่อาศั ยย่อมมีความ ภัยพิบัติให้มนุษย์ได้ ฉะนั้ นก่อนที่จะทำการอันเป็ น สุขความเจริญและอยู่เย็นเป็ นสุขและยังครอบคลุมถึงการหา มงคลเกี่ยวกับการสร้างบ้านปลูกเรือน จะต้องบูชาเซ่น ฤกษ์ยามดีในขั้นตอนการปลูกเรือนอื่น ๆ เช่น เข้าป่ าหาไม้ สรวงผู้ที่เป็ นเจ้าที่ดินเสียก่อนแล้วจึงทำพิธีขุดหลุมเสา มาทำเสาเรือน ขุดหลุมฝั งเสา ยกเสา เป็ นต้น เรือนตามทิศที่เหมาะกับวัน ๑. เติ๋น : เป็ นเนื้ อที่ใช้งานได้อเนกประสงค์ เรือนที่มีห้องนอนเดียวจะใช้เติ๋นเป็ นห้อง นอนของลูกชาย ลูกสาวนอนกับพ่อแม่ ถ้าเป็ นเรือนขนาดเล็กหรือเรือนไม้ มักจะตั้งร้าน น้ำในบริเวณเติ๋นนี้ ด้วย ๒. กาแล : ปั้ นลมอย่างภาคเหนื อ ซึ่งชาวเหนื อเรียกส่วนนี้ ว่ากาแล ไม้กาแลนิ ยมสลัก ลวดลายอย่างสวยงามอยู่บนยอดหลังคาจั่ว ๓. ควั่น : บริเวณเพดานของเติ๋น ห้อยโครงไม้ตารางยึดแขวนกับขื่อจากโครงหลังคาใช้ เก็บของเครื่องใช้ต่างๆ โดยเฉพาะคนโทน้ำ๔. ตามน้ำและฮานน้ำ : ตามน้ำภาษาเหนื อ แปลว่าให้ทานน้ำ หม้อน้ำ หรือคนโทน้ำ วางใกล้ประตูทางเข้าบ้านบ้าง บนโคนต้นไม้ บ้าง พร้อมกระบวยตักน้ำเพื่อให้คนได้ตักดื่ม http://www.sookjai.com/index.php?topic=86163.0

เรือนไทยภาคกลาง ปั จ จั ย ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ บ้านเรือนไทยภาคกลางส่วนใหญ่นิ ยมสร้างใกล้กับที่ราบลุ่มแม่น้ำเช่นเดียวกับ บ้านภาคอีสาน แต่เนื่ องจากภาคกลางมีอากาศร้อนอบอ้าว คนส่วนใหญ่จึงมักสร้าง บ้านหลังคาสูง เพื่อถ่ายเทความร้อนออกจากตัวบ้าน และช่วยให้น้ำฝนไหลลงจาก หลังคาได้เร็ว โดยบ้านเรือนไทยภาคกลางมักสร้างด้วยไม้ไผ่สลับไม้เนื้ อแข็ง นิ ยม สร้าง 2 รู ปแบบ ดังต่อไปนี้ 1. เรือนเดี่ยว ครอบครัวขนาดเล็กมีเรือนนอน แยกกับเรือนครัว และมีการเชื่อมด้วยชานเดียวกัน https://www.baanlaesuan.com 2. เรือนหมู่ เรือนหลายหลังเชื่อมต่อกัน เป็ นเรือนของผู้มีฐานะ มาก วัสดุก่อสร้างเป็ นเรือนไม้เนื้ อแข็ง ใต้ถุนสูง หลังคาจั่วทรง สูง อ่อนโค้ง ประดับด้านจั่ว “เหงา” หรือ “หางปลา” มีระเบียง บ้านรับลม https://www.baanlaesuan.com ค ว า ม เ ชื่ อ ข อ ง ก า ร ส ร้ า ง ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ใ น ภ า ค ก ล า ง 1.ฤกษ์ปราบดิน คือ การหาผู้รู้หรือโหรตรวจดูที่ดิน หาฤกษ์ปราบดิน สำรวจที่ดินว่าจะเป็ นโขด เป็ นเนิ นปลวก มีหลักตอ มีขอนท่อนไม้ หรืออะไรที่แกะกะจมฝั งดินอยู่บ้างหรือไม่ ถ้ามีก็จัดการถอน ทิ้งและปราบดินให้เรียบ 2.การขุดหลุม ก่อนปลูกเรือนโหรจะตรวจดูพื้นดินว่าเดือนใดนาคหันหัวและหลังไปทิศใด แล้วจึงขุดหลุมที่ตำแหน่ ง ท้องนาค โดยคนขุดหลุมต้องหมุนหน้ าเข้าหาท้องนาคเสมอ เมื่อจะขุดหลุมเสาแรกต้องทำเครื่องบัดพลีบูชาพญานาค เสียก่อน ใช้ไม้ราชพฤกษ์และไม้อินทนิ ลทำด้ามเสียม สำหรับผู้ขุดให้หาคนชื่ออินท พรหม ชัย แก้ว ทำหน้ าที่ขุดหลุม ให้ครบตามจำนวนที่ประมาณไว้ 3.ทำบัดพลี ก่อนเริ่มทำขวัญเสาและยกเสาสงหลุมต้องทำบัดพลี คือ ปลูกศาลเพียงตาไหว้พระภูมิเจ้าที่เพื่อขอที่ดินต่อผู้ รักษาผืนดินก่อน เครื่องบัดพลีที่ใช้มี หมาก พลู มะพร้าวอ่อน ขนมต้มแดง ต้มขาว กล้วยน้ำว้า ไข่ต้ม หมู ฯลฯ ให้วาง เครื่องบัดพลีบริเวณหลุมเสาของห้องนอน มีการเจิมหัวเสา ลงยันต์ตรีนิ สิงเห มีต้นอ้อย หน่ อกล้วยน้ำว้า ผูกติดกับติด กับเสาเอก

เรือนไทยภาคอีสาน ปั จ จั ย ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ภ า ค อี ส า น ส่ ว น ใ ห ญ่ มั ก ตั้ ง อ ยู่ ต า ม ที่ ร า บ ลุ่ ม ริ ม แ ม่ น้ำ ห รื อ ห น อ ง บึ ง แ ล ะ นิ ย ม ส ร้ า ง ด้ า น ก ว้ า ง ใ ห้ หั น ไ ป ท า ง ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก แ ล ะ ทิ ศ ต ะ วั น ต ก แ ล ะ ส ร้ า ง ด้ า น ย า ว ไ ป ท า ง ทิ ศ เ ห นื อ แ ล ะ ทิ ศ ใ ต้ โ ด ย บ้ า น เ รื อ น ไ ท ย ภ า ค อี ส า น ที่ นิ ย ม ส ร้ า ง มี ทั้ ง ห ม ด 3 แ บ บ ไ ด้ แ ก่ ไ ด้ แ ก่ 1 . เ ฮื อ น เ ก ย เ ป็ น เ ฮื อ น เ ดี่ ย ว มี ก า ร อ อ ก แ บ บ ยื่ น ช า ย ค า ห ลั ง ค า ด้ า น ห นึ่ ง ย า ว อ อ ก ไ ป ค ลุ ม พื้ น ที่ ใ ช้ ส อ ย ทั้ ง ห ม ด เ รี ย ก ว่ า “ เ ก ย ” 2 . เ ฮื อ น แ ฝ ด ห ลั ง ค า ท ร ง จั่ ว ส อ ง เ รื อ น ส ร้ า ง ชิ ด กั น มี ผ นั ง ค ร บ ทุ ก ด้ า น เ ป็ น “ เ ฮื อ น ใ ห ญ่ ” 3 . เ ฮื อ น โ ข่ ง มี ลั ก ษ ณ ะ ค ล้ า ย เ ฮื อ น แ ฝ ด มี ก า ร แ ย ก โ ค ร ง ส ร้ า ง อ อ ก จ า ก กั น เ พื่ อ ใ ห้ เ กิ ด เ ป็ น ช่ อ ง ท า ง เ ดิ น ต ร ง ก ล า ง เ ชื่ อ ม ต่ อ พื้ น ที่ ห ลั ง ค า ล า ด ชั น น้ อ ย เฮื อนเกย เฮื อนแฝด เฮื อนโข่ง https://www.baanlaesuan.com https://www.baanlaesuan.com https://www.baanlaesuan.com ค ว า ม เ ชื่ อ ข อ ง ก า ร ส ร้ า ง ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ใ น ภ า ค อี ส า น การปลูกสร้างบ้านเรือนตามคติความเชื่อของภาคอีสานคนไทยเป็ นเอกในเชิงช่าง ความช่างสังเกต ความ สามารถในการคิดประดิดประดอย ก่อเกิดภูมิปั ญญาไทยในการรังสรรค์บ้านเรือนไทย ให้มีเอกลักษณ์อันโดด เด่นเฉพาะตัว โดยที่คนไทยส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เมื่อเริ่มต้นปลูกสร้างบ้านเรือน มักเลือกถิ่นให้ อยู่ใกล้ที่ทำมาหากิน การสร้างบ้านเรือน มักทำอย่างเรียบง่าย ใช้วัสดุที่หาได้รอบข้าง ผูกมัดขึ้นเป็ นที่อยู่อาศั ย กลางไร่นา คนอีสานนั บถือวิญญาณบรรพบุรุ ษ คือ ผีปู่ ตา และผีฟ้ า คือ แถน ควบคู่ไปกับการนั บถือพระพุทธศาสนา ฉะนั้ นในแต่ละหมู่บ้านทางภาคอีสาน จะต้องมี \"ดอนปู่ ตา\" ซึ่งเป็ นที่ดอนมีต้นไม้ใหญ่ไม่ไกลจากหมู่บ้านนั ก ตั้ง ศาลเรียกว่า \"ตูบ\" ๔ เสาขึ้นเพื่อเป็ นที่สถิตของบรรพบุรุ ษกลางหมู่บ้านก็จะตั้ง \" หลักบ้าน\" เป็ นเสาไม้มงคลมี เสาเอก และเสาบริวารเป็ นที่สิงสถิตของเทพารักษ์ เพื่ออารักขาให้หมู่บ้านอยู่ดีมีสุข และจะมีพิธีเซ่นสรวงในเดือน ๗ เรียก บุญซำฮะ

เรือนไทยภาคใต้ ปั จ จั ย ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ https://www.baanlaesuan.com เนื่ องจากภูมิประเทศทางภาคใต้นั้ นแตกต่างจากภูมิภาคอื่น ๆ เป็ นอย่างมาก เพราะมีฝนตกชุกตลอดทั้งปี ผู้คนทางภาคใต้จึงมักสร้างบ้านที่มีหลังคาสูงเพื่อ ระบายน้ำฝนให้ไหลลงผ่านชาคาที่คลุมไปถึงบันไดและนิ ยมใช้ไม้กระดาน ไม้ไผ่สาน หรือวัสดุที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น นอกจากนี้ ตามหลักวัฒนธรรม และ ความเชื่อของภาคใต้ การปลูกบ้านจึงมีทั้งหมด 2 แบบ คือ เรือนไทยมุสลิม และเรือนไทยพุทธ ดังนี้ 1. เรือนไทยพุทธภาคใต้ ลักษณะเรือนไม้ใต้ถุนสูง มีหลังคาทรงปั้ นหยา และจั่วภายในบ้านมีการกั้นห้องแบ่งเป็ นสัดส่วน ชายคายื่นยาว หรือชาน เชื่อมแต่ละเรือนเข้าด้วยกัน การก่อสร้างไม่ซับซ้อน 2. เรือนไทยมุสลิมภาคใต้ เน้ นใต้ถุนสูง มีหลังคา 3 แบบ ปั้ นหยา มนิ ลา และจั่ว ภายในสบาย มักจะเปิ ดโล่ง มีเฉพาะห้องที่สำคัญเป็ นส่วนตัวเท่านั้ น ค ว า ม เ ชื่ อ ข อ ง ก า ร ส ร้ า ง ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ใ น ภ า ค ใ ต้ https://www.baanlaesuan.com การปลูกสร้างบ้านเรือนตามคติความเชื่อของภาคใต้ คนไทยรู้จักใช้ภูมิปั ญญาสร้างบ้านเรือนให้ยืดหยุ่น สอดรับ และ สู้ภัยธรรมชาติได้อย่างดี ส่วนรู ปแบบของที่พักอาศั ยนั้ น ก็ขึ้นอยู่กับวิถีการดำเนิ นชีวิต อาชีพ และสภาพแวดล้อม ดังนั้ น บ้านเรือนจึงไม่เป็ นแค่เพียงสิ่ งปลูกสร้าง แต่ยังเป็ นที่ปลูกชีวิต ความคิด จิตใจ หล่อหลอมความเป็ นไทย ให้ สื บทอดมั่นคงยืนยาวตราบนานเท่านาน... เรือนหลังคาจั่ว : หลังคามุงด้วยกระเบื้องแผ่นสี่ เหลี่ยมเชิงชายและช่องลมใต้เพดานเป็ นไม้ฉลุอย่างสวยงาม ใน เรือนของผู้มีฐานะดี ตัวเรือนใต้ถุนยกสูง มีระเบียงและนอกชานลดหลั่นกัน เรือนเครื่องผูกหลังคาเป็ นจั่วตรง พบมาก ในหมู่ชาวประมง ชาวนา หลังคาใช้ใช้แฝก จาก ฟาก ตัวเรือนยกขึ้นพอคนลอดได้ ในการปลูกเรือนของคนภาคใต้ เชื่อถือโชคลางเช่นกัน เช่น ห้ามปลูกเรือนบนจอมปลวก ห้ามปลูกบ้านคร่อมตอไม้ ห้ ามสร้างบ้านบนทางสั ญจร • การเลือกที่ดินที่เป็ นมงคล ให้ดูสีพื้นดินที่เป็ นสีอ่อน หรือดินสีแดง สีเหลือง กลิ่นหอมรสฝาด พื้นเทลาดจากทิศใต้ลงสู่ ทิศเหนื อจะทำให้ผู้อยู่อาศั ยเจริญด้วยลาภยศบริวาร อีกประเภทคือ พื้นที่สูงทางทิศตะวันตก แล้วค่อยลาดเอียงไปทางทิศ ตะวันออก ดินสะอาด หรือมีสีขาว สีเหลือง สีแดง ไม่มีรส ไม่มีกลิ่น ซึ่งจะทำให้ผู้อยู่อาศั ยมีความสุขปราศจากโรคภัย ส่วนประเภทที่สามได้แก่พื้นภูมิบ้านที่มีลักษณะราบเรียบเสมอ ดินสะอาดและปราศจากกลิ่นรส เป็ นทำเลที่ไม่ให้คุณและ โทษ ใช้เป็ นที่อยู่อาศั ยได้ ส่วนข้อห้าม ได้แก่ ห้ามปลูกบ้านตรงพื้นที่เฉอะแฉะ สกปรก ดินเลนสีดำ ดินมีหลากสี มีกลิ่นไม่บริสุทธิ์ห้ามปลูก บ้านเดือน ๔ ให้ปลูกบ้านเดือน ๑๐ การทำบันไดบ้านต้องหันไปทางทิศเหนื อหรือทิศตะวันออกจำนวนบันไดต้องเป็ น เลขคี่ ห้ามปลูกเรือนคร่อมคู คลองหรือแอ่งน้ำ เป็ นต้น

อ้างอิงข้อมูล https://www.baanlaesuan.com/178487/h ouses/vernacular_architecture https://www.jorakay.co.th/blog/owner/o ther/how-are-thai-houses-in-4- https://sites.google.com/site/siamcultur alpark3/sthan-thi-tang-ni-xuthyan/ban- สแกน QR CODE ทำแบบทดสอบ สมาชิกในกลุ่ม นางสาวชิตชนก โกยรัมย์ รหัสนั กศึ กษา 6311116005 นางสาวธิดารัตน์ ณ พัทลุง รหัสนั กศึ กษา 6311116020 นางสาวพัชราภรณ์ รัตนพันธ์ รหัสนั กศึ กษา 6311116027