ภูมิปัญญาภาคอีสานเตย

ภมู ิปัญญาภาคอีสาน น.ส.จิณณพตั รอดเมือง ม.5/3 เลขท่ี20

ภูมิปัญญา กระติบขา้ ว การละเลน่ เดินกะลา ผา้ ไหมแพรวา

กระติบขา้ ว กระตบิ ขา้ ว เป็นภาชนะบรรจขุ า้ วเหนียวของชาวอสี าน กระตบิ ขา้ วนนั้ พบเหน็ ไดท้ ่วั ไป เป็นภาชนะสานทรง กลมมีฝาปิด ฐานของกระตบิ จะทาจากกา้ นตาล ขดเป็นวงกลม มีมากมายหลายขนาด การสานทาไดง้ ่าย เพราะใชต้ อกไม่ไผ่ท่มี ีความบางออ่ นตวั ภมู ิปัญญานีม้ ีเคลด็ ลบั อยทู่ ่ี การสานภาชนะเป็นสองชน้ั ชนั้ ในสดุ จะสานดว้ ยตอกใหม้ ีความหา่ ง (ชอ่ งว่างระหวา่ งตอกสาน) เลก็ นอ้ ย เพ่ือใหไ้ อนา้ ระเหยออกจากขา้ วไปสู่ ชอ่ งวา่ งภายในกอ่ ง หรอื กระตบิ ขา้ วได้ ในขณะท่ชี น้ั นอกสดุ จะสานดว้ ยตอกท่มี ีความชิดแน่นหนากว่า เพ่ือ เกบ็ กกั ความรอ้ นไว้ ไอนา้ ท่ีมีความรอ้ นอยภู่ ายในชอ่ งวา่ งนี้ จะชว่ ยทาใหข้ า้ วเหนียวท่อี ยภู่ ายในกระตบิ หรอื กอ่ งขา้ ว ยงั คงความรอ้ นไดอ้ ีกนาน โดยเมลด็ ขา้ วจะไมม่ ีไอนา้ เกาะ จงึ ไมแ่ ฉะเหมือนกับการบรรจใุ น ภาชนะพลาสติกยคุ ใหม่

การละเล่นเดินกะลา การเลน่ เดินกะลา เดก็ รุน่ ก่อนๆ จะชอบเลน่ เดินกะลามาก เพราะกะลาหางา่ ย มีอยทู่ ่วั ไป การ เดินบนกะลานนั้ ผทู้ ่ีเรม่ิ ฝึกจะรูส้ กึ เจ็บฝ่าเทา้ เพราะความโคง้ มนและความแขง็ ของกะลา แต่ ถา้ ไดฝ้ ึกบ่อยๆ อาการเจบ็ ก็จะหายไป ทาใหก้ ลา้ มเนือ้ บรเิ วณเทา้ แขง็ แรงขนึ้ และยงั เป็นการ นวดฝ่าเทา้ ไปในตวั ดว้ ย นอกจากนีผ้ เู้ ลน่ จะฝึกในเรอ่ื งของการทรงตวั ซง่ึ จะทาใหเ้ รยี นรูเ้ รอ่ื ง ของความสมดลุ หรอื Balance ไปในตวั อีกดว้ ย คนท่ีรกั ษาสมดลุ ของรา่ งไดด้ ีก็จะทรงตวั ไดด้ ีและมกั จะถึงเสน้ ชยั ก่อน นอกจากนีถ้ า้ เลน่ เดินจนเบ่ือแลว้ ก็ยงั สามารถเอามาเลน่ เป็น โทรศพั ทพ์ ดู แลว้ ไดย้ ินเสยี งกนั ไดเ้ รยี นรูเ้ ร่อื งของเสยี งไดอ้ ีกดว้ ย

ผา้ ไหมแพรวา ลายท่มี ีขนาดใหญ่ ซง่ึ ปรากฏอย่ใู นพนื้ ท่สี ว่ นใหญ่ของลายผา้ ในแนวนอน ลายหลกั แต่ ละลายมคี วามกวา้ งของลายสม่าเสมอกนั คือกวา้ งประมาณแถวละ 8-12 เซนตเิ มตร ใน แพรวาผืนหนง่ึ ๆจะมลี ายหลกั ประมาณ 13 แถว ลายหลกั ตา่ งๆ เชน่ ลายนาค ส่ี แขน ลายพนั ธุม์ หา ลายดอกสา ฯลฯ สว่ นประกอบสาคญั ของลายหลกั คอื ลายนอก ลายใน และ ลายเครอื