พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล ความเป็นพลเมอื งดจิ ิทลั (Digital Citizenship) เป็นพลเมืองท่ีมีความสามารถในการใชอ้ ินเทอร์เน็ตในการ บริหารจดั การ ควบคุม กากบั ตน รู้ผดิ รู้ถูก และรู้เท่าทนั เป็ นบรรทดั ฐานในการใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั อยา่ ง เหมาะสม มีความรับผดิ ชอบ เรียนรู้ที่จะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และปลอดภยั พลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ ง ตระหนกั ถึงโอกาสและความเสี่ยงในโลกดิจิทลั เขา้ ใจถึงสิทธิและความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความ เป็นพลเมืองดิจิทลั นบั เป็ นมาตรฐานหน่ึงดา้ นทางเทคโนโลยกี ารศึกษาท่ีเสนอโดยสมาคมเทคโนโลยี การศึกษานานาชาติ (ISTE : International Society for Technology in Education) เพ่ือใหผ้ เู้ รียนสามารถ แสดงความเขา้ ใจประเด็นทางสงั คม วฒั นธรรม และความเป็นมนุษย์ ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั เทคโนโลยสี ารสนเทศ และปฏิบตั ิตนอยา่ งมีจริยธรรมและตามครรลองกฎหมายใหใ้ ชข้ อ้ มลู ขา่ วสารไดอ้ ยา่ งปลอดภยั ถูกกฎหมาย ซ่ึงมีความสาคญั ในทกั ษะแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทกั ษะสาคญั ท่ีจะทาใหเ้ ป็นพลเมืองดิจิทลั ที่ สมบูรณ์ ความฉลาดทางดิจิทลั เป็นผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หน่วยงานที่เกิดจากความร่วมมือ กนั ของภาครัฐและเอกชนทวั่ โลกประสานงานร่วมกบั เวลิ ดอ์ ีโคโนมิกฟอร่ัม (World Economic Forum) ที่ มุ่งมนั่ ใหเ้ ดก็ ๆ ทุกประเทศไดร้ ับการศึกษาดา้ นทกั ษะพลเมืองดิจิทลั ที่มีคุณภาพและใชช้ ีวติ บนโลกออนไลน์ อยา่ งปลอดภยั ดว้ ยความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ความฉลาดทางดิจิทลั เป็นกรอบแนวคิดท่ี ครอบคลุมของความสามารถทางเทคนิคความรู้ความเขา้ ใจและความคิดทางสังคมท่ีมีพ้ืนฐานอยใู่ นค่านิยม ทางศีลธรรมที่ช่วยใหบ้ ุคคลที่จะเผชิญกบั ความทา้ ทายทางดิจิทลั ความฉลาดทางดิจิทลั มีสามระดบั 8 ดา้ น และ 24 สมรรถนะท่ีประกอบดว้ ย ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและค่านิยม โดยบทความน้ีจะกล่าวถึงทกั ษะ 8 ดา้ นของความฉลาดดิจิทลั ในระดบั พลเมืองดิจิทลั ซ่ึงเป็นความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั และสื่อ ในรูปแบบที่ปลอดภยั รับผิดชอบ และมีจริยธรรม ดงั น้ี

เอกลกั ษณ์พลเมอื งดิจทิ ลั (Digital Citizen Identity) เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั เป็นความสามารถสร้างและบริหารจดั การอตั ลกั ษณ์ท่ีดีของ ตนเองไวไ้ ดอ้ ยา่ งดีท้งั ในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจริงอตั ลกั ษณ์ท่ีดีคือ การที่ผใู้ ชส้ ่ือดิจิทลั สร้างภาพลกั ษณ์ในโลกออนไลนข์ องตนเองในแง่บวก ท้งั ความคิดความรู้สึก และการกระทา โดยมีวจิ ารณญาณในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผรู้ ่วมใช้ งานในสงั คมออนไลน์ และรู้จกั รับผดิ ชอบต่อการกระทา ไม่กระทาการท่ีผดิ กฎหมายและ จริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลิขสิทธ์ิ การกลน่ั แกลง้ หรือการใชว้ าจาท่ีสร้างความ เกลียดชงั ผอู้ ่ืนทางส่ือออนไลน์ การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจทิ ลั (Screen Time Management) การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจิทลั เป็นความสามารถควบคุมตนเอง ความสามารถใน การจดั สรรเวลาในการ ใชง้ านอุปกรณ์ดิจิทลั และอุปกรณ์เทคโนโลยไี ดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ รวมถึงการใชง้ านสื่อสังคม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความ รับผดิ ชอบต่อตนเอง สามารถบริหารเวลาที่ใชอ้ ุปกรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพ่ือใหเ้ กิด สมดุลระหวา่ งโลกออนไลน์ และโลกความเป็นจริง อีกท้งั ตระหนกั ถึงอนั ตราย และสุขภาพจาก การใชเ้ วลาหนา้ จอนานเกินไป และผลเสียของการเสพติดสื่อดิจิทลั

การจัดการการกลน่ั แกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การจดั การการกลน่ั แกลง้ บนไซเบอร์ เป็นความสามารถในการป้ องกนั ตนเอง การมี ภูมิคุม้ กนั ในการรับมือและจดั การกบั สถานการณ์การกลน่ั แกลง้ บนอินเทอร์เน็ตไดอ้ ยา่ งชาญ ฉลาด การใชอ้ ินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือหรือช่องทางเพือ่ ก่อใหเ้ กิดการคุกคามล่อลวงและการ กลน่ั แกลง้ บนโลกอินเทอร์เนต็ และสื่อสังคมออนไลน์ โดยกลุ่มเป้ าหมายมกั จะเป็นกลุ่มเดก็ จนถึง เดก็ วยั รุ่น การกลนั่ แกลง้ บนโลกไซเบอร์คลา้ ยกนั กบั การกลนั่ แกลง้ ในรูปแบบอื่น หากแต่ การกลน่ั แกลง้ ประเภทน้ีจะกระทาผา่ นส่ือออนไลนห์ รือสื่อดิจิทลั เช่น การส่งขอ้ ความทาง โทรศพั ท์ ผกู้ ลน่ั แกลง้ อาจจะเป็นเพ่ือนร่วมช้นั คนรู้จกั ในส่ือสงั คมออนไลน์ หรืออาจจะเป็นคน แปลกหนา้ กไ็ ด้ แต่ส่วนใหญ่ผทู้ ี่กระทาจะรู้จกั ผทู้ ี่ถูกกลน่ั แกลง้ รูปแบบของการกลน่ั แกลง้ มกั จะ เป็นการวา่ ร้าย ใส่ความ ข่ทู าร้าย หรือใชถ้ อ้ ยคาหยาบคาย การคุกคามทางเพศผา่ นสื่อออนไลน์ การแอบอา้ งตวั ตนของผอู้ ื่น การแบลก็ เมล์ การหลอกลวง การสร้างกลุ่มในโซเชียลเพ่ือโจมตี โดยเฉพาะ

การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือข่าย (Cybersecurity Management) การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือข่าย เป็นความสามารถในการสารวจ ตรวจสอบ การป้ องกนั และ การรักษาความปลอดภยั ของขอ้ มูลในระบบเครือข่าย ป้ องกนั ขอ้ มลู ดว้ ยการ สร้างระบบความปลอดภยั ท่ีเขม้ แขง็ และป้ องกนั การโจรกรรมขอ้ มูลหรือการถูกโจมตีออนไลน์ ได้ มีทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลนก์ ารรักษาความปลอดภยั ของ ตนเองในโลกไซเบอร์ คือการปกป้ องอุปกรณ์ดิจิทลั ขอ้ มลู ที่จดั เกบ็ และขอ้ มลู ส่วนตวั ไม่ให้ เสียหาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผไู้ ม่หวงั ดีในโลกไซเบอร์ การจัดการความเป็ นส่วนตัว (Privacy Management) การจดั การความเป็นส่วนตวั เป็นความสามารถในการจดั การกบั ความเป็นส่วนตวั ของ ตนเองและของผอู้ ่ืน การใชข้ อ้ มูลออนไลนร์ ่วมกนั การแบ่งปันผา่ นส่ือดิจิทลั ซ่ึงรวมถึงการ บริหารจดั การ รู้จกั ป้ องกนั ขอ้ มูลส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ขอ้ มลู ต่าง ๆ ดว้ ยเคร่ืองมือ ดิจิทลั การขโมยขอ้ มูลอตั ลกั ษณ์ เป็นตน้ โดยตอ้ งมีความสามารถในการฝึกฝนใชเ้ คร่ืองมือ หรือ วธิ ีการในการป้ องกนั ขอ้ มูลตนเองไดเ้ ป็นอยา่ งดี รวมไปถึงปกปิ ดการสืบคน้ ขอ้ มูลต่างๆ ใน เวบ็ ไซต์ เพอ่ื รักษาความเป็นส่วนตวั ความเป็นส่วนตวั ในโลกออนไลน์ คือสิทธิการปกป้ อง ขอ้ มูลความส่วนตวั ในโลกออนไลนข์ องผใู้ ชง้ านที่บุคคลหรือการบริหารจดั การขอ้ มูลส่วนตวั รวมถึงการใชด้ ุลยพนิ ิจปกป้ อง ขอ้ มูลส่วนบุคคลและขอ้ มลู ที่เป็นความลบั ของผอู้ ่ืน

การคดิ อย่างมวี จิ ารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตดั สินของบุคคลวา่ ควรเชื่อ ไม่ ควรเชื่อ ควรทา หรือไม่ควรทาบนความคิดเชิงเหตุและผล มีความสามารถในการวเิ คราะห์ แยกแยะระหวา่ งขอ้ มูลท่ีถูกตอ้ งและขอ้ มลู ท่ีผดิ ขอ้ มลู ท่ีมีเน้ือหาเป็นประโยชนแ์ ละขอ้ มูลท่ีเขา้ ข่ายอนั ตราย ขอ้ มูลติดต่อทางออนไลนท์ ่ีน่าต้งั ขอ้ สงสัยและน่าเช่ือถือได้ เม่ือใชอ้ ินเทอร์เน็ต ทราบวา่ เน้ือหาใดมีประโยชน์ รู้เท่าทนั ส่ือและสารสนเทศ สามารถวเิ คราะห์และประเมิน ขอ้ มูล จากแหล่งขอ้ มูลท่ีหลากหลายได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในส่ือดิจิทลั เช่น ข่าวปลอม เวบ็ ไซตป์ ลอม ภาพตดั ต่อ ขอ้ มลู อนั ที่เทจ็ เป็นตน้ ร่องรอยทางดิจทิ ลั (Digital Footprints) ร่องรอยทางดิจิทลั เป็นความสามารถในการเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ ีวติ ในโลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือร่องรอยขอ้ มูลทิง้ ไวเ้ สมอ ร่องรอยทางดิจิทลั อาจจะส่งผลกระทบในชีวติ จริง ท่ี เกิดจากร่องรอยทางดิจิทลั เขา้ ใจผลลพั ธ์ท่ีอาจเกิดข้ึน เพ่ือนามาใชใ้ นการจดั การกบั ชีวติ บทโลก ดิจิทลั ดว้ ยความรับผดิ ชอบ ขอ้ มลู ร่องรอยทางดิจิทลั เช่น การลงทะเบียน อีเมล การโพสต์ ขอ้ ความหรือรูปภาพ ไฟลง์ านต่าง ๆ เม่ือถูกส่งเขา้ โลกอินเทอร์เน็ตแลว้ จะทิ้งร่องรอยขอ้ มลู ส่วนตวั ของผใู้ ชง้ านไว้ ใหผ้ อู้ ่ืนสามารถติดตามได้ และจะเป็นขอ้ มลู ที่ระบุตวั บุคคลไดอ้ ยา่ ง ง่ายดาย

ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสมั พนั ธภาพท่ีดีกบั ผอู้ ่ืนทางดิจิทลั (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสมั พนั ธภาพที่ดีกบั ผอู้ ื่นทางดิจิทลั เป็นความสามารถในการ เขา้ ใจผอู้ ่ืน การตอบสนองความตอ้ งการของผอู้ ่ืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงน้าใจต่อ ผอู้ ่ืนบนโลกดิจิทลั ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม มีปฏิสมั พนั ธ์อนั ดีต่อคนรอบขา้ ง ไม่วา่ พอ่ แม่ ครู เพ่อื นท้งั ในโลกออนไลนแ์ ละในชีวติ จริง ไม่ด่วนตดั สินผอู้ ื่นจากขอ้ มลู ออนไลนแ์ ต่เพยี งอยา่ งเดียว และ จะเป็นกระบอกเสียงใหผ้ ทู้ ่ีตอ้ งการความช่วยเหลือในโลกออนไลน์ จะเห็นวา่ ความฉลาดดิจิทลั ในระดบั พลเมืองดิจิทลั เป็นทกั ษะที่สาคญั สาหรับนกั เรียน และบุคคล ทว่ั ไปในการส่ือสารในโลกออนไลนเ์ ป็นอยา่ งยง่ิ ท้งั เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั การบริหารจดั การ เวลาบนโลกดิจิทลั การจดั การการกลน่ั แกลง้ บนไซเบอร์ การจดั การความปลอดภยั บนระบบ เครือข่าย การจดั การความเป็นส่วนตวั การคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณ ร่องรอยทางดิจิทลั ความเห็น อกเห็นใจและสร้างสัมพนั ธภาพท่ีดีกบั ผอู้ ื่นทางดิจิทลั หากบุคคลมีทกั ษะและความสามารถท้งั 8 ประการจะทาใหบ้ ุคคลน้นั มีความสามารถในการใชอ้ ินเทอร์เน็ตในการบริหารจดั การ ควบคุม กากบั ตน รู้ผดิ รู้ถูก และรู้เท่าทนั เป็นบรรทดั ฐานในการใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั อยา่ งเหมาะสม เรียนรู้ที่จะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และปลอดภยั

ทม่ี า https://www.scimath.org/article-technology/item/10611-digital-intelligence

การทอ่ งโลกอินเทอร์เน็ต (อยา่ งปลอดภยั ) ในโลกท่ีเด็ก ๆ ใชง้ านอินเทอร์เน็ตในทุก ๆ ดา้ นไมว่ า่ จะเป็นการศึกษาไปจนถึงความบนั เทิง การรับประกนั ความปลอดภยั บนโลกออนไลนข์ องพวกเขาจึงถือวา่ เป็นเร่ืองทา้ ทายกวา่ แตก่ ่อนมาก บทบาทหนา้ ท่ีที่สาคญั ของผปู้ กครองคือ การต้งั กฎประจาบา้ นเพ่ือปกป้ องลูก ๆ ใหป้ ลอดภยั จากคอนเทนตท์ ี่ไมเ่ หมาะสมกบั วยั บน อินเตอร์เนต อยา่ งไรกด็ ี วธิ ีการท่ีมีประสิทธิภาพกวา่ การหา้ มอยตู่ ลอดเวลาคือ การสอนเด็ก ๆ อยา่ งถูกตอ้ ง ในคาบเรียนวชิ าคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยี ควรมีการสอนเดก็ ๆ เร่ืองการคดั กรองและประเมินความ ปลอดภยั ของเน้ือหาบนส่ือต่าง ๆ รวมไปถึงวธิ ีการส่ือสารกบั ผคู้ นบนโลกออนไลนแ์ ละความเสี่ยงจากการ แชร์รูปภาพและขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ดว้ ย การเพม่ิ พนู DQ การเพม่ิ ความฉลาดทางดจิ ิทัลในตัวเด็กสามารถทาได้โดยการสอนให้พวกเขาเป็ นพลเมืองดิจิทลั (Digital Citizen) เช่นเดียวกบั การเป็ นพลเมอื งของชาติไหนกต็ าม ย่อมมีเร่ืองของตัวตน กฎ ข้อปฏบิ ัติ และปัจจัยอนื่ ๆ อกี มากมายเข้ามาเกย่ี วข้อง เราสามารถสอนเด็ก ๆ เรื่องสิทธิความเป็ นส่วนตัวและส่ิงทจี่ ะเกดิ ขึน้ เม่ือมกี าร แชร์ข้อมูลส่วนตัวไปบนโลกออนไลน์ สอนให้พวกเขาสามารถแยกแยะ หลกี เลยี่ ง และรับมือกบั ไซเบอร์บูลลี่ ท่ีมาhttps://digital-playhouse.com/digital-learning-th/dq-

Marc Prensky นกั การศึกษาชาวอเมริกนั ผใู้ หค้ านิยามคาวา่ Digital Native คือผทู้ ี่เกิดมากบั โลกดิจิทลั และ เรียกคนรุ่นเรา ๆ วา่ Digital Immigrant Digital Native คือกลุ่มประชากรคนรุ่นใหมท่ ่ีเกิดมาในยคุ ดิจิทลั จะเป็นกลุ่มท่ีเขา้ ใจการใชง้ านดิจิทลั และ เทคโนโลยไี ดเ้ ป็นอยา่ งดี หรือเรียกวา่ เป็นธรรมชาติของเขา โดยไม่ตอ้ งทาความเขา้ ใจหรือเรียนรู้มากเหมือน กลุ่มคนรุ่นพอ่ แม่ พวกเขาเติบโตข้ึนมาโดยมีคอมพวิ เตอร์ส่วนบุคคล มีโทรศพั ทส์ มาร์ทโฟนเป็ นโทรศพั ท์ เครื่องแรก และใชง้ าน Google ต้งั แต่ยงั เด็ก ประมาณวา่ เกิดมากบั เทคโนโลยรี อบตวั จากสถิติของ International Telecom Union เม่ือ พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมีกลุ่ม Digital Native อยรู่ าว 4.38 ลา้ นคน คิดเป็ นร้อยละ 6.3 ของประชากรท้งั หมด และคิดเป็นร้อยละ 42.3 ของกลุ่มประชากรอายุ 15-24 ปี และแนวโนม้ ก็จะเพิ่มมากข้ึนเร่ือย ๆ นนั่ หมายความวา่ เดก็ ยคุ น้ีและนบั จากน้ีกาลงั เติบโตข้ึนมาเป็น พลเมืองดิจิทลั และกห็ มายความวา่ คนรุ่นเราข้ึนไปตอ้ งมีส่วนร่วมตอ่ การวางรากฐานใหก้ บั พลเมืองดิจิทลั รุ่นต่อไปดว้ ย เวลาพดู ถึงความเป็นพลเมืองดิจิทลั ในความหมายทางวชิ าการ จะหมายถึงพลเมืองท่ีมีความสามารถในการใช้ อินเทอร์เน็ตในโลกดิจิทลั อยา่ งมีประสิทธิภาพ มีความรับผดิ ชอบ และปลอดภยั ดว้ ย เนื่องจากพวกเขา สามารถเขา้ ถึงขอ้ มลู โดยไร้ขอ้ จากดั เชิงภมู ิศาสตร์ เขา้ ร่วมชุมชนท่ีมีความสนใจใกลเ้ คียงกนั สร้างสรรค์ แนวคิดใหม่ ๆ แตก่ ต็ อ้ งยอมรับวา่ พวกเขาก็ตอ้ งเผชิญกบั ความเส่ียงใหม่ ๆ เช่น การสอดแนมความเป็น ส่วนตวั อาชญากรรมคอมพวิ เตอร์ หรือแมแ้ ตค่ วามสุ่มเสี่ยงต่อการรับมือบนโลกออนไลน์ เช่น การกลน่ั แกลง้ บนโลกออนไลน์ , Hate Speech ฯลฯ ที่เตม็ ไปดว้ ยภยั ออนไลน์ในหลากหลายรูปแบบ

ดงั น้นั พลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งตระหนกั ถึงโอกาสและความเสี่ยงในโลกดิจิทลั พฒั นาทกั ษะและความรู้ท่ี จาเป็นในโลกใหม่ และเขา้ ใจถึงสิทธิและความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ โดยมีทกั ษะท่ีสาคญั 8 ประการ ไดแ้ ก่ 1. ทกั ษะในการรักษาอตั ลกั ษณ์ที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ความสามารถในการสร้างและ บริหารจดั การอตั ลกั ษณ์ท่ีดีของตนเองไวไ้ ดอ้ ยา่ งดีท้งั ในโลกออนไลน์และโลกชีวติ จริง 2. ทกั ษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) ความสามารถในการบริหารเวลาในการใช้ อุปกรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพื่อใหเ้ กิดสมดุลระหวา่ งโลกออนไลน์ และโลกชีวติ จริง 3. ทกั ษะในการรักษาขอ้ มลู ส่วนตวั (Privacy Management) สามารถมีดุลพนิ ิจในการบริหารจดั การขอ้ มูล ส่วนตวั โดยเฉพาะการแชร์ขอ้ มลู ออนไลนเ์ พื่อป้ องกนั ความเป็นส่วนตวั ท้งั ของตนเองและผอู้ ื่น 4. ทกั ษะในการคิดวเิ คราะห์มีวจิ ารณญาณท่ีดี (Critical Thinking) ความสามารถในการวเิ คราะห์แยกแยะ ระหวา่ งขอ้ มลู ที่ถูกตอ้ ง และขอ้ มลู ที่ผดิ ขอ้ มูลท่ีมีเน้ือหาดีและขอ้ มูลที่เขา้ ขา่ ยอนั ตราย ขอ้ มูลติดตอ่ ทาง ออนไลน์ที่น่าต้งั ขอ้ สงสยั และน่าเช่ือถือได้ 5. ทกั ษะในการรับมือกบั การคุกคามบนโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) ความสามารถในการ รับรู้ และรับมือการคุกคามข่มข่หู รือรังแกกนั บนโลกออนไลน์ 6. ทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้ องกนั ขอ้ มูลดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ท่ีเขม้ แขง็ และป้ องกนั การโจรกรรม ขอ้ มลู หรือการโจมตีทางออนไลน์ได้ 7. ทกั ษะในการบริหารจดั การขอ้ มูลท่ีผใู้ ชง้ านมีการทิ้งไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) ความสามารถในการเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ ีวิตในโลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือร่อยรอยขอ้ มูลทิง้ ไวเ้ สมอ รวมไปถึงเขา้ ใจผลลพั ธ์ ท่ีอาจเกิดข้ึน เพอ่ื การดูแลสิ่งเหล่าน้ีอยา่ งมีความรับผดิ ชอบ

8. ทกั ษะในการใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจ และ สร้างความสมั พนั ธ์ที่ดีกบั ผอู้ ่ืนบนโลกออนไลน์ คาถามคือ แลว้ ทกั ษะเหล่าน้ีจะเกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร ? จริงอยวู่ า่ ทกั ษะเหล่าน้ี เดก็ ควรไดร้ ับการปลูกฝังมาจากสถาบนั ครอบครัวเป็ นเบ้ืองตน้ และเมื่อเขา้ สู่ร้ัว โรงเรียนกค็ วรจะตอ้ งมีแนวทางใหค้ รูบาอาจารยไ์ ดบ้ รรจุสิ่งเหล่าน้ีใหก้ บั ลูกศิษย์ หรือแมแ้ ต่ในระดบั ผกู้ าหนดนโยบายก็ตอ้ งมีความตระหนกั ถึงความสาคญั ของการสร้าง “พลเมืองดิจิทลั ” และหน่วยงานดา้ นการศึกษาควรใหค้ วามสาคญั กบั โปรแกรมการสร้างพลเมืองดิจิทลั ข้ึนมาดว้ ย และท่ีสาคญั ท่ีสุดคือ ทุกภาคส่วนตอ้ งร่วมมือกนั ในการสร้างพลเมืองดิจิทลั ที่มีคุณภาพ ท้งั ครอบครัว โรงเรียน และ ชุมชน อยา่ ผลกั ภาระใหฝ้ ่ ายใดฝ่ ายหน่ึง แตด่ ว้ ยขอ้ จากดั ของยคุ สมยั ความที่พวกเขาเติบโตข้ึนมาในยคุ Digital Native เติบโตมากบั สมาร์ทโฟนและ โซเชียลมีเดีย ในขณะที่พอ่ แม่ ครูบาอาจารย์ และคนแวดลอ้ มอาจจะไม่สามารถท่ีจะตอบโจทยใ์ หพ้ วกเขา ได้ ฉะน้นั สิ่งท่ีคนรุ่นพ่อแม่ควรทาจึงเป็นเรื่องทกั ษะชีวติ ที่ควรมีคูข่ นานไปกบั โลกดิจิทลั

หน่ึง - การส่ือสารและปฏสิ ัมพนั ธ์ (Communication) ทกั ษะพ้ืนฐานสาคญั ท่ีถูกมองขา้ มเสมอ แต่นี่คือทกั ษะที่จาเป็นของพลเมืองดิจิทลั เพราะยงิ่ พวกเขาอยใู่ น โลกดิจิทลั มากเทา่ ไหร่ ทกั ษะเหล่าน้ีกย็ งิ่ ขาดมากข้ึนเท่าน้นั มีหลายคนท่ีเก่ง ฉลาดคิด แต่ไม่สามารถสื่อสาร หรือถ่ายทอดสิ่งท่ีคิดไปยงั ผอู้ ื่นไดอ้ ยา่ งชดั เจนและเหมาะสม สอง - ทกั ษะการแก้ไขปัญหา (Problem Solving) การแกป้ ัญหาของเด็กในโลกออนไลน์กบั ชีวิตจริงมีความแตกตา่ งกนั มาก ยกตวั อยา่ ง เม่ือมีการทะเลาะกนั บนโลกออนไลนอ์ าจจะบลอ็ กกนั หรืออาจทะเลาะกนั ผา่ นคียบ์ อร์ด แตใ่ นโลกชีวติ จริงทาแบบน้นั ไม่ได้ เพราะฉะน้นั ตอ้ งฝึกใหพ้ วกเขาใชไ้ หวพริบในการจดั การกบั ปัญหาท่ีเกิดข้ึน รวมไปถึงการแกป้ ัญหาเฉพาะ หนา้ ซ่ึงจาเป็นตอ้ งใชไ้ วพริบดว้ ย สาม - ความคิดสร้างสรรค์ (Creativity) ความคิดสร้างสรรค์ เป็ นทกั ษะสาคญั แห่งศตวรรษท่ี 21 ที่ขาดแคลนมาก และบรรดาเจา้ ของกิจการทุกวงการ กต็ อ้ งการจากพนกั งานที่มีความคิดสร้างสรรค์ เป็นทกั ษะท่ีนามาซ่ึงผลงานการคิดคน้ ส่ิงใหม่ นวตั กรรม ใหมๆ่ และเป็นสิ่งที่ทาใหม้ นุษยเ์ ราแตกต่างจากหุ่นยนตท์ ี่กาลงั จะเขา้ มาแทนท่ี ส่ี - การเรียนรู้ด้วยตนเอง (Growth Mindset) ทกั ษะการเรียนรู้ตลอดชีวติ เรียนรู้ดว้ ยตวั เอง เพราะความรู้ใหม่เกิดข้ึนตลอดเวลา ถา้ หยดุ การเรียนรู้ กเ็ ทา่ กบั หยดุ พฒั นาตวั เอง และความรู้ในยคุ น้ีไม่ไดจ้ ากดั อยแู่ ค่หอ้ งเรียนเท่าน้นั มนุษยท์ ุกคนถา้ ไม่อยากถูก เทคโนโลยกี ลืนหายไป จาเป็ นตอ้ งมีทกั ษะในการเรียนรู้ส่ิงใหม่ ๆ ดว้ ยตนเอง

ห้า - การทางานร่วมกบั ผู้อนื่ (Teamwork) มนุษยค์ ือสัตวส์ ังคมท่ีตอ้ งพบปะและแลกเปล่ียนกิจกรรมตา่ ง ๆ ร่วมกนั การอยรู่ ่วมกนั การทางานร่วมกนั หรือทางานเป็นทีมเป็นคุณสมบตั ิอยา่ งหน่ึงของมนุษย์ ถา้ เราสามารถทางานร่วมกบั ผอู้ ื่นไดด้ ี จะกลายเป็น คุณสมบตั ิพเิ ศษในโลกยคุ หนา้ กนั เลยทีเดียว หก - การคิดวเิ คราะห์ (Critical Thinking) ทกั ษะสาคญั ที่ขาดไมไ่ ด้ ซ่ึงจะนาไปสู่ทกั ษะอื่น ๆ คือ การคิดแบบมีเหตุมีผล เพ่ือแยกแยะวา่ สิ่งไหนจริงหรือ ลวง ก่อนที่จะนาไปสู่การตดั สินใจตา่ ง ๆ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งและเหมาะสม และถา้ ไดฝ้ ึกฝนบอ่ ย ๆ กจ็ ะทาให้ สามารถแยกแยะถูกผดิ ควรไม่ควรบนโลกออนไลน์ไดเ้ ป็ นอยา่ งดี ซ่ึงเร่ืองน้ีตอ้ งอาศยั คนรุ่นพอ่ แมใ่ นการ หมนั่ ต้งั คาถาม และชวนคิดต่อยอด เพ่อื ฝึกใหเ้ ขาคิด วเิ คราะห์ และแยกแยะได้ เจ็ด - การเจรจาต่อรอง (Negotiation) ในอดีตเรื่องการเจรจาตอ่ รองเป็นศิลปะอยา่ งหน่ึงของมนุษย์ เพราะในสถานการณ์ที่เสียเปรียบ แตถ่ า้ มี วธิ ีการต่อรองที่ยอดเยยี่ ม อาจทาใหเ้ รื่องแย่ ๆ กลายเป็นเร่ืองดี ๆ ไปกม็ ีมากมาย ความสามารถในการเจรจา ต่อรองเป็นส่วนหน่ึงของความเฉลียวฉลาด ที่เดก็ ในโลกออนไลน์อาจขาดโอกาสในการฝึกฝน อยา่ งไรก็ตาม สิ่งสาคญั อยา่ งยงิ่ สาหรับพลเมืองดิจิทลั ที่นบั วนั ยง่ิ มีบทบาทต่อสงั คมโลกอนาคต ส่ิงท่ีคนรุ่นน้ี ควรวางรากฐานคือ ตอ้ งใหพ้ วกเขาคงความเป็ นมนุษยด์ ว้ ย พ้นื ฐานง่าย ๆ เลยคือ ความสัมพนั ธ์ของมนุษย์ ไมว่ า่ จะเป็ นความสามารถในการรู้สึกเห็นอกเห็นใจ รู้สึก ผกู พนั และรู้สึกรัก มีช่วงเวลาแห่งความสุขปกติ เช่น การนง่ั คุย พบปะสงั สรรค์ แชร์ความทุกข์ แบ่งปัน ความสุข เป็นสิ่งสาคญั ในชีวติ อยา่ ไดท้ ามนั หล่นหายไป ท่ีมา https://sites.google.com/site/ikidsocool/srwng-mnth/8-thaksa-srang-phlmeuxng-dicithal-hi-khng- khwam-pen-mnusy