รายงาน เรื่อง การเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ยา 1

รายงาน เรื่อง การเลอื กซือ้ ผลติ ภณั ฑ์ยา จดั ทาโดย นางสาวกญั ญาลกั ษณ์ สุขแกว้ ม.3/7 เลขที่ 20 นางสาวชนกพร จงวฒั นะกิจ ม.3/7 เลขที่ 22 นางสาวพิมปวณี ์ สิทธิประการ ม.3/7 เลขที่ 31 นางสาวแพรวจนั ทราทิพย์ ตุม้ พนั ธ์ ม.3/7 เลขที่ 32 นางสาวฟ้ าประทาน เทียนรุ่งอรุณ ม.3/7 เลขที่ 33 นางสาวสุทธิตา แกว้ เกตุพงษ์ ม.3/7 เลขท่ี 38 เสนอ ครูศิริรักษ์ สมพงษ์ รายงานน้ีเป็นส่วนประกอบของรายวชิ าอาชีพ3(การเงินส่วนบุคคล)รหสั วชิ า ง23301 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ ปี การศึกษา2563 โรงเรียนนวมินทราขชินูทิศ เบญจมราชาลยั

คานา รายงานเล่มน้ีจดั ทาข้ึนเพ่ือเป็นส่วนหน่ึงของวชิ าการงานอาชีพช้นั มธั ยมศึกษาปี ท่ี3 มีจุดประสงคเ์ พ่ือการศึกษาความรู้ท่ีไดจ้ ากเร่ืองการเลือกซ้ือผลิตภณั ฑย์ าช่วยพฒั นาให้ ผเู้ รียนมีความรู้ ความเขา้ ใจ มีทกั ษะพ้นื ที่ฐานท่ีจาเป็นต่อการดารงชีวิตและรู้เท่าทนั การเปลี่ยนแปลง สามารถนาความรู้เก่ียวกบั การดารงชีวติ มาประยกุ ตใ์ ชใ้ น ชีวติ ประจาวนั ผศู้ ึกษาขอขอบพระคุณคุณครู ศิริรักษ์ สมพงษ์ ที่ไดก้ รุณาใหแ้ นวคิดต่างๆ ขอ้ แนะนาหลายประการ ทาใหร้ ายงานเล่มน้ีสมบรูณ์มากยงิ่ ข้ึน สุดทา้ ยน้ี ขา้ พเจา้ หวงั วา่ เน้ือหาในรายงานฉบบั น้ีที่ไดเ้ รียบเรียงมาจะเป็น ประโยชน์ต่อผสู้ นใจเป็นอยา่ งดี หากมีส่ิงใดในรายงานฉบบั น้ีจะตอ้ งปรับปรุง ขา้ พเจา้ ขอนอ้ มรับในขอ้ ช้ีแนะและจะนาไปแกไ้ ขหรือพฒั นาใหถ้ ูกตอ้ งสมบูรณ์ต่อไป คณะผู้จดั ทา

สารบญั บทที่ 1………………………………………………………………………………1-3 บทท่ี 2………………………………………………………………………………4-5 บทท่ี 3………………………………………………………………………………6 บทท่ี 4………………………………………………………………………………7-8 บทท่ี 5……………………………………………………………………………..9-14 บรรณานุกรม………………………………………………………………………..15

1 บทที่ 1 การเลอื กซือ้ ยาสามญั ประบ้าน ควรเลือกที่ข้ึนทะเบียนอยา่ งถกู ตอ้ งกบั สานกั งานคณะกรรมการอาหารและยา ซ่ึงจะตอ้ ง มีเลขทะเบียบตารับยาอยบู่ นฉลากของยาน้นั เพราะยาที่ไดร้ ับการข้ึนทะเบียนจะเป็นยาที่ได้ มาตรฐาน สามารถนามาใชร้ ักษาโรคได้ อีกสิ่งท่ีควรดูก่อนซ้ือยาคือ วนั หมดอายุ เน่ืองจากยามี เวลาเสื่อมสภาพ จึงไม่ควรซ้ือยาท่ีใกลห้ มดอายุ หรือหมดอายแุ ลว้ มาใชร้ ับประทาน เพราะ อาจจะมีอนั ตรายต่อร่างกายได้ ยาที่ดีจะตอ้ งอยใู่ นสิ่งบรรจุที่มีสภาพดี ตวั ยาตอ้ งครบสมบูรณ์ ยา เมด็ ตอ้ งไม่แตก สีเรียบไม่มีจุดแปลกปลอมบนตวั ยา ส่วนยาน้าจะตอ้ งไม่มีตะกอน แต่ถา้ แขวน ตะกอนเม่ือเขยา่ ตวั ยาจะตอ้ งกระจายตวั อยา่ งสม่าเสมอ สาหรับประเภทของยาสามญั ประจาบา้ นท่ีควรมีติดบา้ นไวเ้ สมอ เช่น ยาแกป้ วดลดไข้ ยาแกแ้ พ้ ลดน้ามกู ยาดม หรือยาทาแกว้ งิ เวยี น ยาแกป้ วดทอ้ ง ทอ้ งอืด ทอ้ งเฟ้ อ ทอ้ งเสีย ยาทา บรรเทาอาการปวดกลา้ มเน้ือ ยาทาแกผ้ ดผนื่ คนั คาลาไมน์ ทิงเจอร์ไอโอดีน แอลกอฮอลล์ า้ งแผล รวมถึงสาลี พลาสเตอร์ปิ ดแผล ดว้ ย การออกไปเลือกซ้ือยาสามญั ประจาบา้ น เราจะตอ้ งเลือกยาที่มีการข้ึนทะเบียนอยา่ ง ถกู ตอ้ งกบั สานกั งานคณะกรรมการอาหารและยา หรือ อย. โดยจะตอ้ งมีเลขทะเบียนตารับยา แสดงอยบู่ นฉลากของยาตวั น้นั ๆ อยา่ งชดั เจน เนื่องจากยาท่ีไดร้ ับการข้ึนทะเบียนน้นั ถือไดว้ า่ เป็นยาที่ไดม้ าตรฐาน สามารถนามาใชร้ ักษาโรค หรืออาการต่างๆ ได้ ต่อมาใหด้ ูเรื่อง วนั หมดอายุ เพราะตวั ยาน้นั มีเวลาท่ีเสื่อมสภาพอยู่ จึงไม่ควรซ้ือยาท่ีใกลว้ นั หมดอายุ หรือหมดอายุ แลว้ มารับประทาน เพราะอาจทาใหเ้ กิดผลเสีย หรืออนั ตรายต่อร่างกายได้ อีกท้งั ยาที่ดีจะตอ้ งอยู่ ในบรรจุภณั ฑท์ ่ีมีสภาพดี ตวั ยาตอ้ งอยคู่ รบสมบูรณ์ ยาเมด็ ตอ้ งไม่แตก สีเรียบ ไม่มีจุด แปลกปลอมบนตวั ยา ส่วนยาน้าตอ้ งไม่มีการตกตะกอน แต่หากแขวนตะกอนเม่ือเขยา่ ตะกอน น้นั ตอ้ งกระจายตวั อยา่ งสม่าเสมอ

2 ใช้ “ยาสามญั ประจาบา้ น” อยา่ งไรใหป้ ลอดภยั ? – ตอ้ งอ่านฉลากยาและเอกสารกากบั ตวั ยาใหเ้ ขา้ ใจก่อนใชย้ าทุกคร้ัง จะไดไ้ ม่เกิดความผดิ พลาด – ควรใชย้ าใหถ้ ูกตอ้ งตามท่ีเอกสารกากบั ยาไดร้ ะบุไว้ หา้ มใชย้ าเกินขนาดโดยเดด็ ขาด ! – เลี่ยงการใชย้ าที่ผดิ กบั โรค เนื่องจากโรคบางอยา่ งตอ้ งใชต้ วั ยาในการรักษาท่ีต่างชนิดกนั เกบ็ “ยาสามญั ประจาบ้าน” อย่างไรให้ถูกต้อง ? เม่ือเราซ้ือยาสามญั ประจาบา้ นมาไวต้ ิดบา้ นกจ็ ะตอ้ งมีตูย้ าสาหรับใส่ยาเหล่าน้ี โดยเฉพาะ จะไดเ้ กิดความเรียบร้อยและสะดวกเมื่อหยบิ ใช้ อีกท้งั ยงั ช่วยรักษาตวั ยาใหม้ ีอายกุ าร ใชง้ านไดต้ ามกาหนด แนะนาใหท้ าตามคาแนะนาดงั ต่อไปน้ี – ใหแ้ ยกยาออกเป็นประเภทต่างๆ อยา่ งชดั เจน ตวั ยาไหนสาหรับรับประทาน ตวั ยาไหนสาหรับ ใชภ้ ายนอก – ยาที่ดีจะตอ้ งมีฉลากที่ระบุขอ้ มูลไวอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ชดั เจน ตวั หนงั สือไม่จาง ไม่ขาดหาย – ตอ้ งเกบ็ ยาไวใ้ นที่ท่ีไม่มีแสงแดด ไม่โดนความร้อน ไม่สัมผสั กบั ความช้ืน หรืออยใู่ กลก้ บั เปลวไฟ – ไม่ควรเกบ็ ยาชนิดอื่นที่ไม่เก่ียวขอ้ งไวใ้ นตยู้ าสามญั ประจาบา้ น เพราะอาจจะทาใหห้ ยบิ ผดิ ได้ – ตอ้ งเกบ็ ยาใหพ้ น้ จากมือเดก็ ใช้ยาสามญั ประจาบ้านอย่างไรให้ปลอดภัย 1.ควรอ่านฉลากยา และเอกสารกากบั ยาใหเ้ ขา้ ใจก่อนใชย้ าทุกคร้ังจะไดไ้ ม่ใชย้ าผดิ

3 2.ใชย้ าใหถ้ ูกตอ้ งตามที่เอกสารกากบั ยาระบุไว้ ไม่ควรใชย้ าเกินขนาดเดด็ ขาด 3.เล่ียงการใชย้ าที่ผดิ กบั โรค เพราะโรคบางอยา่ งตวั ยาตอ้ งใชต้ ่างชนิดกนั

4 บทที่ 2 การเลอื กซื้อยาสมุนไพร ปัจจุบนั น้ี การใชส้ มุนไพรไทยในการรักษาโรคนิยมอยา่ งแพร่หลาย พดู ไดว้ า่ หาซ้ือ ยาสมุนไพรไดง้ ่ายข้ึนกวา่ เดิมมาก ไม่จาเป็นตอ้ งไปพบแพทยแ์ ผนไทยประจาโรงพยาบาล ก็ สามารถหาซ้ือไดต้ ามร้านสะดวกซ้ือ! ฟังดูคร่าวๆอาจเป็นเรื่องท่ีดี และน่าสนบั สนุนมาก แต่ ความจริงแลว้ มนั เหมือนเป็นดาบสองคม เน่ืองจากการใชย้ าสมุนไพรบางตารับน้นั มีขอ้ จากดั ขอ้ ควรระวงั ขอ้ ปฏิบตั ิ และขอ้ หา้ มเฉพาะโรค ดงั น้นั การใชย้ าสมุนไพร ควรใชอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง ถูก วธิ ี และถา้ จะใหด้ ีท่ีสุด การรักษาควรอยภู่ ายใตก้ ารดูแลของแพทยแ์ ผนไทย ยาสมุนไพรแบ่งออกเป็ น 4 ประเภท 1. ยาสมุนไพรในบญั ชียาหลกั แห่งชาติ 2. ยาสมุนไพรท่ีประกาศเป็นยาสามญั ประจาบา้ น 3. ยาเฉพาะท่ี 4. ยาตม้ เฉพาะราย ส่วนใหญ่ยาท่ีเราพบตามทอ้ งตลาดจะเป็นยากลุ่มท่ี 1 และ 2 เนื่องจากเป็นยาไม่ซบั ซอ้ น สรรพคุณโดยรวมแกอ้ าการเบ้ืองตน้ ต่างๆ ไดใ้ นระดบั นึงเท่าน้นั และสามารถมีติดบา้ นไดต้ าม กฎหมายกาหนด ขอ้ สังเกตุในการเลือกซ้ือยาสมุนไพรตามร้านต่างๆ  ผลิตภณั ฑป์ ิ ดสนิท ไม่มีรอยเปิ ด หรือถกู ใช้  มีการซีลฝาขวด หรือปากขวดเพือ่ ป้ องกนั การเปิ ดใช(้ อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง)  มีวนั เดือน ปี ผลิต/หมดอายุ  ฉลากยาตอ้ งมีช่ือยา สรรพคุณ วธิ ีใช้ ขอ้ หา้ ม ขอ้ ควรระวงั สถานท่ีผลิต อ่านง่าย ชดั เจน ไม่เบลอ

5  มีเลขทะเบียนยาถูกตอ้ ง (สามารถนาไปตรวจสอบได้ มีท่ีมาที่ไป และส่วนประกอบที่ ชดั เจน) *** หลายคนสบั สนเลขทะเบียนยากบั เลข GMP โดย GMP คือมาตรฐานของโรงงาน/สถานท่ีท่ี ใชใ้ นการผลิตยาเท่าน้นั ซ่ึงถา้ มีเลข GMP ดว้ ย กจ็ ะเป็นการยนื ยนั วา่ ยาน้นั ไดม้ ีการผลิตท่ีเป็นไป ตามมาตรฐานของการผลิตยาตามกระบวนการ/ข้นั ตอนของโรงงานท่ีไดร้ ับการรับรอง*** น่ีเป็นเพียงแค่ส่วนหน่ึง เพอ่ื ใชใ้ นการพิจารณา เลือกซ้ือยาสมุนไพรที่ขายตามทอ้ งตลาด เบ้ืองตน้ เท่าน้นั แต่อนั ที่จริงแลว้ หลกั การจ่ายยาสมุนไพรในการรักษาโรคของแพทยแ์ ผนไทย เป็นศาสตร์และศิลป์ ของแต่ละบุคคล เพราะแพทยแ์ ผนไทย ไม่เพยี งแต่จ่ายยาสมุนไพรตาม อาการ แต่เป็นการใชร้ สยาในการรักษา ทาใหม้ ีการปรับแต่งรสยามาเป็นอนั ดบั แรก สรรมคุณยา น้นั เป็นเร่ืองรอง แต่ท้งั 2 อยา่ ง ตอ้ งไปในทิศทางเดียวกนั ทาใหเ้ ห็นไดว้ า่ ยาแกไ้ ขข้ องแผนไทย น้นั มีหลายขนานมากท้งั ๆที่สรรพคุณคือลดไขเ้ หมือนกนั ยาหอมกม็ ีหลายขนานเช่นกนั ซ่ึง ท้งั หมดตอ้ งเลือกใช้ และปรุงแต่งรสยา เพื่อใหเ้ หมาะกบั ธาตุและสมุฏฐานการเกิดโรคของแต่ละ บุคคล

6 บทท3่ี การเลอื กซื้อผลติ ภณั ฑ์ยาเสริมอาหาร ควรเลือกซ้ือผลิตภณั ฑท์ ี่แสดงฉลากถูกตอ้ ง มีเลขสารบบอาหาร และอ่าน ฉลากขา้ งบรรจุภณั ฑอ์ ยา่ งถี่ถว้ น ไม่ควรเช่ือขอ้ มลู โฆษณาที่นอกเหนือจากที่ระบุในฉลาก และ ตอ้ งรู้วา่ มีขอ้ หา้ ม ขอ้ ระมดั ระวงั เป็นพิเศษกบั โรคประจาตวั ท่ีเป็นอยหู่ รือไม่ และขอใหแ้ จง้ ผลิตภณั ฑเ์ สริมอาหารท่ีใชก้ บั แพทยท์ ี่รักษา ประจา สาหรับเคร่ืองสาอาง ขอใหซ้ ้ือจากร้านท่ีมี หลกั แหล่งแน่นอน เชื่อถือได้ มีฉลากภาษาไทย บ่งสาระสาคญั ครบถว้ น โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ตอ้ ง มีใบจดแจง้ เป็นเลข 10 หลกั วนั เดือนปี ท่ีผลิต วธิ ีใช้ เป็นตน้

7 บทท4่ี วธิ ีการเลอื กซื้อยาท่ีถูกต้อง เราสามารถพิจารณาไดจ้ ากองคป์ ระกอบต่างๆ ดงั น้ี 1. การเลือกซ้ือยาจากแหล่งท่ีเช่ือถือไดแ้ หล่งขายยาที่น่าเช่ือถือไดแ้ ก่ร้านขายยาท่ีไดร้ ับอนุญาต ถูกตอ้ งตามกฎหมาย หรือจากผผู้ ลิตท่ีไดร้ ับอนุญาตอยา่ งถูกตอ้ ง โดยสามารถสังเกตไดจ้ ากป้ าย สถานที่ประกอบการดา้ นยาหรือใบอนุญาตที่แสดงใหเ้ ห็นในสถานท่ีประกอบการน้นั ๆ ในการ ซ้ือยาจากร้านแผงลอยท่ีไม่มีใบอนุญาต มีความเสี่ยงสูงท่ีจะไดร้ ับยาที่ไม่มีคุณภาพยาลกั ลอบ นาเขา้ ซ่ึงไม่อาจรับรองความปลอดภยั ผทู้ ่ีบริโภคอาจไดร้ ับสารสเตียรอยดซ์ ่ึงเป็นสารท่ีอนั ตราย ผสมอยใู่ นยาที่ซ้ือมาบริโภคโดยไม่รู้ตวั 2. การดูฉลากและเอกสารกากบั ยาตามความในมาตรา 25 แห่งพระราชบญั ญตั ิยา พ.ศ. 2510 กาหนดใหผ้ ไู้ ดร้ ับอนุญาตผลิตยาแผนปัจจุบนั ตอ้ งจดั ใหม้ ีฉลาก ตามที่ข้ึนทะเบียนตารับยาไว้ ปิ ดไวท้ ่ีภาชนะและหีบห่อบรรจุยาหรือฉลากและเอกสารกากบั ยา โดยแสดงรายละเอียดดงั น้ี 1. ช่ือยา (ยหี่ อ้ ) 2. เลขทะเบียนตารับยา มกั จะมีคาวา่ Reg.No หรือเลขทะเบียนที่ หรือทะเบียนยา สาหรับเลข ทะเบียนยาน้ ีเป็ นสิ่ง บ่งบอกวา่ ยาน้นั ไดข้ ้ึนทะเบียนถูกตอ้ ง ไม่ไดล้ กั ลอบนาเขา้ จากต่างประเทศ 3. ปริมาณหรือขนาดบรรจุของยา เช่น ยาเมด็ จะตอ้ งแจง้ ขนาดบรรจุไวใ้ นฉลากดว้ ยวา่ ยาน้นั บรรจุกี่เมด็ 4. เลขท่ี หรืออกั ษรแสดงคร้ังท่ีผลิตหรือวเิ คราะห์ ซ่ึงมกั ใชค้ ายอ่ ยเป็นภาษาองั กฤษ เช่น Lot No., Cont.No.,Batch No. หรือ L , C , L/C , B/C แลว้ ตามดว้ ยเลขแสดงคร้ังที่ผลิต

8 5. ชื่อและท่ีต้งั ของผผู้ ลิต ยาที่ผลิตในประเทศตอ้ งมีชื่อผผู้ ลิตจงั หวดั ที่ต้งั สถานที่ผลิตยาดว้ ย ใน กรณีเป็นยาที่ผลิตในต่างประเทศนาหรือสง่ั เขา้ มาตอ้ งมีช่ือเมืองและประเทศท่ีต้งั สถานท่ีผลิตยา พร้อมท้งั ชื่อของผนู้ าหรือสงั่ เขา้ มาและจงั หวดั ท่ีต้งั สถานที่นา/ส่งั ยาน้นั ๆ 6. วนั เดือนปี ที่ผลิตยา มกั มีคายอ่ ภาษาองั กฤษ Mfd. หรือ Mfg date. แลว้ ตามดว้ ย วนั เดือนปี ที่ ผลิต หากยาน้ผั ลิตมานานเกิน 5 ปี กไ็ ม่ควรนามารับประทาน ส่วนยาบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะ จะมีการระบุวนั ที่หมดอายุ โดยมีคายอ่ วา่ Exp.Date ซ่ึงยอ่ มาจาก Expiration Date แลว้ ตามดว้ ย วนั เดือนปี ที่ยาน้นั หมดอายุ โดยใชค้ าวา่ use before 7. คาวา่ \"ยาอนั ตราย\" \"ยาควบคุมพิเศษ\" \"ยาใชเ้ ฉพาะท่ี\" หรือ \"ยาใชภ้ ายนอก\" แลว้ แต่กรณี วา่ ยา น้นั เป็นยาอนั ตราย ยาควบคุมพิเศษ ยาใชเ้ ฉพาะที่ หรือยาใชภ้ ายนอก ซ่ึงจะเขียนดว้ ยอกั ษรสีแดง อ่านไดช้ ดั เจน 8. วธิ ีใชแ้ ละคาเตือน การจดั ใหม้ ีคาเตือนไวบ้ นฉลากและเอกสารกากบั ยาน้นั ใชส้ าหรับยาที่ รัฐมนตรีประกาศ หรือในกรณีท่ีกฎหมายบงั คบั

9 บทท่ี 5 การเกบ็ รักษายา ยาเป็นองคป์ ระกอบท่ีสาคญั อยา่ งหน่ึงในการรักษาพยาบาลผปู้ ่ วยใหห้ ายจากโรคที่ เป็นอยู่ อีกท้งั ยงั เป็นส่วนท่ีทาใหเ้ กิดท้งั ตน้ ทุนและรายไดข้ องโรงพยาบาล โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ เป็นค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดข้ึนกบั ผปู้ ่ วย ดงั น้นั เพื่อเป็นการสนบั สนุนการใชย้ าใหเ้ กิดประสิทธิภาพสูงสุด การเกบ็ รักษายาใหม้ ีคุณภาพพร้อมสาหรับการใชง้ าน การมีขอ้ มูลการเกบ็ รักษายาและความคง ตวั ของยาหลงั จากเตรียมผสม จึงมีความสาคญั ท้งั ในดา้ นผลการรักษา และในดา้ นการช่วยลด ตน้ ทุนท่ีเกิดจากความสูญเสียของยาก่อนวนั หมดอายทุ ่ีควรเป็น แนวทางปฏบิ ตั ิ 1.เกบ็ ยาในท่ีท่ีอากาศถ่ายเทสะดวก ไม่อบั ช้ืน และไม่มีแสงแดดส่องถึงโดยตรง 2.จดั เกบ็ ยาแยกตามชนิดรูปแบบยาเตรียมไดแ้ ก่ ยาเมด็ ยาน้า และ ยาฉีด เป็นตน้ โดยอาจเรียง ตามตวั อกั ษร หรือ การออกฤทธ์ิเพ่ือใหง้ ่ายต่อการหายา และควรเกบ็ ยาอยา่ งเป็นสดั ส่วนไม่ ปะปนกนั 3.การจดั เกบ็ ยาท่ีเบิกมาจากคลงั เวชภณั ฑห์ รือหอ้ งจ่ายยา ควรเรียงลาดบั การจดั เกบ็ แบบ First In - First Out โดยยาที่เบิกมาก่อนวางไวแ้ ถวหนา้ เพ่อื ใหห้ ยบิ ใชก้ ่อน และพจิ ารณาร่วมกบั การดูวนั หมดอายขุ องยา ยาใดหมดอายกุ ่อน วางไวแ้ ถวหนา้ 4.ตูห้ รือลิ้นชกั ท่ีจดั เกบ็ ยา ควรมีการติดชื่อยาไวท้ ่ีหนา้ ตหู้ รือหนา้ ลิน้ ชกั ใหช้ ดั เจน เพือ่ ใหส้ ะดวก ในการคน้ หาและหยบิ ใชย้ า

10 5.ยาที่มีภาชนะบรรจุคลา้ ยกนั หรือ มีหลายความแรง ไม่ควรจดั วางไวใ้ นสถานที่ที่ใกลก้ นั เพอ่ื ป้ องกนั ความเส่ียงของการ หยบิ ยาผดิ หรือการคืนยาผดิ ช่อง 6.ยาที่อยใู่ นรูปแบบแผง ควรจดั เกบ็ เป็นแผง ไม่ควรตดั หรือทาใหแ้ ผงชารุด เพราะอาจทาใหส้ ่วน ที่พิมพว์ นั หมดอายขุ องยา บนแผงถูกตดั ออกไป ยกเวน้ กรณีจาเป็นท่ีตอ้ งจ่ายยาแบบไม่เตม็ แผง หมายเหตุ: การใหย้ าท่ีอยใู่ นรูปแบบแผงแก่ผปู้ ่ วย ควรแกะยาออกจากแผง เม่ือผปู้ ่ วยจะ รับประทานยา เน่ืองจากแผงยาจะช่วยป้ องกนั ยาเส่ือมสภาพจากความช้ืนและแสง 7.ยาทุกตวั ควรมีวนั หมดอายขุ องยา โดยวนั หมดอายขุ องยาจะพิมพด์ ว้ ยขอ้ ความ “วนั หมดอาย”ุ , “ควรบริโภคก่อน” “Exp. Date” , “Use before” , “Best by” , “Best before” หรือ “Exp.” การ ระบุบางคร้ังบอกเป็น วนั /เดือน/ปี , เดือน/วนั /ปี หรือ เดือน/ปี กรณีท่ีวนั หมดอายบุ อกเป็น “เดือน/ปี ” ใหใ้ ชถ้ ึงวนั สุดทา้ ยของเดือน น้นั แต่ยาบางขนาน บอกเพยี งวนั ผลิต ไดแ้ ก่ “วนั ผลิต” หรือ “Mft. Date” การกาหนดวนั หมดอายขุ องยากลุ่มน้ีใหน้ บั จากวนั ผลิตของยา 3 ปี (โดยตอ้ งเกบ็ ในภาชนะบรรจุเดิม และสภาพ การเกบ็ รักษา ตามท่ีระบุจากบริษทั เท่าน้นั ) 8.ยาท่ีมีการแบ่งบรรจุล่วงหนา้ ( pre-pack) ตอ้ งมีการระบุช่ือยา, Lot no. ที่ผลิต จานวนบรรจุ ความแรง และวนั หมดอายใุ หช้ ดั เจน และเน่ืองจากยาแบ่งบรรจุล่วงหนา้ เป็นการเปลี่ยนแปลง ภาชนะบรรจุเดิมของบริษทั จึงมีอายกุ ารใชง้ านส้นั ลงโดยยาที่แบ่งบรรจุจะกาหนดใหย้ ามีอายุ การใชง้ าน 1 ปี ดงั น้นั ยาที่นามาแบ่งบรรจุ ก่อนแบ่งบรรจุ ตอ้ งมีอายกุ ารใชง้ าน เหลืออยา่ งนอ้ ย 1 ปี 9.ยาท่ีมีผปู้ ่ วยนามาบริจาค หรือยาที่รับคืนจากหอผปู้ ่ วย ตอ้ งตรวจสอบสภาพการเกบ็ รักษาและ วนั หมดอายกุ ่อนการนามา ใชใ้ หม่ โดยใหเ้ กบ็ แยกไม่นามารวมกบั ยาท่ีกาลงั เปิ ดใชอ้ ยู่ และให้ นายาส่วนน้ีมาใชก้ ่อนจนหมด

11 10.ยาเสพติดและวตั ถุออกฤทธ์ิต่อจิตและประสาท ตอ้ งแยกเกบ็ จากยาทวั่ ไป โดยมีตูใ้ ส่กญุ แจ ลอ็ ค เพื่อป้ องกนั การนายาไปใชใ้ นทางท่ีผดิ 11.ยาเคมีบาบดั ตอ้ งแยกพ้นื ที่เกบ็ จากยาทว่ั ไป เพื่อป้ องกนั ความผดิ พลาดในการหยบิ ยาผดิ และ การฟ้ ุงกระจายของสาร เคมีที่เป็นพิษไม่ใหไ้ ปปะปนกบั ยาอื่นๆ 12.ยาเมด็ ที่ตกพ้นื หรือหกออกนอกภาชนะบรรจุ ไม่ควรนามาใช้ ใหเ้ กบ็ รวบรวมใส่ขวดแยกไว้ เพ่อื ส่งคืนงานเภสัชกรรมดาเนินการต่อไป โดยระบุท่ีฉลากติดขวดใหช้ ดั เจนวา่ เป็นยาท่ีตกพ้ืน แนวทางปฏบิ ตั ิการตรวจสอบยาเสื่อมสภาพหรือหมดอายุก่อนกาหนด การเกบ็ ยาท่ีไม่เหมาะสมเป็นสาเหตุหน่ึงท่ีทาใหย้ าเสื่อมสภาพก่อนเวลาอนั ควร มีแนวทาง การตรวจสอบสภาพยาที่หมดอายกุ ่อนกาหนดดงั น้ี 1.สี เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม อาจซีดลง เขม้ ข้ึน สีเปล่ียน หรือมีรอยด่าง สีไม่กลืนเป็นเน้ือ เดียวกนั 2.กล่ิน เปลี่ยนแปลง มีกลิ่นหืน กล่ินท่ีเคยมีแลว้ หายไป 3.เน้ือยา หรือ เมด็ ยา เปล่ียนแปลง  ยาครีม/ข้ีผ้งึ : เน้ือยาแยกช้นั เน้ือยาจบั รวมเป็นกอ้ น เน้ือยาแหง้ เน้ือยาไม่เนียน  ยาเมด็ : เมด็ ยาแตกหรือยยุ่ เป็นผง แคปซูลบวม ผงยาในแคปซูลจบั กนั เป็นกอ้ น  ยาน้า: มีตะกอนท้งั ที่เป็นยาน้าเช่ือมหรือยาน้าใส ตะกอนจบั เป็นกอ้ นแขง็ ท่ีกน้ ขวด (ยา น้าแขวนตะกอน) ความหนืดขน้ ของยาเปล่ียน ยาแยกช้นั  ยาฉีด: เกิดการตกตะกอน น้ายาข่นุ ความหนืดเปล่ียน

12 แนวทางปฏบิ ัติการตรวจสอบอุณหภูมติ ู้เยน็ ทเ่ี กบ็ ยา 1.ตูเ้ ยน็ ที่เกบ็ ยาควรมีอุณหภูมิอยใู่ นช่วง 2-8 0C 2.การตรวจสอบอุณหภมู ิตเู้ ยน็ ตอ้ งใช้ เทอร์โมมิเตอร์มาตรฐานสาหรับบนั ทึกอุณหภมู ิ ที่สูงสุด และต่าสุดในรอบวนั ได้ 3.การตรวจสอบอุณหภูมิตเู้ ยน็ ในหอผปู้ ่ วย ตอ้ งมีการบนั ทึกอุณหภูมิอยา่ งนอ้ ยวนั ละ 1-3 คร้ัง โดยใชแ้ บบฟอร์มบนั ทึก อุณหภูมิที่กาหนดให้ หากอุณหภมู ิไม่อยใู่ นช่วง 2-8 0C ใหป้ รับป่ ุม ควบคุมอุณหภูมิตูเ้ ยน็ แลว้ ทาการติดตามอุณหภมู ิตูเ้ ยน็ อยา่ งใกลช้ ิดอีกคร้ัง หากไม่สามารถปรับ ใหอ้ ุณหภูมิอยใู่ นช่วงที่กาหนดไดภ้ ายใน 24 ช.ม. ควรรีบตรวจสอบหาสาเหตุ และเปล่ียนที่เกบ็ ยาใหเ้ หมาะสมทนั ที แนวทางปฏบิ ตั ิการเกบ็ รักษายา ( ยาที่ยงั ไม่เปิ ดใช้ ) 1.ยาท่ีตอ้ งเกบ็ ที่อุณหภูมิ 2-8 oC ยากลุ่มน้ีตอ้ งเกบ็ รักษาไวใ้ นตเู้ ยน็ ท่ีมีอุณหภูมิ 2-8 0C และ มี การตรวจสอบอุณหภูมิของตเู้ ยน็ เป็นประจาสม่าเสมอ โดยไม่ควรนายาเกบ็ ไวข้ า้ งฝาตูเ้ ยน็ ควร เกบ็ ในส่วนตวั ตูเ้ ยน็ ซ่ึงอุณหภูมิคงที่มากกวา่ ตเู้ ยน็ ท่ีใชแ้ ช่ยาไม่ควรมีการใชป้ ะปนกบั การแช่ อาหารและไม่ควรเปิ ดตเู้ ยน็ ทิ้งไวน้ านๆ เพราะมีผลทาใหอ้ ุณหภูมิสูงข้ึนมีการตรวจสอบสภาพ การใชง้ านทวั่ ไปของตูเ้ ยน็ อยา่ งสม่าเสมอ ไดแ้ ก่ ความสวา่ งของหลอดไฟ การมีน้าแขง็ เกาะ การ เกิดหยดน้าเกาะ การมีน้าไหลนองท่ีพ้นื บริเวณท่ีต้งั ของตเู้ ยน็ การมีกระแสไฟฟ้ ารั่ว และคุณภาพ ของขอบยางท่ีประตตู เู้ ยน็ สืบเน่ืองจากตูเ้ ยน็ ท่ีมีอยตู่ ามหอผปู้ ่ วยมีช่วงอุณหภูมิในแต่ละวนั แตกต่างกนั ตอ้ งคอยปรับใหอ้ ยู่ ในช่วง 2-8 0C และควรเกบ็ ยาท่ีตอ้ งแช่ในตเู้ ยน็ ใหน้ อ้ ยท่ีสุดเท่าที่จาเป็นและพอใช้ เพื่อลดปัญหา ยาเส่ือมสภาพเน่ืองจากอุณหภมู ิการเกบ็ ท่ีไม่คงท่ี หมายเหตุ : รายการยาที่ตอ้ งเกบ็ ในตูเ้ ยน็ อยใู่ นภาคผนวก “รายการยาที่ตอ้ งเกบ็ ไวใ้ นตเู้ ยน็ ”

13 2.ยาที่ตอ้ งเกบ็ ท่ีอุณหภูมิ < 0 oCยาดงั กล่าวตอ้ งเกบ็ ในช่องแช่แขง็ เมื่อนาออกมาจากช่องแช่แขง็ และปล่อยใหล้ ะลายแลว้ ไม่ควรนาไปแช่แขง็ ใหม่ หมายเหตุ: ตามรายการยาแนบทา้ ย “รายการยาที่ตอ้ งเกบ็ ไวใ้ นตูเ้ ยน็ ช่องแช่แขง็ ” 3.ยาท่ีตอ้ งเกบ็ พน้ แสง ควรเกบ็ ในกล่อง/ขวด/ซองบรรจุ ที่มิดชิดป้ องกนั แสงหรือเกบ็ ในตูล้ ิ้นชกั ที่ปิ ดมิดชิดหลงั จากหยบิ ใชค้ วรเกบ็ ยาส่วนท่ีเหลือไวใ้ นบรรจุภณั ฑเ์ ดิม ท่ีสามารถป้ องกนั แสงได้ ดี แต่ถา้ เป็นยาฉีด ควรติดฉลากเสริม ที่ระบุวนั ผสมท่ีขา้ งกล่อง เพ่อื ป้ องกนั การส่งคืนยาที่เปิ ด ใชแ้ ลว้ ใหห้ น่วยจ่ายยา กรณีภาชนะบรรจุเดิมสูญหาย ฉีกขาด ควรห่อหุม้ ขวดยาดว้ ยถุงสีชาก่อน แลว้ เกบ็ ยาไวใ้ นท่ีพน้ แสง และก่อนการนาไปใชต้ อ้ งสงั เกตุสภาพภายนอกก่อนใช้ โดยเฉพาะ อยา่ งยงิ่ สีของยา ตอ้ งไม่เปลี่ยนแปลง หมายเหตุ : ตามรายการยาแนบทา้ ย “รายการยาที่ตอ้ งเกบ็ พน้ แสง” 4.ยาท่ีหา้ มแช่ตเู้ ยน็ เป็นยาท่ีไม่ควรแช่เยน็ เน่ืองจากการแช่เยน็ จะทาใหย้ าเกิดตะกอน ตกผลึก หรือ อาจเกิดการแยกตวั ของไขมนั ท่ีผสมอยใู่ นตารับยาได้ หมายเหตุ: ตามรายการยาแนบทา้ ย \"รายการยาที่หา้ มแช่เยน็ \" 5.ยาที่ควรเกบ็ ในท่ีอุณหภูมิ < 15 oC (cool place)ยากลุ่มน้ีควรเกบ็ ในตเู้ ยน็ ยกเวน้ กรณีท่ีตูเ้ ยน็ มี พ้ืนที่ไม่เพียงพอ อาจสามารถเกบ็ ไวท้ ี่ฝาตเู้ ยน็ ได้ หมายเหตุ: ตามรายการยาแนบทา้ ย “ยาท่ีควรเกบ็ ในที่อุณหภมู ิ < 15 oC (cool place)” ยาทเ่ี ปิ ดใช้หรือเตรียมผสมแล้ว 1.ยาเมด็ ใหน้ บั วนั หมดอายุ 1 ปี หลงั จากเปิ ดใช้ หรือ ตามวนั หมดอายทุ ่ีขา้ งขวดแลว้ แต่อยา่ งใด จะถึงกาหนดเวลาก่อน 2.ยาใชภ้ ายนอก ไดแ้ ก่ cream , ointment หลงั เปิ ดใช้ ไม่ควรเกบ็ ไวน้ านเกิน 6 เดือน

14 3.ยาน้า หลงั เปิ ดใช้ ไม่ควรเกบ็ ไวน้ านเกิน 1 เดือน 4.ยาหยอดตา เกบ็ ไวใ้ ชไ้ ดไ้ ม่เกิน 1 เดือนหลงั จากเปิ ดขวด 5.ยาฉีด ที่เปิ ดใชแ้ ลว้ จะสามารถเกบ็ ไวใ้ ชไ้ ดห้ รือไม่ นานแคไ่ หน เกบ็ รักษาอยา่ งไร ข้ึนกบั ความ คงตวั (stability) ของยาแต่ละชนิดรายการยาท่ีตอ้ งเกบ็ ที่อุณหภมู ิ 2-8 0C (ในตเู้ ยน็ )

15 บรรณานุกรม Pharmacy Division SRINAGARIND HOSPITAL ปรียา อารีมิตร ภ.ม.รินดาวรรณ พนั ธ์เขียน ภ.ม. เพยี งเพญ็ ชนาเทพาพร ภ.ม. บญั ชียาหลกั แห่งชาติ พ.ศ.2563 ตุลาคม สืบค้นจาก http://202.28.95.4/pharmacy/index.php?f=detail_news&id=1635 https://www.thaihealth.or.th/Content/42278 https://www.thaihealth.or.th/Content/42278 https://www.sanook.com/health/13873/