คู่มือการใช้สื่อการเรียนการสอนคณิตศาสตร์

ค่มู อื การใชส้ ื่อการเรียนการสอนคณติ ศาสตร์ ชอ่ื ส่ือ สอื่ ประสม เรื่อง การบวก การลบจำนวนท่มี ผี ลลัพธ์และตวั ต้ังไม่เกนิ 100 ของนักเรียน ช้ันประถมศึกษาปที ่ี 1 ผผู้ ลติ นายไชยใหม่ เมืองโอด ครู วิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ ระดับช้นั ทใ่ี ชจ้ ัดการเรยี นการสอน ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 1 สาระการเรยี นร/ู้ มาตรฐานการเรียนรู/้ ตวั ชว้ี ัด สาระที่ 1 จำนวนและพีชคณิต มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำนวน ระบบจำนวน การดำเนินการ ของจำนวน ผลที่เกิดขึน้ จากการดำเนนิ การ สมบตั ิของการดำเนนิ การและนำไปใช้ ตัวชี้วัด ค 1.1 ป. 1/4 หาค่าของตัวไม่ทราบค่าในประโยคสัญลักษณ์แสดงการบวกและ ประโยคสัญลกั ษณ์แสดงการลบของจำนวนนับไม่เกนิ 100 และ 0 ตัวชี้วัด ค 1.1 ป. 1/5 แสดงวิธีหาคำตอบของโจทย์ปัญหาการบวกและโจทย์ปัญหาการลบ ของจำนวนนบั ไม่เกนิ 100 และ 0 หลกั การและเหตผุ ล คณิตศาสตร์มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาความคิดของมนุษย์ ทำให้มนุษย์มี ความคิดสร้างสรรค์ คิดอย่างมีเหตุผล เป็นระบบ มีแบบแผน สามารถวิเคราะหป์ ัญหาหรือสถานการณ์ได้ อย่างถี่ถ้วน รอบคอบ ช่วยให้คาดการณ์ วางแผน ตัดสินใจ แก้ปัญหา และนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ อย่างถูกต้อง เหมาะสม นอกจากนี้คณิตศาสตร์ยังเป็นเครื่องมือในการศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและศาสตร์อ่ืน ๆ คณิตศาสตร์จงึ มีประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิต ช่วยพฒั นาคณุ ภาพชีวิตให้ดีข้ึน และสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข เพราะคณิตศาสตร์นอกจากจะเป็นเครื่องมือสำหรับการ ดำรงชีวติ ประจำวันและเปน็ พ้ืนฐานในการเรยี นรู้ทั่วไปของวิทยาการแขนงต่างๆ การจัดการเรียนการสอนรายวิชาคณิตศาสตร์ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ของโรงเรียน เทศบาลวดั ป่าแพง่ ที่ผ่านมา และจากรายงานผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนของนักเรยี นปีการศึกษา 2562 และ ปีการศึกษา 2563 ทำให้ทราบว่านักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในเรื่องของการบวก การลบจำนวน เต็มที่มีผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 อยู่ในระดับใกล้เคียงกับค่าเฉลี่ยของคะแนนทั้งชั้นเรียน คืออยู่ ระหวา่ ง 60-69 คะแนน ซึง่ ถือว่าคอ่ นขา้ งต่ำ จากการวิเคราะห์หาสาเหตุและการสัมภาษณน์ ักเรียนทราบ ว่านักเรียนไม่สามารถหาผลลัพธ์ของผลบวกและลบจำนวนได้ เนื่องจากลืมการทด ลืมกระจายหลักเลข กรณที ต่ี ัวตง้ั น้อยกว่าตวั ลบ ขาดความเข้าใจหรือหลักคิดในการหาคำตอบ ใช้ความจำระยะส้ันซึ่งไม่คงทน

ครูขาดการใช้สื่อการสอนที่ทำให้มองเห็นภาพที่ชัดเจน สอนแต่บนกระดานและให้นักเรียนทำตาม บรรยากาศในห้องเรียนขาดความสนุกสนาน ครูสอนโดยวิธเี ดิม ๆ ไม่มีสถานการณ์ใหม่ ๆ ที่ทำให้เกิดการ กระตุ้นในการเรียนรู้ นักเรียนเกิดความเบื่อหน่ายในการเรียน เมื่อไม่สามารถหาคำตอบได้จึงทำให้ไม่มี กำลังใจในการเรียน จากสภาพปัญหาที่ค้นพบทั้งหมด จึงทำให้ผู้ศึกษาต้องหาวิธีการและแนวทางในการ แกไ้ ขปญั หาดงั กล่าว จงึ เริ่มจากการพัฒนาสอื่ การเรียนการสอนที่ทำให้ภาพการเรยี นวิชาคณิตศาสตร์จาก วิชาที่เปน็ นามธรรมสวู่ ิชาท่เี ป็นรูปธรรม นกั เรยี นสามารถทจ่ี ับสัมผสั ได้ หรือทเ่ี รียกวา่ คณิตศาสตร์ท่ีมีชีวิต โดยสื่อการสอนนนั้ นักเรยี นสามารถเข้ามามีสว่ นรว่ มในการใชส้ อ่ื ไดท้ ุกคน สรา้ งองค์ความรดู้ ้วยตนเองจาก แนวคิดที่ได้รับการใช้สื่อการเรียนการสอนนั้น ดังนั้นจึงทำให้ผู้ศึกษาเริ่มศึกษาและสร้างสื่อการเรียนการ สอนการบวก ลบจำนวนทีม่ ผี ลลัพธ์และตัวตัง้ ไม่เกิน 100 ของนักเรียนช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ 1 สื่อการเรียนการสอนนั้นมีความสำคัญต่อการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ให้กับผู้เรียน เพราะสื่อการสอนทำหน้าที่ถ่ายทอดความรู้ ความเข้าใจ ความรู้สึก ช่วยเพิ่มพูนประสบการณ์ สร้าง สถานการณ์การเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียน กระตุ้นให้เกิดการพัฒนาศักยภาพทางการคิด นอกจากนั้นส่ือ การเรียนรู้ในยุคปัจจุบันยังมีอิทธิพลสูงต่อการกระตุ้นให้ผู้เรียนกลายเป็นผู้แสวงหาความรู้ด้วยตนเอง (กระทรวงศึกษาธิการ. 2551 : 6) ในการคัดเลือกสื่อการเรียนรู้มาใช้ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียน การสอนนั้น ก็ควรมีความหลากหลายทั้งสื่อธรรมชาติ สื่อสิ่งพิมพ์ สื่อเทคโนโลยีและสื่ออื่น ๆ ซึ่งช่วยให้ การเรียนการสอนเป็นไปอย่างมีคุณค่า น่าสนใจ ชวนคิด เข้าใจได้ง่ายรวมทั้งกระตุ้นให้นักเรียนสามารถ สร้างองค์ความรู้ เข้าใจบทเรียนได้ท่องแท้ และช่วยสอนนักเรียนที่มีความสามารถแตกต่างกันให้บรรลุ จุดประสงค์ในการเรียน ช่วยประหยัดเวลาในการสอน ช่วยให้นักเรียนรู้จากสิ่งที่เป็นรูปธรรมไปสู่ นามธรรม ทำให้นักเรียนเกิดองค์ความรู้ และจดจำได้นาน นอกจากนั้นสื่อการเรียนการสอนยังช่วย สง่ เสริมให้นักเรียนเกดิ ความคิดสร้างสรรค์และสรา้ งเจตคติที่ดใี หแ้ กน่ ักเรียน (ยพุ ิน พพิ ิธกุล และอรพรรณ ตันบรรจง. 2531:17 – 18) ดงั นน้ั การนาสอ่ื การสอนหลายชนดิ มาประสมกนั ย่อมกอ่ ใหเ้ กดิ ผลดตี ่อ การ เรียนการสอนและช่วยทำให้ผู้เรียนเกิดประสบการณ์หลาย ๆ อย่างขึ้นพร้อมกัน ดังที่ สุแพรวพรรณ ตันติพลาผล (2526 : 14) กล่าวว่า สื่อการเรียนการสอนเพียงชนิดใดชนิดหนึ่ง อาจไม่ทำให้บรรลุ จุดประสงค์เท่าที่ควร ดังนั้นจึงจำเป็นจะต้องนำสื่อการเรียนการสอนหลาย ๆ ชนิดมาใช้ร่วมกันอย่างมี ระบบ มีความสัมพันธ์และส่งเสริมซึ่งกันและกัน เพื่อให้การเรียนเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ซึ่งสอดคล้องกับที่ ชัยยงค์ พรหมวงศ์และคณะ (2521 : 100) กล่าวว่าการใช้สื่อการเรียนการสอนหลาย ๆ ชนิดในรูป สื่อประสมจะให้ผลดีกว่าใช้สื่อการเรียนการสอนอย่างใดอย่างหนึ่งแต่เพียงอย่างเดียว แต่ในการนำส่ือ การเรียนการสอนมาใช้นั้นก็จะต้องเลือกให้เหมาะสมกับเนื้อหาและวิธีสอน ตลอดจนเหมาะสมกับ ความสามารถของผู้เรียน ทักษะการใช้สื่อของครูผู้สอนและความคุ้มค่าของสื่อ ดังที่ วีระ ไทยพานิช (2528 : 51) กล่าวว่า จะต้องรู้จักผู้เรียนของท่านเพื่อเลือกสื่อที่ดีที่สุดเพื่อจะได้บรรลุจุดมุ่งหมาย ข้อมูล พื้นฐานเกี่ยวกับผู้เรียนจะเป็นตัวช่วยอย่างดใี นการเลือกสื่อตลอดจนวิธีการในการสอนให้เข้ากับลักษณะ และความสามารถของผู้เรียน

จากเหตุผลและความสำคัญดงั กล่าว ผู้ศกึ ษาจึงมคี วามสนใจในการผลิตสอ่ื การเรยี นการสอน ในรูปแบบสี่อประสมเพอ่ื พัฒนาผลสมั ฤทธิท์ างการเรียนวิชาคณติ ศาสตร์ เรือ่ ง การบวก การลบจำนวนที่มี ผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 ของนักเรียนชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 1 โดยการจดั การเรียนรู้ที่ใช้สือ่ ประสมซง่ึ เป็นแนวทางท่จี ะช่วยพัฒนาผลสัมฤทธิท์ างการเรยี นวิชาคณิตศาสตรเ์ รื่อง การบวกและการลบจำนวนที่มี ผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 สูงขึ้น รวมถึงการส่งเสริมให้นักเรียน มีเจตคตทิ ี่ดตี อ่ การเรยี นวิชาคณิตศาสตรต์ ่อไป วัตถุประสงค์ของการสรา้ งส่ือการสอน 1. เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนก่อนและหลังการจัดกิจกรรม การเรียนรู้โดยใช้สอื่ ประสม เร่ือง การบวก การลบจำนวนท่ีมผี ลลัพธ์และตัวต้ังไม่เกิน 100 ของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปที ี่ 1 2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ต่อการจัดกิจกรรม การเรยี นรู้โดยใชส้ ่อื ประสม เร่ือง การบวก การลบจำนวนทม่ี ผี ลลพั ธแ์ ละตัวตงั้ ไมเ่ กิน 100 ประโยชน์ที่คาดว่าจะไดร้ ับ 1. ได้ชุดสื่อประสมเรื่อง การบวก การลบจำนวนที่มีผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 ของ นกั เรียนชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 1 สำหรับใชใ้ นการประกอบการจดั กิจกรรมการเรียนการสอนในช้ันเรียน 2. ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนของนักเรยี นช้ันประถมศึกษาปที ่ี 1 ในการเรยี นเร่ือง การบวก การลบจำนวนทม่ี ผี ลลพั ธแ์ ละตวั ตั้งไม่เกิน 100 สงู ขึ้น 3. นักเรยี นมาเจตคตทิ ี่ดีต่อการเรียนวิชาคณติ ศาสตร์ 4. นักเรียนนำความรู้จากการเรียนเรื่อง การบวก การลบจำนวนที่มีผลลัพธ์และตัวต้ัง ไมเ่ กนิ 100 ไปประยุกต์ใชใ้ นเน้อื หาวิชาตา่ ง ๆ รวมทง้ั สามารถนำไปปรับใช้ในชวี ติ ประจำวันได้ สว่ นประกอบของสอื่ การเรียนการสอน สอื่ ประสมเรื่อง การบวก การลบจำนวนท่มี ีผลลัพธ์และตัวตง้ั ไม่เกนิ 100 ประกอบไปด้วย สื่อหลายลักษณะที่นำมาใช้ร่วมกันในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เรื่อง การบวก การลบจำนวน ทีม่ ผี ลลัพธแ์ ละตวั ตั้งไม่เกนิ 100 ของนักเรียนช้ันประถมศึกษาปที ี่ 1 ซ่ึงครผู สู้ อนได้ดำเนินการสร้างขึ้น ประกอบด้วย 1. ส่ือกระดานเสน้ จำนวน 2. สื่อกระดานแม่เหล็กแผนผังรปู ภาพแสดงการบวก การลบจำนวน 3. แบบฝึกทักษะเร่อื ง การบวก การลบจำนวนที่มผี ลลพั ธ์และตวั ต้ังไมเ่ กนิ 100

วิธกี ารสรา้ งสอื่ การเรยี นการสอน ส่อื กระดานเส้นจำนวน สอ่ื กระดานเส้นจำนวนมี 2 ลกั ษณะ คอื 1. กระดานเส้นจำนวนที่ทำจากป้ายไวนิลขนาดกว้าง 1 เมตร ยาว 4.5 เมตร ที่ออกแบบ โดยให้มสี เกล ตงั้ แต่ 0 – 20 และตกแต่งด้วยรูปภาพทีส่ วยงามและน่าสนใจ เพอ่ื กระตนุ้ ในนักเรียนเกิด ความอยากเล่นอยากใช้ส่อื ช้ินนี้ในการเรียนรู้ 2. กระดานเส้นจำนวนทีท่ ำจากไม้กระดานไวท์บอด ขนาดกว้าง 40 เซนตเิ มตร ยาว 120 เซนติเมตร ออกแบบโดยให้มีสเกล ตั้งแต่ 0 – 20 และตกแต่งด้วยรูปภาพที่สวยงามและน่าสนใจ ซ่ึง กระดานช้นิ นสี้ ามารถใชป้ ากกาไวทบ์ อดเขยี นและลบได้

สอื่ กระดานแมเ่ หล็กแผนผังรูปภาพแสดงการบวก การลบจำนวน 1. ทำจากแผน่ เหลก็ บาง ทต่ี ัดออกมาเปน็ รปู ส่ีเหลีย่ มผืนผา้ กว้าง 40 เซนติเมตร ยาว 60 เซนติเมตร จำนวน 4 แผ่น โดยแต่ละแผ่นออกแบบด้วยรูปภาพที่สวยงาม เป็นรูปภาพธรรมชาติ วิถีชีวิตของคนในสังคมในชุมชน เช่น ตลาด ห้องเรียน เป็นต้น ทำลงในกระดาษสติกเกอร์ แล้วปิดใน แผน่ เหลก็ แตล่ ะแผ่น ประกอบกันเหมือนกับปฏทิ นิ ตง้ั โต๊ะ 2. กระดาษรูปภาพแม่เหล็กโดยแต่ละแผ่นใช้รูปสัตว์ หรือรูปสิ่งของที่นักเรียนรู้จัก โดย จัดทำออกเป็นสองขนาด คือ ขนาดทมี่ รี ูป 10 ติดกนั ในหนึง่ ช้ิน และขนาดทมี่ รี ปู ภาพ 1 รูป หนง่ึ ชนิ้ แต่ ละแบบทำออกมาประมาณ 30 ช้นิ เพอ่ื ที่จะไดเ้ กิดความหลากหลายและเพียงพอต่อการใช้งานสำหรับ ครแู ละนักเรียน

แบบฝึกทกั ษะเรอื่ ง การบวก การลบจำนวนท่ีมผี ลลัพธแ์ ละตัวต้ังไม่เกิน 100 เป็นแบบฝึกหัดสำหรับให้นักเรียนได้ใช้ในการฝึกการบวก และการลบจำนวนที่มีผลลัพธ์ และตัวตั้งไม่เกิน 100 โดยแยกออกเป็นชุด ๆ จำนวน 6 ชุด ชุดละ 10 ข้อ โดยออกแบบให้สวยงาม และน่าสนใจ เพื่อกระตุ้นให้นักเรียนรู้สึกอยากที่จะทำแบบฝึกหัด และควรเรียงลำดับความยาก-ง่าย ของแบบฝกึ ทกั ษะด้วย การใช้สอื่ การเรียนการสอน สำหรับการใช้สื่อประสมเรื่อง การบวก การลบจำนวนที่มีผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 จะใช้ประกอบในแผนการจัดการเรียนรู้เรื่อง การบวก การลบจำนวนที่มีผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 จำนวนทงั้ หมด 8 แผน ดังนี้ แผนการจดั การเรียนร้ทู ี่ 1 แบบทดสอบก่อนเรยี น (ไมใ่ ช้สอื่ ) แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ 2 การบวก การลบจำนวนที่มีผลลัพธ์ไม่เกิน 20 ใช้สื่อ กระดานเสน้ จำนวนแบบท่ี 1 (ทำจากปา้ ยไวนิล) และแบบฝึกทกั ษะชดุ ท่ี 1 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 การบวก การลบจำนวนที่มีผลลัพธ์ไม่เกิน 20 ใช้ส่ือ กระดานเสน้ จำนวนแบบที่ 2 (ทำจากกระดานไวท์บอด) และแบบฝึกทักษะชดุ ที่ 2 แผนการจดั การเรยี นรู้ท่ี 4 การบวก จำนวนที่มีผลลพั ธแ์ ละตัวต้ังไมเ่ กิน 100 แบบไม่มี การทด ใชส้ ือ่ กระดานแมเ่ หล็กแผนผังรูปภาพแสดงการบวก การลบจำนวน และแบบฝึกทกั ษะชดุ ท่ี 3 แผนการจดั การเรยี นรูท้ ่ี 5 การบวก จำนวนที่มีผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 แบบมี การทด ใช้สื่อกระดานแม่เหลก็ แผนผังรปู ภาพแสดงการบวก การลบจำนวน และแบบฝึกทกั ษะชดุ ที่ 4 แผนการจัดการเรยี นร้ทู ี่ 6 การลบ จำนวนที่มีผลลัพธ์และตัวตั้งไม่เกิน 100 แบบไม่มี การกระจายหลัก ใช้สื่อกระดานแม่เหล็กแผนผังรูปภาพแสดงการบวก การลบจำนวน และแบบฝึก ทักษะชุดที่ 5 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 7 การลบ จำนวนท่มี ผี ลลพั ธแ์ ละตวั ตั้งไมเ่ กิน 100 แบบมีการ กระจายหลัก ใช้สื่อกระดานแม่เหล็กแผนผังรูปภาพแสดงการบวก การลบจำนวน และแบบฝึกทักษะ ชดุ ที่ 6 แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 8 แบบทดสอบหลงั เรยี น (ไมใ่ ช้สื่อ)