การพยาบาลมารดาทารก และการผดุงครรภ์

มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครปฐม 1

สาขาสูตศิ าสตร์ การพยาบาลมารดาทารก และการผดงุ ครรภ์ Maternal and Newborn Nursing and Midwifery

คาอธิบายรายวิชา แนวคิด หลกั การ การดูแลสตรีตัง้ ครรภ์ที่มีภาวะเส่ียง ภาวะแทรกซ้อนในระยะ ตงั้ ครรภ์ ระยะคลอดหลงั คลอด การดแู ลทารกแรกเกิดท่ีมีภาวะเสี่ยง ภาวะแทรกซ้อน การใช้ กระบวนการพยาบาลโดยการมีส่วนร่วมของครอบครวั ประเดน็ ปัญหาและแนวโน้มด้าน กฎหมาย จริยธรรม จรรยาบรรณ วฒั นธรรมและสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวข้องกบั การพยาบาล มารดาและทารกท่ีมีภาวะแทรกซ้อน

จดุ ม่งุ หมายของรายวิชา • อธบิ ายการดูแลสตรีต้งั ครรภ์ท่มี ีภาวะเส่ยี ง ภาวะแทรกซ้อนในระยะต้งั ครรภ์ ระยะคลอด ระยะหลังคลอดได้ • อธบิ ายการดูแลทารกแรกเกดิ ท่มี ีภาวะเส่ยี ง ภาวะแทรกซ้อนได้ • นักศึกษาสามารถวิเคราะห์กรณศี กึ ษามารดากลุ่มเส่ยี ง DM PIH Preterm PPH ได้ • นักศกึ ษามคี วามรู้ความเข้าใจการพยาบาลมารดาท่ไี ด้รับการช่วยคลอดโดยสตู ิศาสตร์หัตถการได้ • อธบิ ายประเดน็ ปัญหาและแนวโน้มด้านกฎหมาย จริยธรรม และสทิ ธปิ ่ วยท่เี ก่ยี วข้องกบั การพยาบาลสตรีต้ังครรภ์ท่ี มภี าวะเส่ยี ง ภาวะแทรกซ้อนได้

แนะนาทางวิชาการแก่นักศึกษา • การเรียนด้วยตนเองผา่ น LMS และสื่อ online เน่ืองจากสถานการณ์ COVID 19 กรณี นักศึกษาไมเ่ ข้าใจสามารถติดต่อสอบถามอาจารยผ์ สู้ อนได้ • นักศึกษาจองวนั เวลาล่วงหน้า หรือมาพบตามเวลา • อาจารยจ์ ดั เวลาให้คาปรึกษาเป็นรายบุคคล/กล่มุ ตามความต้องการ 2 ชวั่ โมงต่อสปั ดาห์

ตวั อย่าง: การฝึ กภาคปฏิบตั ิ ฝากครรภ์ หลงั คลอด ห้องคลอด

เบาหวานในสตรีตงั้ ครรภ์

OUTLINE • สตรตี งั้ ครรภท์ ม่ี คี วามเสย่ี งเป็นเบาหวาน • การตรวจคดั กรองเบาหวาน • การตรวจทางหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร • Glucose challenge test (GCT) • Oral Glucose Tolerance Test (OGTT) • การแปลผลการตรวจ Class A1 Class A2

สตรีตงั้ ครรภท์ ี่มีความเส่ียงเป็นเบาหวาน เสี่ยงสงู : อว้ น อายมุ าก เคยเป็นเบาหวานระหวา่ งตงั้ ครรภ์ มญี าตสิ ายตรงเป็นเบาหวาน เสี่ยงปานกลาง : คดั กรองเมอ่ื อายคุ รรภ์ 24-28 สปั ดาห์ เสี่ยงตา่ : อายุ < 25 ปี น้าหนกั ตวั ปกตกิ อ่ นตงั้ ครรภ์ ไมเ่ คยเป็น เบาหวานระหวา่ งตงั้ ครรภ์ และไมม่ ญี าตสิ ายตรงเป็นเบาหวาน

การตรวจคดั กรองเบาหวาน • มปี ระวตั บิ ดิ า/มารดา/พ/่ี น้องเป็นเบาหวาน • อายตุ งั้ แต่ 30 ปี ขน้ึ ไป • ภาวะอว้ น BMI มากกวา่ หรอื เทา่ กบั 27 kg/m2 • ทารกเสยี ชวี ติ ในครรภ์ โดยไมท่ ราบสาเหตุ

การตรวจคดั กรองเบาหวาน • เคยคลอดบุตรน้าหนกั แรกเกดิ ตงั้ แต่ 4 กโิ ลกรมั ขน้ึ ไป • เคยคลอดบุตรทม่ี คี วามพกิ ารแต่กาเนิดโดยไมท่ ราบสาเหตุ • เคยมปี ระวตั เิ บาหวานขณะตงั้ ครรภใ์ นทอ้ งก่อน • เคยมปี ระวตั คิ วามดนั โลหติ สงู ในทอ้ งก่อน

การตรวจทางห้องปฏิบตั ิการ การประเมินว่าเป็ นโรคเบาหวาน • test tape / clinicstix positive • 2-hour PPPG > 120 mg./dl. • GCT > 140 mg./dl. • OGTT positive คา่ Glucose ผดิ ปกติ 2 ครงั้

Glucose challenge test (GCT) ครงั้ แรกเมอ่ื ฝากครรภ์ ผลตรวจ < 140 mg/dl ดม่ื กลู โคส 50 กรมั เจาะ ผลตรวจ >=140 mg/dl ตรวจซ้าอายคุ รรภ์ 24-28 สปั ดาห์ เลอื ดหลงั ดม่ื 1 ชวั่ โมง นดั ตรวจ OGTT



Oral Glucose Tolerance Test (OGTT) NPO หลงั เท่ียงคืน เจาะ FBS ด่ืม glucose 100 กรมั 1 ชวั่ โมง Plasma glucose 1 Plasma glucose 2 Plasma glucose 3

การแปลผลการตรวจ NDDG (National Diabetes Data Group) กลโู คส 100 กรมั Carpenter and Couston ระดบั น้าตาล กลโู คส 100กรมั WHO 105, 190, 165,145 ระดบั น้าตาล วนิ จิ ฉยั เมอ่ื คา่ ผดิ ปกติ 95, 180, 155, 140 กลโู คส 75 กรมั วนิ จิ ฉยั เมอ่ื คา่ ผดิ ปกติ ระดบั น้าตาล >=2 คา่ >= 2 คา่ >=140 ทร่ี ะยะเวลา 2 ชวั่ โมง

การแปลผล (Gestational Diabetes) Class A1 • Abnormal OGTT ตงั้ แต่ 2 คา่ ขน้ึ ไป • fasting plasma glucose < 105 mg% • 2-hour-postprandial plasma glucose < 120 mg% • ควบคุมดว้ ยอาหาร

การแปลผล (Gestational Diabetes) Class A2 • Abnormal OGTT ตงั้ แต่ 2 คา่ ขน้ึ ไป • fasting plasma glucose > 105 mg% • 2-hour-postprandial plasma glucose < 120 mg% • ควบคมุ ดว้ ย insulin Link