รายงาน

ผลการดาเนินงานการทากิจกรรมด้านการเกษตรของนักเรยี น ตามกจิ กรรมการดาเนินงาน กิจกรรมขยายผลโครงการสนองแนวพระราชดาริฯ “ครัวโรงเรียนสู่ครวั บา้ น” ปีงบประมาณ พ.ศ.2563 ตอนที่ 1 ขอ้ มลู ทัว่ ไป ช่ือนักเรียน ด.ญ.อานสิ สะมะแอ อายุ 12 ปี เกดิ วันท่ี 10 เดือน ตุลาคม พ.ศ.2551 เลขบัตรประชาชน 1 9613 0009 9895 กาลังศกึ ษาอยูช่ ั้นประถมศึกษาปีท่ี 5 โรงเรียนบ้านตาโงะ สถานศกึ ษาที่ต้ังของโรงเรียน เลขที่ 10 หมู่ 11 ตาบลมะรอื โบออก อาเภอเจาะไอร้อง จังหวัด นราธิวาส ตอนที่ 2 ขอ้ มูลการทาเกษตรในครวั เรือน สภาพชมุ ชนโดยรวม สภาพชุมชนรอบโรงเรียนมีลักษณะเป็นที่ราบเชิงเขา ปกคลุมไปด้วยป่าไม้ สวนยางพารา และผลไมน้ านาชนิด มีประชากรประมาณ 1,500 คน อาชพี หลกั ของชมุ ชนคือ เกษตรกร เนื่องจากพื้นท่ีของ หมู่บ้านส่วนใหญ่เป็นท่ีราบเชิงเขาเหมาะแก่การทาการเกษตร ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนา อิสลาม ประเพณี ศิลปวัฒนธรรมท้องถ่ินท่ีรู้จักโดยท่ัวไปคือ งานเมาลิด งานอาซูรอ การกุรบาน ดีเกฮูลู ปันจักสีลัต ประเพณีเข้าสุนัต ผู้ปกครองส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับประถมศึกษาปีท่ี 6 รายได้โดยเฉล่ีย ประมาณ 10,000 บาท/คน/ปี จากสภาพชมุ ชนโดยรวม ทางครัวเรือนจึงได้ดาเนนิ การจัดกจิ กรรมดงั นี้ กิจกรรมปลูกพืชสวนครวั ไดแ้ ก่ พรกิ ตะไคร้ ข่า ขิง ขมนิ้ ผกั ชฝี รง่ั ใบเตย กิจกรรมปลกู ไม้ผล ไดแ้ ก่ ส้มแขก แตงโม มะพร้าว ละมุด ลองกอง แตงโม กจิ กรรมเลีย้ งสตั ว์ปีก ได้แก่ ไก่ ประมาณ 20 ตวั การทากจิ กรรมดังกล่าวขา้ งตน้ ทางครวั เรือนไดน้ าแบบอย่างของการทาการเกษตรจาก  โรงเรียน โดยทางโรงเรียนได้สอนในรายวิชา การงานอาชีพและเทคโนโลยี ให้ นักเรียนได้เรยี นรเู้ กี่ยวกบั งานเกษตร ไมว่ า่ จะเป็นการใช้อุปกรณ์กรเกษตร การปลูก ไม้ผล การปลูกผักสวนครัว การดูแล ตลอดจนการเก็บผลผลิตไว้ทานในครัวเรือน และเพ่ือจาหน่าย เรียนรู้ในทางทฤษฎี แล้วลงมือปฏิบัติ จริง ในแปลงเกษตรของ โรงเรยี น

 ศนู ยก์ ารเรียนรใู้ นชมุ ชน ไดร้ บั ความร่วมมอื จากชมุ ชนในการถา่ ยทอดความรู้ในการ ทากล้วยฉาบ เนอื่ งจากทางโรงเรยี นมีกลว้ ยเป็นวัตถุดิบ นักเรียนแกนนาได้ไปศึกษา แล้วกลลับมาถ่ายทอดความรู้แก่สมาชิกในโรงเรียน พร้อมจาหน่ายในสหกรณ์ของ โรงเรียนด้วย  เกษตรอาเภอ ทางโรงเรยี นไดร้ ับความร่วมมอื สนบั สนนุ จากเกษตรอาเภอเจาะไอ ร้อง เกี่ยวกับกิจกรรมทางด้านการเกษตร ทางเจา้ หนา้ ทไ่ี ด้เขา้ มาใหค้ วามรกู้ ับ นักเรยี น ครู เชน่ - การทาป๋ยุ หมัก เพ่ือใชใ้ นการกจิ กรรมเกษตรเพอื่ อาหารกลางวนั ของนักเรียน - ใหค้ วามรูเ้ กย่ี วกบั การเลีย้ งปลาดกุ - ให้ความรูเ้ กยี่ วกับการดูแลตน้ มะนาว - การทาน้าหมักชวี ภาพ  วิทยาลัยการอาชีพรามัน และวิทยาลัยการอาชีพสุไหงโกลก ทางโรงเรียนได้รับ ความอนุเคราะห์จากทั้งสองวิทยาลัยมาให้ความรู้ในการจัดการขยะท่ีไม่ใช้แล้วมา สร้างมูลค่า โดยนาล้อยางที่ไม่ใช้แล้วมาดัดแปลงเป็นแจกัน นาขวดน้ามาทาเป็น แจกัน และนามาใช้ประโยชน์ในดา้ นการเกษตร โดยนาพืชมาปลูกในลอ้ ยาง

ตอนท่ี 3 คุณสมบัติอืน่ ๆของนักเรยี น 3.1 การใชพ้ ้ืนที่ พชื ผกั สวนครัว เชน่ พรกิ ตะไคร้ ข่า ขิง ขม้นิ ผักชฝี รั่ง ใบเตย ฯลฯ ปลกู บริเวณรอบๆ บ้าน ไม้ผล เช่น สม้ แขก แตงโม มะพร้าว ละมุด ลองกอง แตงโม มะม่วง ฯลฯ ปลูกในสวน และสตั ว์ปกี ไก่ เลย้ี งไว้บริเวณบา้ น บรเิ วณรอบๆบ้าน ผกั ตา่ งๆ ในสวน 3.2 การใชเ้ ทคโนโลยี และ นวัตกรรม ทางครัวเรือนได้เข้ารับการอบรมการเพ่ิมมูลค่าขยะโดยนาล้อยางรถยนต์จากวิทยาลัยการ อาชีพมาให้ความรู้ นามาแปรรูปใช้ในการปลูกผักต่างๆ จึงนาวิธีการมาปลูกท่ีโรงเรียน และเผยแพร่ใน ครอบครัวและคนขา้ งบา้ น

3.3 การใช้ปุย๋ คอก ปุ๋ยหมกั เน่ืองจากการปลูกพืชผักสวนครัวในครัวเรือนจาเป็นต้องใช้ปุ๋ย จึงได้มีการนาปุ๋ยคอกมาใช้ เพื่อหลีกเล่ยี งการใชส้ ารเคมี จึงได้นาปุ๋ยคอกจากการเล้ียงไก่ มาใช้ในพืชผักสวนครัว นอกจากน้ีได้นา เศษใบไม้ ผลไม้ ได้แก่ สับปะรด มาทาเป็นปุ๋ยหมักใช้รดน้าผักได้ และ ได้มีการทาน้ายาฆ่าแมลงจาก วัสดธุ รรมชาติ อีกด้วย 3.4 การใช้สารเคมี ปยุ๋ เคมี ยาปราบศัตรพู ืช ฯ เนื่องจากทท่ี ราบกันดอี ยแู่ ล้วว่า สารเคมีเป็นสิง่ ทอี่ ันตราย ทางครัวเรือนจึงหลีกเลี่ยงไม่มีการ ใช้สารเคมี แต่ได้นาใบสะเดา ผสมใบตะไคร้ นามาใช้ในการฆา่ แมลงศตั รพู ืช 3.5 การรกั ษาสภาพแวดล้อม ในการปลูกพืชและเลย้ี งสตั ว์ ครัวเรอื นไดด้ แู ลสภาพแวดลอ้ ม บริเวณท่ีปลูกพืชใหส้ ะอาด ไมม่ นี ้าขงั ถอนหญา้ ทีไ่ มจ่ าเปน็ หมนั่ ใสป่ ยุ๋ และรดนา้ ทกุ วนั 3.6 การทาบัญชีครัวเรือน ครัวเรือนจะมีบัญชีครัวเรือนอยา่ งง่าย บันทกึ ด้วยตนเองทุกวัน โดยได้นาวิธีการจากโรงเรียน มาใช้ในครัวเรือน มีการบนั ทกึ รายรับรายจ่าย ต้นทุนในการผลิต และนากาไรที่ได้นาไปใช้เลี้ยงครอบครัวในแต่ ละวัน ถึงแมว้ ่าจะมีไม่มากนกั แต่ถา้ เราทาอยา่ งสม่าเสมอ เราก็จะไมย่ ากจนอกี ต่อไป

3.7 การนาสมนุ ไพรมาเสริมใช้ในการเกษตร ได้นาพชื สมนุ ไพร ใบตะไครห้ อม มาห่นั และผสมกับใบสะเดา มะกรดู พรกิ ฯลฯ หมักและ ผสมนา้ นามาฉีด หรือรดบนผัก ทาให้แมลงไม่กดั ใบผกั ต่างๆ 3.8 ความหลากหลายของกจิ กรรมการเกษตร กิจกรรมปลกู พืชสวนครัว ไดแ้ ก่ พรกิ ตะไคร้ ขา่ ขงิ ขม้ิน ผกั ชฝี รั่ง ใบเตย อัญชัน ฯลฯ กจิ กรรมปลกู ไมผ้ ล ได้แก่ ส้มแขก แตงโม มะพรา้ ว ละมดุ มนั เทศ ออ้ ย ฯลฯ กิจกรรมเลย้ี งสตั วป์ ีก ได้แก่ ไก่ ประมาณ 20 ตัว 3.9 ใช้วัตถุดิบท่มี ีอยใู่ นท้องถนิ่ มาใชใ้ นการทาเปน็ อาหารสตั ว์ อาหารไก่ เน่ืองจากเป็นไก่บ้าน ไก่สามารถหาอาหารตามธรรมชาติรอบๆบ้านได้เอง และ อาศยั ข้าวเหลือจากรับประทานของแต่ละมอ้ื และผลไมร้ อบๆบา้ นได้ จงึ ไมจ่ าเปน็ ตอ้ งซ้ืออาหารไกม่ าเพมิ่

3.10 การทาปุ๋ยคอก/ปยุ๋ หมกั ในครัวเรือน เนื่องจากการปลูกพืชผักสวนครัวในครัวเรือนจาเป็นต้องใช้ปุ๋ย จึงได้มีการนาปุ๋ยคอกมาใช้ เพือ่ หลีกเล่ยี งการใชส้ ารเคมี ปยุ๋ คอกที่ไดม้ าจากไก่ท่ีบ้านส่วนหนึ่ง และ บางส่วนหามาจากในหมู่บ้าน และใช้ นา้ หมกั ชวี ภาพที่ผลิตเองด้วย 3.11 การแปรรูปหรอื สรา้ งมลู คา่ เพม่ิ จากผลผลิตด้านการเกษตรใช้ใน ครัวเรือน ไดน้ าพชื ผัก สมุนไพร ในครวั เรือน มาแปรรูป เพื่อใช้บรโิ ภคภายในครวั เรือน ได้แก่ ตะไคร้ ---> นา้ ตะไคร้ มะนาว ---> ทาน้ามะนาว กลว้ ย ---> ทากลว้ ยฉาบ ส้มแขก ---> ส้มแขกตากแหง้ 3.12 นกั เรยี นมีความรู้และสามารถแปรรปู หรือสร้างมลู ค่าเพ่มิ จากผลผลติ ด้านการเกษตร จากการดาเนนิ กิจกรรมการเกษตรภายในโรงเรียน สามารถนาความรู้และสามารถแปร รปู หรอื สร้างมลู คา่ เพิม่ จากผลผลิตด้านการเกษตร ท่ีดาเนินการตามต้องการ และความสนใจของสมาชิก ดงั นี้ - แปลงผักต่างๆ จากนักเรียน 6 กลุ่ม 6 ฐาน ได้แก่ ผักบุ้ง พริก พืชสวนครัว สวน กลว้ ย สวนมะนาว และเล้ยี งปลาดกุ - ถัว่ งอกคอนโด จากกลุม่ นกั เรียนทส่ี นใจ - สมาชกิ กล้วยฉาบ และกล้วยแซ่บ เป็นการนาภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่ด้ังเดิมให้คน รนุ่ ใหมไ่ ด้เรียนรู้ต่อ - สมาชกิ น้าตะไคร้ น้ามะนาวอัญชัน และน้าพริกตะไคร้ เน่ืองจากทางโรงเรียนและ ชุมชนมีกลว้ ย และมะนาวจานวนมากจึงนามาแปรรูปให้เกิดมูลค่าเพ่ิมขึ้นและยังดี ตอ่ สขุ ภาพดว้ ย - สมาชกิ กลุ่มล้อยาง เป็นการเพ่มิ มูลค่าขยะ

3.13 การมสี ่วนรว่ มกับสถานศึกษาในการสง่ เสรมิ กจิ กรรมอาหารกลางวนั เนื่องจากทางโรงเรียนเข้ารว่ มโครงการเกษตรเพ่ืออาหารกลางวันแล้ว ในสว่ นของนกั เรยี นก็ จะแบ่งหนา้ ทค่ี วามรับผิดชอบออกเป็นชน้ั ๆ คอื - นกั เรียนชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 ปลกู และดแู ล ผกั บงุ้ - นักเรียนชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 2 ปลกู และดแู ล พรกิ - นักเรยี นชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 3 ปลกู และดูแล ผักสวนครวั - นกั เรยี นชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 4 ปลูกและดูแล กล้วย - นักเรยี นช้ันประถมศึกษาปที ่ี 5 ปลูกและดแู ล ตะไคร้ - นกั เรียนช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ 6 ปลูกและดแู ล มะนาว 3.14 การนาความรูก้ ารเกษตรจากโรงเรียนไปทาทบี่ า้ น หรอื เผยแพร่แก่ผอู้ ่นื ทางโรงเรียนได้สอนในรายวิชา การงานอาชีพและเทคโนโลยี ให้นักเรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับ งานเกษตร ไม่ว่าจะเป็นการใช้อุปกรณ์กรเกษตร การปลูกไม้ผล การปลูกผักสวนครัว การดูแล ตลอดจนการเก็บผลผลิตไว้ทานในครัวเรือนและเพ่ือจาหน่าย เรียนรู้ในทางทฤษฎี แล้วลงมือปฏิบัติ จริง ในแปลงเกษตรของโรงเรียน หลังจากนั้นจึงได้ความรู้ท่ีได้ไปปฏิบัติที่บ้าน ได้ทากิจกรรมปลูกพืชผักสมุนไพร แล้วได้ ถา่ ยทอดแกน่ ้องๆเพอื่ นบ้านมาร่วมกันปลูกและแลกเปลยี่ นเรยี นรู้ ซึง่ กันและกัน เมอ่ื เพ่อื นบ้านเห็นก็มี การถามวา่ ทาอย่างไร กจ็ ะถา่ ยทอดให้

ตอนท่ี 3 ผลงานด้านการเกษตรของนกั เรียนที่ดาเนนิ การมา 1 กิจกรรม กิจกรรมการปลูกแตงโมตามฤดูกาล อุปกรณท์ ่ีจาเปน็ ตอ้ งเตรียม เมลด็ แตงโม พ้ืนที่เพาะปลูก ปุ๋ยคอก น้าหมกั ไล่แมลงและปยุ๋ อินทรีย์นา้ วธิ ปี ลกู 1. ไถดินให้เปน็ แถวเป็นแนวแบบยกร่อง 2. ปดู ้วยปุ๋ยคอกที่เตรยี มไวพ้ อประมาณ 3. ไถกลบดินเพื่อเตรยี มหยอดเมล็ด ผ่านไป 5-7 วนั ยอดออ่ นแตงโมจะโผล่ออกมาใหเ้ ห็น 4. เริม่ แตกใบจริง ใหฉ้ ีดน้าหมักไลแ่ มลงและปุ๋ยอนิ ทรยี ์นา้ 1 สัปดาห/์ คร้งั 5. ช่วงน้จี ะเริ่มมแี มลงรบกวน ใหฉ้ ดี น้าหมักอินทรีย์ไล่แมลง 3 วัน/คร้ัง ถ้าแมลงลงหนักให้ฉีดวันเว้นวัน โดยอาจผสมไปกับป๋ยุ อินทรยี ์นา้ ได้เลย 6. หยอดเมลด็ ลงหลุมประมาณหลุมละ 2-3 เมล็ด ระหวา่ งหลมุ หา่ งกันประมาณ 80 ซม.(ขนาดประมาณ ระยะการเดนิ 2 กา้ วธรรมดา) เมลด็ อาจแชน่ า้ ก่อนปลกู ก็ไดห้ รือถ้าดินชุ่มๆ หน่อยก็สามารถหยอดได้ เลย 7. รดน้าวันละ 1 ครัง้ จะช่วงเวลาเช้าหรือเย็นก็ได้ จากน้ันเมื่อเวลาผ่านไปประมาณ 3 วันใช้ปุ๋ยอินทรีย์ บารุงตน้ อกี หน่อย โดยในชว่ งนีต้ น้ แตงโมจะเร่มิ แตกยอด 8. หลังปลูก 5-7 วัน ต้นแตงโมท่ีปลูกจะออกใบใหม่มาอีก รวมเป็น 7 -8 ใบ ให้ตัดทิ้งให้เหลือใบท่ี สมบูรณ์ทส่ี ุดเพียง 4 ใบ 9. เมื่อต้นแตงโมจะเร่ิมแตกเถา ให้สังเกตดูความสวยและความสมบูรณ์ของเถาแตงโม ถ้าเถาไหนไม่ สมบูรณ์หรือแตกเถามากเกินไป ให้ตัดทิ้งให้เหลือไม่เกิน 4 เถา เพราะถ้าไม่ตัดเถาทิ้งจะทาให้แตงโม ติดลูกในระยะเวลาท่ีตา่ งกนั ผลแตงโมจะโตไม่พรอ้ มกนั และขาดคณุ ภาพ 10. หมัน่ สงั เกตปัญหาเกย่ี วกับโรคและแมลงที่มารบกวน ไม่ว่าจะเป็นโรคราน้าค้าง โรคใบจุดหรือไฟลาม ทุง่ โดยเฉพาะโรคไฟลามทุ่งจะรุนแรงมากท่ีสุดเพียงแค่ 3 วันจะทาให้แตงโมเหี่ยวแห้งทั้งสวน ใช้น้า หมักไล่แมลงสตู รอนิ ทรยี ์ฉีดพ่น

11. เม่ือปลูกครบ 1 เดือนเถาแตงโมจะเริ่มเล้ือยยาวข้ึน โดยลักษณะเถาของแตงโมจะไม่มีเถาเดียวเรียวยาว ออกไปแตจ่ ะแตกกิง่ ออกไปเป็นแขนง เมื่อมีกิ่งแขนงที่ แตกออกไปมากๆ ต้องกาจัดทิ้ง โดยการนับช่วง ระหว่างใบจานวน 5 ชว่ งตงั้ แต่ลาต้น เมือ่ นบั ไปถึงช่วง ข้อท่ี 5 ให้เด็ดก่ิงแขนงออกให้เหลือแต่เถาหลักคง เอาไว้ 12. เมื่อแตงโมอายุ ครบ 35 – 40 วันจะเริ่มออกดอกและ ตดิ ผลเป็นลูกเล็กๆ ตามเถาทเี่ ลื้อยบนดินในแปลง ต้อง หมั่นดแู ลเรือ่ งโรคและแมลง นอกนั้นต้องสังเกตดูความสมบูรณ์ของผลแตงโมโดยสังเกตดูก้านผล ถ้า ก้านผลเล็กและลูกไม่สมบูรณ์ต้องเด็ดท้ิง การเด็ดผลด้อยแตงโมจะต้องนับจากช่วงใบตั้งแต่ลาต้นไป ถา้ ติดผลในชว่ งข้อท่ี 6 ให้เดด็ ท้ิง แล้วนับไปอกี 4 ช่วงข้อ ถ้ามีผลติดอีกก็ให้เด็ดทิ้งเหมือนกัน จากน้ัน นับไปอีก 4 ช่วงข้อสังเกตดูผลท่ีมันติดอยู่ถ้าผลสมบูรณ์ให้ปล่อยไว้ให้โตและถ้าไม่สมบูรณ์ให้เด็ดท้ิง ทันที จากนั้นนับไปอีก 3 ช่วงข้อ ถ้ามีผลแตงโมติดอยู่ให้คงผลน้ันไว้เล้ียงให้โตจะเป็นลูกแตงโมที่โต และสมบรู ณ์ โดย แตงโม 1 ตน้ จะต้องมีผล 1-2 ลกู เท่าน้นั 13. เมอื่ ครบกาหนด 55 วัน (ในช่วงฤดูร้อน) เป็นช่วงท่ีสามารถเก็บผลผลิตได้ ซ่ึงแตงโมทุกพันธ์ุจะมีอายุ การเจริญเตบิ โตทไี่ ม่แตกตา่ งกัน 14. คาแนะนาตดั กอ่ นสุกประมาณ 3-4 วนั เพ่อื ใหเ้ ก็บไดน้ าน ถา้ ตดั ตอนสุกเลยผลจะช้า