ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์

SCIENCE เอกสารประกอบการเรียนรายวิชาวทิ ยาศาสตร ช้นั ประถมศึกษาปที่ 5 ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย ครผู ูส อน นางสาวศรสี ดุ า ศรไี ชยวงค โรงเรยี นกสณิ ธรเซนตป เตอร จงั หวดั นนทบรุ ี ชื่อ…………………………………………….นามสกุล…………………………………………เลขที่ ………….. ชั้น …………

พนั ธุกรรม (Heredity) การถายทอดลักษณะของสง่ิ มีชีวติ จากรนุ หนึง่ ไปยังรนุ หนง่ึ หรือจากบรรพบรุ ุษไปสูลกู หลาน เชน ลกั ษณะสีผิว ลักษณะเสนผม ลักษณะสตี า เปนตน ซง่ึ ลกั ษณะตา งๆเหลานจ้ี ะถูกสง ผา นจาก พอแมไป ยังลูกได หรอื สง ผานจากคนรนุ หนึ่งไปยังคน รนุ ตอไป เราเรยี กลกั ษณะดงั กลาววา ลักษณะทางพันธกุ รรม (genetic character) ในการพิจารณาลักษณะ ตางๆ วาลักษณะใดเปน ลกั ษณะทาง พันธุกรรมน้นั จะตอ งพิจารณา หลายๆรนุ หรอื หลายช่วั อายุ เพราะลกั ษณะทาง พนั ธกุ รรมบางอยา งอาจไมปรากฏในรุน ลูก แตอาจปรากฏในรนุ หลานได การสบื พนั ธขุ องพืชและสตั วลักษณะท่ีถา ยทอดทางพนั ธกุ รรม กรรมพันธหุ รือลกั ษณะตา งๆในส่งิ มีชีวิตสามารถถายทอดไปสรู ุน ตอไปไดโดย ผานทางเซลลสืบพนั ธุ กลา วคือ เมอ่ื เกดิ การปฏสิ นธิระหวางเซลลไ ข ของแมแ ละอสุจขิ องพอ ลักษณะตา ง ๆ ของพอ และแมจ ะถายทอดไป ยังลกู ตัวอยา งลักษณะทางพันธุกรรม ไดแ ก

ยีน ยีน (gene) คอื หนว ยพันธกุ รรมท่อี ยบู นโครโมโซม (chromosome)มลี ักษณะเรยี งกนั เหมือน สรอ ยลกู ปด ทำหนา ท่ีควบคุมลกั ษณะตา งๆ ทางพันธุกรรมจากพอแมไ ปยงั ลกู หลาน ในคนจะมียนี ประมาณ 50,000 ยนี แตละยีนจะควบคมุ ลกั ษณะตางๆทางพนั ธุกรรมเพียงลกั ษณะเดยี วยนี ท่ีควบคุมลกั ษณะพนั ธุกรรม บางอยา งมี 2 ชนดิ คอื 1. ยีนเดน (dominant gene) คอื ยีนที่แสดงลักษณะนั้นๆ ออกมาได แมมียีนนน้ั เพยี งยนี เดียว 2. ยีนดอย (recessive gene) คือ ยนี ทีส่ ามารถแสดงลกั ษณะใหปรากฏออกมาได ก็ตอเมอื่ มยี ีนดอ ย ทัง้ สองยีน อยูบนคูโครโมโซม รปู แสดงการเช่ือมโยงของแขนโครโมโซม ในคนมีโครโมโซม 46 แทง จดั ได 23 คู แบงเปน ออโทโซม ซึ่งมีลักษณะเหมือนกนั ในเพศชายและเพศหญงิ จำนวน 22 คู สวนคูที่ 23 เปนโครโมโซมเพศ มลี ักษณะตางกันดงั รปู โครโมโซมเซลลรา งกาย 1 เซลลของผชู าย โครโมโซมเซลลรา งกาย 1 เซลลของผูหญงิ

รูปแสดงโครโมโซมของเซลลรางกายในเพศชายและเพศหญิง ลกั ษณะทางพันธกุ รรม ลักษณะทางพันธกุ รรม หมายถงึ ลักษณะองคป ระกอบของยนี (gene) ของส่งิ มชี วี ิตที่มกี ารแสดงออกเปน ลกั ษณะปรากฏที่แตกตา งกัน และสามารถถายทอดจากรนุ หนึ่งไปยังรุนอืน่ ๆตอ ไปได โดยการถายทอดยีน ในการ ถา ยทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมจะมีหนว ยควบคมุ ลักษณะ (genetic unit) ควบคมุ ส่งิ มีชีวิตใหมรี ูปราง และลักษณะ เปนไปตามเผาพันธขุ องพอ แม เรียกวา ยนี (gene) ในระหวา งการสะสมพนั ธุกรรมท่ีตองใชเวลานานนับป ทำใหลกั ษณะทางพันธุกรรมทสี่ ะสมเกิดการแปรผนั ทางพันธกุ รรม สง่ิ มชี วี ติ ที่อยูใ นสปช ีสเดียวกนั ยอมมลี กั ษณะทางพันธุกรรมทคี่ ลายคลึงกันมากกวา ส่งิ มีชวี ิตตางสป ชสี ก ัน สง่ิ มีชีวิตชนิดเดยี วกันจะมลี ักษณะคลายคลึงกนั และมีความแตกตา งกนั นอยกวา สง่ิ มีชีวติ ตา งชนดิ กัน ความ แตกตา งอันเน่อื งจากมลี ักษณะพนั ธกุ รรมแตกตา งกนั เรยี กวา การแปรผันทางพันธกุ รรม (genetic variation) ความแปรผันลักษณะทางพนั ธุกรรมสามารถจำแนกได 2 ประเภท 1. ความแปรผันลักษณะทางพนั ธกุ รรม ท่ีไมต อ เนอื่ ง (discontinuous variation) 2. ความผันแปรทางพนั ธุกรรมแบบตอ เน่ือง (continuous variation) 1. ความแปรผันลกั ษณะทางพันธกุ รรม ท่ีไมต อเน่อื ง (discontinuous variation) เปน ลกั ษณะทางพันธุกรรมที่สามารถแยกความแตกตางไดอยางชดั เจนเกดิ จากอิทธพิ ลของกรรมพันธุเพียง อยางเดยี ว เชน มีลกั ย้ิม-ไมมีลักย้ิม มตี งิ่ หู-ไมม ตี ่ิงหู หอ ลนิ้ ได-หอล้ินไมได มตี ่ิงหู-ไมมตี ิ่งหู หอ ลิน้ ได-หอ ลิ้นไมไ ด

คำช้ีแจง ใหนกั เรียนเลือกคำตอบทถี่ ูกตองท่สี ดุ เพียงขอเดยี ว 1. เราไดรบั การถายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรมจากใคร ก. พอ แม ข. ลุง ปา ค. นา อา ง. ครู เพอ่ื น 2. ขอความใดกลา วถกู ตอ ง 1. ลกู ตองมีลกั ษณะเหมือนท้ังพอ และแมเ ทานั้น 2. ลกู ไมจ ำเปนตองมลี กั ษณะของพอและแมข องตน 3. ลูกอาจเหมือนพอคลา ยแม หรอื คลายพอแตเหมือนแม ก. ขอ 1 ข. ขอ 2 ค. ขอ 3 ง. ขอ 2 และ 3 3. ขอใดที่แสดงถงึ การถายทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรม ก. การมผี มยาวเหมือนแม ข. การมผี มตรงเหมอื นพอ ค. การมรี อยแผลเปน ท่ีหนาผากเหมือนปู ง. การมคี วามสามารถดา นการพูดเหมือนยาย 4. ขอ ใดไมใ ชก ารดำรงพันธุของส่งิ มีชีวติ ก. มีลกั ษณะการแปรผัน ข. มีความหลากหลายของสิง่ มีชวี ติ ค. มกี ารถา ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรม ง. มีการเปล่ยี นแปลงสภาพแวดลอ ม ระบบนเิ วศเสียสมดุล 5. ขอใดเปนความแปรผันทางพันธุกรรมแบบตอเน่อื ง ก. การถนัดซายถนัดขวา ข. การมีลักยิ้ม ค. ขวญั เวยี นซา ยขวัญเวยี นขวา ง. สว นสูง 6. ขอใดเปน ความแปรผันแบบไมตอเนื่อง ก. การหอ ล้นิ ข. สว นสงู ค. น้ำหนกั ง. สติปญ ญา 7. ขอ ใดกลาวไมถ ูกตอ ง ง. สว นสูง ง. ยีน ก. ฟโ นไทปหมายถงึ ลกั ษณะที่ปรากฏ เชน ผมดำ ผิวขาว ข. จีโนไทปคือแบบของยีน ค. พอและแมผวิ ดำทง้ั คูลูกจะตอ งมผี ิวดำเทานนั้ ง. ลกั ษณะเดนคอื ลักษณะท่ีมโี อกาสแสดงออกไดม ากกวา ลักษณะดอย 8. ลกั ษณะขอ ใดที่ไมขนึ้ อยกู ับอทิ ธพิ ลของสิง่ แวดลอม ก. สีตา ข. สตปิ ญ ญา ค. นำ้ หนัก 9. หนวยพนั ธกุ รรมทีค่ วบคมุ การถา ยทอดลักษณะตางๆ อยูใ นสว นใด ก.ตอ มเหง่ือ ข. เม็ดเลือด ค. เนือ้ เย่ือ

10. ลักษณะใดไมสามารถถา ยทอดทางพันธกุ รรมได ก. นสิ ยั ความชอบ ข. รปู หนา ความสงู ค. ลกั ยิม้ ตงิ่ หู ง. สีผม สีผิว