บทที่5_สารสนเทศบนอินเทอร์เน็ต

หอ้ งสมุดกบั การรูส้ ารสนเทศ Library and Information Literacy ครูกฤตยา จนั ทรส์ ว่าง วิทยฐานะ ครูชานาญการพเิ ศษ

สารสนเทศบนอินเทอรเ์ น็ต

ความหมายของอินเทอรเ์ น็ต อินเทอร์เน็ต (Internet) หมายถึง ระบบเครือข่าย คอมพิวเตอรท์ ่มี ีขนาดใหญ่ ซ่ึงมีการเช่ือมโยงเครอื ข่าย ท่ีมีความหลากหลาย ใหส้ ามารถติดต่อสื่อสารกันได้ ทวั ่ โลก โดยอาศัยเครือข่ายโทรคมนาคมเป็ นตวั เช่ือม เครือข่ายภายใตม้ าตรฐานการเชื่อมโยงในการสื่อสาร ขอ้ มูลทเ่ี รียกว่า โปรโตคอล

วตั ถุประสงคข์ องอินเทอรเ์ น็ต 1. เพ่ือการตดิ ตอ่ สอื่ สาร (Communication) 2. เพ่อื ขอ้ มูลขา่ วสาร (Information) 3. เพื่อความบนั เทิง (Entertainment) 4. เพ่ือการประกอบธุรกิจ (E-Commerce) 5. เพ่อื การศกึ ษา (E-Learning)

การคดั เลอื กแหล่งขอ้ มูลบนอนิ เทอรเ์ น็ต 1. ความถูกตอ้ งของเน้ ือหา มีการคน้ ควา้ อา้ งอิงตามมาตรฐาน ทางวิชาการ เน้ ือหามีความทันสมัย มีการปรับปรุงขอ้ มูล อยา่ งสมา่ เสมอ 2. ความน่าเช่ือของผเู้ ขียน โดยสงั เกตจากการระบุ ช่ือ นามสกุล คุณวุฒิ ตาแหน่ง หรือเป็ นผูม้ ีประสบการณเ์ ก่ียวกับเน้ ือหา นาเสนอขอ้ มูล หรอื เป็ นหน่วยงาน 3. มีการตรวจสอบขอ้ มูลเบ้ ืองตน้ โดยหน่วยงานที่เช่ือถือได้ โดยสงั เกตจากชื่อเว็บไซต์ และกลมุ่ โดเมนเนม

หลกั การสืบคน้ สารสนเทศบนอินเทอรเ์ น็ต บ ริ ก า ร ก า ร สื บ ค้น ข้อ มู ล ที่ ไ ด ้รั บ ค ว า ม นิ ย ม อ ย่ า ง ม า ก บ น อินเทอร์เน็ต ไดแ้ ก่ การสืบคน้ สารสนเทศบนเวิลด์ไวดเ์ ว็บ (World Wide Web : WWW) ที่สามารถคน้ หาและสง่ ผ่านขอ้ มูล ในลักษณะของสื่อมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ ที่สามารถมองเห็น รูปภาพหรือภาพเคล่ือนไหว และโตต้ อบกันได้ทันที ท้ังใน ลกั ษณะของขอ้ ความหรือเสียง เคร่ืองมือช่วยคน้ สารสนเทศบน เวิลดไ์ วดเ์ ว็บ เรยี กว่า เสรชิ เ์ อ็นจนิ (Search Engine)

หลกั การสืบคน้ ขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต เสริช์เอ็นจิน เป็ นโปรแกรมพิเศษ ที่ช่วยค้นหาตาแหน่งของ สารสนเทศ โดยการคน้ หาขอ้ มูลตอ้ งระบุหัวขอ้ และคาสาคัญท่ี เกี่ยวขอ้ งกับขอ้ มูลที่ตอ้ งการคน้ หามากท่ีสุด การสืบค้นสารสนเทศ ดว้ ยเสรชิ เ์ อ็นจนิ แบ่งได้ 3 รูปแบบ คือ 1) สบื คน้ โดยคาสาคญั (Keyword Index) 2) สืบคน้ โดยสารบบเร่ือง (Subject Directory) 3) สบื คน้ โดยเครื่องมือช่วยคน้ หลายชนิด (Meta Search Engine)

ตวั อยา่ งเครื่องมือช่วยคน้ สารสนเทศบนอินเทอรเ์ น็ต

บริการบนอินเทอรเ์ น็ต บริการบนอินเทอรเ์ น็ต เป็ นบริการท่ีช่วยอานวยความสะดวก ใหก้ บั ผใู้ ชไ้ ดเ้ ลือกใชใ้ หเ้ หมาะสมกบั ลกั ษณะงาน การใชง้ าน อินเทอรเ์ น็ตจะใชห้ ลกั การแบบผขู้ อใชบ้ ริการและผูใ้ หบ้ ริการ หรือท่ีเรียกว่า แบบไคลเอนตเ์ ซิรฟ์ เวอร์ (Client Server) ทา ใหอ้ ินเทอรเ์ น็ตมีการใหบ้ ริการต่าง ๆ มากมาย ผูใ้ ช้บริการ สามารถเรียกใชบ้ ริการเหล่าน้ ีจากระยะไกลได้ และมีระบบ การทางานเป็ นแบบโลกาภิวัฒน์ คือ สามารถติดต่อถึงกันได้ ทวั ่ โลก

ตวั อยา่ งบริการบนอินเทอรเ์ น็ต บริการจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Mali หรอื E-mail) คือ การรบั สง่ จดหมายทางอิเล็กทรอนิกสโ์ ดยผา่ นเครอื ขา่ ยคอมพิวเตอร์

ตวั อยา่ งบรกิ ารบนอินเทอรเ์ น็ต บริการขอ้ มูลข่าวสารและการขนถ่ายแฟ้มขอ้ มูล (File Transfer Protocol หรือ FTP) คือ บริการการถ่ายโอนแฟ้มขอ้ มูลท่ีผูใ้ ช้ อินเทอรเ์ น็ต สามารถแลกเปล่ียนขอ้ มูลต่าง ๆ ท่ีตอ้ งการมายังเคร่ือง คอมพิวเตอรข์ องตนเองได้

ตวั อยา่ งบรกิ ารบนอินเทอรเ์ น็ต บริการโปรแกรมบนอินเทอรเ์ น็ต ผูใ้ ชส้ ามารถดาวนโ์ หลดจาก อินเทอรเ์ น็ตมาใชไ้ ดฟ้ รี เรียกโปรแกรมเหล่าน้ ีว่า ฟรีแวร์ (Freeware) และยงั มีโปรแกรมประเภทแชรแ์ วร์ (Shareware) ซึ่งสามารถทดลอง ใชไ้ ดก้ ่อน

ตวั อยา่ งบรกิ ารบนอินเทอรเ์ น็ต บริการสนทนาผ่านเครือข่าย เป็ นบริการที่ใช้วิธีการสื่อสาร ออนไลนค์ ลา้ ยคลึงกับอีเมล์ แต่สามารถสื่อสารถึงกันได้รวดเร็ว กว่าดว้ ยการพมิ พโ์ ตต้ อบกนั ไดใ้ นทนั ที

ตวั อยา่ งบริการบนอินเทอรเ์ น็ต บริการพาณิชยอ์ ิเล็กทรอนิกส์ หรือ อี-คอมเมิรช์ (E-Commerce) คือ การทาธุรกรรมผ่านส่ืออิเล็กทรอนิกสใ์ นทุกๆ ช่องทางที่เป็ น อิเลก็ ทรอนิกส์

ตวั อยา่ งบรกิ ารบนอินเทอรเ์ น็ต บริการคน้ หาแฟ้มขอ้ มูล และฐานขอ้ มูล คือ ระบบหรือโปรแกรม ทีเ่ ป็ นเคร่ืองมือเพ่ือช่วยในการคน้ หาแฟ้มขอ้ มูลและฐานขอ้ มูลบน อินเทอรเ์ น็ตไดอ้ ยา่ งสะดวกรวดเร็วข้ ึน

แหล่งขอ้ มูลบนอนิ เทอรเ์ น็ต แหล่งขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต เป็ นแหล่งใหบ้ ริการดา้ น ข่าวสารทางดา้ นการศึกษา การวิจัยและคน้ ควา้ ใช้ แลกเปลีย่ นขอ้ มูลตา่ งๆ เป็ นช่องทางใหผ้ ใู้ ชไ้ ดส้ ื่อสาร แลกเปลี่ยนขอ้ มูลกันอย่างอิสระ และใชท้ ากิจกรรม ตา่ งๆ ไดห้ ลากหลายที่เป็ นประโยชนต์ อ่ นักศึกษาและ บุคคลทวั ่ ไป

ตวั อยา่ งแหล่งขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต วารสารอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Journal) คือ วารสารท่ีสามารถอ่าน ผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ตได้ โดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายบนระ บบ อินเทอรเ์ น็ต

ตวั อยา่ งแหล่งขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต ฐานข้อมูลเชิงพาณิชย์ (Commercial Database) เป็ นฐานข้อมูลใน สาขาวิชาต่างๆ ท่ีผูใ้ ชจ้ ะตอ้ งจ่ายเงินเพื่อใชซ้ ้ ือเขา้ ถึงขอ้ มูลน้ันๆ จาก บริษทั ผใู้ หข้ อ้ มูล

ตวั อยา่ งแหล่งขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต เว็บไซตข์ องสถาบนั องคก์ ร บริษัท หรือหน่วยงานตา่ ง ๆ ที่สามารถเขา้ ไปคน้ หาขอ้ มูลเพือ่ ศึกษาหาความรูไ้ ด้

ตวั อยา่ งแหล่งขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต เว็บไซตท์ ีม่ ีระบบคน้ หาขอ้ มูล หรือเป็ นเครอ่ื งมือช่วยคน้ ในอินเทอรเ์ น็ต

ตวั อยา่ งแหล่งขอ้ มูลบนอินเทอรเ์ น็ต บทเรียนออนไลน์ (E-Learning) เป็ นระบบการเรียนการสอนผ่าน เครือข่ายอินเทอรเ์ น็ตและเป็นที่นิยมใช้ในสถานศึกษาต่าง ๆ

ขอ้ ดี ขอ้ เสยี และขอ้ จากดั ของระบบอินเทอรเ์ น็ต ขอ้ ดี 1. ใชใ้ นการค้นควา้ ขอ้ มูลในลักษณะต่าง ๆ เช่น งานวิจัย บทความไดจ้ ากแหล่งขอ้ มูลทวั ่ โลก 2. สามารถรับส่งจดหมายอิเล็กทรอนิกสจ์ ากทัว่ โลกไดอ้ ย่าง รวดเรว็ โดยไม่ตอ้ งเสียค่าซองจดหมาย ค่าแสตมป์ หรอื คา่ ลงทะเบียน 3. สามารถถ่ายโอนโปรแกรม แฟ้ มข้อความ ภาพกราฟิ ก ภาพเคลื่อนไหวจากเว็บไซตท์ ใี่ หบ้ รกิ ารได้ 4. ใหค้ วามบนั เทิงหลากหลายรูปแบบ เช่น ฟังเพลง ดูรายการ โทรทศั นผ์ า่ นทางอินเทอรเ์ น็ต

ขอ้ ดี ขอ้ เสยี และขอ้ จากดั ของระบบอินเทอรเ์ น็ต ขอ้ เสียและขอ้ จากดั 1. ขอ้ ความหรือประกาศบางอย่าง อาจเป็ นขอ้ มูลที่ไม่ถูกตอ้ ง หรือไม่ไดร้ บั การรบั รองจากสถาบนั ท่นี ่าเช่ือถือ 2. มีโปรแกรมและเคร่ืองมือท่ีชว่ ยในการทางานมากมาย ผูใ้ ช้ ควรที่จะทาการศึกษาวิธีการใชง้ านใหล้ ะเอียดเสียก่อน จึงจะสามารถ นามาใชง้ านไดอ้ ยา่ งมีประสิทธภิ าพ 3. อินเทอรเ์ น็ตมีเว็บไซตท์ ี่ไม่เหมาะสมสาหรบั เด็ก หรือยวั ่ ยุ ทางอารมณ์ ทาใหเ้ ป็ นอนั ตรายตอ่ ตนเองและสงั คมได้ 4. เว็บไซตบ์ างอย่างชักจูงผูอ้ ่านไปในทางท่ีไม่ดี หรือมีการ ล่อลวงทาใหเ้ สื่อมเสีย หรือเขา้ ไปเกี่ยวขอ้ งกับยาเสพติด หรือสิ่งผิด กฎหมาย

จริยธรรมในการใชอ้ ินเทอรเ์ น็ต จริยธรรมในการใชอ้ ินเทอรเ์ น็ต คือ แนวทางในการ ใ ช้อิ น เ ท อ ร์เ น็ ต อ ย่ า ง ถู ก ต ้อ ง แ ล ะ มี ศี ล ธ ร ร ม มี ความรูส้ ึกผิดชอบชัว่ ดี หรือใชง้ านในส่ิงที่บุคคลใน สงั คมยอมรบั กัน เพื่อประโยชนใ์ นเชิงสรา้ งสรรคท์ ้งั ตอ่ ตนเองและสงั คม

อาชญากรรมทางคอมพวิ เตอร์ อาชญากรรมคอมพิวเตอร์ (Computer Crime) คือ การกระทาท่ีฝ่ าฝื นกฎหมายโดยการใช้ระบบ คอมพิวเตอรห์ รือขอ้ มูลคอมพิวเตอรเ์ ป็ นเคร่ืองมือ เพือ่ วตั ถปุ ระสงคอ์ นั ผิดกฎหมายและไรศ้ ีลธรรม