บทที่2_ทรัพยากรสารสนเทศในห้องสมุด

หอ้ งสมุดกบั การรูส้ ารสนเทศ Library and Information Literacy ครูกฤตยา จนั ทรส์ ว่าง วิทยฐานะ ครูชานาญการพเิ ศษ

ทรพั ยากรสารสนเทศในหอ้ งสมุด

ความหมายของทรพั ยากรสารสนเทศ ทรพั ยากรสารสนเทศ หมายถึง วัสดุรูปแบบต่างๆ ที่มีการ บนั ทึกสารสนเทศไวโ้ ดยใช้ ภาษา สญั ลกั ษณ์ ภาพและเสียง อาจอยูใ่ นรูปของสื่อตา่ งๆ 2 ประเภท ไดแ้ ก่ วสั ดุตีพิมพ์ และ วสั ดุไม่ตีพิมพ์ เพื่อใชส้ าหรบั การเผยแพร่และเป็ นประโยชน์ แก่ผู้ใช้ค้นคว้าและหาขอ้ มูล ซึ่งหอ้ งสมุดมีหน้าท่ี จัดหา รวบรวม จดั เก็บและพฒั นาทรพั ยากรสารสนเทศใหม้ ีความ ทนั สมยั สาหรบั ใหบ้ ริการในหอ้ งสมุด

ประโยชนข์ องทรพั ยากรสารสนเทศ 1. ขอ้ มูลจากทรพั ยากรสารสนเทศช่วยขจดั ความไม่รูใ้ นเร่ืองต่างๆ และ สรา้ งสตปิ ัญญา 2. ขอ้ มูลจากทรพั ยากรสารสนเทศที่ถูกตอ้ ง ครบถว้ น และทนั สมัยจะช่วย ใหต้ ดั สินใจแกไ้ ขปัญหาตา่ งๆ ไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ 3. ความรูห้ รือขอ้ มูลตา่ งๆ จากทรพั ยากรสารสนเทศ ก่อใหเ้ กิดการศึกษา คน้ ควา้ และพฒั นาวิทยาการตา่ งๆ 4. ความรูจ้ ากทรพั ยากรสารสนเทศ ก่อใหเ้ กิดความจรรโลงใจช่วยใหผ้ ู้ใช้ เกิดความคิดสรา้ งสรรค์ 5. ทรัพยากรสารสนเทศใหท้ ้ังความรูแ้ ละความบันเทิงทาใหเ้ กิดความ เพลิดเพลิน ชว่ ยใหเ้ กิดการพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ

ประเภทของทรพั ยากรสารสนเทศ ทรพั ยากรสารสนเทศ แบง่ เป็ นวสั ดตุ พี ิมพ์ และวสั ดไุ ม่ตพี ิมพ์ 1. วัสดุตีพิมพ์ (Printed materials) หมายถึง ทรัพยากรสารสนเทศซ่ึงบันทึก ความรูท้ ่ีมีเน้ ือหาสาระเพื่อประโยชนใ์ นการศึกษาคน้ ควา้ อา้ งอิง หรือเพื่อ ความบนั เทิง โดยผลิตเป็ นหนงั สอื ส่ิงพิมพ์ หรอื เอกสารรูปแบบต่างๆ 2. วัสดุไม่ตีพิมพ์ (Non printed materials) หมายถึง วัสดุที่ใชบ้ ันทึกความรู้ ขา่ วสาร สารสนเทศในรูปแบบอ่ืน ๆ ที่นอกเหนือไปจากส่ิงพิมพ์ หรือหนงั สือ บางคร้ังตอ้ งใชเ้ ครื่องมือหรืออุปกรณช์ นิดต่างๆ ช่วยในการเรียกขอ้ มูลที่ บนั ทึกไวใ้ นส่ือน้ัน ๆ หรือตอ้ งใชก้ ับอุปกรณพ์ ิเศษ เพื่อสามารถฟังและหรือ มองเห็นภาพได้

วสั ดตุ พี ิมพ์ (Printed materials) วสั ดตุ พี มิ พ์ แบ่งเป็ นประเภทตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ หนังสือ หมายถึง สิ่งพิมพท์ ่ีมีเน้ ือหาความรูห้ รือเร่ืองราวต่างๆ จดั หาไดง้ า่ ย จดั พิมพเ์ ป็ นรูปเลม่ สมบรู ณ์ - หนังสือสารคดี คือ สิ่งพิมพ์ท่ีมีเน้ ือหา สาระความรูเ้ ป็ นสาคญั มุ่งใหค้ วามรู้ ความคิด แก่ผูอ้ ่าน ส่งเสริมการศึกษาทุกแขนงวิชา เช่น หนังสือตาราวิชาการ หนังสืออา้ งอิง วิ ทยานิ พนธ์ รายงาน สิ่งพิมพ์รัฐบาล สิทธบิ ตั ร เป็ นตน้

วสั ดตุ พี มิ พ์ (Printed materials) - หนังสือบันเทิงคดี คือ หนังสือท่ีเขียนจาก จนิ ตนาการของผูเ้ ขียน เช่น นวนิยาย หนังสือ รวมเร่อื งส้นั เป็ นตน้ ส่ิ ง พิ ม พ์ต่ อ เ น่ื อ ง คื อ ส่ิ ง พิ ม พ์ที่ เ ส น อ เหตุการณห์ รือเรื่องราวท่ีน่าสนใจ ในรูปของ บทความโดยมีกาหนดออกต่อเนื่องกันตาม กาหนดเวลา เช่น วารสารและนิตยสาร หนงั สอื พิมพ์ เป็ นตน้

วสั ดตุ พี ิมพ์ (Printed materials) กฤตภาค คือ ส่ิงพิมพท์ ี่ไดจ้ ากการตัดข่าว หรือบทความจากหนังสือพิมพห์ รือวารสาร แลว้ นามาผนึกบนแผ่นกระดาษ จุลสาร คือ สิ่งพิมพข์ นาดเล็กท่ีให้ความรู้ เฉพาะเรื่อง มีความหนาประมาณ 60 หนา้ จดั ทาเพ่ือเผยแพรห่ รอื ประชาสมั พนั ธ์

วสั ดุไม่ตพี ิมพ์ (Non printed materials) วสั ดไุ ม่ตพี ิมพ์ แบง่ ออกเป็ นประเภทตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ โสตวัสดุ คือ วสั ดุสารสนเทศที่ใชเ้ สียงเป็ นสื่อใน การถ่ายทอดสารสนเทศ เช่น แผ่นซีดี แผ่นเสียง เทปบนั ทกึ เสียง เป็ นตน้ ทศั นวัสดุ คือ วัสดุสารสนเทศที่ผูใ้ ชส้ ามารถ รบั รูส้ ารสนเทศไดท้ างประสาทตาซ่ึงอาจดูได้ ดว้ ยตาเปล่า เช่น ลูกโลกหรือแผนที่ ภาพนิ่ง ของจาลอง แผนภมู ิ เป็ นตน้

วสั ดไุ ม่ตพี มิ พ์ (Non printed materials) โสตทัศนวัสดุ คือ วัสดุสารสนเทศที่สามารถ รับรูส้ ารสนเทศ ท้ังจากการดูและการฟังใน ขณะเดียวกนั เช่น ภาพยนตร์ เป็ นตน้ วสั ดุยอ่ ส่วน คือ วสั ดุสารสนเทศที่ไดจ้ ากการถ่ายภาพ ส่ิงพิมพต์ น้ ฉบบั ลงบน วสั ดโุ ปรง่ แสงหรือทึบแสง โดยยอ่ สว่ นใหม้ ีขนาดเล็กจน ไม่สามารถอ่านได้ เชน่ ไมโครฟิ ลม์ ไมโครฟิ ช เป็ นตน้

วสั ดุไม่ตพี มิ พ์ (Non printed materials) ส่ืออิเล็กทรอนิ กส์ คือ วัสดุท่ีเก็บ ส า ร ส น เ ท ศ ใ น รู ป ข อ ง สั ญ ญ า ณ อิเล็กทรอนิกส์ สามารถจดั เก็บข้อมูล ไดใ้ นปริมาณสูง และเป็ นส่ือผสมตอ้ ง มีเคร่ืองแปลงสญั ญาณอิเล็กทรอนิกส์ เป็ นสัญญาณภาพ และเสียง เช่น ซีดีรอม แผ่นวีดีทัศน์ระบบดิจิทัล วารสารอิเล็กทรอนิกส์ ฐานข้อมูล เป็ นตน้